Su ve elektrolitler

1
Su ve elektrolitler

• Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINISIK
• ADÜ Tip Fakültesi
• Biyokimya AD

2
Suyun molekül yapisi
3
Su molekülü, dipol karakterdedir çevresindeki
elektrik yükü dagilimi üniform degildir
4
Su molekülleri, dipol karakterde oluslari
nedeniyle hem kati halde hem de sivi halde iken,
birbirlerine hidrojen köprüsü baglarla baglanma
yetenegindedirler
5
Hidrofilik (suyu seven) maddeler suda çözünürler.
Bunlardan iyonik olanlar yüklerine göre suyun
pozitif veya negatif ucuyla etkilesir, polar
olanlar su ile hidrojen baglari yaparlar.
6
Non-polar baglarin çogunlukta oldugu maddeler
hidrofobik (suyu sevmeyen) maddelerdir, suda
çözünmezler.
7
Su moleküllerinin ayrismasi ile az da olsa proton
ve hidroksil iyonlari elde edilir.
8
Sulu çözeltilerde, saf suda oldugu gibi H ile
OH?nin konsantrasyonlari esit oldugunda,
çözeltinin nötral pH da oldugu ifade edilir
Nötral pHda H ile OH?nin konsantrasyonu H
OH- 10-7 M
9
pH, bir çözelti için bir karakteristiktir. Bir
çözeltinin pHi, çözeltideki H iyonlari
konsantrasyonunun eksi logaritmasidir.
25oCde nötral bir çözeltinin pHi 7dir.
10
Asidik ve alkali çözeltiler
Bir çözeltinin pHi 7den küçükse (H iyonu
konsantrasyonu daha yüksek), çözelti asidiktir
Bir çözeltinin pHi 7den büyükse (H iyonu
konsantrasyonu daha düsük), çözelti alkali veya
baziktir
11
Asitler ve bazlar
Asitler, proton donörleri (vericileri) olarak
bazlar da proton akseptörleri (alicilari) olarak
tanimlanabilir
Canli organizmada bulunan asitlerin çogu zayif
asittir.
12
Bir proton donörü ve ona uygun proton akseptörü,
bir konjuge asit-baz çifti olusturur
13
Zayif bir asit (proton donörü) ve onun konjuge
bazini (proton akseptörü) içeren sistemler tampon
sistemi olarak bilinirler.
Henderson-Hasselbalch denklemi
Tamponlar, küçük miktarlarda asit (H) veya baz
(OH?) eklendiginde pH degisikliklerine karsi
koyma egiliminde olan sulu sistemlerdir.
14
Vücuttaki önemli tampon sistemleri

• Karbonik asit/Bikarbonat tampon sistemi H2CO3 /
  HCO3 ? Ekstrasellüler sivilarda
• pH 6,1 log HCO3?/pCO2 x 0,255
• Primer fosfat/Sekonder fosfat tampon sistemi
  H2PO4?/ HPO4?2 Intrasellüler sivilarda,
  böbreklerde
• Asit Hemoglobin/Hemoglobinat tampon sistemi HHb/
  Hb? Eritrositlerde
• Asit Protein/Proteinat tampon sistemi
  H.Prot/Prot? Hücre içinde

15
Elektrolitler

• Na
• K
• Ca2
• Mg2
• Cl?
• HCO3?
• HPO42?

16
Elektrolitlerin fonksiyonlari

• Metabolik olaylari etkilerler.
• Ozmotik basincin düzenlenmesinde rol oynarlar.
• Suyun vücut sivi bölüklerine dagiliminda etkili
  olurlar.
• Asit-baz dengesinin düzenlenmesinde etkindirler.
• Kalp ve kas islevlerinin düzenlenmesinde rol
  oynarlar.
• Oksidoredüksiyon olaylarinin düzenlenmesine
  katkida bulunurlar.
• Katalizde kofaktör görevi üstlenirler.

17
Vücut sivi bölükleri
Su, erkeklerde vücut agirliginin 50-65,
kadinlarda ise 45-55 kadarini olusturur. Bu
oran, yeni doganlarda daha yüksek (75),
yaslilarda ise daha düsüktür (45).
1) Intrasellüler(hücre içi) sivi bölügü Toplam
su miktarinin 66si. 2) Ekstrasellüler (hücre
disi) sivi bölügü Toplam su miktarinin 33ü.
Plazma, hücreler arasi (interstisyel)sivi,
transsellüler sivilar.
18
Vücut sivi bölükleri arasinda serbestçe hareket
edebilen su moleküllerinin bu bölüklerde
tutulmasinda bu sivilarda çözünmüs iyon ve
moleküllerin osmotik basinci önemli rol
oynamaktadir.
19
Hücre içi ve hücreler arasi sivinin iyon
bilesimleri farkli, ancak osmolariteleri aynidir.
20
Vücut su dengesi
Denge halinde vücuda giren ve atilan su esittir.
Su dengesi, vücut sivilarinin miktarini ve
osmolaritesini sabit tutmak üzere düzenlenir.
21
Hücre disi sivilarin osmolarite kontrolü
Hücre disi sivida osmolarite artisi Hipotalamus
araciligi ile susama Su alimi artar Arka
hipofizden ADH salgilanmasi Böbrekten su
atilimi azalir Hücre disi sivida osmolarite
azalisinda susama duygusu ve ADH salgilanmasi
azalir Su içilmez, atilisi artar.
22
Hücre disi sivilarin hacim kontrolü
Su ve sodyum dengesi ile birlikte
düzenlenmektedir. Su ve sodyum atilimi alinimini
astiginda Hücre disi sivi ve plazma hacmi
azalir Sodyum ve su tutulur
23
Hücre içi sivilarin hacim ve osmolarite kontrolü
Hücreler arasi sivi osmolaritesinde azalma suyun
hücre içine dogru hareketine, artis ise hücrenin
içinden disina su çikmasina ve hacim azalmasina
neden olmaktadir.
24
Vücut su dengesi bozukluklari

• Dehidratasyon
• Hiperosmolar dehidratasyon su kaybi sodyum
  kaybindan fazla
• Izoosmolar dehidratasyon su ve sodyum kaybi
  dengeli
• Hipoosmolar dehidratasyon su kaybi daha az
• 2) Ödem Hücre disi sivi hacminde artis. Venöz
  dolasimda basinç artisi veya plazma
  proteinlerinin onkotik basincindaki azalma
  sonucu...