ESPAINIAKO MAPA LITOLOGIKOA

1
ESPAINIAKOMAPA LITOLOGIKOA

• BATXILER 2. KURTSOA
• Egilea Mertxe Martínez

2
Eboluzio geologikoaren eraginez Penintsulan HIRU
inguru bereiz daitezke ,bakoitzean , hainbat
erliebe mota modelatzen direlarik .

• INGURU SILIZIOA
• KAREHARRIEN INGURUA
• INGURU BUZTINTSUA

3
INGURU SILIZEOA

• Inguru silizeoan Aro Kanbriaurreko eta Aro
  Primarioko harriak daude
• (225 miloi urte baino lehen )

• Inguru honetan , harri nagusia GRANITOA da .
• Harri kristalinoa eta trinkoa da eta hainbat
  aldaketa izan ditzake

4
INGURU SILIZEOA

• BERE HEDAPENA
• Batez ere , Penintsulako mendebaldea (Galizia ,
  León eta Extremadura)
• Adarrak ditu Kantabriar mendikatearen alderantz
  , mendikate Zentralerantz , Toledoko
  mendietarantz eta Sierra Morenantz
• Pirineoen inguru axiala , Iberiar mendikateko ,
  Kataluniako Kostaldeko mendikateko eta mendikate
  Penibetikoko sektore batzuk .

5
GRANITOZKO ERLIEBEA INGURU SILIZEOA

• Granitoa da harri nagusia harri kristalino
  eta zurruna.
• Urak granitoa aldatzen badu harea horixka arre
  bihurtzen da.

6
GRANITOZKO ERLIEBEA INGURU SILIZEOA

• Granitoa arrailduraren eta hausturaren eraginez
  aldatzen bada, eta altitudearen arabera
• GOI MENDIETAN
• GANDOR zorrotz malkartsu eta horzdunak sortu
  eta HARRITZAK edo harri apurtuen zatiak mendien
  oinean pilaturik.

Gandorra Sierra de los Porrones. La Pedriza
(Sierra de Guadarrama)

• Cresta. Sierra de los Porrones. La Pedriza

7
GRANITOZKO ERLIEBEA

• INGURU EZ HAIN GARAIETAN arraildura
  paraleloetatik abiatzen bada , granitoa,
  apurka-apurka ezkatatu edo disgragatu egiten da ,
  paisaia leun eta uhindua sortzen da , forma
  biribilekin DOMOAK

Kupula itxura duen domoa
Kanpai itxura duen domoa
8
GRANITOZKO ERLIEBEA

• Arraildura perpendikularren saretik abiatuz
  gertatzen bada , BOLAK eratzen dira

9
GRANITOZKO ERLIEBEA

• Bola horiek
• bata bestearen gainean pilatu daitezke, BERROCAL
  deritzetenak eratuz.

10
GRANITOZKO ERLIEBEA

• Berrocal horietan TOR izenekoak
• (bolen pilaketak) eta HARRI ZALDUNAK (azalera
• txikienetako baten gainean orekan dauden bolak)
  ohikoak dira.

11
GRANITOZKO ERLIEBEA

• Beste batzutan bolak mendien hegaletan edo
  oinetan kokatzen dira
• KAOS GRANITIKOA

12
KAREHARRIEN INGURUA

• Harri nagusia KAREHARRIA da . Harri gogorra da,
  hala ere euri-urarekin erraz disolbatzen da .
  Erliebe konplexua eratzen du , erliebe KARSTIKOA
  du izenekoa .

• Aro Sekundarioko sedimentuak daude , aro
  tertziarioan tolestu zirenak .
• ( duela 1,7 miloi urte baino lehen )

13
KAREHARRIEN INGURUA

• Erliebe karstikoa

14
KAREHARRIEN INGURUA

• BERE HEDAPENA
• Kareharrizko lurzoruek alderantzizko Z osatzen
  dute
• Aurrepirinioak
• Euskal Mendiak
• Kantabriar mendikatearen ekialdeko sektorea
• Iberiar mendikatea
• Kataluniako Kostaldeko mendikatearen zati bat
• Mendikate Subbetikoa

15
KAREHARRIEN INGURUA edo ERLIEBE KARSTIKOA

• LAPIAZ EDO LENARRAK
• Arrakalak dituzten gainazal lauetan irekitako
  ildo luze eta zorrotzak dira

16
ERLIEBE KARSTIKO EDO KAREHARRIZKOA

• ARROILAK
• Horma malkartsuek inguratutako haran estu eta
  sakonak dira . Ibaiek eratzen dituzte .

Irunberriko arroila
Arbaiungo arroila
17
ERLIEBE KARSTIKO EDO KAREHARRIZKOA

• Irunberriko arroila
• (Foz de Lumbier)

18
ERLIEBE KARSTIKO EDO KAREHARRIZKOA

• POLJEAK
• Ibar itxiak dira , hondo horizontalekoak , eta
  ura hartu ahala zabaltzen doaz . Ura ponor edo
  hobi izeneko putzuetatik galtzen da .

19
ERLIEBE KARSTIKO EDO KAREHARRIZKOA

• Poljeko urak bat-batean desager daitezke hobi
  edo PONOR batetik eta lurraren azpitik mugitzen
  dira .

20
ERLIEBE KARSTIKO EDO KAREHARRIZKOA

• DOLINA EDO TORKAK
• Ura geratzen den lekuetan eratutako
  barrunbeak dira . Askotariko formak izan
  ditzakete eta inguruko beste barrunbe batzuekin
  lotu daitezke . Horren ondorioz , trazatu
  konplexuko sakonuneak sortzen dira (UBALAK).

21
ERLIEBE KARSTIKO EDO KAREHARRIZKOA

• Dolina
• edo
• torka

22
ERLIEBE KARSTIKO EDO KAREHARRIZKOA

• KOBAK
• Lur azpian sortzen dira .Horietan , estalaktitak
  eta estalagmitak sortzen dira . Lur azpian sartu
  den ura lurrazalera itzul daiteke iturburuetatik
  edo ibaiaren begietatik

23
ERLIEBE KARSTIKO EDO KAREHARRIZKOA

• Kobetan , estalaktitak (sabaitik tantaka
  erortzen den uretatik , kaltzio karbonato ugari
  du eta) eta estalagmitak (lurzoruan dagoen
  uretatik) sortzen dira .

24
ERLIEBE KARSTIKO EDO KAREHARRIZKOA

• LEIZEAK
• Zabalgune estuak dira eta gainazala eta lur
  azpiko galeriak komunikatzen dituzte .

25
INGURU BUZTINTSUA

• Aro Tertziarioaren amaieran eta Aro Kuaternarioan
  jalki ziren .
• ( duela 1,7 miloi eta gero )

• Inguru buztintsua erresistentsia gutxiko material
  sedimentarioek eratzen dute ( Buztinak ,
  margak eta igeltsuak ) .

26
INGURU BUZTINTSUA

• BERE HEDAPENA
• Ipar eta Hego mesetetako sakonunerik gehienak
• Ebro eta Guadalquivir ibaien sakonuneak
• Mediterraneoko kostaldeko lautadak

27
INGURU BUZTINTSUA

• Ia ia osorik horizontala da , lurzoru horietan ez
  delako tolesturarik izan.
• Higadura azkar geratzen da , material oso bigunak
  direlako .
• Ibaiek haranak sortu eta egitura horizontalak
  banatzen dituzte
• Haranok laster higatu eta erliebe uhinduak
  eratzen dira .

28
INGURU BUZTINTSUA

• KARKABAK (LUBAKIAK)
• Aldi lehor luze eta beroak eta aldi euritsu labur
  eta gogorrak izaten dituzten inguruetan ,
  landareen babesik ez badago , uhaldiek
  isurialdeak higatzean eratutako formak.
  Topografia bortitzak eratzen dira , mendi txikien
  antzekoak .

29
INGURU BUZTINTSUA

• BADLANDS
• Erliebe hori inguru batean asko garatzen bada
  osatzen dira