Minimodules voor de 3e klas

1
www.betapartners.nl
Minimodules voor de 3e klas
2
De evolutie van het oog

• Nabespreking

3
(No Transcript)
4
Het oog van een platworm

• Zenuwcellen hebben een gedeelte dat gevoelig is
  voor lichtontvangst. De informatie wordt
  doorgeseind.
• Na ontvangst reizen de lichtstralen door naar de
  pigmentlaag daar worden ze uitgedoofd.

5
Levend fossiel

• Met een speldeprik-oog

6
De inktvis Nautilus

• Schelp van de nautilus, overlangs doorgezaagd

7
De inktvis Nautilus

• De groep inktvissen waartoe de Nautilus behoort,
  stierf uit aan heteind van het Krijt
• Deze ammonieten hadden een platte,
  gespiraliseerde schelp
• Het lichaam zat in de buitenste kamer
• Overige kamers leverden drijfvermogen
• Alleen de Nautilus bestaat nog
• Al 500 miljoen jaar is deze nauwelijks veranderd!

8
Een heel oud type oog

• De ronde opening kan varieren in diameter (0,4
  2,8 mm)
• Bevat géén lens
• Het zeewater kan in- en uitstromen.

9
Het Nautilus-oog van binnen

• Het oog bestaat uit een ovale kamer
• Lichtgevoelige cellen liggen tegenover de pupil
• Zenuwen vormen de verbinding met de hersenen
• Géén lens!

10
Heb je wel iets aan zon oog?

• Zeker weten! Alles is beter dan géén oog.
• Produceert beeld met goede scherptediepte
• Beeld is lichtzwak
• Geeft alleen goed beeld bij veel licht

11
Heb je wel iets aan zon oog?

• Nautilus leeft tientallen meters onder water
• Heeft kennelijk zijn ogen niet hard nodig
• Doodlopende weg in de evolutie
• Nodig grote pupil, lens

12
De open pupil

• Minpunt Er komen vuil en bacterieen in je oog.
• Bij sommige weekdieren wordt de oogholte gevuld
  met een transparant eiwit
• Volgende stap de huid sluit zich!

13
De huisjesslak

• Is op te vatten als de Nautilus-die-op-het-land-i
  s-gegaan
• Heeft zijn weke delen ontwikkeld tot kruiporgaan

• Hoe zit het met zijn ogen?

14
(No Transcript)
15
Oog van de wijngaardslak
Huid (dekcellen)
Hoornvlies
Lens
Lichtgevoelige cel
Pigment
Oogzenuw
16
Weekdieren

• Ogen in allerlei stadia van ontwikkeling
• Ze werken allemaal!

17
De experimenten

• Wat hebben deze opgeleverd?
• Het lensoppervlak moet gebogen zijn
• Hoe sterker de kromming, hoe sterker de lens
• Een waterbel (in wijnglas) fungeert inderdaad als
  lens, al zijn er wel veel storende bijbeelden.
• (Dit hoeft echter geen beletsel te zijn, wanneer
  het netvlies zich op één beeld concentreert. Of
  wanneer de verwerking in de hersenen alle andere
  beelden uitsluit)
• Een waterbel blijkt een veel sterkere lens dan de
  oorspronkelijke projectorlens

18
De experimenten

• Een waterbel (in wijnglas) fungeert inderdaad als
  lens, al zijn er wel veel storende bijbeelden.
• Dit hoeft echter geen beletsel te zijn, wanneer
  het netvlies zich op één beeld concentreert. Of
  wanneer de verwerking in de hersenen alle andere
  beelden uitsluit.

19
Conclusie

• Als met watergevulde, transparante cellen een min
  of meer bolvormig geheel hebben gevormd vóór het
  netvlies kon dit inderdaad gaan fungeren als
  natuurlijke oerlens .
• Dit werkende protoytype was qua lens bovendien
  ontvankelijk voor geleidelijke verbetering
  (talloze ministapjes) in verschillende
  richtingen

20
Conclusie

• Verbeteringen zijn
• Betere kromming ? lenssterkte
• Gelijkmatiger kromming ? beeldkwaliteit
• Transparantie celinhoud ? helderheid
• Elk van deze kleine stapjes zou het organisme
  iets betere visuele informatie hebben gegeven en
  dus een grotere overlevingskans. Dus ook een
  grotere kans om deze erfelijke verbetering door
  te geven aan het nageslacht.

21
Let op !!!

• Ga nu niet denken dat ons eigen oog afstamt van
  een weekdieroog. Die ontwikkelingslijnen
  verschillen namelijk.
• Wel blijkt dat de ontwikkeling van een lens
  behoorlijk voor de hand lag vanwege er voor
  liggende (transparante) cellagen.
• Ook onze eigen lens ontwikkelt zich embryologisch
  vanuit de buitenste huidcellen (dekweefselcellen).
  

22
Ter afsluiting

• Er wordt al 150 jaar een woordenstrijd gevoerd
• Het eenvoudige experiment dat jullie nu gedaan
  hebben laat (samen met wetenschappelijke kennis
  over ogen) zien dat dat niet nodig was geweest
• De natuurwetenschap kan oplossingen bieden daar
  waar sommige mensen teveel in hun eigen gedachten
  blijven ronddraaien.
• Experimenteer eens vaker !