T.C. MARMARA

1
T.C.MARMARA ÜNIVERSITESISINIF ÖGRETMENLIGI
A.B.D.ILKÖGRETIM BÖLÜMÜVATANDASLIK BILGISI

• KONU Devlet Kavrami ve Devletin Dogusuna Iliskin
  Teoriler
• Emine SALIM
• 4-B 20070056

2
1. DEVLET1.1.DEVLET KAVRAMI ve DEVLETIN
DOGUSUNA ILISKIN TEORILER

• Devlet kelimesinin Ingilizce
  karsiligi state, Fransizca karsiligi ise etat,
  Almanca karsiligi stato, Ispanyolca estadodur.
  Bunlarin hepsinin kökeni Latince status
  kelimesidir. Ancak Latince status, devlet demek
  degil hal, durum, vaziyet demektir. Ilk
  defa Italyada 16. yüzyilda, devleti ifade etmek
  için stato terimi kullanilmaya baslandi. Stato
  terimini modern anlamda ilk kullanan kisi
  Hükümdar isimli esersinde Machiavelli oldugu
  kabul edilmektedir.

3

• Genel bir devlet tarifi yapmak oldukça zor.
  Arastirmacilarin kisisel tariflerine göre devlet
  kavrami farklilik göstermektedir.

4
Aristotelese göre

• Insani sosyal-siyasal bir hayvan olarak
  tanimlayan ve bu açidan tek basina yasamasinin
  olanaksiz oldugunu açiklayan düsünür mutluluga
  ulasmak gereksinimlerini karsilamak için bir
  araya gelen bireylerin toplumu, dolayisiyla da
  devleti meydana getirdiklerini savunmustur.

5
Ibn-i Halduna göre

• Insanlar, insanliklarini dogal geregi olarak,
  her toplulukta, kiminin kimine saldirisini,
  haksizligini önleyebilecek bir düzenleyici ve
  yargilayici güce gerek duyarlar.

6
Jean Bodine göre

• Jean Bodin, devleti çesitli ailelerin ele
  geçirdikleri çesitli varliklarla birlikte hukuka
  uygun olarak yönetilmesidir.

7
Marksistler,

• Devleti egemen bir sinifin, sömürülen bir
  sinif üzerindeki ayricaliklarini ve
  egemenliklerinin sürdürmelerine vasita olan bir
  baski araci olarak görürler.

8
Anarsistler,

• Bütün kötülüklerin kaynagini devlette
  bulurlar. Onlara göre, kisinin kendi kendini
  yönetme hakki vardir. Insani idare etmek isteyen
  her ne ise idaresi için bir baski kullanacaktir.
  Bu baskiya meydan vermemek için onun ortadan
  kaldirilmasi gerekir. Kisi böylece özgür olarak
  kendi kendini idare eder

9

• Devlet sözcügü Türk Dil Kurumu sözlügünde
  söyle tanimlanmistir Toprak bütünlügüne bagli
  olarak siyasi bakimdan teskilatlanmis millet veya
  milletler toplulugunun olusturdugu tüzel varlik.

10
Devletin dogus zamani degil, dogus tarzi ve
kaynagiyla ilgili bir takim varsayimlar ortaya
çikmistir. Bu teorileri söyle siralayabiliriz

• 1.1.1.Aileye Dayali Teori
• 1.1.2.Kuvvet ve Mücadeleye Dayali Teori
• 1.1.3.Biyolojik Teori
• 1.1.4.Ekonomik Teori
• 1.1.5.Akil ve Iradeye Dayali Teori ve Sosyal
  Sözlesme Teorisi
• 1.1.5.1.Akil ve Iradeye Dayali Teori
• 1.1.5.2.Sosyal Sözlesme Teorisi
• 1.1.6.Pozitivist Teori
• 1.1.7.Dini, Içgüdü ve Metafizik Temellere Dayali
  Teoriler
• 1.1.7.1.Dini Teori
• 1.1.7.2.Içgüdü Teorisi
• 1.1.7.3.Metafizik Teori

11
1.1.1.Aileye Dayali Teori

• Devletin kaynagini ailede ve onun
  genislemesinde bulan teoriye göre, devlet bir
  ailenin büyümesinden veya ayni kandan gelen
  birçok ailelerin birlesmesinden meydana
  gelmistir. Kaynagini sosyoloji esaslarda oldugu
  kadar dini görüslerde de bulan bu teori, devletin
  kaynagini kari koca arasinda baslayan ilk
  iliskilerin gelismesinde aramistir.

12
Temsilcileri

• Kong-tse, Aristoteles, M.T. Cicero, Aurelius
  Augustinus Marsilius patavinus, Jean Bodin,
  Robert Filmer, Jacques-Benigne Bassuet, Sir
  William Temple, Grambattista Vico, Lauis de
  Bonald, Hangry Maine, Woodrew Wilson.

13
1.1.2.Kuvvet ve Mücadeleye Dayali Teori

• Kuvvet teorisine göre devlet, kuvvetlinin
  zayiflara üstünlügünü kabul ettirmesi sonucunda
  dogmustur, bu ise dogal bir olaydir. Bu noktadan
  hareketle, devletin bir zapt, yagma ve fetih
  eseri oldugunun kabulü zorunlu olmaktadir.

14
Temsilcileri

• Herakleitos, Lukretius, Polybios, Lucius
  Annaeus Seneca, Ibni Haldun, jerome Vida ve Jean
  Bodin, Benigne Bossuet, Giambattista Vico,
  Charles Baron, Mon- tesquieu, Ch. Ludovic Haller,
  Ludwig Gumplowicz, Franz oppenheimer.

15
1.1.3.Biyolojik Teori

• Bu görüs devleti, yasayan bir varliga,
  canliya ya da organizmaya benzetmektedir. Nasil
  canli bir organizma hücrelerin bir araya
  gelmesinden kurulmus ise, devlet de böylece,
  hücrelere benzetilebilecek olan insanlarin bir
  araya gelmesinden olusmustur.

16
Temsilcileri

• Platon, Aristoteles, Ibni Haldun, Farabi,
  Salisbury, Harbert Spencer, Adam Müler, Hegel,
  Auguste Comte, Alfred Fouille, Charles Darwin,
  Alber schaeffle, I. Nowikow.

17
1.1.4.Ekonomik Teori

• Insanlarin ekonomik faktörlerin etkisi
  altinda hareket ettiklerini onlarin etkisi
  altinda faaliyette bulunduklarini benimseyen bazi
  görüsler, bu husustaki teorik düsüncelerini
  devletin kurulusu problemine de yansitmislardir.
  Bu görüslere göre, devlet, ekonomik olaylarin
  sosyal ve siyasi olaylara hakim olmalari sonucu
  meydana gelmistir. Böyle bir hakimiyet, devletin
  dogmasini saglamistir.

18
Temsilcileri

• Platon, Ibn-i Haldun, Karl Marx

19
1.1.5. Akil ve Iradeye Dayali Teori ve Sosyal
sözlesme Teorisi

• 1.1.5.1. Akil ve Iradeye Dayali Teori
• Devleti insan aklinin eseri olarak karsilayan
  ve bununla yetinen görüs çesitli düsünürler
  tarafindan benimsenmistir.
• Temsilcileri Herakleitos, M.T. Cicero,
  Aurelius Augustinus, Thomas Aquino, Marlius
  Patavinus.

20
1.1.5.2. Sosyal Sözlesme Teorisi

• Bu teoride, insanin akil ve muhakemesi yine
  hareket noktasi olarak ele alinmis, fakat bu
  hususta daha da ileri gidilerek, devlet, bu akil
  ve muhakemenin ifadesi olmak üzere insanlar
  tarafindan açiklanan isteklere, onlarin iradeleri
  arasindaki anlasma ve birlesmeye
  dayandirilmistir.
• Temsilcileri Epiküros, Marsilius Patavinus,
  Francisco, Suarez Richard Hooker, John Locke,
  Jean- Jacques Rousseau, Emanuel Kant.

21
1.1.6.Pozitivist Teori

• Bu teori, ferdi suur ve iradelerin, tarihi,
  sosyal ve ekonomik olaylarin, seflerin fiziki
  muhitin devletin dogusundaki önemini benimsemekle
  beraber bunlarin hepsinin devleti doguran bir
  sonuca sebep oldugu ve ancak bu sebep olmadan
  sonra ve onunla devletin meydana geldigini kabul
  etmektedir.
• Temsilcileri Georg Jellinek, R. Carre de
  Malberg, Georges Burdeau, Hans Kelsen.

22
1.1.7.Dini, Içgüdü ve Metafizik Temellere Dayali
Teoriler

• 1.1.7.1.Dini Teori
• Bu görüse göre devlet ilahi bir müssesedir.
  Yani, bu ilahi hukuk teorisine göre devlet, Allah
  tarafindan yaratilmistir. Devleti yarattiktan
  sonra Allah, insanlari yönetmek yetkisini de
  belirli kisilere veya gruplara vermistir.
  Temsilcileri St. Paul, St. Augustinus

23

• 1.1.7.2.Içgüdü Teorisi
• Aristo, insanlarda topluluk halinde ve
  devlet düzeni içinde yasamak suretinde bir
  içgüdünün mevcudiyetini ileri sürmektedir. Iste
  bu içgüdü nedeniyle insan, toplum ve devlet
  hayatina itilmekte veya kendiliginden bu yasamin
  içine girmis olmaktadir.

24
1.1.7.3.Metafizik Teori

• Hegele göre, devlet ideal ve ebedi bir
  varliktir. Devlet, en üstün degerdir veya en
  üstün degerler sistemidir. Ebedi ve mutlak bir
  varlik olan devletin iradesinin karsisinda,
  bireysel iradelerin degeri ve önemi yoktur
  bireysel iradeler, bu üstün iradenin karsisinda
  ne zaman gerekiyorsa, silinip ortadan
  kalkmaktadirlar.
• Temsilcileri Hegel, Jhering