KISILIK BOZUKLUKLARI

1
KISILIK BOZUKLUKLARI

• Dr. Eyüp KANDEMIR
• Istanbul Tip Fakültesi
• Adli Tip Anabilim Dali

2

• Bir insani baskalarindan ayiran duyus, tutum,
  davranis görüntülerini içeren tüm ruhsal
  özellikler anlasilir. Karakter özelliklerinin bir
  çesididir.

3

• Kisilik
• -Uyuma dönük degilse,
• -Esneklikten yoksun ise,
• -Islevsel bozukluga ve öznel rahatsizliga
  yol açiyorsa,
• kisilik bozuklugundan söz edilir.

4

• Akil hastaligi
• MADDE 32.
• (1) Akil hastaligi nedeniyle, isledigi fiilin
  hukukî anlam ve sonuçlarini algilayamayan veya bu
  fiille ilgili olarak davranislarini yönlendirme
  yetenegi önemli derecede azalmis olan kisiye ceza
  verilmez. Ancak, bu kisiler hakkinda güvenlik
  tedbirine hükmolunur.
• (2) Birinci fikrada yazili derecede olmamakla
  birlikte isledigi fiille ilgili olarak
  davranislarini yönlendirme yetenegi azalmis olan
  kisiye, agirlastirilmis müebbet hapis cezasi
  yerine yirmibes yil, müebbet hapis cezasi yerine
  yirmi yil hapis cezasi verilir. Diger hâllerde
  verilecek ceza, altida birden fazla olmamak üzere
  indirilebilir. Mahkûm olunan ceza, süresi ayni
  olmak kosuluyla, kismen veya tamamen, akil
  hastalarina özgü güvenlik tedbiri olarak da
  uygulanabilir.

5

• KISILIK YAPILARININ TEMEL ORTAK ÖZELLIKLERI
• 1 -Kisiligin çekirdekleri yasamin ilk
  yillarinda atilir ve olusur. Kisiligin gelismesi
  ergenlik ve delikanlilik çaginin sonuna kadar
  sürer,
• 2 -Herkesin kisiligi kendine özgüdür,
• 3 -Kisilik uzun bir zaman diliminde
  sekillendigi için katidir ve degismez bir
  yapidadir,
• 4 -Kisinin normaldisi davranislarinin kendini
  rahatsiz etmemesi, bilakis bu davranislardan haz
  almasi,
• 5 (Alloplastik uyum vardir ) Kisilik
  bozuklugu bulunan kimsenin kendini çevreye degil,
  çevreyi kendisine uydurma yolunu seçmesi.

6

• DSM-4'e göre sinflamasi
• A Kümesi (garip, eksanrik küme) Paranoid,
  sizoid, sizotipal kisilik bozukluklari
• B Kümesi (Uyumsuz, dengesiz, tutarsiz küme)
• Antisosyal, borderline, histrionik, narsistik
  kisilik bozukluklari
• C Kümesi (Korkak, anksiyöz küme) Avoidan
  (kaçinan), bagimli, obsesif kompulsif kisilik
  bozukluklari

7

• PARANOID KISILIK BOZUKLUGU
• Paranoid hastalara tani koymak güçtür.
  Çünkü muayene sirasinda iyi görünmeye çalisirlar.
  Gergin, inceleme egiliminde olan, duygulanimi
  ciddi ve mizahtan uzak kisilerdir.
• Tehditkar,güvensiz,kuskucudurlar, patolojik
  kiskançliklari ve referans fikirleri vardir.
  Sosyal durumlari genelde iyi olan insanlardir.

8

• PARANOID KISILIK BOZUKLUGU
• Is, insan iliskileri ve evlilik yasaminda
  sorunlu olan kisilerdir. Baskalarinin zararli
  olabileceginden, aldatildigindan kuskulanma,
  dostlarinin, is arkadaslarinin güvenilirliginden
  kuskulanma, aleyhine kullanilacagini düsünerek
  sir vermek istememek, siradan söz ve olaylardan
  anlam çikarma, haksizliga, önemsenmemeye
  dayanamayan, kinci insanlardir. Eslerinden
  kuskulanirlar, kendilerine zarar verilecegi
  yargisina varip ani tepki gösterirler.

9

• ADLI PSIKIYATRIK YAKLASIM
• Paranoid kisilik bozukluklari öldürme, yaralama
  ve hakaret suçunu daha sik olarak islerler.
• Bu tür kisilik bozuklugu bulunan bireyin ve
  gerçeklestirilen olayin durumuna göre bu
  kisilerin cezai sorumluluklari azaltilabilir.(TCK
  32/2)
• Bunlara müsavir atanabilir.
• Medeni hukukumuza göre birlikte yasadiklari
  eslerinin can ve mal güvenligi tehlike altinda
  oldugundan bu durum bosanma sebebi olarak kabul
  edilmektedir.(TMK 162)

10

• SIZOTIPAL KISILIK BOZUKLUGU
• Yakin iliskilerden birdenbire rahatsizlik
  duyma ve yakin iliskilere girebilme becerisinde
  azalma ile belirli, toplumsal ve kisilerarasi
  yetersizliklerin yansira bilissel ya da algisal
  çarpikliklarin ve normal disi davranislarin
  oldugu yaygin bir durumdur. Bu kisilerde düsünce
  içeriginde acayiplik, referans fikirleri,
  derealizasyon (Kendisini boslukta gibi hissetme )
  vardir..

11

• SIZOID KISILIK BOZUKLUGU
• Sürekli toplumsal iliskilerden kopma ve
  baskalariyla birlikte olunan ortamlarda
  duygularin anlatiminda kisitli kalma durumu söz
  konusudur. Erkeklerde daha fazla görülür. Kronik
  sizofreni akrabalarinda daha yaygindir. Strese
  tepki olarak çok kisa süren (saatler süren)
  psikotik epizodlar yasayabilirler. Sizofreni veya
  sanrisal bozuklugun öncesinde görülebilir.

12

• SIZOID KISILIK BOZUKLUGU
• Muayene sirasinda bu hastalarda göz kontagi
  pek kurulamaz. Diger insanlari tolere etmekte
  zorlanan kisilerdir. Cinsel yasamlari fantaziler
  üzerine kuruludur, gerçek cinselligi ertelerler.
  Sizoid erkekler karsi cinse yaklasmayi
  basaramadigindan evlenemezler kadinlar ise pasif
  bir sekilde evliligi kabul ederler. Sagliklarina
  düskündürler.

13

• SIZOTIPAL KISILIK BOZUKLUGU
• Hastanin düsünce, davranis ve
  görünümünde olagan disilik temeline dayanir. Bu
  hastalardan öykü zor alinir, çünkü iletisim
  biçimleri sira disi ve kisitlidir. Bu kisiler
  özel güçleri olduguna inanirlar.

14

• SIZOTIPAL KISILIK BOZUKLUGU
• Referans fikirleri, inanislarda acayiplik,
  büyüsel düsünce, olagandisi algisal yasantilar,
  bedensel illüzyonlar olabilir. Düsünce ve
  konusmanin olagandisi biçimi, kuskuculuk,
  paranoid düsünce, alisilagelmisin disinda
  kendine özgü davranis ve görünüm, uygunsuz,
  kisitli duygulanim, yakin arkadaslari ya da
  sirdaslarinin olmamasi, toplum içinde bulunurken
  yaygin anksiyete durumu vardir.

15

• ANTISOSYAL KISILIK BOZUKLUKLARI
• Baskalarinin haklarini saymama,
  baskalarinin haklarina saldirma ile giden yaygin
  bir durum söz konusudur. Bu tani 18 yasindan önce
  konmaz, 18 yasindan önce ki benzer durumlar için
  davranim bozuklugu tanisi kullanilir. Bu tip
  kisilik bozuklugu gösteren kisilerde çocukluktan
  itibaren yalan söyleme, evden kaçma, hirsizlik,
  saldirganlik, madde kullanimi, yasadisi
  aktiviteler gibi davranislara rastlanmaktadir.

16

• ANTISOSYAL KISILIK BOZUKLUKLARI
• Aykiri davranislarina ragmen kisiler herhangi
  bir anksiyete ya da depresyon belirtisi
  tasimazlar. Çünkü bu tür kisilik bozukluguna
  sahip bireylerin olaylar ile ilgili kendilerine
  göre uygun açiklamalari vardir. Kendine zarar
  verme tehditleri ve çabalari yaygindir. Sözel
  iletisimlerinde basarilidirlar. Kolay yoldan para
  kazanmayi isteyen kisilerdir. Içkili araba
  kullanma, çocuklara zarar verme gibi hareketler
  sikça görülen davranislar arasindadir

17

• ADLI PSIKIYATRIK YAKLASIM
• Anti sosyal kisilik bozuklugu olanlar verdigi
  zarardan dolayi vicdan azabi çekmezler, bazen ani
  bir kararla, bazen de daha önce tasarlayarak suç
  islerler. Bu hastalar tekrar suç isleme olasiligi
  fazla oldugundan yüksek güvenlikli psikiyatri
  kliniklerine ihtiyaç vardir.

18

• Bu hastalar genellikle kavgacidir,
  karsisindakilere çok çabuk hakaret ederler.
• Anti sosyal kisilik bozuklugu olan hastalarda
  impulsiv davranan, sürekli sosyal iliski
  kuramayanlarin cezai sorumluluklari
  azaltilabilmektedir.(TCK 32/2) Bu tür bozuklugu
  olan kisilere kanunen müsavir atanabilecegi gibi,
  vasi tayini de yapilabilmektedir.
  Sorumluluklarini düzenli yerine getiremedikleri
  için ve esinin can emniyetini tehdit etmeleri
  nedeniyle hastaligi iyilesmedikçe evlenemeyecegi
  ve kendisinin vasi olamayacagi kabul edilir.(TMK
  162)

19

• Anti sosyal kisilik bozuklugu ve borderline
  kisilik bozuklugunda kendini yaralama davranisi
  çoktur. Bu davranislar dikkati çekmek için degil
  engellenmelere tahammül edemeyislerinden
  kaynaklanmaktadir.

20

• BORDERLINE KISILIK BOZUKLUGU
• Bu kisilerin kimlik duygusunda, duygu durumunda
  ve iliskilerinde sürekli bir tutarsizlik vardir,
  nevrozla psikoz arasinda bir sinirdadirlar. Asil
  patoloji bireyin benlik duygusunda, nesne
  iliskileri kurma biçimindedir. Kadinlarda
  erkeklere göre iki kat fazla sikliktadir. Bu
  kisilerin birinci derece akrabalarinda major
  depresyon, alkol kullanimi, madde bagimliligi
  daha sik görülmektedir.

21

• BORDERLINE KISILIK BOZUKLUGU
• Hasta bazi konularda tartismaci, bazi konularda
  çekiniktir. Bazen bu kisiler duygusal kuntluk
  halindedir. Hastalar kisa süreli, sinirli, çabuk
  geçen psikotik epizodlar yasayabilirler.
  Borderline kisilik bozuklugu olanlarda davranis
  sekli önceden tahmin edilemez.

22

• BORDERLINE KISILIK BOZUKLUGU
• Bu hastalar yalniz kalmayi tolere edemezler,
  arkadaslik için çilginca yollar denerler fakat
  basarili olamazlar. Yalnizliklarini azaltmak için
  rasgele iliskiler kurarlar. Bu hastalar kronik
  olarak bosluk duygusu ve can sikintisindan
  yakinirlar. Bu kisilerde kimlik duygusu yoktur.
  Baski altinda kaldiklarinda depresyona
  girebilirler, insanlari tümüyle iyi ya da tümüyle
  kötü kategorisine ayirirlar, iliskileri bu
  nedenle basarisizdir.

23

• ADLI PSIKIYATRIK YAKLASIM
• Borderline kisilik bozuklugu olan hastalarda
  öfke patlamalari sikça olabilir. Bu hastalarda
  cezai sorumlulugu ehemmiyetli derecede
  azalmistir. (TCK 32/2)

24

• HISTRIYONIK KISILIK BOZUKLUGU
• Dikkat çekme davranisi belirgindir. Duygu ve
  düsüncelerini abartan, ilgi çekmek için aglama
  nöbetleri geçiren kisilerdir. Ayartici
  davranislar siktir.

25

• HISTRIYONIK KISILIK BOZUKLUGU
• Cinsel fanteziler yaygindir. Ancak
  psikoseksüel fonksiyonlari bozuk olabilir
  (kadinlarda anorgazmi, erkeklerde empotans gibi).
  Iliskileri yüzeyseldir. Stres altinda gerçegi
  degerlendirmeleri kolay bozulur.

26

• NARSISTIK KISILIK BOZUKLUGU
• Genç eriskinlik döneminde baslayan ve degisik
  kosullar altinda ortaya çikan üstünlük duygusu
  (düsünce ya da davranislarda), begenilme
  gereksinimi ve empati yapamamanin oldugu sürekli
  bir durumdur.

27

• NARSISTIK KISILIK BOZUKLUGU
• Kendisinin çok önemli oldugu duygusunu
  tasirlar basarilarini ve yeteneklerini abartir,
  yeterli bir basari göstermeksizin üstün biri
  olarak bilinmeyi beklerler sinirsiz basari, güç,
  zeka, güzellik ya da kusursuz sevgi düslemleri
  üzerine kafa yorarlar.

28

• NARSISTIK KISILIK BOZUKLUGU
• Çok begenilmek ister, hak kazandigi duygusu
  vardir, kisilerarasi iliskileri kendi çikari için
  kullanir, amaçlarina ulasmak için baskalarinin
  zayif taraflarini kullanir, empati yapamaz,
• çogu zaman baskalarini kiskanir ya da
  baskalarinin kendisini kiskandigini sanir,
  küstah, kendini begenmis davranis ve tutumlar
  sergiler.
• ,
  

29

• ADLI PSIKIYATRIK YAKLASIM
• Narsistik kisilik bozuklugu olanlar insanlarin
  tepkilerine yogun itiraz etmeleri sebebiyle
  evliliklerini sürdüremezler, öfkesi yogundur,
  intihara meyillidirler.

30

• AVOIDAN KISILIK BOZUKLUGU
• Elestirilme, dislanma, reddedilme korkusu
  nedeniyle toplumsal iliski gerektirecek
  mesleklerden kaçinma, sevildiginden emin
  olmadikça iliskiye geçmezler, yakin iliskiler
  kuramazlar, toplumsal durumlarda elestirilecegi
  korkusu vardir

31

• AVOIDAN KISILIK BOZUKLUGU
• Kendini baskalarindan asagi görürler,
  kisisel iliskilerden ve etkinliklerden
  kaçinirlar. Bu kisilerde eslik eden sosyal fobi
  sik görülür. Çevreden destek görürlerse islevsel
  olurlar, destek yeterli degilse depresyon,
  anksiyete ortaya çikabilir

32

• BAGIMLI KISILIK BOZUKLUGU
• Kadinlarda daha siktir. Çocuklugunda kronik
  hastaligi olan kisiler daha yatkindir. Bu kisiler
  görüsme sirasinda uysal, sorulara yanit verme
  çabasi ve rehberlik arayisi içinde olan
  kisilerdir.

33

• BAGIMLI KISILIK BOZUKLUGU
• Genç eriskinlik döneminde baslayan, uysal ve
  yapiskan davranisa ve ayrilma korkusuna yol
  açacak biçimde kendisine bakilma gereksiniminin
  asiri oldugu kisilerdir.
• Baskalarinin ögüt ve destekleriyle karar
  verirler. Tek basina kaldiginda kendini rahatsiz
  ve çaresiz hissederler.
• Yakin bir iliski sonlandiginda, baska bir iliski
  arayisi içine girerler.

34

• BAGIMLI KISILIK BOZUKLUGUNDA,
• Bagimli oldugu kisiye karsi uzun süreli iliski
  vardir.
• Bagimlilik davranisi agorafobi durumlarinda da
  olabilir ama bu hastalarda panik ve anksiyete
  durumu da vardir.
• Bu kisiler mesleki fonksiyonlari bozulma
  egiliminde ve sosyal iliskileri sinirli
  kisilerdir.
• Bagimli olduklari kisilerden ayrilinca major
  depresyon görülme riski vardir.

35

• OBSESIF KOMPULSIF KISILIK BOZUKLUGU
• Bu kisilik bozukluklarin özelligi esnek
  olmama vemükemmeliyetçiliktir.
• Bu kisiler, emosyonel sinirlilik, düzenlilik,
  sabirlilik, inatçilik, kararsizlik ile
  karakterizedir.
• Kuralci, düzenli, ayrintiya çok dikkat ederler.
• Bu kisiler fazlasiyla kuralcidirlar, kurallarin
  bozulmasina
• tahammülleri yoktur.

36

• OBSESIF KOMPULSIF KISILIK BOZUKLUGU
• Kisiler arasi iliskileri sinirli, güçlü
  görünüslü, otoriter kisilerdir. Karsisindaki
  kisilere karsi esnek ve tolere degillerdir.
• Karar vermekte çok zorlanirlar, karar verecegi
  konuyu çok incelerler.

37

• OBSESIF KOMPULSIF KISILIK BOZUKLUGU
• Arkadas çevresi çok az olan kisilerdir. Is ve
  evlilikte sebatli kisilerdir.
• Muayene sirasinda, kati görünüslü, ciddi, sorulan
  sorulara çok detayli cevap veririler.

38

• OBSESIF KOMPULSIF KISILIK BOZUKLUGU
• Yapilan etkinligin amacini unutturacak derecede
  ayrintilar, kurallar, listeler, siralama,
  organize etme ya da program yapma ile ugrasip
  durma.
• Isin bitirilmesini zorlastiran mükemmeliyetçilik
  gösterirler.

39

• OBSESIF KOMPULSIF KISILIK BOZUKLUGU
• Kendini ise ve üretkenlige adarlar, ahlak,
  dogruluk ya da degerler gibi konularda vicdaninin
  sesini asiri dinler ve bu konularda hiç esnek
  degillerdir..

40

• OBSESIF KOMPULSIF KISILIK BOZUKLUGU
• Karsisindaki kendisi gibi yapmayi kabul etmedikçe
  görev dagilimi yapmak ya da baskalariyla birlikte
  çalismak istemezler.
• Para harcama konusunda hem kendisine, hem de
  baskalarina karsi cimridirler

41

• ADLI PSIKIYATRIK YAKLASIM
• Obsesif kompulsif kisilik bozuklugu olanlarin
  görev dagilimina uymayisi nedeniyle evliligi
  sürdürmekte zorlanirlar. Asiri cimri, kati ve
  inatçiligi nedeniyle kendisine vasi tayin
  olunabilir.(TMK 406)

42

• BENI DINLEDIGINIZ IÇN TESEKKÜR EDERIM