ERCIYES TRANSFUZYON TIBBI EGITIM PROGRAMI

1
ERCIYES TRANSFUZYON TIBBI EGITIM PROGRAMI
Dr. Fevzi Altuntas Erciyes Üniversitesi Tip
Fakültesi Hematoloji Bilim Dali Ögretim Üyesi
2
Kan Ürünleri
3
Kan Komponentleri
Tam Kan
Platelet rich Plazma
250 mL
Soft Spin
Platelet Rich Plazma
RBC 1-6oC
Hard Spin
250 mL
500 mL
TDP -18oC
200 mL
4oCde isitilir
Platelet 20-24oC
Krio Poor Plazma -18oC
Kriopresipitat -18oC
50 mL
15 mL
4
Kan Komponentleri
5
Kan Komponentleri hazirlama
6
(No Transcript)
7
(No Transcript)
8
(No Transcript)
9
(No Transcript)
10
(No Transcript)
11
(No Transcript)
12
(No Transcript)
13
(No Transcript)
14
Tam Kan

• Taze tam kan Vericiden alinan tam kanin saklama
  dolabina girmeden 6-8 saat içinde hastaya
  verilmesidir.
• Tam kan 1-6Cde 35-42 gün saklanir (koruyucu
  solüsyona bagli olarak).
• Hacim 450-500 ml
• Içerik
• RBC 200 ml
• Plazma250 ml
• WBC (10e9) ve PLT
• Antikoagülan (63 ml)
• Endikasyon Pediatri hastalarda Exchange, açik
  kalp cerrahi operasyonlari, fazla miktar kanama
  (total kan volümünün 30 üzeri)

15
Tam Kan Kullanma Orani

• GELISMIS ÜLKELERDE ORTALAMA 5
• TÜRKIYEDE
• 1999 80
• 2001 57
• EÜTF 2004 10

16
Eritrosit Süspansiyonu (RBC)

• Hacim yaklasik 250 ml (additive solusyonla
  300-350 ml)
• Içerik
• Plazma 50-90 ml
• RBC 200 ml Hematokrit 70-80
• WBC (10e8) ve PLT
• Antikoagulan
• 200 mg demir
• Saklama 1-6 ºCde 21-42 gündür.
• CPD21 gün
• CPDA-135 gün
• SAG-M ve ADSOL (AS-1,3,5)lü Eritrosit
  Süspansiyonlarinin hematokriti 55-60 dir,
  saklama süreleri 42 gündür.
• ABO ve Rh uyumu gerekir.

17
ERITROSIT SÜSPANSIYON ÇESITLERI

• Yikanmis eritrosit süspansiyonu
• Endikasyon Ig A eksikligi, Anafilaksi, ciddi
  alerjik reaksiyon
• Lökositten fakir eritrosit süspansiyonu
• Amaç alloimmünizasyonu önlemek, CMV geçisini
  önlemek, febril nonhemolitik transfüzyon
  reaksiyonunu önlemek
• Isinlanmis eritrosit süspansiyonu (2500 cGy)
• Amaç transfüzyonla iliskili GVHH önlemi
• Dondurulmus eritrosit süspansiyonu
• Endikasyon nadir bulunan kan gruplari

18
Eritrosit Süspansiyonu Geçimli Oldugu Sivilar

• 0.9 NaCl (serum fizyolojik)
• 5 Albumin
• ABO uygun plazma
• Bunlar disinda hiçbir sivi veya ilaç kan torbasi
  içerisine konulmamali
• Kan seti ile ayni setten verilmemeli veya puse
  edilmemelidir (Ringer laktat, 0.45 saline,
  antibiyotik, TPN vs).

19
Eritrosit Süspansiyonu Verilme hizi ve sekli

• Transfüzyon hizi 1-2 ml/kg/saat (75-150 ml/saat)
• 1 ünite verilme süresi yaklasik 1-2 saat
• Hizli verilmesi gerektigi durumlarda gt1ml/kg/10
  dk (75 ml/10 dk) veya pediatrik torbalarda
  verilmelidir.
• 170 µluk lokosit filtreli standart transfüzyon
  setleri kullanilmalidir.

20
Eritrosit Süspansiyonu Endikasyon

• Hastanin Hb bakarak transfüzyon yapilmamali
  Transfüzyonu baslatacak bir Hb seviyesi yoktur.
  Ciddi kardiyopulmoner hastaligi olanlarda Hb 7-10
  gr altinda ise transfüzyon yapilabilir. 1ünite
  Hb1 gr, Htk3 artirir.
• Endikasyon
• Hipoplastik anemiler
• Aplastik anemiler
• Kemoterapi sonrasi kemik iliginin baskilanmasi
• Myelodisplastik sendrom
• Paroksismal nokturnal hemoglobinüri
• Immünolojik nedenli olmayan kazanilmis hemolitik
  anemiler
• Konjenital hemolitik anemiler (Talasemi ortak
  hücreli anemi, eritrosit enzim bozukluklari,
  eritrosit membran bozukluklari)
• Eritropoietin tedavisine yanit vermeyen anemili
  KBY hastalari
• Akut ve kronik hemoraji

21
TROMBOSIT KONSANTRELERI

• ? Random donör trombositi Tam kandan santrifüj
  yöntemiyle elde edilir. Bir ünite Random donör
  trombosit süspansiyonu yaklasik 5x1010 trombosit
  içerir.
• Aferez trombositi aferez ile elde edilen bir
  ünite trombosit süspansiyonu yaklasik 3x1011
  trombosit içerir
• 1 aferez trombositi 6 random donör trombositi

22
TROMBOSIT KONSANTRELERI

• ?Hacim 50 ml
• Içerik
• Platelet
• Plazma (80 mg fibrinojen)
• WBC (10e7)
• Depolama 20-24ºC saklanmali ve yatay olarak
  çalkalanmalidir.
• Depolama süresi Optimal sartlarda 5 güne kadar
  bekletilebilir.
• ABO ve Rh uyumu gerekir.

23
TROMBOSIT ENDIKASYONLARI

• 1. Trombositopeni
• Kanamasi veya pihtilasma bozuklugu yoksa
  PLTlt10.000/mm3
• Kanamasi olmayan fakat Pihtilasma bozuklugu
  olanlarda PLTlt20.000/mm3
• Kanamasi olan, DIK gelisen, cerrahi bir islem
  uygulanacak hastalarda PLTlt50.000/mm3
• Göz veya beyin ameliyati yapilacak hastalarda
  PLTlt100.000/mm3
• Masif kan transfüzyonu
• 2. Trombositopati
• Konjenital trombosit fonksiyon bozuklugu
• Ilaçlar (aspirin, tiklodipin vs)
• Kardiak by-pass
• Metabolik bozukluk böbrek ve karaciger
  yetmezligi
• TTP, ITP ve HIT ciddi kanama yoksa kontrendikedir

24
Taze Donmus Plazma

• Tam kanin 8 saat içinde 2-6Cde santrifüj
  edilmesi ile taze plazma elde edilir.
• Saklama -18 ºCde dondurulur ve 1 yil saklanir
• Volüm 200-250 ml
• Transfüzyon öncesi 37ºCde çözülür ve çözündükten
  sonra 1-6ºCde 24 saat saklanabilir (oda isisinda
  ise 4 saat içinde kullanilmalidir).
• ABO uyumu aranir. Rh uyumu aranmaz.
• Isinlama ve filtrasyon rutin olarak önerilmez

25
Taze Donmus Plazma

• Içerik
• Taze plazma içinde koagülasyon faktörleri,
  globulin ve albümin bulunur.
• Dogal Antikoagülanlar
• Canli hücreler içermez
• Tüm pihtilasma faktörlerini içerir
• Bu üründe labil koagülasyon faktörlerinin (FV ve
  FVIII) aktiviteleri korunmustur.
• 400 mg fibrinojen
• 1 IU/ml diger tüm faktörler

26
Taze Donmus PlazmaEndikasyon

• Kumadin tedavisi altinda iken Kanayan hastalarda
• Kumadinin etkisini acil olarak ortadan kaldirmak
• Kanayan ve K vitamin eksiklgi olanlarda
• Trombotik Trombositopenik Purpura (TTP)
• DIK (kanama varsa)
• Herediter anjiyonörotik ödem (C1-esteraz
  inhibitör eksikligi)
• Masif transfüzyon (10-15 ünite RBC/24 saat)
• Agir karaciger yetmezligi (kanama varsa)
• Protein C ve Protein S eksikligi

27
Taze Donmus Plazmanin Kullanilmamasi Gereken
Durumlar

• Volüm genisletmek amaciyla
• Yalnizca uzamis PT/aPTT degerlerini düzeltmek
  amaciyla
• Heparin etkisini tersine çevirmek
• Spesifik faktör konsantrelerinin varliginda
  (FVIII ve FIX)
• Nütrisyonel destek amaciyla
• Kardiyopulmoner bypass sonrasi profilaktik amaçla
• Protein kaybini yerine koymak amaciyla
• AT-3 eksikligi durumunda (spesifik konsantresi
  var)
• KULLANILMAMALIDIR!

28
Kriyopresipitat

• TDP 1-6Cde yavas yavas eritilir
• Santrifüj ile süpernatan ayristirilarak atilir
• Kalan peltemsi kisma kriyopresipitat denir
• Hemen -18Cde dondurulur, 1 yil saklanir.
• Kullanim için plazma çözücülerde çözdürülür (37C)
  ve 6 saat içinde kullanilir (20-24Cde).
• CRYO üniteleri havuzlanmis ise 4 saat içinde
  kullanilmalidir.

29
KRIYOPRESIPITAT

• Hacim 10-15 mldir.
• ABO uyumu gereklidir. Rh uyumu aranmaz.
• Içerik
• FVIII 80-120 Ü FVIII (gt80IU olmalidir)
• Fibrinojen 250 mg fibrinojen (gt150 mg olmalidir)
• FXIII 40-60 IU (TDPda bulunan F13 içeriginin
  20-30)
• vWF 80-120 IU (TDPda bulunan vWF içeriginin
  40-70)
• Fibronektin
• içerir.

30
KRIYOPRESIPITAT Endikasyon

• Hipofibrinojenemi
• FVIII ve FXIII eksikligi
• von Willebrand hastaligi
• Üremik trombositopati (DDAVP ilk)
• Fibrin glue (yapistirici)

31
Kan ürünleri depolama özellikleri
Ürün Depolama
RBC/tam kan 35 gün (CPDA-1) 42 gün (additive solüsyonla), 1-6ºC
Dondurulmus RBC -65ºCde 10 yil Çözündükten sonra 24 saat
Yikanmis RBC 1-6ºCde 24 saat
PLT 20-24ºCde 5 gün
WBC 20-24ºCde 24 saat
TDP -18ºCde 1yil Çözündükten sonra 1-6 ºCde 6 saat
CRYO -18ºCde 1 yil, çözündükten sonra 20-24ºCde 6 saat, havuzlanmissa 4 saat
32
TRANSFÜZYON ÖNCESI YAPILMASI GEREKEN ISLEMLER
33
GÜVENLI ve ETKILI TRANSFÜZYON
1) Kan istek formunun DOGRU ve TAM doldurulmasi
ve kontrol edilmesi 2) Alicidan kan örnegi
alinmasi ve etiketlenmesi 3) Kan Merkezi
tarafindan alici ve dönör uyumluluk testlerinin
yapilmasi ve kontrolü 4) Kan Merkezinden alinan
kan veya kan ürününün klinige transportu
34
GÜVENLI ve ETKILI TRANSFÜZYON
5) Klinikte kan ürünü ile alici bilgilerinin
karsilastirilmasi 6) Kan transfüzyonunu
baslatma 7) Transfüzyon izlemi 8) Transfüzyon
sirasindaki sorunlarin tanimlanmasi 9)
Transfüzyon komplikasyonlarina etkin yaklasim
35
ÖLÜM VEYA CIDDI KOMPLIKASYON SIKLIGI
Williamson BMJ 1999
36
DIKKAT!!!!!

• Kayit hatasi ? Ölüm
• Dogru hasta, dogru etiket
• Tam-eksiksiz istem formu
• Verici örneginin dogru etiketlenmesi
• Dogru etikete sahip kan torbasi
• Kan ürünü ile beraber mutlaka cross-match
  kagidinin kontrol edilmesi

37
Transfüzyon Yapilirken Dikkat Edilmesi Gereken
Hususlar

• Transfüzyon mutlaka bu konuda bilgili birisi
  tarafindan yapilmalidir
• Kan ürünü ile birlikte verilen formda
• Ünite numarasi
• Komponentin adi, son kulanma tarihi
• Alicinin adi-soyadi ve dosya numarasi
• Alici ve vericinin ABO ve Rh gruplari
• Karsilastirma sonuçlari
• bulunmalidir.

38
Ürünü kan dolabi disinda saklama

• Kan ürünü kan bankasinda ve kan saklama
  dolaplarinda muhafaza edilmelidir.
• Eritrosit veya tam kan herhangi bir nedenle kan
  bankasi saklama dolabinin disina çikarildiysa
• Oda isisinda ise (20-24 0C) 4 saatte,
• Buzdolabinda ise (1-6 0C) 24 saat içinde
  tüketilmelidir.
• Aksi taktirde ürün imha edilmelidir
  (kontaminasyon riski).
• Ideal Kan Bankaciliginda Kan Merkezini terk eden
  kan tekrar Kan Merkezine dönmemelidir.

39
Kan ürünleri uygulama kurallari

• 1- Hasta transfüzyona hazirlanir a-Ürüne göre
  IV yol, igne veya kateter çapi uygunlugu
  b-Izin belgesi c-Hastaya açiklama
• 2- Kan veya kan ürünü kan bankasindan alinir.
  Trombosit ve granülosit süspansiyonlari oda
  isisinda, plazma çözündürüldükten sonra
  buzdolabinda bekletilmelidir.
• 3- Kan ürünü torbasi özellikle giris
  yerlerindeki kaçak, renk, pihti varligi
  yönünden kontrol edilmelidir. Eritrosit
  süspansiyonu koyu-kirmizi, trombosit sari-açik
  çilek, granulosit koyu-pembe rengindedir.

40
Kan ürünleri uygulama kurallari

• 4- Ürünün ünit numarasi , son kullanma tarihi
  kontrol
• edilmelidir.
• 5- Tüm kan ürünleri filtre ile uygulanmalidir.
• 6- Uygulama öncesinde o kan ürününün hastaya
  ait olup
• olmadigi tekrar kontrol edilmelidir.
• 7- Transfüzyona baslamadan önce hastanin nabzi,
  solunum
• sayisi, kan basinci ölçülüp kaydedilmeli,
  15 sonra
• kontrol edilmeli ve transfüzyon bitene
  kadar 30-60 bir
• izlenmelidir.

41
Kan ürünleri uygulama kurallari

• 8- Kan ürünleri infüzyon hizi ilk 15 da 0.5
  -1ml/dk olmali, hasta yan etkiler yönünden
  izlenmelidir. Daha sonra eritrosit ve granulosit
  süspansiyonu 1-2, trombosit 1, plazma 4 saat
  içinde infuze edilmelidir.
• 9- Tüm kan ürünleri bakteriel kontaminasyon
  riski nedeniyle 4 saat içinde uygulanmalidir.
• 10- Transfüzyonla ilgili tüm bilgiler mutlaka
  dosyaya kaydedilmelidir.

42
Transfüzyon uygulanan hastanin dosyasinda
bulunmasi gereken belge ve bilgiler

• Izin belgesi
• Transfüzyon baslangiç ve bitis zamani
• Verilen kan ürününün tipi ve ünit numarasi
• Transfüzyon öncesi, süresi ve sonrasi vital
  bulgular
• Hastanin toleransi ve gelisen reaksiyonlar
• Verilen kan miktari