Skynf

1
Skynfærin

• Margrét Kristinsdóttir

2
Skynjun

• Aðeins dýr með þroskað taugakerfi hafa sérhæfðar
  skynfrumur en þær eru nemar sem breyta áreyti í
  taugaboð og flytja til miðtaugakerfisins
• Sumar eru ummyndaðar eins og stafir og keilur í
  auga og sársaukaskynfrumur í húð og oft eru
  margar saman sem mynda sérhæfð skynfæri eins og
  auga og eyra

3
Birtuskyn

• Margar lífverur skynja ljósþ.e. rafsegulbylgjur
  með nokkur hundruð nanometra bylgjulengd
• Sumir einfrumungar hafa augndíl sem virðist
  greina hvaðan ljósið kemur
• Mörg augnlaus vefdýr eru næm á birtu, t.d. hafa
  ánamaðkar ljósnæmar frumur dreifðar um húð
  bakhlutans

4
Linsulaus augu

• Hafa t.d. iðormar, þeir sjá ekki mynd af
  umhverfinu en greina hvaðan birtan kemur
• Skordýr hafa samsett augu, gerð úr mörgum smáugum
  með linsum en sjónsvið þeirra er þröngt. Þau geta
  ekki skerpt myndina eftir fjarlægð fyrirmyndar en
  augu þeirra eru næm á hreyfingu

5
Augu manna

• Utan um augað er augnhvíta en fremsti hluti
  hennar er glæra (hornhimna)
• Innan við er augasteinn (linsa) festur með
  brávöðvum við rákótta vöðva sem breyta lögun
  steinsins eftir fjarlægð þess sem horft er á.
• Vökvaspenna innan í auganu heldur brávöðvum í
  sundur, nema vöðvinn sé dreginn saman

6
Sjónnæmar frumur í sjónu (retina)

• Stafir eru um 120 milljónir í hvoru auga
• Eru til hliðanna og skynja svart/hvítt
• Mynda svokallaða rökkursjón
• Nota A-vítamín til að endurhlaða sjónpurpurann

• Keilur eru um 6 milljónir í hvoru auga
• Liggja miðlægt um augnbotninn
• Greina liti en eru óstarfhæfar þegar dregur úr
  birtu.

7
Litir-bylgjulengd í nanometrum(1milljarðsti úr
metra)í sýnilegu ljósi
Bylgjul. Í nm Litir
700 rautt
650 appelsínugult
600 gult
550 grænt
500 blátt
400 fjólublátt
8
Ljósbrot augans

• Glæran á mestan þátt í ljósbrotinu með því að
  varpa á sjónuna mynd á hvolfi
• Augasteinninn á líka þátt í ljósbrotinu en
  hlutverk hans er þó einkum að breyta gangi geisla
  um augað eftir því hvort hlutur er
  nálægur(hvelfdur steinn) eða fjarlægur (flatur
  steinn)

9
Lithimnan

• Er með sléttum vöðvaþráðum í tveim lögum, í hring
  eins og geislar eða sem pílárar í hjóli
• Ljósopið (sjáaldrið) er í miðjunni
• Þrenging ljósopsins---hringlagið dregst saman
• Víkkun ljósopsins---samdráttur geislaþráðanna