P

1
P³ studiedagPesten, Preventie en
Participatievan pesten naar verbondenheid

• Studiedag
• Rotary Rotselaar
• Project Verbondenheid
• 27 maart 04 - Heverlee

2
Welkom !!!!

• Leerlingen, ouders, opvoeders en leerkrachten,
  directies, CLBers,
• Waarom deze P³-dag?
• Wat maakt deze studiedag bijzonder?
• Dank aan alle medewerkers!

3
Inhoud Pesten Preventie Participatie waarom
samen?

• Definities
• Van pesten naar verbondenheid
• Pesten onder de loep genomen
• Preventie wat, hoe en waarom?
• Participatie wat, hoe en waarom?
• 6. Besluit

4
1. Pesten / Preventie /ParticipatieDefinities

• Pesten
• aanhoudend negatief gedrag van een persoon of
  groep ten aanzien van een andere persoon die niet
  (meer) in staat is om zich te verdedigen
• (met de bedoeling die persoon te kwetsen, te
  bedreigen of schade te berokkenen)

5
1. Pesten / Preventie /ParticipatieDefinities

• Preventie
• het voorkomen van problemen door het beperken
  van de risicos
• Dfn. Prof. N. Vettenburg
• preventie omvat die initiatieven die doelbewust
  en systematisch anticiperen op risicofactoren

6
1. Pesten / Preventie /ParticipatieDefinities

• Participatie
• de mogelijkheid tot deelname aan
  interactieprocessen binnen een bepaalde context
• weinig invloed ? veel invloed
• (betreft overleg, advies, samenwerking,
  beslissen, uitvoeren, )

7
2. Van pesten naar verbondenheid...

• Verbondenheidals link tussen P-P-P?
• een grondhouding van respect die stoelt op het
  bewust ervaren van het feit verbonden te zijn
• Pesten als variant van de-link-went gedrag de
  band ontbreekt of is verstoord
• Noodzaak van een fundamenteel antwoord
• (gt symptoombestrijding)
• ? Verbondenheid herstellen en ontwikkelen
• 5 ervaringsdomeinen nodigen uit

8
Verbondenheid in vijfvoud
zichzelf de ander
materiële de groep
levens- omgeving
samenleving geheel
De ander
9
2. Van pesten naar verbondenheid...

• Verbondenheidals link tussen P-P-P?
• Hoe naar meer verbondenheid?
• Ervaringen verdienen voorrang
• Positief georiënteerd (kansen scheppen/ respect
  en vertrouwen uitdrukken/ veilig en duidelijk)
• Vorm en inhoud vinden elkaar via schoolcultuur en
  omgangsstijl
• Teamgericht en participatief iedereen betrokken
  (team, lln, ouders, buurt)

10
3. Pesten onder te loep

• 3.1. Goed om weten
• 1/4 BaO en 1/7 SO BSO -- TSO - ASO
• pesten vermindert met leeftijd maar niet voor
  iedereen (piek tussen 10 en 14 jaar)
• meestal een groepsprobleem (2/3) eigen klas
  (1/2)
• meestal buiten de lescontext (speelplaats)
  (3/4)
• de kloof tussen voelen en zich gedragen
• de grote meerderheid wil ervan af!
• 1/3 praat er niet over (maar zou het moeten doen!)

11
3. Pesten onder te loep

• 3.2. Deelaspecten van het pestfenomeen
• Van plagen naar pesten de grens is dun
• De zwijgplicht weegt op iedereen
• Signalen herkennen
• In dialoog met elkaar
• Oorzaken genoeg (persoon, opvoeding, interactie,
  groep, school, samenleving)

12
3. Pesten onder te loep

• 3.3. Onderzoek verheldert
• Samenhang met gedachte aan zelfdoding
• Leerkrachtstijl en klascultuur
• Straffen volstaat niet
• Effectieve methoden van aanpak

13
Samenhang met gedachte aan zelfdoding (Kidscape
UK)
Met pestverleden Zonder pestverleden
Overwogen 46 7
Poging gedaan 20 3
14
Leerkrachtstijl en klascultuur(Erling Roland
David Galloway Noorwegen)
Familiale context Structuur Pesten
- Relaties Klasmanagement -
Aandacht - Zorg dragen - Normen -
Onderricht - Monitoring - Tussenkomen
15
Ervaringsgerichte leerkrachtstijl(welbevinden
bevorderen)

• Veiligheid bieden
• (spel)regels en afspraken
• Aandacht voor sfeer en relatie
• Gevoelig voor beleving (oog voor binnenkant)
• Autonomie verlenen
• Probleemoplossend leren handelen
• Ruimte voor initiatief en zelfsturing
• Monitoring
• Stimulerend tussenkomen
• Positieve betrokkenheid op de persoon
• Bekrachtigen wat goed loopt

16
Effectieve aanpak
Curatief Preventief Leefklimaat - brede context
Schoolniv. (o.a. team) PAP/PPP Groene lkn. Communicatie Sensibilisering Vorming Speelplein(tijd) verbeteren
Klasniv. Thermometer No Blame Peermediation hergos Sensibilisering en vorming (kring)gesprekken Goeie klassfeer en zorg voor mekaar Samenwerken
Indiv. Niv. (lln) Steun peers (met steun lkn) Herstelgesprek Stewards Peter/meter Zorggroepjes
Indiv. Niv. (lk) Steun collegas Coaching Sensibilisering en vorming
17
4. Preventie wat, hoe en waarom?

• 4.1. Doel hoger welbevinden en meer welzijn
• 4.2. Wenselijke preventie veronderstelt
• vroegtijdig anticiperen op risicofactoren
• mikken op maximale kansen
• integrale aanpak uitbouwen (persoon en context)
• participatieve aanpak
• democratisch karakter
• 4.3. Een mogelijk integrerend kader de
  preventiepiramide (J. Deklerck KULeuven)

18
Vier mogelijke interventieniveaus

• Vooraf Actie is nodig (want de gevolgen wegen
  door)!!
• Curatief niveauStop gedaan ermee!
• Specifieke preventie..Zorg dat het niet
  (her)begint!
• Algemene preventie..Voorkomen met beter
• Fundamtele preventie...Een veilige en
  aange- name leefomgeving

19
Het appelboommodel

• Niv. 4 curatie
• Niv. 3 specifieke
• preventie
• Niv. 2 algemene prev.
• Niv. 1 fundamentele
• preventie
• Niv. 0 brede context

20
Preventiepiramide (J. Deklerck)
Pre-ventie
Participatie
21
Preventiepiramide (J. Deklerck)
No Blame
Peermediation
Pre-ventie
Participatie
Vertrouwenslln.
Herstelcontract
22
5. Participatie wat, hoe, waarom?

• 5.1. Samen school maken 3 pijlers
• Inhoud (waarover? wie brengt aan?)
• Inspraakgehalte (in hoeverre?)
• Informatie delen
• Initiatief (mogen) nemen
• Beslissingsbevoegdheid bepalen
• Interactie
• Procedure
• Communicatie (hoe?)
• ? Respect, openheid, inleving, aandacht voor
  draagkracht en competenties

23
5. Participatie wat, hoe, waarom?

• 5.2. PAP/PPP Participatie verdient aandacht!
• Noodzaak van communicatie en samenwerking
• Vijfsporenbeleid wijst de weg
• Leerlingen verdienen meer verantwoordelijkheid
• Vlugger en beter geïnformeerd
• Deel van de groep (invloed)
• Altijd betrokken (buitenkant binnenkant)
• HEFBOOM naar verandering oog voor behoeften

24
5. Participatie wat, hoe, waarom?

• 5.2. PAP/PPP Participatie verdient aandacht!
  (vervolg)
• Meer kansen en veel werkmodellen
• No blame, vertrouwensleerlingen, peermediation,
  kringgesprekken, peter/meterschap, zorggroepjes,
  tribunaal, hergos,
• VOORWAARDE tot succes
• participatief werken keuze van de hele school
  en een vitaal onderdeel van de schoolcultuur
• (leerlingen, leerkrachten en ouders zijn mee)

25
6. Besluit

• Pleidooi voor koppeling tussen pesten aanpakken,
  preventie en participatie voor wie kiest voor een
  effectief beleid
• Sensibiliseren én inspireren op een
  ervaringsgerichte manier voel, zie en grijp de
  mogelijkheden die er liggen! (ook vandaag!)
• Samen sterk naar dialoog en samenwerking!
• Van denken en discussiëren naar DOEN!

26
De eindeloze zee Als je een stevig schip wil
bouwen Breng dan mensen bijeen Niet om het
timmerhout te sjouwen Of te tekenen
alleen Voorkom dat ze taken ontvangen Deel ze
evenmin de plannen mee Maar breng ze eerst naar
hun verlangen Naar de eindeloze zee
Antoine de Saint-Exupéry
27
En nu samen de boot in en op naar de wijde zee!

• Dank voor jullie aandacht!
• Een vruchtbare studiedag toegewenst!