DOZ

1
DOZ YOGUNLUK ve DOZ-ETKI ILISKISI
2

• Zehirlerin etki olusturabilmeleri için etki
  yerlerinde belli yogunlugun üzerinde bulunmalari
  gerekir.
• Farmakolojide herhangi bir biyolojik etki veya
  cevaba yol açmak için ortamda bulunacak ilaç
  molekülü sayisi hücre basina ortalama 4x104
  olarak kabul edilir.

3
Doz-yogunluk-etki iliskisi

• I. Doz-yogunluk iliskisi
• 1. Tek seferde maruz kalma
• 2. Tekrarlanarak maruz kalma
• II. Doz-etki iliskisi
• 1. Kademeli doz-cevap iliskisi
• 2. Kuvantal doz-cevap iliskisi

4
I. Doz-yogunluk iliskisi1. Tek seferde maruz
kalma

• Zehrin tek seferde alinmasini takiben belli
  arliklarla kan örnekleri alinarak, bunlardaki
  zehir yogunlugunu zaman göre gösteren egriye
  zehrin kan yogunlugu-zaman egrisi adi verilir.
• Bu egri zehirin alinma yoluna göre degiskenlik
  gösterir.

5
Plazma yogunlugu
Dagilma dönemi
Atilma dönemi
Zaman
I.V. yolla verilen bir zehirin plazma yogunlugu
zaman grafigi
6
Plazma yogunlugu
2
Emilme ve dagilma dönemi
Atilma dönemi
Etki Süresi
EKEY
1
Zaman
Pik plazma yogunluguna Ulasma süresi
Etki süresi
Damar disi yola verilen zehirin plazma yogunlugu
zaman grafigi
7
Damar disi yolla verilen bir zehirin plazma-
yogunlugu zaman grafiginden su sonuçlar çikarilir

• ? Egrinin çikan kisminda emilme hizi, atilma
  hizindan büyük (kagtke), doruk yogunlukta bu iki
  deger birbirine esit ve inen kisminda atilma hizi
  emilme hizindan büyüktür.
• ? EAA bize ilacin emilip dolasima giren miktarini
  verir.
• ? Egrinin tepe noktasi tek dozda plazmada doruk
  ilaç yogunlugunu (Ydoruk) verir. Bu, ayrica
  doruk yogunluga ulasma süresini de verir.
• ? Egri, ilacin EKEYu verir.

8
I. Doz-yogunluk iliskisi2. Tekrarlanarak maruz
kalma

• Zehirli bir maddeye tekrarlanarak maruz kalma
  durumunda, her seferinde emilerek dolasima giren
  zehir miktari önceki uygulamalarin vücutta kalan
  miktarina eklendiginden, plazmadaki zehir
  yogunlugu giderek yükselir.
• Bu durumda vücuda giren ve çikan zehir miktari
  yaklasik olarak birbirine esitlenir. Bu andaki
  plazma zehir yogunluguna kararli durum yogunlugu
  (Yss) denir.

9
Plazma ilaç yogunlugu
Yssmax
Yssort
Yssmin
Zaman
2
3
4
5
6
1
10

• II. Doz-etki iliskisi
• Herhangi bir zehrin dozunun arttirilmasi
  genellikle etki siddeti veya süresinde artisa
  sebep olur.
• Yalniz, bu artis dozdaki artisla dogru orantili
  degildir. Söyle ki, dozun iki kati veya daha
  fazla oranda artmasiyla etki siddetinde de ayni
  oranda artisa yol açilamaz.
• 1. Kademeli doz-cevap iliskisi
• 2. Kuvantal doz-cevap iliskisi

11

• II. Doz-etki iliskisi
• Kademeli doz-cevap iliskisi
• 
  
• Kademeli doz-cevap iliskisine göre olusan cevabin
  siddeti hedef yapida isgal edilen reseptörlerin
  sayisiyla orantilidir.
• Doruk degerde bir etkinin olusmasi reseptörlerin
  tamaminin kapatilmasinin veya uyarilmasinin bir
  sonucudur.

12
Ölüm
100
64
39
Doz
1
10
2
3
4
13

• 2. Kuvantal doz-cevap iliskisi
• Bu iliski ya hep ya hiç prensibi olarak bilinir.
  Yani ilacin belli miktarda verilen dozu bir
  etkiyi olusturur ya da olusturmaz.

14
Dozlar yatay eksende ve hayvan sayisi ( olarak)
dikey eksende gösterildiginde normal dagilim
egrisi (Gauss egrisi) elde edilir
Cevap verenler olarak
50
Asiri duyarli hayvanlar
Az duyarli (dayanikli) hayvanlar
Doz
0
ÖD99
ÖD50