Y (PKB)

1
Pamietasz??
Cykl koniunkturalny
Y (PKB)
Szczyt
Szczyt
Dno
Dno
Dno
Ekspansja
Ekspansja
Ekspansja
Recesja
Recesja
Recesja
Czas
BARDZO DLUGIEGO OKRESU (kilkadziesiat i wiecej
lat) dotyczy model wzrostu gospodarczego. Opisuje
on zmiany produkcji potencjalnej, Yp, spowodowane
zmianami ilosci i produkcyjnosci zasobów. 2.
KRÓTKIEGO OKRESU (rok - dwa lata?) dotyczy model
IS/LM. W krótkim okresie mozliwosci produkcyjne
nie sa w pelni wykorzystane, wiec zagregowany
popyt decyduje o wielkosci produkcji, Y (i
bezrobocia). Jego zmiany powoduja, ze rzeczywista
produkcja, Y, odchyla sie od pro-dukcji
potencjalnej, Yp. Ceny sa stabilne. 3. DLUGIEGO
OKRESU (dwa-dziesiec lat?) dotyczy model AD/AS.
W dlugim okresie rzeczywista produkcja, Y,
odchyla sie i powraca do wiel-kosci produkcji
potencjalnej, Yp. Ceny sie zmieniaja, a zasób
czynników produkcji jest staly, wiec zwykle
produkcja potencjalna jest stala.
2
Poznalismy juz dotyczace bardzo dlugiego okresu
modele wzrostu gospo-darczego (neoklasyczny i
endogeniczny). Wyjasniaja one zmiany wielkosci
produkcji potencjalnej, YP, które zachodza np. w
ciagu kilkudziesieciu lat. Teraz zajmiemy sie
analiza krótkookresowych zmian wielkosci
produkcji, Y, czyli np. jej odchylen od poziomu
produkcji potencjalnej, Yp. Wykorzystamy przy tym
MODEL IS-LM.
3
1. KRÓTKOKRESOWE WAHANIA PRODUKCJI. POLITYKA
STABILIZACYJNA.
Badamy wplyw wahan zagregowanych wydatków, AEPL,
na wielkosc pro-dukcji W KRÓTKIM OKRESIE.
Przyczyna tych wahan moga byc m. in. DZIALANIA
PANSTWA (np. polityka budzetowa i pieniezna,
czyli po-lityka stabilizacyjna, a takze
zachowania konsumentów i inwestorów.
Zakladamy, co odpowiada rzeczywistosci, ze w
krótkim okresie gospodarka jest keynesowska
(istnieja wolne moce produkcyjne, ceny sa
stabilne). W tej sytuacji o poziomie produkcji w
gospodarce decyduje wlas-nie wielkosc planowanych
wydatków zagregowanych, AEPL. ------- Celem
polityki stabilizacyjnej jest minimalizowanie
odchylen rzeczywistej wielkosci produkcji, YE, od
wielkosci produkcji potencjalnej, YP.
4
DYGRESJA ZALOZENIA MODELU IS-LM. Ekonomisci
zakladaja zwykle, ze w krótkim okresie
zwiekszenie sie global-nego popytu spowoduje
raczej wzrost produkcji, niz cen. Aby tak sie
stalo, w gospodarce musza istniec WOLNE MOCE
PRODUKCYJNE, a ceny mu-sza byc STABILNE. 1.
Wolne moce produkcyjne. Zalozenie o nie w pelni
wykorzystanych mocach wytwórczych dobrze
odpo-wiada rzeczywistosci. Nawet wtedy, gdy
produkcja jest bliska produkcji potencjalnej, NA
PRZECIAG KRÓTKIEGO OKRESU firmy moga zwiekszyc
produk-cje, odpowiednio intensywnie wykorzystujac
czynniki produkcji (np. praca ludzi i maszyn w
godzinach nadliczbowych).
5

• DYGRESJA ZALOZENIA MODELU IS-LM CD.
• 2. Stabilnosc cen.
• Oto przyczyny stabilnosci cen w krótkim okresie
  (one sie uzupelniaja).
• a) Nominalne place czesto sa ustalane raz na
  dlugi czas w trakcie zdecentra-lizowanych
  (toczonych galaz po galezi, a nie naraz w calej
  gospodarce) ne-gocjacji. W efekcie SREDNI poziom
  plac w gospodarce zmienia sie wolno.
• b) Stabilnosc plac nominalnych, tzn.
  jednostkowych kosztów osobowych, które sa glówna
  czescia jednostkowych kosztów produkcji, sprawia,
  ze ceny tez sa stabilne. Przeciez zmiany cen
  powodowalyby nadzwyczajne zyski i straty, co
  jak wiemy - w warunkach konkurencji nie jest
  prawdopodobne.
• W dodatku ten producent, który - korzystajac ze
  wzrostu popytu - pierwszy podnosi ceny, ryzykuje
  utrata czesci udzialu w rynku. (Jego kon-kurenci
  moga nie podniesc cen). Powstrzymuje to firmy
  przed podniesie-niem ceny. (Zauwazmy, ze w takiej
  sytuacji monopol podnióslby cene. Jed-nak na
  konkurencyjnym rynku nikt nie koordynuje dzialan
  pojedynczych producentów. To sie nazywa problem
  koordynacji)...
• ------
• Jest wiecej powodów lepkosci plac i cen.
  Bardziej szczególowo opisuje je, analizujac model
  AD/AS.
• KONIEC DYGRESJI

6
Celem polityki stabilizacyjnej jest
minimalizowanie odchylen rzeczywistej wielkosci
produkcji, YE, od wielkosci produkcji
potencjalnej, YP. Jednak, paradoksalnie,
nieumiejetna polityka stabilizacyjna za-miast
stabilizowac, moze destabilizowac gospodarke,
powiekszajac amplitu-de wahan cyklicznych, czyli
odchylenia rzeczywistej wielkosci produkcji, YE,
od wielkosci produkcji potencjalnej, YP.
Przyczyna tych klopotów sa m. in. OPÓZNIENIA
REAKCJI PANSTWA, co dotyczy DOSTRZEZENIA
PROBLEMU (ang. recognition lag) DECYZJI (ang.
decision lag) DZIALANIA (ang. action lag).
7
OPÓZNIENIE DOSTRZEZENIA PROBLEMU (ang.
recognition lag) Chodzi o zwloke pomiedzy
powstaniem makroekonomicznego szoku, a momentem,
w którym politycy gospodarczy uznaja, ze
potrzebne jest przeciwdzialanie. (Przyczyna jest
np. niedoskonalosc systemu informacji
statystycznej o gospodarce).
8
OPÓZNIENIE DECYZJI (ang. decision lag) zwloka
pomiedzy momen-tem, w którym politycy uznaja, ze
potrzebne jest przeciwdzialanie, a mo-mentem
podjecia decyzji o konkretnym sposobie
przeciwdzialania.
9
OPÓZNIENIE DZIALANIA (ang. action lag) - zwloka
pomiedzy momen-tem podjecia decyzji o konkretnym
sposobie dzialania, a momentem pod-jecia takiego
dzialania. Zwlaszcza w przypadku polityki
budzetowej z powodów insty-tucjonalnych (np.
czasochlonne procedury parlamentarne) opóznienie
de-cyzji i opóznienie dzialania sa (w porównaniu
z polityka pieniezna) znacz-ne.
10
Oto mozliwe skutki takich opóznien. Bez
interwencji panstwa powstala w momencie t1 ujemna
luka PKB (zob. rysunek) samoczynnie zaniknelaby
po okresie t1t4. Rozpoczeta w momencie t2, czyli
zbyt pózno, restrykcyjna polityka stabilizacyjna
co praw-da przyspiesza zamkniecie tej luki PKB,
które nastepuje juz w momencie t3, lecz przy
okazji powstaje jeszcze wieksza dodatnia luka
PKB.
Y (PKB)
Hipotetyczna produkcja rzeczywista, Y, bez
inter- wencji panstwa
Produkcja rzeczywista, Y, po in-terwencji panstwa
rozpoczetej w momencie t2
Produkcja potencjalna, Yp
t1 t2 t3 t4
Czas
11
2. MODEL IS-LM
Narzedziem, którym posluzymy sie, analizujac
krótkookresowe wahania wielkosci zagregowanych
wydatków, AEPL, i poziomu produkcji, Y, w
gospodarce jest model IS-LM. Jego czesciami sa
linia IS i linia LM (zob. rysunek). Opiszemy je
po kolei.


i
LM

E
i
IS
0

Y
YAEPL
Oznaczenia i stopa procentowa. Y wielkosc
produkcji. AEPL wielkosc zagregowanych
wydatków.
12
2. 1. LINIA IS
Linia IS sklada sie z punktów, czyli kombinacji
stopy procentowej, i, oraz poziomu produkcji, Y,
przy których RYNEK DÓBR pozostaje w równowadze
(planowane wydatki, AEPL, sa równe wielkosci
pro-dukcji, Y).



i




E1
i1

E2



i2

IS

0


YAEPL
Y1
Y2
W zamknietej gospodarce bez panstwa
(dwusektorowej) w stanie rów-nowagi
krótkookresowej inwestycje sa równe
oszczednosciom IS...
13
Na rysunku widzimy, ze zaleznosc poziomu stopy
procentowej i poziomu produkcji jest odwrotna.


i



E1
i1
E2


i2

IS

0


YAEPL
Y1
Y2
Co jest przyczyna tej odwrotnej zaleznosci?
14
Otóz wazny skladnik zagregowanych wydatków, czyli
inwestycje, I, zmie-niaja sie w odwrotnym
kierunku niz stopa procentowa, i.   I IA -
bi. b gt 0, gdzie I inwestycje
planowane. IA autonomiczna czesc planowanych
inwestycji. b wspólczynnik, który mierzy
wrazliwosc planowanych wydatków in-westycyjnych
na zmiany stopy procentowej. i stopa
procentowa.



15
Przyjrzyjmy sie nieco dokladniej wydatkom
inwestycyjnym...
  I IA - b i. b gt 0, Wspólczynnik b i
inwestycje autonomiczne, IA , a linia IS...
Inwestycje a poziom stopy procentowej

i







I
0

I
1. Wspólczynnik b okresla wrazliwosc wydatków
inwestycyjnych, I, na zmiany stopy procentowej, i
(nachylenie wykresu funkcji inwestycji). 2.
Wielkosc inwestycji autonomicznych, IA, nie
zalezy od stopy procento-wej, i, i decyduje o
polozeniu wykresu, I, wewnatrz ukladu
wspólrzednych.

16
Co sie tyczy planowanych wydatków konsumpcyjnych,
CPL, to opisu-jac je, posluze sie standardowa
funkcja konsumpcji CPL CA
KSK(1 t)Y, gdzie KSK to krancowa sklonnosc
do konsumpcji (z PKB), t to stopa opodatkowania
netto (Td-B)/Y (Td to podatki bezpos-rednie, a
B to zasilki zakladamy, ze podatki posrednie,
TE, a takze dochody panstwa z wlasnosci wynosza
zero). Pamietamy, ze Y stanowi jednoczesnie
wielkosc produkcji (Y1) i dochody gospodarstw
domowych (wlascicieli czynników produkcji) (Y2)
(Y1Y2).
17
WYPROWADZAMY WZÓR LINII IS AEPL Y AEPL C
I G NX.   AEPL Y AEPL CA KSK(1 t)
Y (IA bi) GA NX   Y CA KSK(1
t)Y (IA bi) GA NX
18
WYPROWADZAMY WZÓR LINII IS Cd... A zatem Y
CAKSK(1t)Y(IAbi)GANX. ? Y
CAKSK(1t)Y(IAbi)GAXA-KSIY. ? Y
CAIAGAXAKSK(1t)YKSIYbi. ? Y
CAIAGAXAYKSK(1t)KSIbi. ? Y A
KSKY - bi, gdzie A to wszystkie planowane
wydatki AUTONOMICZNE w gos-podarce, a KSK
KSK(1 t) KSI. A zatem Y (1 KSK)
A bi. Mnozac to równanie stronami przez
mnoznik dla gospodarki otwar-tej M
1/(1-KSK), dostajemy szukane równanie linii IS
Y MAMbi. -----
Zakladamy, ze importowane sa tylko dobra
konsumpcyjne KSI to stala tzw. krancowa
sklonnosc do importu (?Z/?YZ/YKSI, gdzie Z to
import).
19


  IS Y MAMbi,
Interpretacja wykresu rola parametrów A,
b, M. 1. PARAMETR b OKRESLA NACHYLENIE LINII
IS. - Wrazliwosc wydatków inwestycyjnych na
zmiany stopy procento-wej decyduje o nachyleniu
linii IS. 2. PARAMETR A DECYDUJE O POLOZENIU
LINII IS. - Zmiany wielkosci wydatków
autonomicznych w gospodarce przesu-waja linie IS.
3. PARAMETR M (KSK) OKRESLA JEDNOCZESNIE I
NA-CHYLENIE I POZYCJE LINII IS. - Zmiany
mnoznika przesuwaja i zmieniaja nachylenie linii
IS.
i




E1
i1

E2



i2

IS

0


YAEPL
Y2
Y1
20
2.2. LINIA LM
Linia LM sklada sie z punktów, czyli kombinacji
stopy procentowej, i, i poziomu produkcji, Y,
przy których RYNEK PIENIADZA pozostaje w
równowadze (REALNY popyt na pieniadz jest równy
REALNEJ podazy pieniadza MD MS).
i
LM
0
Y AEPL
Inaczej w stanie krótkookresowej równowagi LM,
gdzie L to realny po-pyt na pieniadz, a M to
realna podaz pieniadza...).
21
Dlaczego poziom stopy procentowej, i, zmienia
sie w te sama strone, co wielkosc zagregowanych
wydatków w gospodarce, AEPL, a wiec takze (w
gospodarce keynesowskiej ) wielkosc produkcji,
Y?
i
LM
E2
i2
E1
i1
0
Y1
Y2
Y AEPL
22
Otóz realny popyt na pieniadz, L, nie
jest autonomiczny i zalezy od wiel-kosci
produkcji, Y. MD kY hi k, h gt 0.
gdzie MD realny popyt na pieniadz. k
wspólczynnik opisujacy wrazliwosc realnego popytu
na pieniadz na zmiany wielkosci produkcji. Y
wielkosc produkcji. h - wspólczynnik opisujacy
wrazliwosc realnego popytu na pieniadz na zmiany
stopy procentowej. i stopa procentowa. W
efekcie, im wieksza produkcja, Y, tym wiekszy
popyt na pieniadz, MD, i ceteris paribus - tym
wyzsza stopa procentowa, i.
i
LM
E2
i2
E1
i1
0
Y1
Y2
Y AEPL
23
Przyjrzyjmy sie nieco dokladniej realnemu
popytowi na pieniadz...
MD kY hi
Realny popyt na pieniadz a stopa procentowa i
realna wielkosc produkcji
i
E2
i2
k(Y2-Y1)
E1
i1
MD2kY2hi.
MD1kY1hi.
0
MD
MD2
MD1
1. Zmiany stopy procentowej przesuwaja nas po
linii realnego popytu na pieniadz (np. i1?i2
?E1?E2) . 2. Natomiast zmiany realnej wielkosci
produkcji przesuwaja cala linie real-nego popytu
na pieniadz (np. przy ii1, Y1?Y2 ?MD1?MD2) .
24
A teraz przyjrzyjmy sie realnej podazy
pieniadza...
REALNA PODAZ PIENIADZA MS M/P, gdzie M
nominalna podaz pieniadza. P poziom cen w
gospodarce (np. CPI ang. Consumer Price Index).
25
WYPROWADZAMY WZÓR LINII LM Oto warunek
równowagi na rynku pieniadza  M/P kY hi.
A zatem szukane równanie linii LM wyglada
nastepujaco i (1/h) (kY - M/P) gdzie k
wspólczynnik opisujacy wrazliwosc realnego popytu
na pieniadz na zmiany wielkosci produkcji. h -
wspólczynnik opisujacy wrazliwosc realnego popytu
na pieniadz na zmiany stopy procentowej.
26
LM i (1/h)(kY - M/P)  
i
LM
0
YAEPL
INTERPRETACJA WYKRESU ROLA PARAMETRÓW h, k, M/P.
1. PARAMETR k DECYDUJE O NACHYLENIU LINII LM.
- Zmiany wrazliwosci realnego popytu na
pieniadz na zmiany wielkosci produkcji zmieniaja
nachylenie linii LM. 2. PARAMETR M/P OKRESLA
POZYCJE LINII LM. - Zmiany realnej podazy
pieniadza w gospodarce przesuwaja linie LM. 3.
PARAMETR h DECYDUJE O NACHYLENIU I POLOZENIU
LI-NII LM. - Zmiany wrazliwosci realnego popytu
na pieniadz na zmiany stopy pro-centowej
zmieniaja nachylenie i przesuwaja linie LM.
27
2.3. KOMPLETNY MODEL IS-LM
Podsumujmy oto kompletny model IS-LM,
ilustrujacy równowage na rynku dóbr i pieniadza.
Równowaga na rynku dóbr i rynku pieniadza


i
LM
E
i
IS
0

YAEPL
Y
IS Y MAMbi LM i (1/h)(kY
- M/P)
28
Równowaga na rynku dóbr i rynku pieniadza


i
LM
E
i
IS
0
Y

YAEPL
Y MAMbi i (1/h)(kY - M/P)
Tylko dla stopy procentowej i wielkosci produkcji
odpowiadajacych punk-towi przeciecia linii IS i
LM (i0, Y0) oba rynki (gotowych dóbr i pieniadza)
pozostaja JEDNOCZESNIE - w równowadze.
29
3. ZASTOSOWANIA MODELU IS-LM
Wielkosc produkcji i poziom stopy procentowej
odpowiadajacych rów-nowadze na rynku dóbr i rynku
pieniadza. Rozwiazujemy uklad równan IS-LM Y
MAMbi. i (1/h)(kY-M/P). Okazuje
sie, ze   Y ?A ?(b/h)(M/P) i ?Ak/h
- 1/(hkbM)(M/P) gdzie ?
M/1(kMb)/h. ? gr. gamma.
30
Jak na wielkosc produkcji, Y, i stope
procentowa, i, wplynie wzrost auto-nomicznych
wydatków, A, w gospodarce?
IS Y MAMbi LM i (1/h)(kY -
M/P)


i
LM
E1
i1
E
i0
IS1
IS
0

YAEPL
Y1
Y0
Otóz wzrost wydatków autonomicznych, A, przesuwa
w prawo linie IS (zob. równanie linii IS).
Zwiekszaja sie produkcja, Y, i stopa procentowa,
i. Kiedy zwiekszaja sie (autonomiczne) wydatki
panstwa, G, ten wzrost stopy procentowej, i,
powoduje spadek (wypieranie) wydatków
prywatnych. (Prywatne inwestycje zaleza odwrotnie
od stopy procentowej).
31
Jak na wielkosc produkcji, Y, i stope
procentowa, i, wplynie wzrost realnej podazy
pieniadza, M/P, w gospodarce?
IS Y MAMbi LM i (1/h)(kY -
M/P)


i
LM
LM1
E
i0
E1
i1
IS
0

YAEPL
Y1
Y0
Wzrost realnej podazy pieniadza, M/P, przesuwa w
prawo linie LM (zob. równanie linii LM).
Zwieksza sie produkcja, Y maleje stopa
procentowa, i. Oto poglebiona analiza wplywu
zmian autonomicznych wydat-ków, A, oraz realnej
podazy pieniadza, M/P, na wielkosc produkcji, Y,
oraz poziom stopy procentowej, i.
32
Ustalilismy, ze Y ?A ?(b/h)(M/P) i
?Ak/h - 1/(hkbM)(M/P) gdzie ?
M/1(kMb)/h. Jak na wielkosc produkcji w
gospodarce, Y, wplywaja zmiany polityki
fis-kalnej (wielkosci autonomicznych wydatków,
A), a takze realnej podazy pieniadza, M/P?
Odpowiedzia sa wartosci MNOZNIKA POLITYKI
FISKALNEJ (ang. fiscal policy multiplier).
i MNOZNIKA POLITYKI PIENIEZNEJ (ang. monetary
policy multiplier).
33
MNOZNIK POLITYKI FISKALNEJ (ang. fiscal policy
multiplier) Jak wiemy Y ?A
?(b/h)(M/P) i ?Ak/h - 1/(hkbM)(M/P),
gdzie ? M/1(kMb)/h. Otóz MF
?Y/?G ?Y/?A ?, gdzie MF to mnoznik polityki
fiskalnej.
34
MNOZNIK POLITYKI PIENIEZNEJ (ang. monetary policy
multiplier) Jak wiemy Y ?A
?(b/h)(M/P) i ?Ak/h - 1/(hkbM)(M/P),
gdzie ? M/1(kMb)/h. Otóz MM
?Y/?(M/P) (b/h)?, gdzie MM to mnoznik
polityki pienieznej.
35
Zauwaz! Y jest liniowa funkcja A oraz M/P
Y ?A ?(b/h)(M/P). Skoro tak, to
pochodne czastkowe tej funkcji wzgledem A oraz
wzgledem M/P sa stale. Stanowia one tangensy kata
nachylenia linii Y ?A ?(b/h)(M/P) w
stosunku do poziomej osi ukladu wspólrzednych.
Y ?A ?(b/h)(M/P)
Y ?A ?(b/h)(M/P)
tga?Y/?A (b/h)?
tga?Y/?A?
?Y
?Y
a
a
A
M/P
?A
?(M/P)
36
Wynika stad, ze mnozniki polityki fiskalnej,
MF, i polityki pie-nieznej, MP, takze sa stale
MF ?Y/?G ?Y/?A ? constans, MM
?Y/?(M/P) (b/h)? constans. Stanowia one
tangensy kata nachylenia linii Y ?A
?(b/h)(M/P) w stosunku do poziomej osi ukladu
wspólrzednych.
Y ?A ?(b/h)(M/P)
Y ?A ?(b/h)(M/P)
tga?Y/?A (b/h)?
tga?Y/?A?
?Y
?Y
a
a
A
M/P
?A
?(M/P)
Zatem ?Y ?A? oraz ?Y ?(M/P)?(b/h).
Mnoznik polityki fiskalnej, MF, informuje, o
ile zmieni sie Y pod wplywem danej zmiany A.
Mnoznik polityki pienieznej, MP, informuje, o
ile zmieni sie Y pod wplywem danej zmiany M/P.
37
ZADANIE W Hipotecji, której zamknieta gospodarka
jest keynesowska, konsumpcja równa sie C
50/P 0,7?Y, gdzie Y to PKB. Inwestycje wynosza
I 200 - 750?i, wydatki panstwa, G, sa równe
200. Popyt na pieniadz równa sie MD 0,8?Y -
2000?i podaz pieniadza wynosi MS 800. Ceny, P,
sa równe 1. a) Wyprowadz równania linii IS i LM.
Ustal poziom produkcji, Y, i stopy procentowej,
i, odpowiadajace równowadze na obu rynkach
(wykonaj rysunek). b) O ile wzroslaby produkcja
po zwiekszeniu wydatków panstwa, G, o 100 (MS
sie nie zmienia!)? Wykorzystaj mnoznik polityki
fiskalnej. Wykonaj rysunek. c) Ile i czego
zostalo wyparte?
37
a) Y C I G 50 0,7 ? Y 200 750 ? i
200 450 0,7 ? Y 750 ? i. Zatem Y 1500
2500 ? i (IS). MS MD 800 0,8 ? Y 2000 ?
i. Zatem Y 1000 2500 ? i (LM). Y 1500
2500 ? i (IS) i Y 1000 2500 ? i (LM), to Y
1250 oraz i 0,1 (10) (zob. rysu-nek).
i
LM
E
0,1
IS
0
1250
Y
b) Linia IS przesunie sie w prawo, a linia LM
pozostanie w pierwotnym polozeniu. 1. Oto
rozwiazanie ukladu równan, odpowiadajacych nowej
linii IS (Y 1833,(3)-2500 ? i) i nie zmienionej
linii LM (Y10002500?i) i 0,1(6) oraz Y
1416,(6). Pod wplywem wzrostu wydatków panstwa,
G, o ?G 100 wielkosc produkcji, Y, zwiekszyla
sie o (1416,(6) 1250) 166,(6).
   
i
LM
0,1(6) 0,1
IS
IS
0
1250 1416,(6)
Y
2. A teraz odwolajmy sie do mnoznika polityki
fiskalnej ?M/1(kMb)/h 10/3?1
(8/10?10/3?750)/20001,(6). 1,(6) ?100166,(6).
c) Gdybysmy nie rynek pieniadza, wzrost wydatków
panstwa o ?G 100 wywolalby wzrost PKB o
?YM?100333,(3). Mnoznik w tej zamknietej
gospodarce wynosi M3,(3). Uwzglednienie
rynku pieniadza zmusza do wziecia pod uwage
efektu wypie-rania. Okazuje sie wtedy, ze wzrost
wydatków panstwa, G, o ?G100 zwieksza produkcje,
Y, tylko o 166,(6). Wyzsza stopa procentowa, i,
spowoduje zatem wyparcie inwestycji na kwote
równa ?I, gdzie ?I?M?I?3,(3)333,(3)166,(6)166
,(6). ?I50. (W tej gospodarce konsumpcja
gospodarstw domowych nie zalezy (wprost) od stopy
procentowej, i).
38
ZRÓB TO SAM! Tak czy nie? 1. Dzialanie mnoznika
zrównowazonego budzetu przesuwa linie IS w lewo.
2. Przyczyna ujemnego nachylenia linii IS jest
odwrotna zaleznosc prywatnych inwesty-cji i stopy
procentowej. 3. Przyczyna dodatniego nachylenia
linii LM jest odwrotna zaleznosc produkcji i
real-nego popytu na pieniadz. 4. Linia IS
zmienia nachylenie na skutek spadku stopy
opodatkowania netto. 5. Linia LM zmienia
nachylenie na skutek zmiany wielkosci realnej
podazy pieniadza. 6. W gospodarce otwartej
mnoznik polityki fiskalnej, Mf, jest mniejszy od
mnoznika. 7. W gospodarce otwartej wypieranie
nie moze dotyczyc innych skladników PKB niz
prywatne inwestycje, I. 8. W gospodarce
otwartej mnoznik polityki pienieznej informuje,
jak zmieni sie stopa procentowa na skutek zmiany
realnej podazy pieniadza.
39
Zrób to sam! Zadania. 1. W krótkim okresie ceny
sa w gospodarce wzglednie stabilne. Co wspólnego
maja z tym a) Strajki i lokauty? b)
Zdecentralizowany sposób prowadzenia negocjacji
pla-cowych? c) Problem koordynacji? d) Inne
przyczyny (podaj przyklady)?
40
2. W zamknietej gospodarce konsumpcja opisana
jest równaniem C100/P0,5Y, gdzie Y to PKB.
Inwestycje wynosza I9002000i , wydatki
panstwa, G, sa równe 1000. Po-pyt na pieniadz
opisuje równanie MD0,75Y1500, podaz pieniadza
Ms wynosi 750. Ceny sa stale i równe 1. a) Podaj
równania linii IS i LM. b) Wykonaj rysunek z
linia-mi IS i LM. Oblicz i zaznacz poziom
produkcji, Y, oraz stope procentowa, i,
odpowia-dajace równowadze na obu rynkach.
(Pamietaj o oznaczeniach!). c) O ile spadnie
pro-dukcja po zmniejszeniu wydatków panstwa, G, o
300 (MS sie nie zmienia)? Pokaz te sytuacje na
rysunku. d) Zinterpretuj ksztalt linii LM (wskaz
mozliwe powody tego ksztaltu).
41
3. W Hipotecji, której zamknieta gospodarka
jest keynesowska, konsumpcja równa sie C
50/P 0,7?Y, gdzie Y to PKB. Inwestycje wynosza
I 200 - 750?i, wydatki panstwa, G, sa równe
200. Popyt na pieniadz równa sie MD 0,8?Y -
2000?i podaz pieniadza wynosi MS 800. Ceny, P,
sa równe 1. a) O ile wzroslaby produkcja po
zwiekszeniu realnej podazy pieniadza, M/P, o 100
(G sie nie zmienia!)? Wykorzystaj mnoznik
polityki pienieznej. b) Wykonaj rysunek.
42
4. Dla kazdego z punktów A, B, C, D odpowiedz
na nastepujace pytania (wypelnij polecenie) a)
Czy na rysunku obok w gospodarce panuje
równowaga? b) Jesli nie, z jakim rodzajem
nierównowagi mamy do czynienia? c) Opisz proces
dostosowawczy, który doprowadzi do odzyskania
równowagi przez te gos-podarke.
i
LM
A
B
iA/B
E
C
iC/D
D
IS
0
Y
   
43
5. a) Za pomoca modelu IS/LM wyjasnij
nastepujace zdarzenia wykonaj odpowiedni
rysunek (i) Jednoczesny spadek produkcji i stopy
procentowej w gospodarce. (ii) Jednoczesny wzrost
produkcji i spadek stopy procentowej w
gospodarce. (iii) Jedno-czesny spadek produkcji i
wzrost stopy procentowej w gospodarce. (iv)
Jednoczesny wzrost produkcji i stopy procentowej
w gospodarce. b) Za kazdym razem opisz proces,
który doprowadzil do tych zdarzen.
44
6. a) Wyjasnij, w jaki sposób na nachylenie
linii IS wplynie (i) Zwiekszenie sie mnoz-nika.
(ii) Zmniejszenie sie wrazliwosci inwestycji na
zmiany stopy procentowej. b) A teraz podaj wzór
linii IS i wykorzystaj go dla sprawdzenia
poprawnosci swoich wnio-sków. c) Wyjasnij, w jaki
sposób na nachylenie linii LM wplynie (i)
Zwiekszenie sie wrazliwosci popytu na pieniadz na
zmiany wielkosci produkcji. (ii) Zmniejszenie sie
wrazliwosci popytu na pieniadz na zmiany stopy
procentowej. d) A teraz podaj wzór linii LM i
wykorzystaj go dla sprawdzenia poprawnosci swoich
wniosków.
45
Test (Plusami i minusami zaznacz prawdziwe i
falszywe odpowiedzi) 2. Linia IS
przesuwa sie równolegle w prawo pod wplywem A.
Zwiekszenia sie konsumpcji autonomicznej. B.
Zmniejszenia sie wrazliwosci wydatków
inwestycyjnych na zmiany poziomu stopy
procentowej. C. Zmniejszenia sie krancowej
sklonnosci do importu. D. Zwiekszenia sie stopy
opodatkowania netto.
i
1. W sytuacji przedstawionej na rysunku obok w
punkcie A A. YgtAEPL i MDgtMS. B. YgtAEPL i MDltMS.
C. YltAEPL i MDgtMS. D. YltAEPL i MDltMS.
LM
E

A
iA
IS
0
YA
Y
46
3. Linia LM przesuwa sie równolegle w lewo pod
wplywem A. Wzrostu poziomu cen w gospodarce.
B. Zmniejszenia sie wrazliwosci popytu na
pieniadz na zmiany wielkosci produkcji. C.
Zwiekszenia sie wrazliwosci popytu na pieniadz na
zmiany stopy procentowej. D. Spadku nominalnej
podazy pieniadza w gospodarce. 4. Po wzroscie
wydatków panstwa produkcja w gospodarce
opisywanej modelem IS/LM zwieksza sie tym
bardziej A. Im bardziej wrazliwy jest popyt na
pieniadz na zmiany stopy procentowej. B. Im
bardziej wrazliwe sa wydatki inwestycyjne na
zmiany stopy procentowej. C. Im bardziej
wrazliwy jest popyt na pieniadz na zmiany
wielkosci produkcji. D. Im wieksza jest krancowa
sklonnosc do oszczedzania. 5. Po wzroscie
podazy pieniadza produkcja w gospodarce
opisywanej modelem IS/LM zwieksza sie tym
bardziej A. Im mniej wrazliwy jest popyt na
pieniadz na zmiany stopy procentowej. B. Im
bardziej wrazliwe sa wydatki inwestycyjne na
zmiany stopy procentowej. C. Im mniej wrazliwy
jest popyt na pieniadz na zmiany wielkosci
produkcji. D. Im wieksza jest krancowa sklonnosc
do konsumpcji.