Antidepresan Tedavi

1
Antidepresan Tedavi

• T.Ü.T.F Aile Hekimligi AD
• Aras. Gör. Dr. Dilek YETIM
• Aralik 2006

2
Antidepresan Ilaçlar

• Trisiklik ve Tetrasiklik Antidepresanlar
• Selektif Serotonin Geri Alim Inhibitörleri
• MAO inhibitörleri
• Serotonin-NA Geri Alim Inhibitörü
• NA Geri Alim Inhibitörü
• Atipik Antidepresanlar
• Serotonin Geri Alimini Arttiranlar

3
Antidepresan Tedaviye Baslarken

• Ilaç seçimi büyük oranda yan etki ve toksisite
  profillerine ve depresyonun türüne göre yapilir.
• Hastanin uzun süreli bir sagaltimi sürdürebilmesi
  için uykusuzlugunun ve bunaltisinin kisa sürede
  giderilmesi gereklidir.

4
Antidepresan Tedaviye Baslarken

• Tedavide etkinin haftalar içinde ortaya çikacagi
  açiklanip hastaya sabirli olmasi söylenir ve
  tedavi süresince yasamiyla ilgili önemli kararlar
  almamasi önerilir.
• Ilaç tedavisine baslamadan önce mutlaka alkol
  kullanimi sorulmalidir.(additif etki açisindan)
• Yan etkiler hakkinda ayrintili bilgi verilir.Bu
  yan etkilere bir ölçüde tolerans
  gelisebileceginden hastaya tedaviye devam etmesi
  önerilir.

5
Antidepresan Tedaviye Baslarken

• Depresyonun yani sira fiziksel bir rahatsizlik
  varsa tedavi edilmelidir.
• Hasta önceki depresyon ataginda kullanilan
  antidepresandan yarar görmüsse tedaviye ayni
  ilaçla baslanmasi önerilir.
• Tedaviye tek ilaçla baslanir.Doz düsük olarak
  baslanip asamali olarak arttirilir.Yasli
  hastalarin tedavisinde doz azaltimi
  gerekmektedir. Yaslilarda senkop olasiligina
  dikkat edilmelidir. Mümkün oldugu kadar kisa
  sürede terapötik doza ulasilmalidir.

6
Antidepresan Tedaviye Baslarken

• Ilaçlar arasinda etkinlik yönünden degil, yan
  etkileri açisindan fark vardir.Trisiklik
  antidepresanlarin antikolinerjik, serotonin geri
  alim inhibitörlerinin (SSRI) cinsel fonksiyonlar
  ve uyku üzerine yan etkileri daha çoktur.
• Epileptik, kalp sorunu olan, yasli ve yan
  etkileri tolere edemeyen hastalarda SSRI tercih
  edilmelidir.

7
Antidepresan Tedaviye Baslarken

• TSADin tedavi dozuna ulasimi en az 2 hafta
  gerektirdigi için SSRI tercih edilebilir.
• SSRI grubunda baslangiç ve tedavi dozu genellikle
  aynidir.
• Tedaviye yanit 3-6 haftada gözlenir, ancak yanit
  8 haftaya kadar uzayabilir.
• Semptomlar kaybolduktan sonra, tedaviye ayni
  dozda en az 6 ay devam edilmelidir.

8
Izlem

• Hasta tedavi basladiktan bir hafta sonra yan
  etki, en az üç hafta sonra da ilaç etkinligi
  açisindan kontrol edilmelidir.
• Sonraki izlem sikligi hastanin durumuna göre
  ayarlanir.
• Tedavinin bitiminde doz azaltilarak kesilmelidir.

9
Trisiklik ve Tetrasiklik Antidepresanlar

• Sinaptik araliktaki NA ve 5-HT konsantrasyonunu
  arttirarak etki gösterirler.
• Yan etkileri fazladir.
• En sik antikolinerjik y.e bulanik görme,
  kabizlik, agiz kurulugu, terleme, idrar tutuklugu
• MSS y.e ajitasyon, deliryum, insomnia, sedasyon,
  tremor ve nöbet

10
Trisiklik ve Tetrasiklik Antidepresanlar

• KVS y.e aritmi, dal blogu, ortostatik
  hipotansiyon, supraventriküler tasikardi
• GIS y.e kilo artisi, karinda huzursuzluk
• Cinsel fonksiyon bozukluklari impotans, libido
  azalmasi
• Toksisite riski en yüksek olan antidepresan
  grubudur.

11
Trisiklik ve Tetrasiklik Antidepresanlar

• Toksisite genellikle intihar amaçli kullanimda
  ortaya çikar ajitasyon, deliryum, grand mal
  nöbet, derin tendon refleksi artisi, barsak ve
  mesane paralizisi, tansiyon disregülasyonu,
  midriazis, kalp bloklari ve ani ölüm görülebilir.
• Intoksikasyonunda p.e Fizostigmin verilir.

12
Trisiklik ve Tetrasiklik Antidepresanlar

• Maprotilinin y.e yükü trisikliklere göre daha
  azdir.
• Daha kolay tolere edilmeleri için genellikle iki
  veya üç doza bölünerek verilirler.
• Tercih Edildikleri Durumlar Agri, fibromiyalji,
  migren, sedasyon istenen durumlar, uyku
  bozukluklari, agir siddette depresyondur.

13
Trisiklik ve Tetrasiklik Antidepresanlar

• Kullanilmamasi gereken durumlar obezlerde,
  yaslilarda, KC hastaligi olanlarda, kalp
  hastaligi olanlarda, Akut MIin erken döneminde,
  Epilepsi (öz. Maprotilin), intihar riski
  olanlarda ve demansi olanlarda
• Iyilestirici etkileri 70 dolaylarindadir.

14
Trisiklik Antidepresanlar

• Imipramin (tofranil) sedatif etkisi düsük,
  antikolinerjik ve hipotansif etkisi görece
  yüksektir.Çocuklarda gece isemeleri için de
  kullanilir.Ucuzdur.
• Amitriptilin (laroxyl) sedatif, antikolinerjik
  ve kilo aldirici y.eleri görece yüksektir.
  Bunalti giderici sedatif olarak da kullanilir.

15
Trisiklik Antidepresanlar

• Klomipramin (anafranil) serotonin geri alimini
  önleyici etkisi yüksektir.Depresyon, OKB ve panik
  boz.da etkilidir.
• Opipramol (insidon, insomin, deprenyl) hafif ve
  orta agirlikta depresyonlarda, bunalti boz.da ve
  uykusuzlukta kullanilir. Y.e ve antidepresan
  etkileri görece düsüktür.

16
Tetrasiklik Antidepresanlar

• Maprotilin (ludiomil) sedatif ve antikolinerjik
  y.eleri belirgindir.Yüksek dozlarda, tremor,
  extrapiramidal y.eler ve konvülsiyona neden
  olabilir.
• Mianserin (tolvon) antikolinerjik etkisi düsük,
  istah açici, sedatif etkisi yüksektir. Seyrek
  olsa da AAye ve uykuda huzursuz bacak sendromuna
  yol açabilir.
• Son zamanlarda daha çok bunalti giderici ve
  uyku düzenleyici olarak kullanilmaktadir.

17
Selektif Serotonin Geri Alim Inhibitörleri

• 5-HT geri alim pompasini inhibe ederler.
• Toksisite riskleri düsüktür.
• Yan etki yükleri trisikliklerden daha azdir.
• Ilaç etkilesimleri açisindan daha güvenlidir.
• Uyarici etkilerinden dolayi genellikle sabah tek
  doz seklinde verilirler.
• Yan etkileri ajitasyon, anxiete, yorgunluk,
  uykusuzluk, zayiflama, uyku hali, cinsel
  disfonksiyon (ejakulasyon gecikmesi, anorgazmi)

18
Selektif Serotonin Geri Alim Inhibitörleri

• Yüksek doza bagli serotonerjik y.eler
  görülebilir.
• Serotonerjik Sendrom ajitasyon, akatizi,
  anxiete, panik atak, uykusuzluk, bulanti,
  gastrointestinal huzursuzluk, istahsizlik, karin
  agrisi, ishal, bas agrisi, esneme, tremor,
  çarpinti, ates, delirium, myokloni, motor
  aktivite artisi, irritabilite, mizaç
  degisiklikleri, kardiovasküler sok ve ölüm
  görülebilir.

19
Selektif Serotonin Geri Alim Inhibitörleri

• Kesilme Sendromu ilacin birdenbire kesilmesiyle
  bas dönmesi, terleme, bulanti, denge bozuklugu,
  sersemlik görülebilir.Bunu azaltmak için ilaç
  kademeli olarak kesilmelidir.
• Yaslilarda, intihar etme riski olanlarda ve baska
  ilaç kullananlarda en güvenilir antidepresan
  grubudur.

20
Selektif Serotonin Geri Alim Inhibitörleri

• Tercih edildigi yerler durgunlugun, psikomotor
  yavaslamanin ön planda oldugu depr, anxietenin
  yogun oldugu depr ve uyku ve istah artisinin
  oldugu depresyon türleridir.
• Gebelik (3. aydan sonra) ve emzirme döneminde çok
  gerekli ise kullanilabilirler.
• Uykusuzluk ve ajitasyonu olanlarda, cinsel
  disfonksiyonu olanlarda tercih edilmezler.

21
Selektif Serotonin Geri Alim Inhibitörleri

• Fluoksetin (prozac, depreks, zedprex) KC
  hastalarinda dikkatli kullanilmalidir.Distimik
  boz. da, OKBda, blumiada ve panik bozuklukta
  kullanilir.Sosyal fobide, premenstrüel sendromda
  ve erken bosalmada da kullanilabilir.Warfarin ve
  digital alan hastalara verilmemeli veya çok
  dikkatli kullanilmalidir.

22
Selektif Serotonin Geri Alim Inhibitörleri

• Fluvoksamin (faverin) depresyonda ve OKBda
  kullanilir.OKBda 100-300mg/gün dozlarda
  hastalarin 30-50sinde belirgin yarari oldugu
  görülmüstür.
• Paroksetin (seroxat) güçlü NA geri alim
  inhibitörüdür.Çok düsük y.e riski vardir.

23
Selektif Serotonin Geri Alim Inhibitörleri

• Sertralin (lustral, serdep, seralin) yukarida
  sayilan endikasyonlar disinda PTSBda etkili
  oldugu bildirilmistir.
• Sitalopram (cipram) alkoliklerde hem depresif
  belirtilere karsi, hem de alkol alma istegini
  azaltici bir etkiye sahiptir.

24
MAO inhibitörleri

• Geri Dönüsümsüz MAO inhibitörleri yan etkileri
  fazla oldugundan pek fazla kullanilmazlar.
• Geri dönüsümlü MAO inhibitörleri yan etkileri
  daha azdir, hipertansif krize neden olma
  olasiligi düsüktür.En önemli y.e uyku boz.u, bas
  agrisi, bas dönmesi, bulanti, agiz kurulugu,
  epigastrik huzursuzluk, tasikardi ve çarpintidir.

25
MAO inhibitörleri

• Tercih edildikleri durumlar atipik depresyon,
  cinsel disfonksiyon yasayanlar. Genellikle 2-3
  esit doza bölünerek verilir.
• Serotonerjik sendrom gelisme riski açisindan
  diger antidepresanlarla birlikte kullanilmamasi
  ve ilaç degisimlerinde 1-2 haftalik ilaçsiz
  dönemden sonra moklobemide baslanmasi önemlidir.

26
MAO inhibitörleri

• Moklobemid (aurorix) MAO-Aya seçici olarak
  baglanir.Bunalti giderici etkisi vardir.Bilissel
  yetiler üzerine olumsuz etkisi yoktur.
• MAO-Bye baglanan inhibitörler parkinson
  hastaliginin tedavisinde kullanilirlar.

27
Serotonin-NA Geri Alim Inhibitörü

• Venlafaksin (efexör) y.e yönünden
  avantajlidir.En sik y.e bulantidir, doza bagli HT
  yapabilir.Etkisi hizli baslar, tedavi sonrasi
  relaps ve rekürrenslerin daha az görüldügü
  bildirilmektedir. Tercih edildigi
  durumlar agir melankolik depr, dirençli depr,
  atipik depr, fibromiyalji, kronik agri, diabetik
  nöropati, menapozal sendr.

28
NA Geri Alim Inhibitörü

• Reboksetin (edronax) yan etkileri daha azdir.En
  sik y.e agiz kurulugu, kabizlik, terleme, bas
  dönmesi, bulanti, idrar retansiyonu,
  tasikardidir.
  MAO inhibitörleriyle birlikte
  kullanilmamalidir hipertansif kriz ortaya
  çikabilir.

29
Atipik Antidepresanlar

• Sedatif ve anksiyolitik etkileri nedeniyle
  özellikle uyku bozuklugu ile giden depresyonda
  tercih edilirler.
• Anoreksi ve kilo kaybi olan hastalarda tercih
  edilirler
• Pratikte genellikle baska bir antidepresanla
  kombine olarak kullanilirlar

30
Atipik Antidepresanlar

• Yan etkileri sedasyon, istah ve kilo artisi
• Trazodon (desyrel) sedatif etkisi yüksektir,
  miyokardial irritabilitede artis yapar, nadir de
  olsa priapismusa neden olabilir.
• Nefazodon (serzone) cinsel islev üzerine y.esi
  azdir.MSS y.eleri belirgindir.Ayrica
  irreversible heptotoksisite vakalari
  bildirilmistir.

31
Serotonin Geri Alimini Arttiranlar

• Tianeptin (stablon) Akut kullanimda anksiyeteyi
  azaltir, kronik kullanimdaysa klasik bir
  antidepresan gibi davranir.Tüm depresyon
  türlerine etkilidir.Yan etkileri SSRIlara
  benzer.Günde 3 doz (yaslilarda 2 doz)
  kullanilir.Ilaç etkilesimleri açisindan
  güvenilirdir.KC hastaliklarinda güvenle
  kullanilabilir.Somatik yakinmalarin ön planda
  oldugu depresyonlarda da tercih edilir.Cinsel
  islevi bozmaz.

32
Trisiklik Antidepresanlar
Adi Ticari Adi Satilis Biçimi Terapötik Doz
Imipramin Tofranil 10-25mg dr 150-200mg
Klomipramin Anafranil 10-25mg dr 75 mg SR dr 150-200mg
Amitriptilin Laroxyl Triptilin 10-25mg dr 25mg amp 10-25mg 150-200mg
Opipramol Insidon 50mg dr 150-200mg
33
Tetrasiklik Antidepresanlar
Adi Ticari Adi Preparat Terapötik Doz
Maprotilin Ludiomil 25,75mg tb 100-150mg
Mianserin Tolvon 15,30mg tb 60-120mg
34
SSRI
Adi Ticari Adi Preparat Terapötik doz
Fluoksetin Prozac, Depreks 20mg kap 20-60mg
Fluvoksamin Faverin 50mg kap 150-300mg
Paroksetin Seroxat 20mg kap 20-60mg
Sitalopram Cipram 20mg tb 20-60mg
Sertralin Lustral, Serdep 50mg kap 50mg
35
Kaynaklar

• T.C. Saglik Bakanligi BBa yönelik Tani ve Tedavi
  Rehberleri 2003
• Ruh Sagligi ve Bozukluklari, Prof.Dr. M. Orhan
  Öztürk
• Aile Hekimligi, Prof.Dr. Nazan Bilgel