I. G

1
I. GÖKTÜRK DEVLETI
2

• -Avar hakimiyetini sona erdirerek Göktürk Devleti
  kuran Bumin
• Kagan'dir.
• -Devletin merkezi Ötüken'dir.Bumin Kagan ülkenin
  dogusunu,
• kardesi Istemi Yabgu ise ülkeninbatisini
  yönetmistir.
• -Istemi Yabgu Sasaniler ile anlasip Akhunlar'in
  topraklarini aralarinda paylasmislardir.
• -Istemi Yabgu Bizans'la ittifak,yaparak
  Sasaniler'e karsi mücadele
• etti ve bati sinirlarini Azerbaycan'a kadar
  genisletmistir.
• -Devlet en parlak dönemini Mukan Kagan zamaninda
• yasamistir.

3
(No Transcript)
4
ÖSS 1996

• Göktürk hükümdari Bilge Kagan sehirlerin surlar
  la çevrilmesi, Budizm ve Taoizm'in tanitilmasi
  gibi konulari Meclise getirmis, fakat bu görüsler
  "Mecliste reddedilmistir.
• Bu bilgiye dayanarak Göktürklerle ilgili
  asagidaki yargilardan hangisine ulasilamaz?
• A) Hükümdar bazi inanç sistemlerinin bilinmesi.ni
  istemektedir.
• B) Mecliste sadece belli konular
  tartisilmaktadir.
• C ) Hükümdarin Meclise sundugu her öneri kabul
  edilmemektedir.
• D) Hükümdar demokratik bir tutum içindedir.
• E) Hükümdar sehirlerin korunmasini istemistir.

5
(No Transcript)
6

• -Mukan Kagan,Kitanlah ve Kirgizlan egemenligi
  altina almistir.
• -Mukan Kagan öldükten sonra yerine Tapo Kagan
  geçmistir. (572).
• -Tapo Kagan öldügünde de yerin îsbara Kagan
  geçmistir (552).
• -Ülkenin batisini idare eden Tardu Kagan Isbara
  Kagan'in
• hükümdarligini tanimadi.
• -Iç kargasanin çikmasi üzerine devlet Dogu ve
  Bati
• olmak üzere ikiye ayrildi (582).
• -Dogu Göktürkleri 630 yilinda, Bati Göktürkleri
  ise 659 yilinda
• -Çin egemneligine girerek yikildilar.
• NOTTürk adini devlet adi olark kullanan ilk
  devlet Göktürk Devlet i'd ir.
• -Göktürk Devleti Orta Asya'da Büyük Hun
  Devleti'nden
• sonra kurulan ikinci büyük Türk devletidir.

7
II.GÖKTÜRK(KUTLUK)DEVLETI (681-745)

• -Çin hakimiyetine giren Dogu Göktürkler, Çin'e
  karsi sik sik ayaklandilar.
• -Kürsad Ayaklanmasi en genis çapli olan
  ayaklanmadir.
• -Göktürk soyundan gelen Kutluk Kagan Türk
  boylarini Çin esaretinden
• kurtararak Kutluk devletini kurmustur (682).
• -Kutluk Kagan Ilteris unvanini almistir.
• -Kutluk Kagan Çin'e 46 kez sefer düzenlemistir.
• -Kutluk Kagan ölünce yerine Kapgan Kagan geçti.
• -Kapgan Kagan devletin sinirlarini Göktürk
  Devleti'nIn sinirlarina ulastirdi.
• -Kapgan Kagan öldükten sonra devleti
  Bilge Kagan ve kardesi Kül Tigin beraber
• yönetmistir.
• -Bilge Kagan'in en önemli yardimcisi
  Vezir Tonyukuk olmustur.
• -Bu dönemde Kutluk Devleti en parlak dönemini
  yasamis ve Basmiller'i, Kitaylar
• -Kirgizlar, Türgisler'I hakimiyet altina
  almistir.
• -Bilge Kagan öldükten sonra devlet iç
  karisikliklar yasadi.
• -Basmiller, Karluklar ve Uygurlar birleserek
  Kutluk devletini yikmislardir (745).

8
GÖKTÜRK DEVLETI'NIN TÜRK TARIHINDEKI ÖNEMI

• 1)- Tarihte ilk defa Türk adiyla kurulan devlet,
  Göktürk Devleti'dir.
• 2)- Orhun Anitlarini dikerek (II.Göktürk
  zamaninda) Türk tarihi ve Türk edebiyatinin ilk
  yazili kaynaklarini olusturmuslardir.
• 3)- Milliyetçilik duygusu, Fransiz ihtilalinden
  1000 yil önce Göktürkler döneminde en yüksek
  seviyede yasanmistir.
• 4)- Asya Hun Devleti'nden sonra Türkleri tarihte
  ikinci defa tek bayrak altinda toplamayi
  basarmislardir.

9
(1998 - ÖSS)

• Göktürklerle ilgili bilgilerden bazilari
  sunlardir
• I. ilk kez 'Türk" adini tasiyan kavim olarak
  ortaya çikmislardir.
• II. Dogu bati olmak üzere iki koldan
  yönetilmislerdir.
• III. Kendilerine özgü yaziya geçmislerdir.
• IV. Orta Asya'da devlet kurmuslardir.
• V. Hükümdarlari, komsu ülke hanedanlariyla
  akrabalik kurmustur.
• Bu bilgilerden hangilerine dayanarak
  Göktürklerde ulusçu bir devlet anlayisi oldugu
  söylenebilir?
• A) I ve III
• B) II ve III
• C)II ve LV
• D) III ve IV
• E) IV ve V

10
UYGUR DEVLETI
11

• -Uygurlar Kutluk Devleti'ni yikarak Uygur
  Devleti'ni
• kurmuslardir (745).
• -Devletin kurucusu Kutluk Bilge Kül Kagan'dir.
• -Devlet merkezi Karabalasagun(0rdu Balik)'dur.
• -Bilge Kül Kagan'dan sonra devleti Moyun Çur
• idare etmis, Talas Savasi'ni kaybetmistir (751).
• -Moyun Çur Çin'i vergiye baglamis,
  Türgisler,Karluklar ve Kirgizlar itaat altina
  almistir.
• -Moyun Çur ölünce Bögü Kagan basa geçmistir.
• -Bögü Kagan Maniheizm dinini devletin resmi dini
  olarak kabul etti.
• -Budizm ve Mani dininin etkisi, iç karsikliklar
  ve Çin'in
• faaliyetleri sonucu Uygurlar zayifladi.
• -Uygur Devleti Kirgizlar tarafindan yikildi

12

• -Uygurlarin bir kismi Kansu bölgesinde KansuUygur
  Devleti'ni (Sari Uygurlar) kurdu.
• -Diger kismi da Turfan bölgesinde Turfan Uygur
  Devleti'ni kurdurlar.
• -Kansu Uygurlar'i Mogollar, Kitanlar ve
  Tangutlar tarafindan yikildi (1225).
• -Turfan Devleti, bugün Çin esareti
  altinda olan Dogu Türkistan Uygur Özerk
  Bölgesi adindaki bölgedir.
• NOT1Uygurlar ilk kez yerlesik hayata geçen Türk
  Devleti'dir.
• NOT2Türk tarihinde ilk mimari eserleri
  verenlerUygurlardir.
• NOT3Kagit ve matbaayi ilk kullanan Türk
  Devleti Uygur
• Devleti'dir.Ticarette ilerlemislerdir.Uygurlar
  Uygur Alfabesi'ni kullanmislardir.

Mani Dininin Uygurlar üzerindeki Etkileri 1-
Uygurlar Savasçiliklarini kaybettiler. 2-
Yerlesik hayata geçtiler. (Türklerde ilk defa
yerlesik hayata Uygurlar geçmistir.) 3- Yerlesik
hayata geçmeleriyle Uygurlar ticaret,bilim, sanat
ve edebiyat gibi bir çok alanda gelistiler.
13
UYGURLARLA ILGILI DIGER ÖNEMLI HUSUSLAR

• 18 harfli Uygur Alfabesini hazirladilar.
• Cengiz Han'in egemenligine girmelerine ragmen
  medeniyette gelistiklerinden Mogollar'i devlet
  teskilati, ticaret, bilim, sanat, alfabe gibi
  konularda etkilediler.
• Mogollarin Türklesmesinde önemli bir rol
  oynadilar. (Özbek ve Çagatay Türkleri)
• Ilk Müslüman Türk Devleti Karahanlilar'la
  savastilar.(Sebep Uygurlarin Budizmi,
  Karahanlilarin Islamiyeti yaymak istemeleri.)
• Tahta harflerden MATBAA'yi olusturdular,
  pamuktan KAGIT yaptilar.
• Uygurlar Yerlesik hayata geçen ilk Türk
  toplulugudur.

14
(1997 - ÖSS)

• Uygur sehirlerinden idikut'ta kervansaraylar ile
  Maniheist, Hiristiyan, Budist mabetlerinin ve
  manastirlarin harabeleri yan yana bulunmustur.
• Bu bilgiye dayanarak Uygurlar hakkinda asagidaki
  yargilardan hangisine ulasilabilir?
• A) Tek Tanri inancinda olanlar sayica fazladir.
• B) insanlar ibadetlerinde özgürdür.
• C) Ticaretle ugrasanlarin sayisi azdir.
• D) Mimarinin disindaki sanatlar gelismemistir.
• E) insanlarin çogunlugu sehirlerde yasamaktadir.

15
(1995 - ÖSS)

• Uygur Türkleri, basta Budizm olmak üzere çesitli
  dinlere bagli degisik kültürlerle iliski
  kurduklari halde, dini terimlerin bile Türkçe
  karsiliklarini kullanmaya özen göstermislerdir.
• Uygurlar bu davranislariyla asagidakilerden
  hangisini korumaya çalismislardir?
• A) Toprak bütünlügünü
• B) Yönetim biçimlerini
• C) Milli benliklerini
• D) Toplumda esitlik anlayisini
• E) Eski inanç sistemlerini

16
DIGER TÜRK DEVLETLERI
AVARLAR
BUL GARLAR
MACARLAR
HAZARLAR
PEÇENEKLER
BASKIRTLAR
OGUZLAR
KUMANLAR
KARLUKLAR
TÜRGES DEVLETI
SABIRLER
KIRGIZLAR
KIMEKLER
17
AVARLAR

• 4.yyde Orta Asyada 6.yyde Romanya ve
  Macaristanda devlet kurmuslardir. Istanbulu ilk
  kusatan Türk devletidir. Bugünkü
  Hirvat,Macar,Arnavut,Romen ve Bulgar topluluklari
  Avarlardan siyasi ,ekonomik ve askerlik
  alanlarinda etkilenmistir.

18
BULGARLARBulgarlar 583 yilinda Kubrat
yönetiminde büyük bir devlet kurmayi
basarmislardir. Bu devlete Büyük Bulgaristan adi
verilmistir. Bizans ile yaptiklari ticaret
sayesinde zenginlesmislerdir. 10.yyde
Islamiyeti kabul etmislerdir. 1237den sonra
Altinorda Devletinin hakimiyetine girmislerdir.
Devletin yikilmasi ile Itil ve Tuna Bulgarlari
kurulmustur.
19
HAZARLAR

• 7.yy baslarinda Itil nehri civarinda bagimsiz
  bir devlet almisladir. Hz.Osman zamaninda ilk kez
  Müslümanlar ile karsilasip,Emeviler döneminde
  Islamiyeti kabul etmislerdir. Devlet 956 yilinda
  Rus saldirilari ile yikilmistir.

20
(No Transcript)