Ir-Regoli l-godda tal-Malti

1
Ir-Regoli l-godda tal-Malti
Tahrig ghall-ghalliema tal-Primarja
mid-Direttorat ghal Kwalità u Standards
fl-Edukazzjoni u mill-Kunsill Nazzjonali
tal-Ilsien Malti 2009-2011
2
Id-Decizjonijiet 1

• L-accent
• Kliem maghqud
• Decizjonijiet dwar kliem iehor

3
L-accent

• Fil-Malti jinkiteb biss l-accent fuq
• à è ì ò ù
• papà kafè kakì
• però virtù

4

• Tiktibx accent fuq kliem monosillabiku
• te blu
• L-accent cirkumfless ma jintuza qatt
• sahhar

5
L-ittri kapitali

• L-Imdina MHUX l-iMdina
• L-Istamperija tal-Gvern
• L-Ghaqda tal-Bejjiegha

6
L-ittri kapitali

• Ghaqdiet movimenti

• tifel Musulman
• pajjiz Nisrani
• il-Buddisti
• il-Kattolici
• id-Dumnikani

7
L-ittri kapitali

• L-isem tal-muniti

• ewro
• hamsin ewro
• seba centezmi
• lira sterlina
• disa dollari Amerikani

8
Il-kliem maghqud
Bmod generali, kull kelma tinkiteb mifruda ...
9
Frazijiet bl-elementi mifruda

• Frazijiet bnett

• l-ewwel nett
• it-tieni nett
• mill-bidu nett
• isfel nett
• mill-qiegh nett
• quddiem nett

10
Il-kliem maghqud

• ...izda hemm kazijiet fejn ghal xi raguni jew
  ohra l-elementi ta frazi jinkitbu maghqudin.

11
Tifsiriet differenti

• Fil-waqt tal-mewt tieghu, xtaq jerga jara lil
  ibnu.
• IMMA
• Filwaqt li ma ntikx tort, lanqas nista naghtik
  ragun.

12

• Malli sema li wasalna, nizel minn fuq biex
  jaghtina merhba.
• IMMA
• Minfuq li ppruvajt nghinu, dar kontrija.

13

• Din hija l-lejla li ili nistenna ghomri kollu.
• IMMA
• Illejla inkwetat u mghandix aptit niekol.

14
Frazijiet bl-elementi maghquda

• Il-prefiss jinkiteb mal-kelma bhala haga wahda.

• maledukat
• internazzjonali
• poliklinika
• semifinali
• sottokumitat
• buzbuznannu

15
Frazijiet bl-elementi maghquda

• Meta l-prefiss jigi qabel kelma li tibda bittra
  kapitali, bejniethom jidhol is-sing.

• antidemokratiku
• anti-Taljan
• internazzjonali
• inter-Mediterranju

16
Frazijiet bl-elementi maghquda

• Meta l-prefiss ikun jispicca bvokali u
  l-kelma tkun tibda bl-istess vokali, hemm
  tendenza li fil-pronunzja wahda
  mill-vokali tinxtorob
• kooperattiva
• koperattiva

17
Il-prepozizzjonijiet

• Il-prepozizzjonijiet ma, sa, ta qabel kliem li
  jibda bvokali, bl-gh jew bl- h jistghu
  jinkitbu shah jew imqassra.

• ta April / tApril
• ma Elena / mElena
• sa issa / sissa
• ta Ugo / tUgo
• ma gheluq / mgheluq
• ta hawn / thawn

18
Frazijiet bl-elementi maghquda

• agent president
• assistent kummissarju
• deputat kap
• gran mastru
• vici kap
• prim ministru
• sekond kugin

• Hemm xi elementi li jixbhu l-prefissi li joqoghdu
  quddiem il-kelma imma bi drawwa ma
  jinghaqdux.

19
Il-prepozizzjonijiet

• Il-prepozizzjonijiet go, ma, sa, ta jinghaqdu
  dejjem mal-artiklu anke quddiem kliem li jibda
  bil-vokali, bil-gh u bl-h.

• ghall-iskola
• bhall-amorin
• mal-intrata
• tal-armata
• sal-ahhar
• gol-ilma

20
In-negattiv tal-pronom personali

• Quddiem il-pronomi li jibdew bl-h

• mhux
• mhuwiex
• mhix
• mhijiex
• mhumiex

21
In-negattiv tal-pronom personali

• Quddiem il-pronomi l-ohra kollha tinkiteb m

• miniex
• mintix
• mahniex
• mintomx

22
Iz-zokk

• Meta zokk jidher taht suriet differenti, ma
  naghzlux zokk wiehed ghalihom kollha, imma kull
  forma tinkiteb skont ma tissuggerixxi l-fonetika
  taghha.

• elettriku elettricità
• makkinarju magna
• inkwadra inkwatru
• predikatur prietka

23
Kliem iehor ...

• ammen
• Awwissu
• beritta
• karozza
• naghag

• skont
• kuritur
• subien
• wicc imb wicc
• dvalja

24
skont

• habs... ... ghax habsi
• hobs gt hobz... ghax hobza
• Mit-Taljan
• pajjis gt pajjiz... ghax pajjizi
• skond gt skont... ghax skonti, skontok

25
skont il-pronunzja

• ámen l-Ungeriz
• aamen il-Finlandiz
• âmen il-Latvjan
• amin ir-Rumen
• amin it-Tork
• ammen il-Malti