Disi Genital Sisteminin Gelisimi

1
Disi Genital Sisteminin Gelisimi

• Prof. Dr. Alpaslan GÖKÇIMEN
• Adnan Menderes Üniversitesi Tip Fakültesi
  Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dali

2
(No Transcript)
3
Gonad Gelisimi

• Posteriyor karin duvarini döseyen sölom epiteli
• Sölom epitelinin altindaki mezensim
• Ilkel cinsiyet hücreleri

4
(No Transcript)
5
Farklanmamis Gonad

• 7. haftadan önce, her iki cinsin gonadlari
  benzerdir ve farklanmamis gonad olarak
  adlandirilir.

6
Cinsiyetin Belirlenmesi

• Kromozomal Cinsiyet
• Gonadal Cinsiyet Y kromozomu üzerinde ki Sry
  lokusunun testis gelisimini uyarmasidir.
• Somatik Cinsiyet Embriyonik testislerin
  salgiladigi AMH ve testosteron
• AMH Müller kanallarinin gerilemesinden,
  testosteron ise Wolff kanallarinin korunmasi ve
  erkek genital yollarinin ve erkek fenotipinin
  olusmasindan sorumludur.

7
Primordiyal Germ Hücreleri(Ilkel Esey Hücreleri)

• Arka barsagin dorsal mezenteri boyunca amipsi
  hareketlerle göç ederek, 6. hafta dolaylarinda
  gelismekte olan gonadlara ulasir ve birincil
  cinsiyet kordonlarinin içine sokulurlar.

8
(No Transcript)
9
Ovaryumun Gelisimi

• Birincil cinsiyet kordonlari, baslangiçta
  gelismekte olan ovaryumun medullasina kadar
  uzanir.
• Burada birbirleriyle agizlasip, rete ovariyi
  olustururlar.
• Rete ovari, daha sonra bozunur ve kaybolur.
• Gonadin yüzeyini örten sölom epiteli, tekrar
  çogalir ve 7. haftada korteks mezensiminin içine
  dogru uzanan ve kortikal kordonlar (ikincil
  cinsiyet kordonlari) olarak adlandirilan yeni
  hücre gruplarini olusturur.

10
Ovaryumun Gelisimi

• Primordiyal cinsiyet hücreleri, bu yeni
  kordonlarin içine yerlesir ve oogonyumlara
  dönüsür.
• 16. haftada, kortikal kordonlar parçalanir.
• Her bir hücre grubunun ortasinda, bir oogonyumla
  onu çevreleyen tek sirali yassi epitel hücreleri
  vardir.
• Bu sekilde olusan yapilar, primordiyal
  folliküllerdir.

11
(No Transcript)
12
Köken

• Oogonyumlar, vitellus kesesinin endoder minden
  köken alir.
• Follikül hücreleri mezoderm kökenlidir.

13
Oogonyum

• Intrauterin 20. haftaya kadar çogalirlar.
• Dogumdan sonra, yeni oogonyum olus maz.

14
Oogenez

• Olgun disi cins hücresinin olusmasi anlami na
  gelir.
• Prenatal dönem ve postnatal dönem

15
Prenatal Dönem

• Primordiyal germ hücreleri, gelisimin ikinci
  haftasinda, epiblastin veya primer ektodermin
  içinde olusurlar ve daha sonra vitellus kesesinin
  içine göç ederler.
• Primordiyal germ hücreleri, vitellus kesesinin
  endodermi içinde 4. haftada farklanirlar ve 6.
  haftada, cinsiyet kordonlarinin içinde
  belirirler.

16
Primordiyal Germ Hücrelerinin Seyri

• Gonadlara ulasinca, oogonyumlara dönüsürler ve
  mitozla çogalirlar.
• 20. haftanin sonlarina kadar, mitozla bölünmeye
  devam ederler.
• Bu dönemde, sayilari 6 7 milyon kadardir.
• Bu dönemde, hem oogonyumlarda ve hem de olusmus
  birincil oositlerin içinde bulunduklari
  folliküllerde atrezi baslar.
• Dogumda, follikül sayisi 700.000 ile iki milyon
  arasindadir.
• Puberte öncesinde, overlerde 400.000 kadar
  follikül kalmistir.
• Bunlardan, ancak 500 700 kadari ovülasyon
  döngüsüne girer.

17
Genital Bosaltim Yollarinin Gelisimi

• Farklanmamis Dönem 5. ve 6. haftalarda, disi ve
  erkek embriyolarinin birbirine benzer sekilde
  mezonefrik (Wolff) ve paramezonefrik (Müller)
  kanal denilen iki çift genital bosaltim yolu
  vardir.
• Erkekte mezonefrik kanal
• Diside paramezonefrik kanal gelisir.
• Her iki kanal çiftinin birlikte bulundugu bu
  dönem, farklanmamis dönemdir.

18
(No Transcript)
19
Testislerin Gelisimi

• Y kromozomun kisa kolu üzerindeki testis
  belirleyici faktörler için SRY geni, farklanmamis
  gonadin testis olarak gelisiminde bir anahtar
  islevi görür.
• TBF, primer cinsiyet kordonlarini uyararak,
  onlarin farklanmamis gonadin medulla derinlerine
  dogru uzamasina sebeb olur.

20
Testislerin Gelisimi

• Kordonlar dallanarak anastomoz yapip, rete
  testisi olusturur.
• Cinsiyet kordonlarindan (seminifer testiküler
  kordonlarin) seminifer tübüllere, tubuli rekti ve
  rete testise farklanir.

21
Seminifer Tübüller

• Interstisyel hücreleri olusturan mezensimden
  ayrilirlar.8. haftadan itibaren leydig hücreleri,
  androjenik hormonlari salgilamaya baslarlar.
• Bu hormonlar mezonefrik kanallarin ve dis
  genitallerin erkek yönde farklanmasini tesvik
  ederler.

22
Seminifer Tübüller

• Seminifer tübüller, püberteye kadar solid halde
  kalirlar. Püberteden itibaren lümen gelisir.

23
Seminifer Tübüller

• Iki çesit hücre bulunur
• Sertoli hücreleri
• Spermatogonyum
• Fetal testiste sertoli hücreleri seminifer
  tübüllerde çogunlugu olusturur.

24
Erkek Genital Kanal ve Bezlerinin Gelisimi

• Fetal testiste sertoli hücreleri MIS sentezler.
• Testosteron erkekte mezonefrik kanallardan erkek
  genital kanallarin olusumunu uyarirken, MIS
  paramezonefrik kanalin epitelyal-mezensimal
  dönüsümü ile kaybolmasina sebeb olur.

25
Erkek Genital Kanal ve Bezlerinin Gelisimi

• Mezonefroz dejenere oldugunda, mezonefrik
  kanallardan bazilari kalicidir ve duktuli
  efferentesleri olustururlar.
• Duktuli efferentesler, mezonefrik kanala
  açilirlar ve mezonefrik kanal bu bölgede duktus
  epididimise dönüsür.

26
Erkek Genital Kanal ve Bezlerinin Gelisimi

• Epididimis distalinde mezonefrik kanal, kalin bir
  düz kas tabakasi kazanir ve duktus deferens
  olusur.
• Mezonefrik kanallarin kaudal uçlarinin
  lateralinden disa dogru seminal veziküller
  gelisir.

27
Genital Bosaltim Yollarinin Gelisimi

• Mezonefrik kanal, mezonefrik böbrekte olusan
  idrari kloakaya tasir.
• Paramezonefrik kanallar, kalinlasmis sölom
  epitelinin kraniyo-kaudal yönde 3. torasik
  segmentten ürogenital sinusun arka duvarina dogru
  uzamasiyla olusur.

28
(No Transcript)
29
Uterovajinal Primordiyum

• Her iki paramezonefrik kanalin ucu, pelvik
  üretrayla birlesmeden kaynasarak, Y biçimli
  uterovajinal primordiyumu olusturur.
• Bu yapi, ürogenital sinusun arka duvarina
  yaslanip sinus (Mülleriyan) tüberkülü adi verilen
  bir kabarti olusturur.

30
Hormonlar

• Fetal testiste, Sertoli hücreleri MIS salgilar.
• Bu madde, 6. 7. haftada paramezonefrik kanalin
  gerilemesine yol açar.
• Fetal leydig hücrelerinin salgiladigi testosteron
  ve dihidrotestosteron ise, mezonefrik kanallarin
  genital bosaltim yollarina farklanmasini ve dis
  genital organlarin gelismesini saglar.
• Diside MIS salgilanmadigi için, paramezeonefrik
  kanallar ileri gelisme gösterip, uterusa ve
  uterin tüplere farklanir.

31
(No Transcript)
32
Disi Genital Bosaltim Yollarinin ve Ek Bezlerinin
Gelisimi

• Disi genital yollarinin çogu, paramezonefrik
  kanallardan gelisir.
• Tuba uterinalar, paramezonefrik kanalin
  birlesmemis kraniyal kismindan gelisir.
• Bu kanallarin birlesmis kaudal kismindan,
  uterovajinal taslak sekillenir. Buradan, uterusun
  tamami ve vajenin üst kismi gelisir.
• Endometriyal stroma ve miyometriyum, bitisik
  splanknik mezensimden türer.

33
Vajenin Gelisimi

• Uterovajinal kanalin ürogenital kanala temas
  ettigi yerde müller tüberkülü olusmustur.
• Müller tüberkülü, sinovajinal çikinti (bulbus)
  denilen bir çift endodermal yapinin meydana
  gelmesini uyarir.
• Kisa sürede birlesen bulbuslar hizla büyüler ve
  içi dolu tek vajinal plagi meydana getirirler.
• 5. ayda, plagin ortasindaki hücreler parçalanir
  ve lümen olusur.
• Bu lümen, vajina boslugunu ve çevresindeki
  hücreler de vajina epitelini meydana getirir.

34
(No Transcript)
35
Vajen Epiteli

• 1 / 3lük üst kismi uterovajinal taslaktan, 2 /
  3lük alt kismi ise ürogenital sinustan köken
  alir.
• Bütün vajen epiteli, vajinal plaktan kaynaklanir.
  
• Vajinal plak ? Endodermden köken alir.

36
Himen

• Geç fetal dönemde, vajina lümeni hiymen denilen
  bir zarla ürogenital sinus boslugundan ayrilir.
• Vajinanin kaudal son parçasinin gelismesi
  sonucunda, ürogenital sinus duvarinin
  invajinasyonuyla sekillenir.
• Vajinanin fibromüsküler tabakasi, çevredeki
  splanknik mezensimden gelisir.
• Perinatal dönemde, hiymen delinir ve vajina
  girisinde ince bir mukoza katlantisi olarak
  kalir.

37
(No Transcript)
38
Ek Bezler

• Diside üretradan çevre mezensime dogru olusan
  tomurcuklar, üretral ve paraüretral bezleri
  olusturur.
• Bu bezler, erkekteki prostat bezlerinin
  karsiligidir.
• Diside ürogenital sinustan çevre mezensime dogru
  olusan tomurcuklanmalar, erkekteki bulboüretral
  bezin benzeri olan büyük ve küçük vestibüler
  bezleri meydana getirirler.

39
Dis Genital Organlarin Gelisimi

• Gelisimin 7. haftasina kadar, dis genital
  organlar her iki cinste de birbirine benzer.
• Ayrim, 9. haftada baslar ve 12. haftaya kadar tam
  olarak farklanmaz.
• Gelisimin 3. haftasinda primitif çizgi yöresinden
  köken alan mezensim hücreleri, kloaka membraninin
  etrafina göç ederler ve ürogenital katlanti
  denilen bir çift katlantiyi meydana getirirler.

40
Genital Kabarti

• Bu katlantilar, kraniyalde tam olarak birlesir ve
  genital çikintiyi olusturur.
• Genital çikinti uzar ve fallusu meydana getirir.
• Fallus ? Erkekte penisi olusturur.
• ? Diside klitorisi olusturur.

41
Kloaka Membrani

• 6. haftada, ürogenital membran ve anal membran
  olmak üzere iki membrani vardir.
• Ürogenital katlanti anteriyorda üretra
  katlantilarini ve posteriyorda da anal
  katlantilari olusturur.
• Üretra katlantilarinin her iki tarafinda,
  labiyoskrotal (genital) siskinlik denilen yapi
  gelisir.
• Bu siskinlikler, erkekte skrotuma ve diside ise
  labiyumlara dönüsür.
• Üretral katlantilarinin birlesmeyen kisimlari,
  labiyum minorlari olusturur.

42
Genital Sislik

• Posteriyor olarak birlesir ve posteriyor labiyal
  komissuru, anteriyorda birleserek anteriyor
  labiyal komissuru ve mons pubisi meydana getirir.

43
Klinik

• Hermafroditizm
• Androjene Duyarsizlik Sendromu
• Hipos ve Epispadiyaslar
• Gonadal Disgenezi (Turner Sendromu)
• Uterin tüp anormallikleri
• Vajen ve over anormallikleri

44
(No Transcript)
45
(No Transcript)