TOTALE COMMUNICATIE

1
TOTALE COMMUNICATIE
2
Definitie TC

• Het tegelijkertijd en meer bewust gebruik maken
  van alle uitingsvormen van communicatie
• TC kan worden gezien als een basishouding in de
  omgang met mensen met een verstandelijke
  beperking. We maken bewust gebruik van alle
  uitingsvormen van communicatie en niet
  uitsluitend van vocale communicatie (gesproken
  woord)

3
Verschillende communicatiemiddelen

• Natuurlijke gebaren
• Gezichtsuitdrukking
• Lichaamstaal
• Oogcontact
• Tekeningen en pictogrammen.

4
TC voor wie?

• Iedereen met ernstige communicatieve
  belemmeringen
• Mensen met een verstandelijke beperking
• Ontwikkeling loopt traag en onevenwichtig
• Haalbare niveau ligt laag, zeker op het vlak van
  cognitief en sociaal functioneren
• Sprake van disharmonisch beeld (cognitief,
  sociaal-emotioneel en senso-motorisch) en
  bijkomende handicap (bijvoorbeeld niet kunnen
  praten en het hebben van een autisme spectrum
  stoornis)

5
Problematiek

• De beperkte of disfunctionerende communicatie bij
  een persoon met een verstandelijke beperking en
  met het autisme spectrum stoornis kan leiden tot
  agressie en automutilatie als gevolg van de
  frustratie niet begrepen te worden en geen
  invloed te hebben op de omgeving.

6
Doel TC

• Ontwikkelingsbevordering communicatieve
  vaardigheden van de persoon en de omgeving te
  bevorderen.

7
Stappenplan TC

• Oriëntatie
• Diagnostiek
• Selectie communicatie-vormen
• Selectie van communicatie-inhoud
• Aanleren van communicatie-vormen
• Evaluatie.

8
ORIENTATIE

• Hulpverleners inzicht geven in TC, de tijd die
  het in beslag neemt, de betrokkenheid en inzet
  van begeleiders
• Globaal beeld van communicatiemogelijkheden en
  belemmeringen in relatie tot gevolgen dagelijkse
  situatie en van betrokkenheid / inzet
  begeleiders
• Wijzen op positieve gevolgen van TC (minder
  probleemgedrag en prettiger werkklimaat).

9
DIAGNOSTIEK

• Uitvoerig en multidisciplinair
• Schrijven van een communicatieplan.

10
COMMUNICATIEPLAN

• Algemene gegevens
• Gegevens over mogelijkheden en beperkingen
• Testgegevens
• Logopedie
• Hoe communiceert de persoon met zijn omgeving?
• Wat begrijpt de cliënt van de communicatie in
  zijn omgeving?
• Ervaringsordening Timmers-Huigens
• Functie van communicatie
• Korte omschrijving van het communicatieniveau
• Hulpvragen en doelstellingen op het gebied van
  communicatie
• Werkwijze op het gebied van communicatie
• Evaluatie.

11
Communicatieniveaus

• Hoe communiceert de persoon met zijn omgeving?
• Wat begrijpt de cliënt van de communicatie in
  zijn omgeving?
• NIET-TALIG NIVEAU (non-symbolisch)
• VOOR-TALIG NIVEAU (pré-symbolisch)
• TALIG NIVEAU (symbolisch)

12
ErvaringsordeningTimmers-Huigens

1. Lichaamsgebonden ordening
2. Associatieve ordening
3. Structurele ordening
4. Vormgevinde ordening

13
HOUDING HULPVERLENER

• Ondersteunend en begeleidend
• Veel geduld, individuele aandacht, empathisch
  vermogen, letten op kleine signalen (mimiek,
  lichaamhouding, beweging en geluid)
• Omgeving moet beschikbaar zijn en in handelen
  aansluitend op niveau en belevingswereld van de
  gehandicapte

14
HOUDING HULPVERLENER

• Besef eigen communicatie-wijze en de
  omstandigheden
• Bevorderen initiatief nemen en reageren van
  persoon met verstandelijke beperking
• Omgeving werkt uitlokkend en stimulerend
• Moet noodzaak zijn tot communiceren

15
WERKWIJZE

• Stapsgewijs werken
• Veel herhalingen
• Concrete beloningen

16
MODEL LEREN OMGAAN MET EIGEN AGRESSIE

• Hulpmiddel
• Inzicht verschaffen in de factoren van een
  complexe situatie, die bepalend zijn voor het al
  dan niet escaleren tot geweld
• Denkschema (4 vragen)

17
VRAGEN IN HET MODEL

• Hoe ga ik om met mijn eigen agressie in relatie
  en interactie met mijn cliënt?
• Hoe gaat mijn cliënt om met eigen agressie?
• Wat moet ik of wil ik als hulpverlener met de
  agressie of agressief-gewelddadige uitingen van
  de cliënt?
• Kan ik cliënt constructief (positief) leren
  omgaan met eigen energie?

18
AGRESSIE PROGRAMMA ASPECTEN METHODE

• Plan van aanpak
• Doel leren hanteren van de eigen agressie
• Leren omgaan met de frustratie achter de agressie
  (ontbering, gevoel van angst, algemeen gevoel van
  onbevinden enz.)
• Programma biedt samenhang van alle activiteiten
  afgestemd op (be)handeldoelen en mogelijkheden.

19
6 ASPECTEN

1. Fysieke regulatie van energie
2. Hanteren van frustratie
3. Herwaarderen agressieve uitingen
4. Blokkades om agressie te uiten wegnemen
5. Sociale vaardigheden
6. Sociaal Communicatief Netwerk (SCN)

20
METHODE

• Zelfbeïnvloeding?gewenning?zelfverplichting
• Uitgangspunt is dat de cliënt een zelfbeeld
  ontwikkeld heeft en inzicht heeft in zijn eigen
  agressieve gedrag.

21
CONCLUSIE

• Agressie Programma Aspecten Methode voor de
  meeste cliënten met een matig, ernstig en diep
  verstandelijke beperking en met een bijkomende
  handicap waaronder autisme spectrum stoornis (en
  het niet kunnen praten) niet geschikt zal zijn om
  te gebruiken (i.v.m. niet het vermogen bezitten
  voor goed zelfbeeld en zelfinzicht omtrent de
  agressief-gewelddadige uitingen).

22
VERSCHIL TC - MODEL

• Model is geschikt voor algemene hulpverlening,
  niet zozeer de verstandelijke gehandicaptenzorg
  (afhankelijk van niveau cliënt)
• APAM is gericht op het leren omgaan met je
  agressie op basis van zelfbeeld en zelfinzicht
• TC? verminderen probleemgedrag door het
  tegelijkertijd en meer bewust gebruik te maken
  van alle uitingsvormen van communicatie
• TC vooral toegepast in gehandicaptenzorg
• TC met name gericht op mensen met ernstige
  communicatieve belemmeringen
• Model en APAM ontbreekt evaluatiemomenten

23
OVEREENKOMSTEN MODEL - TC

• METHODISCHE AANPAK
• ONTWIKKELINGSBEVORDERING