ORTHOMYXOVIRUS

1
ORTHOMYXOVIRUSLAR VE ENFEKSIYON OLUSTURMA
MEKANIZMALARI

• Prof.Dr. Ömer POYRAZ

2
ORTHOMYXOVIRIDAE AILESI

• Orthomyxoviridae ailesinde yalnizca grip etkeni
  olan Influenza virüsleri yer.
• Mukozadaki musin tabakalarina ilgilerinden dolayi
  Myxovirus olarak kabul edilmistir.
• Büyüklükleri ve antijenik yapilari diger
  Myxoviruslardan farkli oldugu için için ayri bir
  virüs familyasi olusturularak bu familyaya
  yerlestirilmistir.
• Solunum yolu mukozasinda enfeksiyon olustururlar
• Insanlarda ve hayvanlarda hastalik yaparlar
• Influenza ya da grip olarak adlandirilan klinik
  tabloyu olustururlar

3
MORFOLOJIK ÖZELLIKLERI

• Helikal simetrili, zarfli, tek iplikçikli RNAli
  virüslerdir
• Diger virüslerden farkli olarak RNAlari tek
  parça halinde olmayip 8 parçaciktan olusmustur
• Bu parçaciklarin her biri farkli bir protein
  yapimindan sorumludur
• Buna bagli olarak Influenza virüslerinde
  antijenik degisim sik olarak görülür
• Ortalama 80-120 nm boyutlarindadir
• Çok sekillilik gösterirler
• Ipliksi, küresel ya da diger görünümde
  olabilirler
• Viral genom içerisinde antijenik yapidan sorumlu
  nukleoproteinler yer alir.
• Nukleik asit genomu helikal simetrili bir kapsid
  çevreler.
• Kapsidin disinda matriks proteini, en dista ise
  lipid yapisinda bir zarf bulunur.
• Zarfin yüzeyinde ise yaklasik 10 nm uzunlugunda
  iki tip dikensi çikinti bulunur.
• Bu çikintilar protein yapisinda olup, virüse
  hemaglutinasyon ve nöroaminidaz yapma özelligi
  kazandirir

4
Sematik Görünümleri
5
Yüzeyel Protein Yapisi
6
Elektron Mikroskobundaki
Görünümleri
7
ANTIJENIK YAPISI

• Dört tip antijeni bulunur
• 1. Nukleoprotein Antijeni (NP Antijeni)
• 2. Matriks Protein Antijeni (M Antijeni)
• 3. Hemaglütinin Antijeni (HA Antijeni)
• 4. Nöroaminidaz Antijeni (N Antijeni)

8
Nukleoprotein Antijeni (NP Antijeni)

• Virüsün genomunda yer alirlar
• Ribonukleoproteinler antijenik özellik
  gösterirler
• Virüsün tiplere ayrilmasini saglarlar
• Organizmada kendilerine karsi antikor olusumuna
  yol açarlar
• Internal antijen oldugu için olusan antikorlar
  viral enfeksiyonu engelleyemez

9
Matriks Protein Antijeni (M Antijeni)

• Viral zarfin alt kisminda yer alirlar
• Virüsün tiplere ayrilmasini saglarlar
• Organizmada kendilerine karsi antikor olusumuna
  yol açarlar
• Internal antijen oldugu için olusan antikorlar
  viral enfeksiyonu engelleyemez

10
Hemaglütinin Antijeni (HA Antijeni)

• Viral zarfin yüzeyinde yer alan dikensi
  çikintilardir
• Glikoprotein yapidadir
• Virüsün hücreye tutunmasinda rol oynar
• Duyarli eritrositleri hemaglutine eder
• Virüsün alt tiplere ayrilmasini saglar
• Yüzeyel antijen oldugu için organizmada olusan
  antikorlar viral enfeksiyonu engeller

11
Nöroaminidaz Proteinleri (N Antijeni)

• Viral zarfin yüzeyinde yer alan dikensi
  çikintilardir
• Glikoprotein yapisindadir
• Virüsün duyarli hücre reseptörlerine ilgisini
  saglar
• Dokulardaki siyalik asit ve N asetil nöroaminik
  asit baglarini parçalayarak virüsün hücreye
  tutunmasini saglar
• Virüslerin alt tiplere ayrilmasinda rol alir
• Olusan antikorlar viral enfeksiyonu engeller

12
SINIFLANDIRILMASI

• Virüsün tiplere ayrilmasinda nükleoproteinler ve
  matriks proteinleri önemli rol oynar
• Bu proteinlerdeki farkliliklar virüsün A,B,C ile
  adlandirilan 3 antijenik tipe ayrilmasini saglar
• Alt tiplere ayrilmasinda ise hemaglütinin ve
  nöroaminidaz proteinleri önemli rol oynar
• Bu proteinlerdeki farkliliklar alt tipleri
  olusturur
• Influenza A virüsleri insan, kus, domuz, at,
  deniz memelileri, sansargiller gibi hayvanlarda
  enfeksiyon yapar
• Dogal konaklari yabani kuslardir
• Yabani kuslar tüm Influenza A tiplerinin
  tasiyicisidir
• Influenza B ve C virüsleri yalnizca insanda
  enfeksiyon yapar

13
Influenza A virüsünün Alt Tipleri

• 15 hemaglütinin alt tipi vardir
• H1,H2,H3,olarak gösterilir
• 9 nöroaminidaz alt tipi vardir
• N1, N2, N3, olarak gösterilir
• Kuslarda tüm alt ipler bulunur
• Insanlarda yalnizca 3 hemaglütinin ve 2
  nöroaminidaz alt tipi bulunur
• Toplam 144 Influenza A alt tipinin oldugu
  bilinmektedir

14
Influenza Virüslerinin
Isimlendirilmesi
15
ANTIJENIK DEGISIM

• Influenza virüslerinde sik antijenik degisim
  görülür
• Her yil yeni serotipler ortaya çikar
• Sürekli yeni salginlar meydana gelir
• Antijenik degisim hemaglütinin ve nöroaminidaz
  antijenlerinde olusur
• Iki türlü antijenik degisim vardir
• 1 Minör Antijenik Degisim
• (Antijenik Drift, Antijen
  Sürüklenmesi)
• 2 Major Antijenik Degisim
• (Antijenik Shift, Antijen Kaymasi)

16
Minor Antijenik Degisim

• Viral genlerde bir noktada mutasyon sonucu olusur
• Amino asit dizileri degisir
• Yüzeyel proteinlerde farklilasma ortaya çikar
• Antijenik yapi degisir
• Toplumda dolasan etkene benzer fakat antijenik
  yönden farkli sus olusur
• Mevcut antikor varligindan etkilenmez

17
Major Antijenik Degisim

• Viral genlerde daha genis alanda daha köklü
  mutasyon olusur
• Yüzeyel proteinlerde daha büyük farklilasmaya yol
  açar
• Genellikle genetik alisverisler sonucu olur
• Yeni hemaglütinini ve yeni nöroaminidazi olan
  farkli bir sus olusur
• Alt tipler olusur

18
Antijenik Degisim Sikligi

• En sik Influenza A virüslerinde görülür
• Daha sik salgin olusturur
• Kisiler defalarca Influenza A enfeksiyonu
  geçirebilirler
• Influenza B virüslerinde daha seyrek görülür
• Daha az siklikta salgin olusturur
• Influenza C virüslerinde görülmez
• Salgin olusturmaz
• Sporadik vakalar seklinde görülür

19
GENETIK ALISVERIS

• Influenza A virüslerinde görülür
• Ayni konakta bulunan farkli türlere özgül
  Influenza A virüsleri birbirlerinden genetik
  materyal alabilir
• Bunun sonucu genetik yapida büyük bir degisim
  olur
• Yüzeyel proteinlerde tamamiyla baskalasim meydana
  gelir
• Yepyeni bir virüs ortaya çikabilir

20
GENETIK ALISVERIS

• Bu alisveris için domuzlar ve insanlar hamur
  teknesi vazifesi görür
• Domuz ve insan hücrelerinde hem memeli hem de kus
  Influenza A virüsleri için reseptör bulunur
• Hem hayvan hem de insan virüslerine duyarlidir
• Es zamanli enfeksiyonlar sirasinda bu tür genetik
  alisveris olasiligi vardir
• Yeni alt tipler ortaya çikar
• Tüm insanlar duyarli olacagi için pandemi
  yapabilir

21
PATOGENEZ

• Kisiden kisiye damlacik enfeksiyonu, kontamine
  eller ve çesitli esyalarla solunum yollarindan
  bulasir
• Solunum yollari mukozasi yapiskan bir müsin
  tabaka ile kaplidir
• Bu tabakanin hücre yüzeyini örtücü ve koruyucu
  fonksiyonu bulunmaktadir
• Mikroorganizmalarin hücre yüzeyine tutunarak
  enfeksiyonu baslatmasini engeller
• Influenza virüsleri salgiladiklari nöroaminidaz
  enzimi ile bu musin tabakayi eritirler
• Böylece hücrelerin yüzeyinin açiga çikmasini
  saglarlar
• Açiga çikan hücrelerin reseptörlerine baglanarak
  enfeksiyonu baslatirlar

22
PATOGENEZ

• Üst solunum yollari mukozasinda hizla çogalirlar
• Inkübasyon süresi 1 - 4 gün arasindadir
• Semptomlarla birlikte virüs atilimi da baslar
• Mukozada yüzeyel yangi ve konjesyon olusur
• Bazal tabaka etkilenmedigi için yüzeyel tabakayi
  yeniden olusturur
• Mukoza yapisi tekrar eski haline gelir
• Iyilesme hücresel immünite, interferon,
  sitotoksik T lenfositleri ve antikor olusumu ile
  olur

23
PATOGENEZ
24
Viral Replikasyon
25
KLINIK BULGULAR

• Komplikasyonsuz Grip
• Pnömoni
• Reye Sendromu

26
Komplikasyonsuz Grip

• Aniden olusan üsüme, titreme, basagrisi,
  kirginlik
• Yüksek ates, kuru öksürük, kas agrilari
• Ates genelde 3 gün içinde normale döner
• Solunum sistemi bulgulari 3-4 gün daha devam eder
• Öksürük ve kirginlik 1-2 hafta sürebilir
• Çocuklarda gastrointesinal semptomlar da görülür

27
Pnömoni

• Yaslilarda, kardiopulmoner hastaligi ve kronik
  hastaligi olanlarda sik görülür
• Komplikasyon olarak ortaya çikar
• Virüse, bakterilere veya her ikisine bagli
  olabilir
• Silier aktivite azalmasi, artan mukus salgisi,
  fagositik hücrelerde fonksiyon bozuklugu,
  alveollerde eksuda birikimi virüsün alt solunum
  yollarina yayilmasini kolaylastirir
• Bakterilerden genellikle S.aureus, St.pnemoniae,
  H.influenza etkendir

28
Reye Sendromu

• Genellikle 2-16 yas arasi çocuklarda sik görülür
• Akut ensefalopati ve karacigerin yagli
  dejenerasyonu seklinde seyreder
• Mortalite orani 10 - 40 arasindadir
• Influenza B enfeksiyonunda daha sik görülür
• Aspirin kullanimi riski artirir

29
Mortalite Orani

• Saglikli kisilerdeki mortalite orani 100.000de
  2dir.
• Bu oran kalp-damar hastaligi olanlarda 50 kat,
  akciger hastaligi olanlarda 120 kat, hem
  kalp-damar hem de diyabeti olanlarda 240 kat
  artmaktadir.

30
Gripte dogru klinik tani kriterleri
Ates
Üsüme
Öksürük
Lokal grip salgini Ani baslangiç
Bas agrisiBogaz agrisiBurun semptomlari
Yorgunluk/güçsüzlükMiyaljiHalsizlik
31
BAGISIKLIK

• Enfeksiyon geçirenlerde hemaglütinin ve
  nöroaminidaz antijenlerine karsi antikor olusur
• Korunma serum antikorlari ve nazal bölgedeki
  salgisal IgA ortakligi ile olur
• Salgisal antikorlarin korunmada rolü daha
  fazladir
• Salgisal antikorlar 1-3 ay sonra kaybolur
• Farkli tiplere ve alt tiplere karsi olusan
  antikorlar çapraz reaksiyon göstermez
• Defalarca gripal enfeksiyon geçirilebilir

32
LABORATUVAR TANISI

• Virüs izolasyonu ve identifikasyonu
• Antijen Arastirilmasi
• Serolojik Inceleme

33
Virüs Izolasyonu ve Identifikasyonu

• Burun yikanti suyu ve bogaz sürüntüsü alinir
• Ilk üç gün içinde alinmasi gerekir
• Hücre kültürü ve embryonlu yumurtanin amniotik
  kesesine ekilir
• Hücre kültüründe CPE olusturmaz
• Hemaglütinasyon ve hemadsorbsiyon deneyleri ile
  tani konur
• Embryonlu yumurta ekimlerinde amniotik sivida
  hemaglütinasyon inhibisyon ve nötralizasyon
  deneyleri ile virüs arastirilir

34
Antijen Arastirilmasi

• Burun ve bogaz sürüntüsü alinarak incelenir
• Floresan mikroskobi yöntemiyle incelenir
• Floresan mikroskop ve floresan boya ile isaretli
  antikorlar gerekir
• Kisa sürede sonuç verir
• ELISA ve diger yöntemlerle de antijen
  arastirilabilir

35
Serolojik Inceleme

• Bilinen antijenler kullanilarak serumda antikor
  aranir
• Çesitli serolojik yöntemler kullanilabilir
• Gittikçe yükselen titre anlamlidir

36
EPIDEMIYOLOJI

• Bütün dünyada yaygindir
• Epidemiler ve pandemiler olusturur
• Antijenik degisim ve duyarli kisi sayisinda
  artisa bagli zaman zaman büyük salginlar olusur
• Inkübasyon süresinin kisa olusu yayilimi
  kolaylastirir
• Kapali ortamda bulunmaya bagli kis aylarinda daha
  sik görülür
• Influenza A daha sik salgin yapar
• Influenza B daha seyrek salgin olusturur
• Influenza C sporadik vakalar halinde görülür

37
Insanlarda Yaygin Olan Influenza A
Alt Tipleri

• En yaygin H1N1, H1N2 ve H3N2
• H2N2 1957 ve 1968 yillarinda görülmüs
• Günümüzde yaygin degil

38
KORUNMA

• Asi ile korunma mümkündür
• Asi virüsü embryonlu yumurtanin amniotik
  kesesinde üretilir
• Genelde kas içi yolla uygulanir
• Yumurta allerjisi olanlarda uygulanmaz
• Her yil uygulanmasi gerekir
• Antijenik degisimden dolayi koruyuculugu kesin
  degildir
• Koruyuculuk orani normal toplumda 70, risk
  gruplarinda 50 dolayindadir

39
KUS GRIBI
40
KUS GRIBI

• Halk arasinda tavuk vebasi olarak da bilinir
• Genellikle kanatli hayvanlarin enfeksiyonudur
• Solunum ve sindirim sistemine ait belirtilerle
  yüksek morbidite ve mortalite hiziyla seyreden
  akut, bulasici bir hastaliktir
• Nadiren insanlarda da enfeksiyon olusturmaktadir
• Insanda enfeksiyon olustugunda 50nin üzerinde
  mortalite görülmektedir
• Genetik degisimle tamamen insana adapte olma ve
  pandemi olusturma riski bulunmaktadir
• Bu durumda 150 200 milyon insanin ölebilecegi
  bildirilmektedir

41
GÜNÜMÜZÜN KORKULU RÜYASI
42
ETKEN

• Etken Influenza A virüsüdür
• Virüsün 15 hemaglütinin ve 9 nöroaminidaz alt
  tipi bulunur
• Bunlarin hepsi kuslari enfekte edebilir
• Çok sayida alt tipinin bulunmasi gen transferi ve
  yeniden eslesme durumunun yüksek oldugunu
  gösterir

43
PATOJENITELERINE GÖRE VIRÜS
TIPLERI

• Az Virulan Virüsler (LPAI)
• H5, H7 ve diger alt tiplerde yer alir
• Patojenitesi düsük virüslerdir
• Genelde yabani kus topluluklarinda enfeksiyon
  yapar
• Hafif enfeksiyon tablosuna yol açarlar
• Tüylerin kabarmasi, yumurta üretiminde azalma,
  hafif solunum hastaligi ve depresyon görülür
• Çok Virulan Virüsler (HPAI)
• H5 ve H7 alt tiplerinde yer alan bazi virüslerdir
• Patojenitesi oldukça yüksek virüslerdir
• Enfeksiyon olustugunda mortalite 100e ulasir
• Yabani kus topluluklarinda enfeksiyon yapmaz

44
SALGINLARDA IZOLE EDILEN KUS
INFLUENZA A TIPLERI

• Influenza A H5N1
• Influenza A H7N2
• Influenza A H7N3
• Influenza A H5N2
• En sik görülen ve mortalitesi yüksek olan H5N1
  tipidir

45
H5N1 TIPI NEDEN ÖNEMLIDIR ?

• Kümes hayvanlari arasinda olusan salginlarin
  çogunda patojenitesi yüksek olan H5N1 tipi virüs
  izole edilmektedir
• H5N1 tipi virüs tür engelini asarak insanlarda
  enfeksiyon olusturmayi basarmistir
• Ilk kez 1997de Hong Kongda kümes hayvanlari
  arasindaki salginda 3 yasindaki erkek çocuga
  bulasarak ölümüne yol açmistir
• Ayni yil ayni yerde 17 kisinin hastalanmasina ve
  bunlardan besinin ölümüne yol açmistir
• Insanlarda agir ve mortalitesi yüksek hastaliga
  neden olmaktadir
• Simdilik kuslarla ya da enfekte kümes hayvanlari
  ile iliskisi olan kisilerde görülmektedir
• Çok az da olsa kaynagi tam açiklanamayan insan
  olgulari da vardir
• Bu yüzden kus gribi virüsleri içerisinde pandemi
  riski tasiyan en önemli alt tiptir

46
CANLILAR ARASINDAKI
YAYILIMI

• Dogada yabani kuslar arasinda genis bir yayilim
  gösterir
• Dogal konaklari yabani kuslardir
• Hafif enfeksiyona yol açar, ölüm orani çok
  düsüktür
• Kus hareketleri ile virüs uzaklara tasinir

47

CANLILAR ARASINDAKI YAYILIMI

• Dogada su kuslari, özellikle de yesil basli
  ördekler virüsün devamliligini saglar
• Yaklasik 100 kadar Influenza A alt tipi su
  kuslarindan izole edilmistir
• Hastalik olusturmaksizin virüsü tasirlar
• Su kuslarinin yaklasik üçte biri bu virüslerle
  enfekte haldedir
• Yabani kanatlilarin salgilari ve diskilari
  yoluyla evcil kanatlilara bulasir
• Evcil kanatlilarda genetik degisime ugrayan virüs
  kisa sürede yüksek patojen hale dönüsür

48
ÜLKELER ve KITALAR ARASI YAYILIMI

• Genellikle kus göçleri ile yayilir
• Kuslar mevsimsel degisimle birlikte kuzeyden
  güneye, güneyden kuzeye göç ederler
• Göçleri sirasinda her zaman ayni güzergahi
  kullanirlar
• Bu güzergahlar kus yogunluguna göre ana ve tali
  güzergahlar seklinde görülür

49
Ülkemiz önemli kus göç yollari
üzerinde bulunmaktadir
50
VIRÜSÜN ÇEVREYE YAYILIMI

• Göçmen kuslarin özellikle konakladiklari
  bölgelere biraktiklari diski, tükrük ve burun
  salgilari ile etrafa yayilir
• Enfekte hayvanlar diskilariyla en az 10 gün
  süreyle virüs çikarirlar
• Burun salgisi ve tükrükle atilan virüs uzun süre
  dogada canli kalmamasina ragmen, diskiyla atilan
  virüs düsük isida haftalarca canli kalabilir
• Yörede yasayan yabani kuslar, evcil kuslar,
  mekanik olarak da kemiriciler, böcekler,
  sinekler, insanlar lokal yayilimi saglarlar
• Virüsün hava yoluyla yayilmasi yalnizca birkaç
  kilometre ile sinirlidir

51
KÜMES HAYVANLARI ARASINDA
YAYILIMI

• Yabani kuslar araciligi ile olur
• Patojenitesi düsük virüslerle enfeksiyon baslar
• Kümes hayvanlari arasinda hizla yayilir
• Mutasyona ugrayarak patojenitesi yüksek forma
  dönüsür

52
Özellikle serbest dolasan kanatlilar
yayilimi hizlandirilir
53
Evcil kanatlilarin pazarlarda alinip
satilmasi ile de yayilim hizlanir
54
H5N1 DOGAL YAYILIMI
55
DUYARLI HAYVANLARA BULASIM
YOLLARI

• Genelde evcil kuslari, kümes hayvanlarini, seyrek
  olarak da domuzlari enfekte eder
• En önemli bulas fekal oral yol iledir
• Duyarli hayvanlar bu atiklarla direkt ya da
  dolayli temas ile, ayni kaynaktan su içme ile
  enfekte olurlar
• Su kaynaklarinin enfekte yabani kuslarin
  diskilariyla kontamine olmasi bulasim riskini
  daha da yükseltir
• Kontamine gübrenin 1 grami dahi binlerce kusu
  enfekte edebilir

56
GÖÇMEN KUSLARDA GÖRÜLEN
ÖLÜMLERIN NEDENLERI

• Bazi yerlerde ölü ya da hasta göçmen kuslar
  bulunabilmektedir
• Bu tür kuslarda da ölümlerin H5N1 tipine bagli
  oldugu bildirilmektedir
• Bu tür ölümlerin kümes hayvanlarinda yüksek
  patojen hale dönüsen virüsün tekrar göçmen
  kuslara bulasmasiyla oldugu düsünülmektedir

57
KAPALI ORTAMDA YETISTIRILEN KÜMES
HAYVANLARINA BULASIM YOLLARI

• Genellikle kus diskisiyla kontamine toz toprak,
  kontamine araç gereç ve yemler,
• kontamine ayakkabilar yoluyla bulasir
• Kemiriciler,sinekler ve diger hayvanlar
• mekanik olarak virüsü tasiyabilirler
• Bu yüzden kümeslerin siki kontrol altina
  alinmasi, giris ve çikislarin kontrolü,
  dezenfeksiyon tedbirleri oldukça önemlidir

58
KÜMES HAYVANLARINDA KLINIK
BULGULAR

• Virüs ile ilk karsilasilan yörelerde kümes
  hayvanlarinda hafif solunum yolu hastaligi
  görülür
• Baslangiçta tüylerin kabarmasi, yumurta veriminde
  azalma, hafif solunum yolu ve kirginlik
  belirtileri dikkati çeker
• Bu sekilde kümes hayvanlari arasinda hizla
  yayilir
• Bir süre sonra genetik degisime ugrayan virüs
  yüksek patojen hale dönüsür
• Enfeksiyon tablosu agirlasir
• Bir anda tüm hayvanlarin ölümüne yol açar
• Inkübasyon süresi 1-2 güne kadar kisalir

59
KÜMES HAYVANLARINDA KLINIK
BULGULAR

• Hirlitili ve güç solunum tablosu görülür
• Konjuktivit ve göz yasi akintisi vardir
• Konjuktiva sismis ve kirmizi renktedir
• Göz kapaklari tamamen kapanir

60
KÜMESHAYVANLARINDA KLINIK BULGULAR

• Sakal, ibik ve gözlerin çevresinde ödem ve
  siyanoz sekillenir
• Ödem boyun ve gögüs bölgesine de yayilabilir
• Glottisteki ödem bogulma ile sonuçlanan solunum
  güçlügüne neden olur
• Burun deliklerinden grimsi, kanli eksudat akar

61
KÜMES HAYVANLARINDA KLINIK BULGULAR

• Kan tablosunda bozulma olur
• Lenfopeni ve trombositopeni gelisir
• Ayaklarda,bacak kaslarinda morarma ve yaygin
  kanama tablosu görülür

62
KÜMES HAYVANLARINDA KLINIK BULGULAR

• Hastalanan hayvanlar genelde 2 gün içinde ölürler
• Akut dönemi atlatanlarda eksitasyon, konvulziyon,
  dönme hareketleri gibi sinirsel belirtiler vardir
• Koordinasyon bozuklugu, yürüyememe ve ayakta
  duramama görülür
• Yumurta kabugunda renk açilmasi, incelme ve
  kalitesinde bozukluk olusur

63
OTOPSI BULGULARI

• Hastaliktan ölen hayvanlarda ölüm sertligi hemen
  olusur
• Ani ölümlerde lezyon olusmaz
• Ileri safhalarda gelisen ölümlerde lezyon olusur
• Kaslarda siddetli kanamalar
• Dehidratasyon
• Bas, boyun bölgesinde subkutan ödem
• Burun ve bogaz bölgesinde irinli akinti
• Konjuktivada kanamalar
• Tracheada yogun mukoz eksudasi
• Böbreklerde agir kanamalar
• Taslikta hemoraji tablosu
• Bagirsak mukozasinda hemorajiler ve ülserler

64
VIRÜSÜN DUYARLILIGI

• Virüs yüksek isiya duyarli, düsük isiya ise
  dirençlidir
• 00Cde 1 ay, 220Cde 4 gün, 560Cde 3 saat,
  600Cde 30 dakikada, kaynatma isisinda 1-2
  dakikada canliliklarini kaybederler
• Gübrede soguk ortamda 3 ay canli kalabilirler
• Kus diskisiyla kontamine göllerde günlerce canli
  kalabilirler
• Formalin, iyot bilesikleri ve asitlere duyarlidir

65
INSANLARA BULASIM YOLLARI

• Kus gribi virüsü insanlara genellikle dogal
  yollarla yani yabani kuslardan direkt olarak
  bulasmaz
• Yabani kuslarda virüs düsük patojenite gösterir
• Dogal enfeksiyon oldukça az görülmüstür
• Kisiler deneysel olarak enfekte edildiginde kisa
  süreli hafif enfeksiyon olustugu görülmüstür
• Insana bulasim genellikle enfekte kümes
  hayvanlari ve patojenitesi yüksek virüsle enfekte
  kuslar araciligi ile olmaktadir

66
INSANLARA BULASIM YOLLARI

• Kanatli hayvanlarla ayni kapali ortamda bulunma
  ile
• Hasta hayvanlari kesme ve tüylerini yolma ile
• Hasta veya ölmüs hayvanlarin burun, bogaz
  akintisi, göz yasi ve diskisiyla temas ile
• Bu tür salgilarla veya diskiyla kirlenmis
  yüzeylere ve esyalara temas ile
• Dogada ölmüs kuslarla temas ile
• Enfekte kuslarin avlanmasi, kesilmesi, tüylerinin
  yolunmasi ile
• Enfekte hayvanlarin yumurta ve etlerine temas ile
  bulasabilir

67
INSANLARA HANGI YOLLARLA BULASMAZ ?

• Pisirilmis tavuk etleri ve yumurtalarla bulasmaz
• Çig tavuk ya da çig yumurta ile temastan sonra
  ellerin bol sabunlu ya da deterjanli su ile
  yikanmasi
• Tavuk ambalajinin etrafi kirletmeden derhal çöpe
  atilmasi
• Çig tavukla temas eden mutfak malzemelerinin
  derhal bol deterjanli su ile yikanmasi
• Dis ortamla temasi olmayan evde beslenen kuslarla
  bulasmaz
• Bu tür hayvanlarin yem ve sularina dikkat
  edilmesi gerekir
• Disaridan bulasmayi saglayacak mekanik
  tasiyiciligin engellenmesi

68
INSANDAN INSANA BULASIM

• Insandan insana bulasim oldukça nadirdir
• Bazi aile içi bulasimlarin oldugu
  bildirilmektedir
• Bir olguda çocuktan anneye bulasim olmustur
• Bu olgularin koruyucu önlem almadan aile içi siki
  temasla geçtigi düsünülmektedir
• Normal toplumda kisiden kisiye bulasmasi mümkün
  görülmemektedir
• Salgin olan yörelerde yapilan serolojik
  arastirmalar asemptomatik enfeksiyonlarin çok
  yaygin olmadigini göstermektedir
• Saglik çalisanlarina bulasim riskinin düsük
  oldugu görülmüstür
• Simdiye kadar hasta kisilerden yalnizca bir
  hemsireye bulasim söz konusudur

69
INSANLARDA KLINIK BULGULAR

• Kuluçka süresi grip hastaligina göre daha uzundur
• Ortalama 2 - 5 gündür, 8 - 17 güne kadar
  uzayabilir
• Hastalik 380Cyi asan ates, bogaz agrisi, yaygin
  kas agrilari, öksürük ve alt solunum yolu
  bulgulari ile baslar
• Üst solunum yolu bulgulari nadir görülür
• Ishal, kusma, abdominal agri, konjuktivit ve
  pnömoni tablosu görülür

70
INSANLARDA KLINIK BULGULAR

• Hastalarda bir süre sonra akut sikintili solunum
  tablosu gelisir
• Bu yüzden solunum cihazina baglanmasi gerekir
• Lenfopeni, trombositopeni ve karaciger
  enzimlerinde yükselme olusur
• Pihtilasma bozuklugu ve buna bagli kanamalar
  ortaya çikar
• Özellikle burun ve diseti kanamalari sik görülür
• Çogul organ yetmezligi
• olusur

71
Grip, Soguk Alginligi ve Kus Gribi
(Ayirt edici bulgular)

• Semptom Grip Soguk alginligi
  Kus Gribi
• Baslangiç Ani Tedrici Ani
• Ates, üsüme Sik Seyrek Sik
• Öksürük Olagan,ciddi Daha az Olagan,
  ciddi
• Bas agrisi Devamli Seyrek Devamli
• Kas agrisi, sizisi Olagan, ciddi Hafif, silik
  Olagan, ciddi
• Yorgunluk,güçsüzlük Olagan Çok hafif Olagan
• Diyare Sik
• Pnömoni Sik
• ASSS Sik
• Mortalite Risk gruplarinda Yüksek

72
INSANLARDA SALGIN
TEHLIKESI

• Baslangiçta fazla bir tehlike yok
• Mortalite orani yüksek
• Sinirli sayida enfeksiyon olusumu
• Zaman içerisinde tehlike söz konusu
• Daha çok insan enfeksiyonu olusumu
• Hem insan hem kus gribi ile eszamanli enfeksiyon
• Yeni bir alt tip olusumu en büyük tehlike
• Insan hamur teknesi vazifesi görebilir
• Ayni anda enfeksiyon sirasinda genetik degisim
  söz konusu
• Insana adapte yeni alt tip olusumu pandemiye
  neden olur

73
YENI VIRÜSÜN OLUSUMU ANTIJENIK SHIFT
ILE OLUR

• Ayni konakta koinfeksiyon sonucu olusur
• Insan ve kus virüsleri konagi tek tek infekte
  ettiklerinde ciddi sorun yok
• Insan virüsü H3N7 Kus virüsü H7N3
• Domuzda ya da insanda ayni anda enfeksiyon
  olusturursa
• Yeni olusan virüs H3N3 veya H7N7 olur
• Mevcut antikorlardan hiç etkilenmezler
• Özellikle damlacik enfeksiyonu ile bulasma
  yetenegi kazanmasi enfeksiyonun kisa sürede
  yayilmasini kolaylastirir
• Tüm insanlik duyarli oldugu için hizla pandemi
  olusur

74
20.Yüzyilda yayilim yapan Influenza
virüsleri ve olusturduklari
pandemiler
1920 1940 1960 1980 2000
75
Günümüzde enfeksiyon olusturan
virüs tipleri

• 1977-1978 H1N1 pandemisi
• Günümüzde H3N1 ve H1N1 birlikte

76
TEDAVI

• Hastaneye yatirilarak takip
• Antiviral ilaç uygulamasi
• Destek tedavisi
• Yatak istirahati
• Sivi ve elektrolit replasmani
• Mekanik ventilasyon

77
Gripal Enfeksiyonlarin Tedavi ve
Korunmasinda Kullanilan Antiviral Ilaçlar

• Ilaç Tip Tedavi Korunma
  Yan etki
• Amantadin A 2x100 mg Ayni MSS
• Rimantadin A 2x100 mg Ayni MSS
• Zanamivir A, B 2x10 mg 1x10mg
  Bronsial
• Oseltamivir A,B 2x75 mg 1x75 mg GIS

78
Amantadin ve Rimantadin
Etki Mekanizmasi

• Influenza A virusunun M2 proteinini inhibe ederek
  etkili olurlar
• Virüsün hücre içine girisini ve hücre içine giren
  virüsün protein kiliftan soyunmasini engellerler
• Bu sayede viral replikasyonu önlerler
• Hem koruyucu hem de tedavi edici amaçla
  kullanilir
• Influenza A H5N1 genelde her iki antivirale karsi
  dirençli bulunmustur

79
Oseltamivir ve Zanamivir
Etki Mekanizmasi

• Influenza A ve B virüsünün nöraminidaz enzimini
  inhibe ederek etki gösterirler
• Sialik asit analoglaridir
• Hücre disindaki virüs müsin tabakayi
  eritemeyecegi için solunum sistemi hücrelerine
  adsorbe olamaz
• Nöroaminidazin bloke olmasi hücre içinde çogalan
  virüsün konak hücreden salinimini engeller
• Yeni olusan ve hücre disina salinan viruslarin
  aggregasyonuna neden olurlar

80
Oseltamivir (Tamiflu)

• Kus gribinde genellikle bu antiviral kullanilir
• Ilk 48 saat içinde tedaviye baslanmasi basari
  sansini artirir
• Tablet halinde olup oral yolla kullanilan bir
  ilaçtir
• Günde 2 defa 75 mg dozunda uygulanir
• Tedaviye 7-10 gün süreyle devam edilir

81
Korunma amaçli oseltamivir kullanimi

• Korunmada virüsün baskilanarak mutasyon
  geçirmesinin engellenmesi, morbidite ve
  mortalitenin azaltilmasi amaçlanir
• Günde 1x75 mg dozunda kullanilir
• Risk gruplarina temas sonrasi uygulanir
• Enfekte veya ölmüs hayvanlarin yetistiricileri
• Hastalik görülen çiftliklere ziyarette bulunanlar
• Ölen hayvanlari koruyucu önlem almadan itlaf
  edenler
• Enfekte hayvanlara ait etleri pisirmeden
  tüketenler

82
Zanamivir (Relenza)

• Inhalasyon yoluyla kullanilan bir ilaçtir
• Tedavi amaciyla günde 2x10 mg dozunda kullanilir
• Tedaviye 7-10 gün devam edilir
• Koruma amaciyla 1x10 mg dozunda kullanilir
• Bronsial spazm olusturma riski bulunmaktadir

83
PROGNOZ

• Hastaneye yatirilan olgularda mortalite oldukça
  yüksektir
• Mortalite orani 50nin üzerindedir
• Özellikle 15 yas alti çocuklarda mortalite
• 80-90lara ulasir
• Ölümler genellikle 9-10. günlerde olur
• Bazen bu süre 6-30 gün arasida degisebilir
• Ölüm solunum güçlügü ve çogul organ yetmezligine
  bagli gelisir

84
KONTROL VE KORUNMA

• Hastalikli ya da hastalarla temasli kus ve kümes
  hayvanlari imha edilmelidir
• Kanatli imha ekipleri özel koruyucu kiyafet
  giymelidir
• Imha edilen hayvanlar derin çukurlara üzerine
  sönmemis kireç dökülerek gömülmelidir
• Çiftlikler karantinaya alinarak dezenfekte
  edilmelidir
• Dikkatli ve sik el yikanmalidir
• Kümes hayvanlari, kuslar ve yumurtalari iyice
  pisirildikten sonra yenilmelidir
• Çig et ve yumurta üzerinde bulunabilecek etkenle
  temas edilmemelidir
• Çig et ve yumurta ile temas ettikten sonra eller
  bol sabunlu su ile yikanmalidir

85
KIMLER RISK ALTINDA ?

• Virüs insanlar arasinda yayilmaya baslamadan
  kimin en fazla risk altinda oldugu tam olarak
  bilinmemektedir
• Tüm insanlar risk altinda
• Bazi kisiler daha büyük risk altinda olabilirler
• Kanatli hayvanlarin imhasinda çalisanlar
• Kanatli hayvanlarla iç içe yasayanlar
• Meslekleri geregi kanatli hayvanlarla temasi
  olanlar

86
RISK GRUPLARINDA KORUNMA

• Özellikle enfekte kuslar ve kanatlilari imha eden
  görevliler büyük risk altindadir
• Koruyucu giysi, eldiven, gözlük ve maske
  giymeleri
• Profilaktik olarak antiviral almalari
• Grip asisi ile asilanmalari gerekir

87
ASI ÇALISMALARI

• Günümüzde henüz uygulamaya konulan bir kus gribi
  asisi bulunmamaktadir
• Bu konuda yapilan çalismalar devam etmektedir
• Asi üretilebilmesi için önce prototip asi
  virüsünün gelistirilmesi gerekir
• H5N1 çok öldürücü oldugundan virüsün tersine
  genetik yöntemlerle degisiklige ugratilmasi
  gerekir
• Dogal virüse ait genetik bilgiler bir laboratuvar
  virüsüyle birlestirilir
• Öldürücü olmayan, laboratuvar kosullarinda kolay
  üretilen bir virüs tipi elde edilir
• Embriyonlu yumurtada üretilerek asi hazirlanir
• Optimum dozaj ve sema belirlenerek piyasaya
  verilir

88
LABORATUVAR TANISI

• 1 Direkt antijen tayini
• 2 Virüs izolasyonu ve identifikasyonu
• 3 Moleküler tani
• 4 Serolojik tani

89
LABORATUVAR TANISI

• Inceleme örnegi olarak genellikle farenks
  sürüntüsü alinir
• Viral izolasyon sansi daha fazladir
• Virüs üretildikten sonra tip tayini yapilmasi
  gerekir
• Elde edilen pozitif bulgularin Dünya Saglik
  Örgütünün referans laboratuvarlarinda
  dogrulanmasi gerekir

90
Rutin Laboratuvar Bulgulari

• Lökopeni-özellikle lenfopeni
• Hafif- orta trombositopeni
• Hafif-orta düzeyde artmis ALT, AST
• Artmis kreatin düzeyi
• Hiperglisemi

91
KIMLERE INFLUENZA A H5N1 YÖNÜNDEN TEST
YAPILMASI GEREKIR ?

• Radyolojik olarak kanitlanmis pnömoni, akut
  solunum sikintisi sendromu veya agir solunum yolu
  rahatsizligi varsa
• Belirtilerin baslamasindan önceki 10 gün
  içerisinde bilinen ya da kuskulu kus gribi olgusu
  veya kümes hayvanlari ile temas varsa
• Vücut isisi 380Cnin üzerinde ise
• Öksürük, bogaz agrisi, nefes darligi
  yakinmalarindan bir ya da birkaçi varsa
• Bu tür kisilerin hastaneye yatirilarak tani ve
  tedavisinin yapilmasi gerekir

92
KANATLI HAYVANLARDA KUS GRIBI GÖRÜLEN
ÜLKELER

• Çin, Endonezya, Güney Kore, Hong Kong, Japonya,
  Kamboçya, Tayland, Vietnam, Mogolistan,
  Kazakistan, Rusya, Romanya, Türkiye, Çek
  Cumhuriyeti, Ingiltere, Hollanda, Italya