Politikat%20Fiskale

1
Politikat Fiskale
www.valmirnuredini.tk
2
Sistemi fiskal është i lidhur ngushtë me
ekzistimin e shtetit dhe funksionimin e
tij.Shteti që të mund të funksionojë dhe ti
plotësojë nevojat e përgjithshme dhe të
përbashkëta të qytetarëve, i nevojiten mjetet
materiale. Të gjitha këto nevoja kanë karakter
publik, prandaj çdo shtet insiston që në një
nivel sa më të lartë ti plotësojë ato.Për
këtë arsye, shteti nëpërmjet masave dhe
instrumenteve të ndryshme të sistemit fiskal
siguron mjete të caktuara materiale (financiare),
të cilat i përdor për plotësimin e nevojave me
karakter publik siç janë arsimi, shkenca,
kultura, shëndetësia, mbrojtja, infrastruktura
etj.
www.valmirnuredini.tk
3
Përdorimi i politikës fiskale si mjet për të
ndikuar në rrjedhat ekonomike ishte ide e Kejnsit
që nga viti 1930, pra me paraqitjen e depresionit
të madh.Kejnsi argumentoi se ekonomia e një
vendi gjendet në një depresion, atëherë
shpenzimet qeveritare paraqiten si një e mirë
publike, sepse prej saj mund të përfitojnë të
gjithë, ashtu që qeveria duhet ose të shpenzojë
ose të gjejë mënyrë që të ndikojë në rritjen e
shpenzimeve individuale. Kejnsi konkludoi se me
rritjen e shpenzimeve qeveritare do të rriten
edhe shpenzimet individuale, ku pastaj përmes
multiplikatorit do të vie deri te rritja e
produktit. Qëllimi i Kejnsit ishte që përmes
politikave fiskale të ndikohet në rritjen e
kërkesës agregate ashtu që të kemi rritjen e
produktit si dhe të arrihet punësimi i plotë me
një nivel më të lartë të çmimeve.
www.valmirnuredini.tk
4
Çka nënkuptojmë me termin politika fiskale?

• Më termin politikë fiskale nënkuptojmë mënyrën se
  si qeveria zgjedh të shpenzojë buxhetin e saj me
  qëllim të furnizimit të qytetarëve me shërbime
  dhe mallra publike shpesh duke u referuar si
  shpenzime.
• Këto mallra dhe shërbime përfshijnë
  infrastrukturën publike, edukimin, shëndetësinë,
  sigurinë publike, gjyqësinë etj
• Qeveria përpiqet ti gjejë metodat më të mira për
  financimin e këtyre shpenzimeve nëpërmjet llojeve
  të ndryshme të tatimeve si TVSH, taksat
  doganore, tatimet në të hyra personale, tatimie
  në të hyra të korporatave, kontributet për
  sigurimin social, etj.
• Gjatë zbatimit të politikave tatimore, qeveria
  mundohet që të sigurojë nivel të ulët të
  ngarkesave tatimore dhe trajtim të barabartë si
  për biznese, ashtu dhe për qytetarë.

www.valmirnuredini.tk
5
Rëndësia e politikës Fiskale

• Politika fiskale bashkë me politikën monetare
  janë dy komponente themelore të politikës
  ekonomike shtetërore të cilat shfrytëzohen për
  realizimin e objektivave makroekonomike për
  influencimin e produktit të përgjithshëm vendor,
  nivelin e punësimit, të ardhurat dhe nivelin e
  çmimeve. Përmes politikës fiskale, shteti mund të
  ndikojë drejtpërdrejtë në ekonomi.
• Përmes instrumenteve të politikës fiskale
  ndikohet në punësim dhe nivelin e çmimeve, në
  rishpërndarjen më të mirë të të ardhurës dhe
  pasurisë, në rritjen ekonomike, në rritjen e
  kursimit, në nivelin e investimeve, në çështjet e
  arsimit, kulturë dhe shëndetësi. Dhe, për të
  ardhur deri te plotësimi i këtyre shpenzimeve,
  qeveria ka gjetur metodën e saj për tu financuar
  me mjete përmes llojeve të ndryshme të të hyrave
  fiskale si TVSH, taksat, taksat doganore,
  tatimet në të hyra personale, tatimi në të hyra
  të korporatave, kontributet për sigurimin social,
  etj.

www.valmirnuredini.tk
6
OBJEKTIVAT E POLITIKËS FISKALE

• Objektivat e politikës lidhen me rritjen e
  mirëqenies së përgjithshme shoqërore e cila
  sigurohet vetëm në kushtet e një ambienti që e
  cilësojnë stabiliteti ekonomik, politik dhe
  social.
• Objektivat e politikës fiskale janë
• Alokimi i të hyrave publike
• Stabiliteti makroekonomik
• Nxitja e rritjes ekonomike
• Rishpërndarja e të hyrave

www.valmirnuredini.tk
7
OBJEKTIVAT E POLITIKËS FISKALE

• Objektivat e politikave fiskale ndryshojnë dhe
  mund të përfshijnë

1. Alokimin e t? hyrave publike (tatimet). Shumë
veprimtari të rëndësishme për funksionimin e
shoqërisë edukimin, shëndetësinë, sigurinë
publike, mirëqenien sociale, mbrojtjen e
ambientit, investimet publike nuk do të ishin
të mundshme ose nuk do ofroheshin në nivel të
mjaftueshëm pa intervenimin e shtetit. Për ti
mënjanuar këto mangësi, politika fiskale
shfrytëzon të hyrat e grumbulluara në buxhet dhe
ndihmon financimin e këtyre aktiviteteve.
2. Stabiliteti makroekonomik. Ekonomitë e shumë
vendeve të zhvilluara shpesh janë objekt i
luhatjeve të vazhdueshme. Stagnimet eventuale në
ekonomi shpesh reflektohen në buxhetin familjar
dhe pastaj edhe në shpenzimet e tyre për mallra
dhe shërbime. Në orvatjet e saj për të eliminuar
ose zbutur luhatjet e tilla, qeveria herë pas
here përdorë mjete të politikave fiskale si
politika tatimore dhe shpenzimet publike.
www.valmirnuredini.tk
8
3. Nxitja e rritjes ekonomike. Nëpërmjet
ndryshimeve në tatime dhe shpenzime publike,
qeveria mund të ndihmojë në stimulimin e
zhvillimit ekonomik
4. Rishpërndarja e të hyrave. Përfituesit e të
hyrave të tatimeve qeveritare i përdorin tatimet
e mbledhura që të sigurojnë pensionet publike
nivelin minimal të të hyrave për personat që janë
të sëmurë, fizikisht të sfiduar, të vjetër, etj
Shteti i cili ofron përparësi të lartë këtyre
synimeve zakonisht preferon të përdorë sistem
progresiv të të hyrave tatimore, d.m.th. se
tatimohen me tepër ata të cilët kanë të ardhura
më të larta.
www.valmirnuredini.tk
9
Cilat janë format kryesore të financimit të
shpenzimeve publike?

• Qeveria ka disa mundësi
• 1. Tatimet e drejtpërdrejta. Në këtë grup
  tatimesh përfshihen tatimi në të hyrat personale,
  tatimi në të hyrat e korporatave, apo edhe tatimi
  në pronë. Në Kosovë, si dhe në shumë ekonomi të
  tjera të pazhvilluara, tatimet e drejtpërdrejta
  nuk luajnë një rol me rëndësi në buxhetin e
  shtetit.
• 2. Tatimet indirekte. Tatimet indirekte
  përfshijnë në mes të tjerash TVSH-në, akcizën dhe
  tarifat doganore. Momentalisht, tatimet indirekte
  kontribuojnë me përqindjen më të madhe të të
  hyrave të grumbulluara. Këto lloje të të hyrave
  më së shumti mblidhen në pikat doganore.

www.valmirnuredini.tk
10
Cilat janë format kryesore të financimit të
shpenzimeve publike?

• Qeveria ka disa mundësi
• 3. Taksat. Taksat mund të aplikohen tek shërbimet
  lokale ose në nivel kombëtar. Shembuj të
  shërbimeve të cilat mund ti nënshtrohen taksave
  janë aeroporti disa dokumente të lëshuara nga
  administrata publike regjistrimi i bizneseve
  etj. Është si rregull, që këto lloje të të hyrave
  nuk luajnë rol të rëndësishëm në buxhetin e një
  vendi.
• 4. Huazimet publike. Në situata ku qeveria nuk ka
  mundësi të financojë shpenzimet aktuale publike
  përmes mbledhjes së tatimeve të rregullta, ajo
  detyrohet të huazojë nga burime të brendshme ose
  të jashtme. Aktualisht Kosova nuk ka të drejtë të
  marrë borxh publik..

www.valmirnuredini.tk
11
TVSH, Akciza dhe Tarifat doganore

• Tatimi mbi Vlerën e Shtuar
• Tatimi mbi Vlerën e Shtuar apo TVSH është një
  tatim mbi konsumin. Aplikohet në furnizimet e
  mallrave dhe shërbimeve të kryera nga personi i
  tatueshëm në Kosovë dhe në importe.
• Shkalla tatimore (përqindja) normale e TVSH-së
  është caktuar 16 e vlerës së mallrave dhe
  shërbimeve te furnizuara dhe te sjellura në
  Kosovë.

www.valmirnuredini.tk
12
Akcizat

• Në sistemin tatimor janë përfshirë tatimet e
  veçanta në qarkullim, ndërkaq secili prej tyre
  është rregulluar me ligj të veçantë, me të cilat
  tatohen alkooli, pijet joalkoolike, birra,
  kafeja, produktet e duhanit, automjetet etj.

www.valmirnuredini.tk
13
Dogana

• Për nga karakteri i vet ekonomik ato janë një
  lloj i veçantë i tatimit indirekt. Edhe pse
  dallojmë doganën për import, eksport dhe kalimin
  e transit, sot në sistemet doganore bashkëkohore
  kryesisht e hasim doganën e importit, dhe këtë
  kryesisht në funksion ekonomik të mbrojtjes së
  prodhimit vendor, kurse roli i saj fiskal është
  më pak i rëndësishëm.
• Sipas rregullit dogana përcaktohet në përqindje
  nga vlera e mallit, por në rastet e caktuara
  aplikohet edhe dogana në shumën absolute për një
  njësi të matjes, përkatësisht sipas sasisë ose
  peshës së mallit.

www.valmirnuredini.tk
14
BUXHETI QEVERITAR

• Shpenzimet dhe të ardhurat e parashikuara nga
  qeveria për një periudhë njëvjeçare, pasqyrohen
  në buxhetin qeveritar.
• Pra, buxhetin mund ta përkufizojmë si pasqyrë
  sistematike financiare e të hyrave dhe të dalave
  të shtetit dhe të bashkësive më të ngushta
  shoqërore politike për një periudhë të caktuar,
  perkatësisht për një vit buxhetor.
• Buxheti shërben për të regjistruar dhe
  kontrolluar si kryerjen e shpenzimeve ashtu edhe
  të ardhurat paraqiten të detajuara.
• Luhatjet në ekonomi bëjnë që kohë pas kohe sasia
  e tatimeve që bizneset derdhin në buxhet të
  ndryshojnë. Prandaj buxheti qeveritar mund të
  jetë më tepricë pozitive (suficitarë) me tepricë
  negative (deficitarë) por mund të jetë edhe
  buxhet i balancuar.

www.valmirnuredini.tk
15
BUXHETI QEVERITAR

• Buxheti suficitar shkaktohet në ato periudha kur
  qeveria përkatësisht grumbullon më shumë të hyra
  se sa i nevojiten për financimin e shpenzimeve
  aktuale buxhetore.
• Buxheti deficitar shkaktohet në ato periudha kur
  qeveria nuk është e aftë të financoj të gjitha
  shpenzimet e parapara buxhetore nga të hyrat e
  saja aktuale.
• Buxheti i balancuar është kur të ardhurat janë të
  barabarta me shpenzimet .
• Deficiti dhe suficiti konsiderohen si situate
  normale me të cilat ballafaqohet qeveritë
  anekandë botës.
• Por deficiti mund të konsiderohet i dëmshëm nëse
  lejohet të përsëritet në periudhë afatgjatë, meqë
  në atë rast rezultojnë në grumbullimin e një
  barre të borxhit publik.

www.valmirnuredini.tk
16
Cilat janë komponentet kryesore të shpenzimeve
publike?

• Shpenzimet publike në mënyrë tipike janë të
  klasifikuara në dy mënyra.
• 1. Mbi bazë horizontale
• 2. Mbi baz? vertikale

www.valmirnuredini.tk
17
Cilat janë komponentet kryesore të shpenzimeve
publike?

• S? pari, mbi bazë horizontale përgjatë të
  gjitha ministrive në formë të
• pagave dhe mëditjeve në sektorin publik,
• shpenzimeve në mallra dhe shërbime,
• transfereve dhe
• investimeve kapitale n? sektorin publik.

www.valmirnuredini.tk
18
Cilat janë komponentet kryesore të shpenzimeve
publike?

• S? dyti, mbi baz? vertikale, më detajisht bëhet
  alokimi i resurseve nga qeveria qendrore tek
  nivelet e ndryshme qeveritare.
• P?r shembull, programet individuale t?
  ministrive t? edukimit, të sh?ndet?sisë, etj.
  Duke e vështruar nga nj? perspektiv? tjet?r, nj?
  pjesë e buxhetit qeveritar shfrytëzohet për
  financimin e investimeve për zhvillimin e
  resurseve njerëzore si dhe trajnimin e tyre,
  p?rfshir? këtu sportin, shkenc?n apo kultur?n.
• Shpenzimet e kësaj natyre e ndihmojnë si
  sektorin publik ashtu edhe atë privat. Një
  segment shum? me rëndësi i shpenzimeve publike
  është edhe ai i dedikuar për mbrojtjen sociale të
  disa kategorive të njerëzve pensionet e
  financuara nga shteti pagesat për ndihma sociale
  për të papunët ndihma sociale për ata të cilët
  janë të sfiduar fizikisht, etj

www.valmirnuredini.tk
19
Cilat politika fiskale ndihmojnë në nxitjen e
zhvillimit ekonomik?

• Ka shumë mënyra në të cilat politikat fiskale
  mund të ndihmojnë në nxitjen e zhvillimit
  ekonomik të vendit.
• Në përgjithësi rekomandohet që të hyrat buxhetore
  të sigurohen përmes një strukture të tillë
  tatimore ku baza e tatueshme si të ardhurat apo
  shpenzimet për konsum janë definuar shumë gjerë
  dhe sa me më pak përjashtime.
• Kjo mundëson që shkallët tatimore të jenë në
  nivel të ulët, duke e zvogëluar demotivimin për
  të punuar, shpenzuar, investuar apo kursyer.
• Sa i përket shpenzimeve buxhetore, është me
  rëndësi që programet qeveritare të janë të
  dizajnuara në atë mënyrë që të mbështesin
  aktivitetin e sektorit privat duke ofruar nj?
  platforme në favor të rritjes ekonomike dhe
  pun?simit e jo të konkurrojnë me të.

www.valmirnuredini.tk
20
Cili është dallimi mes politikës fiskale dhe asaj
monetare?

• Kjo është një fushë kompekse e analizave
  politike. Thënë thjeshtë, politika fiskale
  shfryt?zon sistemin tatimor dhe shpenzimet
  qeveritare për të ndikuar në ekonomi dhe për t?
  arritur një sërë objektivash të tjera.
• Politika monetare, n? an?n tjet?r shfrytëzon
  instrumente si ndryshimet n? ofertën e parasë dhe
  me shkallën e interesit me qëllim q? t? ndikojë
  n? nivelin e çmimeve dhe koston e kredisë.
  Zakonisht politika monetare përcaktohet nga Banka
  qendrore e Qeverisë. Kosova. Për këtë arsye,
  qeveria gjatë përpjekjeve për të ndikuar në
  ekonominë është e kufizuar në shfrytëzimin e vetë
  të disa instrumenteve të politikave fiskale.

www.valmirnuredini.tk
21
Çka sjell deri te deficiti apo suficiti buxhetor?

• Deficiti buxhetor shkaktohet n? ato periudha kur
  qeveria nuk ?sht? a aft? t? financoj? t? gjitha
  shpenzimet e parapara buxhetore nga t? hyrat e
  saja aktuale.
• Luhatjet n? ekonomi b?jn? q? kohë pas kohe, sasia
  e tatimeve q? bizneset derdhin n? buxhet t?
  ndryshojn?.
• N? m?nyr? q? t? eliminojë deficitet n?
  p?rgjith?si, qeveria do t? detyrohej q? t?
  ndryshoj? shpenzimet e parapara ose shkallët
  tatimore sa her? q? t? ndryshoj? niveli i t?
  hyrave buxhetore.
• Por kjo do t? shkaktonte jostabilitet dhe
  pasiguri tek bizneset, dhe do t? rrezikonte
  financimin e disa segmenteve me interes n? sfer?n
  publike.
• P?r t? evituar k?t?, qeveria vendos q? t? futet
  n? borxhe publike p?r t? tejkaluar diferencat
  eventuale.

www.valmirnuredini.tk
22
Çka sjell deri te deficiti apo suficiti buxhetor?

• E kund?rta ndodh kur qeveria p?rkoh?sisht
  grumbullon m? shum? t? hyra se sa i nevojiten p?r
  financimin e shpenzimeve aktuale buxhetore.
• N? këtë rast qeveria operon me suficit buxhetor.
  Ajo mund ti shfrytëzojë paratë e mbetura p?r
  shlyerjen e detyrimeve t? m?hershme ndaj
  kredidh?n?sve.
• Deficitet dhe suficitet konsiderohen si situat?
  normale me t? cilat ballafaqohen qeveritë anekënd
  bot?s. Egzistimi i deficitit ose suficitit nuk
  mund t? p?rdoret si argument p?r t? konkluduar
  mbi kualitetin e politik?s fiskale.
• Shumëçka varet nga faktorët që kanë sjellë deri
  te deficiti. Deficitet mund t? jen? t? d?msh?m,
  n?se lejohet t? p?rs?riten n? periudha afatgjate,
  meqë në atë rast rezultojnë në grumbullimin e një
  barre t? borxhit publik.

www.valmirnuredini.tk
23
www.valmirnuredini.tk