Gy

1
Gyðingar

• Trúarinntak

2
Lögmálið er í tvennu lagi

• Tanakh Hið ritaða lögmál GT
• Talmud Munnlegt lögmál
• Skiptist í Mishna og Gemara
• Sínaí hét fjallið þar sem Móse tók við lögmálinu
  frá YHWH og um leið munnlega lögmálinu

3
Rit Gyðingdóms

• Tanakh
• Tóra (Mósebækurnar fimm)
• Spámennirnir/Neviim (Jósúabók, Dómarabækurnar
  tvær, Konungsbækurnar tvær, Spádómsbækur Jesaja,
  Jeremía, Esekíels, Hósea, Jóels, Amosar, Óbadía,
  Jónasar, Míka, Nahum, Habakúk, Zefanía, Haggaí,
  Sakaría og Malakí)
• Ritningarnar/Ketuvim (Sálmarnir, Orðskviðirnir,
  Jobsbk, Ljóðaljóðin, Prédikarinn, Rutarbók,
  Esterarbók, Harmljóðin, spádómsbók Daníels,
  Esrabók, Nehemíabók og fyrri og síðari
  Króníkubók)
• Talmúd (Inniheldur sögur, lög, læknisfræði,
  rökræður um siðferðilegt val o.fl.) Talmud
  skiptist í tvo hluta
• Mishnah (Lög í munnlegri geymd skráð um 200)
• Gemara (Alfræði. Athugasemdir rabbína þar sem
  Mishna eru útskýrð) Gemara eru túlkanir rabbína á
  Mishna.

4

• Einn guð
• Guð er virkur þátttakandi
• Siðferðilegur boðskapur
• Gott er umbunað illu er refsað
• Guð er fullkomlega sanngjarn, mildur og
  miskunnsamur
• Guð er æðri öllu
• Sáttmáli milli Guðs og manna þessum sáttmála
  var komið á með boðorðum Móse
• Gjörðir mikilvægari en trúin en hana á að sýna
  í daglegu lífi

5
Fall annars musterisins

• Annað musterið féll árið 70 e.Kr
• Gyðingdómur í nútímamynd verður til
• Rabbínar taka til við að túlka og kenna
• Engin musteri þar sem færðar voru fórnir
• Synagogur taka við samkomuhús
• Mikilvægt að lesa ritin og stúdera lögmálið

6
Helstu hópar

• Rétttrúnaðarstefnan
• Íhaldssama stefnan
• Frjálslynda/umbótasinnaða stefnan

7
Rétttrúnaðarstefnan

• Skiptist í margar greinar, Hassidismi ein þeirra
• Rétttrúnaðarstefnan varð til í Þýskalandi 18. öld
• Fylgja halakhah ítarlega halkhah eru reglur sem
  finnast í Tóra og Talmúd 613 reglur
• Vísindalegar rannsóknir jákvæðar en þó ekki
  Biblíurannsóknir
• Guðlegur uppruni Tóra og Mishna
• Svört klæði algeng og svartir hattar
• Trúarathafnir mikilvægar
• Aðeins hægt að fæðast gyðingur ekki hægt að
  taka upp gyðingdóm

8
Frjálslynda stefnan

• Upprunnin í Þýskalandi 19. öld
• Finna flöt á því að lifa nútíma lífi án þess að
  kasta gyðingdómnum
• Guðfræðilegt úrval hver og einn velur þau
  atriði sem hann vill fylgja
• Meiri áhersla á siðfræðikenningar en
  trúarathafnir
• Hægt að snúast til gyðingdóms einnig eru þeir
  gyðingar sem eiga gyðing að föður
• Konur geta orðið rabbínar

9
Íhaldssama stefnan

• Varð til í BNA á 19. öld
• Millivegur milli hinna tveggja
• Byggir á halakhah eins og rétttrúnaðarstefnan
  meira svigrúm til túlkunar en í
  rétttrúnaðarstefnu
• Konur eiga möguleika á að verða rabbínar
• Getur ekki orðið gyðingur aðeins ef móðir er
  gyðingur

10
Trúarleg klæði og annað

• Bænasjal- kögrið minnir á boðorð Guðs
• Leðurbox innihalda mismunandi texta úr GT

Annar möguleiki kögrið fest á nærskyrtu
Bænasjal - Tallit
Ísraelskur hermaður m. Talit og Tefillin
11
Shofar
Úr hrútshorni Notað í mikilvægum trúarsamkomum.
Minnir á hrútinn sem Abraham fórnaði í stað Ísaks.
12
Bar/Bat Mitzvah

• Sonur/dóttir boðorðanna
• Einskonar staðfesting á trúnni
• Drengir 13 ára stúlkur 12 ára

13
Davíðsstjarnan

• Nýlegt tákn fyrir gyðingdóm
• Skjöldur Davíðs konungs hafði þessa lögun þó
  eru engar heimildir fyrir því
• Algengt tákn í Mið-Austurlöndum og N-Afríku
• Boðar gæfu
• Stjörnufræði Hexagram
• Indlandi á musteri 1000 árum fyrir krist
  samband guðs við manninn
• Á miðöldum voru gyðingar oft neyddir til að bera
  einkennisborða á handlegg
• Ekki ætíð davíðsstjarna einnig annars konar
  stjörnutákn o.fl.
• Á 17. öld - synagogur með davíðsstjörnutákni
• 1897 - einkennistákn sionista hreyfingarinnar
• 1948 - fáni Ísraelsríkis

14
Menorah

• Menorah var í musterinu helga
• Kertin sjö tákna daga vikunnar
• Talið komið frá Babýloníu hefð sjö heilög tala
  dagarnir sjö sjö sýnilegar plánetur

Hanukkah Þegar musterið var endurvígt eftir
innrás Grikkja um 300 f.Kr. logaði í átta daga á
eins dags olíubyrgðum. Því eru armarnir 81
15
Torah

• Má ekki snerta textann skrollur
• Handskrifað