SIVI ELEKTROLIT DENGESI ve TEDAVISI

1
SIVI ELEKTROLIT DENGESI ve TEDAVISI

• Dr. Engin OK

2
Vücut sivilarinin fonksiyonel bölmeleri

• Vücut sivi bölmeleri Vücut agirligina göre
• Total vücut suyu 60
• Hücre içi bölme 40
• Hücre disi bölme 20
• Hücreler arasi bölme 15
• Plasma 5

3
(No Transcript)
4

• Sivi Kompartmani Vücut Agirliginin 70 kg
  Erkek
• Total vücut suyu(TBW) 60 42L
• Ekstrasellüler vücut suyu(ECW) 20 14L
• Intrasellüler vücut suyu 40 28L
• Total kan hacmi(TBV) 8 6L
• Kirmizi hücre kitlesi(RCM) 3 2L
• Plasma volümü 5 4L
• Intertisyel sivi(ISF) 15 10.5L
• 9.5L fonksiyonel 1L transsellüler

TBV
5
Total kan hacminin hesaplanmasi

• RCM PV
• TBV x 100 x 100
• Venöz Htc 100 - Venöz Htc
• TBV79 ml/kg
• TBV, total kan hacmi
• RCM, kirmizi hücre kitlesi
• PV, plasma volümü

6

• Mol - Milimol Bir maddenin gram olarak molekül
  agirligina esit miktaridir. Miligram olarak
  molekül agirligi ise milimoldür.
• Mol ve milimol, verilen volümde partikül
  sayilarini belirtmektedir. Partiküllerin
  tasidiklari elektrik yükü ve osmotik olarak aktif
  iyonlarin sayisi hakkinda dogrudan bilgi
  vermemektedir.

7
Mol - Milimol

• MOL Atom agirligi (gm) Atom agirligi (gm)
• (gm) Madde 1 Madde 2
• Milimol Atom agirligi (mg) Atom agirligi (mg)
• (mg) Madde 1 Madde 2
• Örnek NaCl
• 1 Mol 2335.5 58.5 gm
• 1mMol 2335.5 58.5 mgm

8

• Ekivalan (Eq) - miliEkivalan (mEq) Bir iyonun
  bir ekivalani gram olarak atom agirliginin
  degerligine bölünmesidir. Miligram olarak atom
  agirliginin degerligine bölünmesi
  miliekivalandir.
• Verilen bir çözeltide bulunan katyonlarin
  miliekivalan sayisi, anyonlarin miliekivalan
  sayisina esittir.

9
Ekivalan (Eq) - MiliEkivalan (mEq)

• Atom agirligi
• Eq veya mEq
• Degerligi (,,-,--,.. vs)
• Örnek Na 23/1 23 Eq veya mEq

10

• Osmol - miliOsmol (mOsm) Osmotik olarak aktif
  partikül ve iyon sayisini gösterir.
• Örnek 0.9 NaCl çözeltisinin osmolitesi
• 9 gm9000 mg/L NaCl,
• 2335.558.5 NaCl mol agirligi,
• 9000/58.5154 mEq Na,
• 9000/58.5154 mEq Cl,
• 154154 308 mOsm

11
Plasma osmolalitesinin hesabi

• Glukoz Üre
• 2 Na
• 18 2.8

12

• PLASMA INTERTISYUM
• Onkotik basinç 28 mm Hg 5 mm Hg
• Kapiller hidrostatik 17 mm Hg - 6.3 mm Hg
• basinç

H2O
Net 23 mm Hg basinç farki ile
H2O
Net 23.3 mm Hg basinç farki ile
Böylece net 0.3 mm Hg bir fark ile kapiller
yataktan intertisyuma filtrasyon gerçeklesir.
13

• ARTERIEL UÇ mm Hg VENÖZ UÇ
• Plasmadan intertisyuma
• 25 Plasma hidrostatik basinç 10
• 5 Intertisyel onkotik basinç 5
• 30 15
• Intertisyumdan plasmaya
• 28 Plasma onkotik basinci 28
• - 6.3 Intertisyel hidrostatik basinç - 6.3
• 21.7 21.7
• 8.3 Net basinç farki - 6.7

14
Su ve tuz dengesinin hormonal kontrolü
15

• Böbreklerden Sodyum reabsorpsiyonu

16
Çözünenlerin böbrekte günlük geriemilimleri
17
Vücut Sivi Degisikliklerinin Siniflamasi

• 1. Volüm degisiklikleri
• 2. Konsantrasyon (yogunluk) degisiklikleri
• 3. Kompozisyon (kapsam) degisiklikleri

18
Hücredisi Bölmede Volüm Açigina Sebep Olan
Olaylar

• 1. Kusma
• 2. Nazogastrik aspirasyon
• 3. Ishal
• 4. Gastrointestinal fistüller
• 5. Yaralanma ve enfeksiyonlarda sivi
  sekestrasyonlari
• 6. Intraabdominal enflamatuar olaylar
• 7. Peritonitler
• 8. Barsak tikanmalari
• 9. Yaniklar

19
HÜCRE DISI BÖLÜMDE VOLÜM AÇIGININ SISTEMLERE GÖRE
BULGULARI
20
HÜCRE DISI BÖLÜMDE VOLÜM FAZLALIGININ SISTEMLERE
GÖRE BULGULARI
21
SODYUM (Na) - 1

• Plasma 138 - 145 mEq/L,
• Total vücut Na 58 mEq/kg (4000 mEq/70 kg O)
• Total degisebilir Na 41 mEq/kg
• 70 kg O 2800 - 3000 mEq
• 800 - 1000 mEq kemikte
• Sonuçta degisebilir total vücut Na yaklasik
• 2000 mEqdir.

22
SODYUM (Na) - 2

• Hiperglisemide serum Na azalir.
• 200 mg üzerindeki her 100 mg glukoz artisinda 2
  mEq/L Na eklenmeli.
• 50-90 mEq/gün (3-5 gm) Na alinmaktadir.
• Gereksinim 75 mEq/gün (1-2 mEq/kg/gün)
• Idrarla atilimi 40-60 mEq/L

23
HIPONATREMI

• Plazma Nau 135 mEq/L altindadir.
• Hiponatremi hücre disi sivida hipoosmolaliteye
  neden olacak ve sivi hücre içine çekilecek,
  hipovolemi gelisecektir.
• Buna bagli Aldosteron ve ADH salgisi artar,
  böbrekler tuz ve su tutmaya çalisir.

24
HIPONATREMI NEDENLERI

• II. Çok artmis hücredisi volümle beraber olanlar
• Bol sivi, az tuz verilmesi,
• Uzun süreli tuzsuz diyet,
• Asiri terlemelerde sadece su verilmesi, tuz
  verilmemesi

• I. Azalmis hücredisi volümle beraber olanlar
• Kusma,
• Ishal,
• Gastrointestinal fistüller,
• Diabetik asidoz,
• Ileus,
• Peritonitler,
• Yaniklar

25

• Isotonik hiponatremi (psöydohiponatremi)
  Hiperlipidemik ve hiperproteinemik durumlar
  plasma volümünde izotonik bir genislemeye neden
  olurlar ve serum Na konsantrasyonunun düsmesine
  yol açarlar. Plasma lipit konsantrasyonunun
  (mg/dl) 0.002 ile veya serum protein
  konsantrasyonunun 8 g/dl nin üzerindeki her
  artisinin 0.25 ile çarpilmasiyla serum Na
  azalmasi tahmin edilebilir.

26

• Hipertonik hiponatremi Hiperglisemi, hücre
  içinden hücre disina geçici bir sivi geçisine
  sebep olarak serum Nanu dilüe eder. Bu sebepten
  buna dilusyonel hiponatremi de denilmektedir.

27

• 1. Hipotonik hiponatremi (gerçek hiponatremi)
  Genellikle hipotonik sivilarin (D5W, 0.45 NaCl)
  verilmesine bagli gelisir.
• 1.1.Hipovolemik hipotonik hiponatremi Sodyumdan
  zengin sivi kaybi (GIS sivilari, AC, deri) ve
  yetersiz miktarda hipotonik sivi replasmani
• 1.2.Hipervolemik hipotonik hiponatremi
  Konjestif kalp yetmezligi, KC hastaliklari,
  nefrosisde dolasan kan volümü de yetersizdir.
• 1.3.Izovolemik hipotonik hiponatremi

28

• 1.1. Izovolemik hipotonik hiponatremi
• 1.1.1. Su zehirlenmesi Renal fonksiyonlari
  bozuk hastalarda su yüklenmesi, özellikle
  hipotonik sivilarin verilmesi
• 1.1.2. Potasyum kaybi GIS sivilarinin kaybina
  veya diüretiklere sekonder olarak gelisir ve
  izovolemik hiponatremiye neden olur.
• 1.1.3.  Bazi hastalarda serum osmolalitesi
  düser. Tüberküloz ve siroz gibi bazi hastaliklar
  bu duruma predispozisyon yaratir.
• 1.1.4. SIADH (Syndrome of Inappropriate ADH
  secretion) Plasma hipoosmolalitesiyle karakterli
  bir sendromdur. AC hastaliklari (atelektazi,
  ampiyem, pnömotoraks), SSS hastaliklari (travma,
  menenjit, tm, subaraknoid kanama), ilaçlar
  (siklofosfamit, NSAI ilaçlar, sisplatin) ve
  ektopik ADH salinimi (küçük hücreli AC kanseri)

29
HIPONATREMININ KLINIK BULGULARI
30
Na açiginin hesaplanmasi

• Normal Na - Hastanin Na x (kg x 60)
• Örnek 140-11525 mEq/Lde eksigi var.
• 70 x 6042 kg hücredisi sivi
• 25 x 421050 mEq total Na eksigi
• 1050 / 154 6800 ml 0.9 NaCl gerekir.

31
HIPERNATREMI

• Plasma Na düzeyinin 150 meq/L den fazla olmasi
  durumudur.
• Hipernatremi nedenleri
• Asiri su kaybi
• Asiri tuz yüklenmesi
• ADH yetmezligi (Diabetes insipitus, beyin
  ameliyat ve travmalari)
• Akut tübüler yetmezlik

32
HIPERNATREMI BELIRTI VE BULGULARI
33
HIPERNATREMI DURUMUNDA SIVI AÇIGININ HESAPLANMASI

• 1.Na fazlaligi Normal Na- Hastadaki Na
  Total vücut suyu (kg 60)
• Örnek Hastadaki Na 160 mEq/L, Agirlik 70 kg
• (160-140)(7060)840 mEq total Na fazlaligi
• 840/1406 L sivi açigi var demektir.
• 2.Normal Na TVSHastadaki Na Hastadaki TVS
• Örnek 14042160X X36,75 L
• 42-36,755,25 L sivi açigi var demektir.

34
POTASYUM (K) - 1

• Potasyumun 95 hücre içindedir (150 mEq/L)
• Hücre disinda 3.5-5.0 mEq/L
• Total K 53.8 mEq/kg (3766 mEq/70 kg O )
• Total degisebilir K 52.8 mEq/kg
• Ortalama 3500-3600 mEq

35
POTASYUM (K) - 2

• Günlük alim 100 mEq
• Günlük gereksinim 75 mEq (0.5-1 mEq/kg/gün)
• Glukoz hücre içine girerken K da hücre içine
  girer
• Asidosisde H hücre içine girer, K hücre disina
  çikar K
• Alkalozisde H hücre disina çikar, K hücre içine
  girer K
• Glukokortikoidler H hücre içine, K hücre
  disina çikar
• Mineralokortikoidler Na tutulmasi
• H, K atilmasina sebep olur.

36
Hipopotasemi (Hipokalemi)

• Serum potasyum düzeyinin 3.5mEq/Lnin altina
  düsmasi durumudur.
• Nedenleri
• 1.Böbreklerden asiri potasyum kaybi (diüretikler,
  amfoterisin B)
• 2.Potasyum içermeyen sivilarin uzun süre
  verilmesi
• 3.Potasyumsuz TPN
• 4.Gastrointestinal kayiplar (kusma, NG drenaj,
  ileus, kolon fistülleri, agir ishaller)
• 5.Yaniklarla ciltten olan kayiplar

37
HIPOPOTASEMI BELIRTI VE BULGULARI
38
HIPOPOTASEMI TEDAVISI

• Vücut kitlesi küçük olanlarda potasyum açiginin
  50 ile, vücut kitlesi büyük olanlarda 100 ile
  çarpilarak hesap edilebilir. Örnegin 4.52.52
  mEq/L açik var, 50x2100 mEq verilmesi gerekir.
• Normal pHda vücut potasyumunda 1 mEqlik düsüs,
  total vücut potasyumunda 10 azalma olusturur ve
  yaklasik 100-400 mEqlik total bir azalmanin
  isaretidir.
• Serum potasyum konsantrasyonu lt2mEq/Le
  düstügünde total vücut potasyumunda 1000mEqlik
  bir azalma olur.

39
POTASYUM VERILIRKEN UYULMASI GEREKEN KURALLAR

• Hesaplanan açik yavas yavas kapatilmalidir
• Verilen çözeltinin litresinde 40 mEqdan çok
  potasyum olmamalidir
• Günlük total doz 160 mEq asmamalidir
• Potasyum verilebilmesi için saatte en az 25 ml
  idrar atimi olmalidir
• Potasyum verilen hastalarda EKG izlenmeli ve
  normale dönene kadar potasyum verilmelidir.

40
Hiperpotasemi

• Serum potasyum düzeyinin 6mEq/Lnin üzerine
  çikmasi durumudur.
• Nedenleri
• 1. Akut ve kronik böbrek yetersizligi
• 2. Adisson hastaligi
• 3. Diabetes Mellitus
• 4. Metabolik ve respiratuar asidoz
• 5. Gastrointestinal kanamalar
• 6. K içeren sivilarin hizli verilmesi
• 7. Masif banka kani transfüzyonu

41
HIPERPOTASEMI BELIRTI VE BULGULARI
42
(No Transcript)
43
HIPERPOTASEMI TEDAVISI

• 1.Aritmi, A-V blok varsa Kalsiyum glukonat 10,
  5-10ml IV
• 2.Potasyumu hücre içine çekmek için Glukoz
  10-20, 250-500 ml verilmeli ve hücre içine
  geçisi artirmak için 5g glukoz için 1 ünite
  kristalize insülin verilmelidir.
• 3.Asidoz tedavisi ve hücre disi siviyi alkali
  yaparak K un hücre içine geçisini artirmak için
  NaHCO3 50 mEq verilmelidir.
• 4.Kayeksalat (polystyrene sulfonate) gibi katyon
  degistirici reçineler oral veya lavman yoluyla
  kullanilabilirler.
• 5.Hastada yeterli böbrek fonksiyonu elde etmek ve
  yeterli potasyum atilimini saglamak için 500mL
  0.9 NaCl ile beraber furosemid (20-100mg) IV
  yoldan verilir.
• 6.Hiçbiri fayda etmez ise hemodiyaliz
  yapilmalidir.

44
KALSIYUM (Ca) - 1

• Serumda 4.5-5.5 mEq/L (8.5-10.5 mg/dL)
• (2.23-2.57mmol/L)
• 45i iyonize (4.6-5.1mg/dL veya 1.15-1.27mmol/L)
• 40si proteine bagli
• 15i iyonize olmayan sekildedir.
• Asidozisde iyonize Ca artar
• Alkolozisde iyonize Ca azalir
• 500-1500 mg/gün alinir
• Total Ca depolari 1000g ve 99 kemikte
• Iyonize Ca (mg/dL) total serum Ca (0.8 x serum
  albumin)
• (N 4.5 5.5 mg/dL)

45
(No Transcript)
46
(No Transcript)
47
(No Transcript)
48
Hipokalsemi

• Serum Calt8mg/dL
• Nedenleri
• 1.Akut pankreatit
• 2.Masif yumusak doku enfeksiyonlari
• (Nekrozitan fasciitis)
• 3.Akut ve kronik renal yetmezlik
• 4.Pankreas ve ince barsak fistülleri
• 5.Hipoparatiroidi

49
Hipokalsemi tedavisi

• Kalsiyum açigini kapatmak için 10-20 mL 10
  kalsiyum glukonat 10 dakikada IV yoldan bolus
  tarzinda verilir.
• Idame dozu 1-2 mg/kg/saat elementel kalsiyum ile
  saglanir. Bu tedavi ile 6-12 saat sonra serum
  kalsiyum düzeyi normale döner.
• Bundan sonra 0.3-0.5 mg/kg/saat dozunda
  uygulanir.

50
Hiperkalsemi

• Serum Cagt11mg/dL
• Nedenleri
• Malignite
• Hiperparatiroidi
• Hipertiroidi
• Vit D intoksikasyonu
• Immobilizasyon
• Uzun süreli TPN
• Tiazid türü diüretikler
• Granülomatöz hastaliklar

51
Hiperkalsemi tedavisi

• Acil tedavide beraberinde olan sivi açigi
  düzeltilir ve furosemid verilerek renal klirens
  artirilir.
• Kardiak ve renal fonksiyonlari normal olan
  hastalarda 250-500 mL/saat 0.9 NaCl yaninda 4-6
  saatte bir 20 mg furosemid IV verilir. Tedavi
  saatlik idrar miktari 200-300 mL olacak sekilde
  ayarlanir ve diger elektrolit bozukluklari da
  düzeltilir.
• Yeterli hidrasyon ile beraber somon baligi
  Kalsitonini verilmesi, maligniteye ve
  hiperparatiroidiye bagli hiperkalsemide
  uygulanmakta olan tedavi seçeneklerindendir.

52
MAGNEZYUM (Mg)

• Toplam 21-28 gm, 2000 mEq
• Plasma 1.5 - 2.5 mEq/L veya 0.65-1.1 mmol/L
• 35i proteine bagli
• Diyetle 20 mEq/gün (240 mg/gün) alinir

53
HIPOMAGNEZEMI

• 1.Starvasyonda
• 2.Malabsorpsiyonda
• 3.Uzun süreli GIS kayiplarinda
• 4.Akut pankreatit
• 5.Diabetik ketoasidoz tedavisi

• 6.Primer aldosteronizm
• 7.Alkolizm
• 8.Amfoterisin B tedavisi
• 9.Tedavisi uzun süren termal yaniklar

54
Hipomagnesemi tedavisi

• Magnezyum klorür ve Mg sulfat çözeltilerinin
  parenteral verilmesiyle yapilir. Böbrek
  fonksiyonlari normal ise 2 mEq/kg Mg IM veya IV
  verilebilir.
• Tedaviye 1-3 hafta, hücre içi seviye düzelinceye
  kadar devam etmek gerekir. Mg sulfat 50 10-20
  mEq/gün IM/IV veya oral Magnezyum oksit 800 mg
• Hücre içi Mg istenilen düzeye geldiginde
  4mEq/Mg/gün yeterlidir.

55
HIPERMAGNEZEMI

• 1.Siddetli renal yetmezlikde
• 2.Termal yaralanmanin erken devresi
• 3.Massif travma, cerrahi stres
• 4.Siddetli asidoz

56
(No Transcript)
57

• (kg x 4) 7
• Vücut yüzeyi ------------------ m2
• 90 kg

58
(No Transcript)
59
GÜNLÜK SIVI GEREKSINIMI

• ERISKIN 35 ml/kg/gün (1000 mL/m2)
• YASLI 30 ml/kg/gün
• ÇOCUKLAR Ilk 10 kg 100 ml/kg/gün
• Ikinci 10 kg 50 ml/kg/gün
• 20 kg 25 ml/kg/gün

60
SU KAYBI ILE ILGILI PRATIK BILGILER

• Susama 350 - 750 ml kayip TBW 1-2 azalir
• Axilla Ve Kasiklarda Kuruma 1500 ml su kaybi
• Vücut agirliginin azalmasi TBW kaybini gösterir
• Juguler venlerin dolgunlugunun azalmasi Na
  içeren sivi gereksinimi
• Doku turgorunda azalma Na içeren sivi
  gereksinimi
• Kan basinci ve nabiz sayisi Na içeren sivi
  gereksinimi
• Ödem ve raller
• Ödem Tüm vücutta 400 mEq Na fazlaligi
• Raller plasma hacminde 1500 ml artis

61
SIVILARIN INFÜZYON HIZLARI

• Damla/dk saatte/ml Günde/L
• 5 20 0,5
• 15 60 1,4 30 120 2,9 50 200 4,8 100 400 9,6 1
  50 600 14,4
• 15 damla 1cc
• Hipertonik sivilar 50 dam/dk,
• Izotonik sivilar 150 dam/dk dan daha hizli
  verilmezler

62
Siklikla Kullanilan Parenteral Sivilarin
Elektrolit Içerikleri
Solüsyonlar Na (mEq/L) K (mEq/L) Ca2 (mEq/L) Mg2 (mEq/L) Cl- (mEq/L) HCO3- (mEq/L) Dekstroz (g/L)   mOsm/L
Hücredisi sivi 142 4 5 3 103 27 __ 280-310
Laktatli Ringer 130 4 3 2 109 28 __ 273
0.9 NaCl 154 __ __ __ 154 __ __ 308
0.45 NaCl 77 __ __ __ 77 __ __ 154
Dekstroz 5 __ __ __ __ __ __ 50 252
Dekstroz 5 laktatli Ringer 130 4 3 __ 109 28 50 525
3 NaCl 513 __ __ __ 513 __ __ 1026
6 Hetastarch 154 __ __ __ 154 __ __ 310
10 Dext 40 0/154 __ __ __ 0/154 __ __ 300
6 Dextran 70 0/154 __ __ __ 0/154 __ __ 300
Dekstran solüsyonlari 5 dekstroz veya 0.9 NaCl (154 mEq Na, 154 mEq Cl-) içinde olabilir. Dekstran solüsyonlari 5 dekstroz veya 0.9 NaCl (154 mEq Na, 154 mEq Cl-) içinde olabilir. Dekstran solüsyonlari 5 dekstroz veya 0.9 NaCl (154 mEq Na, 154 mEq Cl-) içinde olabilir. Dekstran solüsyonlari 5 dekstroz veya 0.9 NaCl (154 mEq Na, 154 mEq Cl-) içinde olabilir. Dekstran solüsyonlari 5 dekstroz veya 0.9 NaCl (154 mEq Na, 154 mEq Cl-) içinde olabilir. Dekstran solüsyonlari 5 dekstroz veya 0.9 NaCl (154 mEq Na, 154 mEq Cl-) içinde olabilir. Dekstran solüsyonlari 5 dekstroz veya 0.9 NaCl (154 mEq Na, 154 mEq Cl-) içinde olabilir. Dekstran solüsyonlari 5 dekstroz veya 0.9 NaCl (154 mEq Na, 154 mEq Cl-) içinde olabilir. Dekstran solüsyonlari 5 dekstroz veya 0.9 NaCl (154 mEq Na, 154 mEq Cl-) içinde olabilir.
63

• tahmin edilen kayip X seçilen sivinin
  dagilacagi volüm
• Verilmesi gereken
• Sivi normal plazma volümü
• 70 kg agirliginda erkek hasta 1000 mL sivi
  (kanama) kaybi var.
• ÖRNEK D5W, dagilimi tüm vücut sivisinadir
• 1L X 42L
• D5W 13L 1L X 4L
• 4 Alb 1L (5 Alb)
  4
• LR, dagilimi hücredisi sividadir
• 1L X 14L
• LR 3.5L
• 4

64
(No Transcript)