Hoofdstuk 4 : De aardrotatie

1
Hoofdstuk 4 De aardrotatie
2
Schijnbewegingen
Schijnbeweging van de zon boven de horizon
3
Schijnbewegingen
Schijnbare draaiing van de sterrenhemel
4
Draaiing van de aarde om haar as
Zin van de rotatie ?
Tegenwijzerzin (gezien vanaf het noordelijk
halfrond)
Orlando
Orlando
12u in Orlando
18u in Orlando
5
Aardrotatie kenmerken

• Rotatie van west naar oost (tegenwijzerzin)
• Duur van 1 omwenteling 24 uren
• Berekening van de baansnelheid van een
• punt op de evenaar
• lengte evenaar ongeveer 40 000 km
• baansnelheid 40 000 km in 24u ??? km/u
• 1666 km/u

6
Siderische dag of sterrendag ongeveer 23u 56 min
Zonnedag gemiddeld 24u
7
De snelheid waarmee de aarde om haar as draait is
niet constant, maar neemt over het algemeen heel
langzaam af, als gevolg van de getijdenwerking.
De dag wordt dus steeds langer met een toename
van ongeveer 1,7 milliseconde per eeuw.
Sedimentlagen in de ondergrond wijzen erop dat
zo'n 620 miljoen jaar geleden een dag slechts
21,9 uur lang was.
8
Daarnaast wisselt de omwentelingssnelheid van de
aarde soms van dag tot dag door de massaverdeling
van de aarde. Krimpen de oceanen of de atmosfeer
wat in door afkoeling, dan gaat de aarde wat
sneller draaien als gevolg van de wet van behoud
van impulsmoment. Om de klok juist te laten
lopen moet af en toe een schrikkelseconde
ingelast worden.
9
Gevolgen van de aardrotatie
Afwisseling van dag en nacht
10
Gevolgen van de aardrotatie
Afplatting van de aarde ? geen perfecte
bolvorm
11
Gevolgen van de aardrotatie
Afbuiging van de wind (Coriolis-effect)
12
Het corioliseffect is genoemd naar de Franse
ingenieur Gustave-Gaspard Coriolis die het in
1835 voor het eerst beschreef, is de verklaring
voor de afbuiging van de baan van een voorwerp
dat beweegt binnen een roterend systeem. Het is
vooral duidelijk bij de beweging van de
wolkenmassa's rond een lagedrukgebied, die niet
recht naar het centrum van dit lagedrukgebied
stromen maar er omheen beginnen te cirkelen, op
het noordelijk halfrond tegen de wijzers van de
klok in, op het zuidelijk halfrond met de wijzers
van de klok mee.
13
(No Transcript)
14
Coriolis-effect
15
Coriolis-effect op de aarde
16
PLAATSBEPALING
17
Parallellen
18
Parallellen
90 NB
O
breedte
90 ZB
19
(No Transcript)
20
Meridianen

van Greenwich
21
Meridianen

Lengte
westerlengte tot 180
oosterlengte tot 180
22
(No Transcript)
23
Gradennet
het geheel van parallellen en meridianen
Globe
Kaart
24
(No Transcript)
25
(No Transcript)
26
Oefeningen

• Zoek de coördinaten op van de volgende steden
• Greenwich
• Wellington
• New York
• Bagdad
• Tokio

51 N O W 41 S 175 E 42 N 74 W 33 N
45 E 36 N 140 E
27
Tijdsindeling op aarde
Afwisseling van dag en nacht
De zon kan slechts één helft van de aardbol op
een bepaald moment belichten. De andere helft zit
in de schaduw.
28
Blijft de zon gedurende de dag altijd op dezelfde
hoogte ?
Neen, de zon komt s morgens op, zit s middags
op haar hoogste punt en zakt s avonds weer onder
de horizon.
29
Tijdsindeling op aarde
voormiddag
CULMINATIEHOOGTE
Hoek zon-horizon
Z
O
Zon komt op
avond
W
N
Zonsondergang
30
Welk gevolg heeft dit voor de hoek tussen de zon
en het horizonvlak ?
De hoek wordt s morgens groter tot die s
middags zijn maximum bereikt de
culminatiehoogte. Daarna wordt de hoek weer
kleiner waarna de zon uiteindelijk weer onder de
horizon verdwijnt.
31
Hoe hoger de zon, Hoe korter de schaduwen
Lengte schaduw
32
Zon op hoogste punt in Brussel gt ook op hoogste
punt in Nîmes
Besluit De stand van de zon is gelijk voor
alle plaatsen die op eenzelfde meridiaan liggen !
33
Vroeger of later ?
MIDDAGLIJN
ochtend
avond
34
Tijdzones
Hoeveel uurgordels ?
24
Hoeveel graden lengte per uurgordel ?
360 24
15 per uurgordel
15 lengte
35
Tijdzones
GMT
MET
OET
nulmeridiaan
GMT 1
GMT 2
36
Tijdzones
GMT of UT
nulmeridiaan
37
Per uurgordel naar het oosten wordt het een uur
later.Per uurgordel naar het westen wordt het
een uur vroeger.
38
Conventionele tijd
GMT
MET
Verbreking uurgordels owv politieke of economishe
redenen
39
België zou volgens zijn geografische ligging de
GMT tijdzone moeten gebruiken, maar
België heeft er voor gekozen om samen met heel
wat andere Europese landen de MET tijd te
gebruiken.
WEETJE !
Hierdoor lopen wij eigenlijk 1 uur vooruit op de
tijd volgens de stand van de zon !
40
Zomertijd - Wintertijd
wintertijd naar zomertijd
zomertijd naar wintertijd
1 uur vooruit draaien
1 uur terug draaien
31 oktober 2010
27 maart 2011
41
Tijdzones
42
Opdrachten
Brussel 14u
New York ?
43
Opdrachten
Brussel 14u
New York 14u 6u 8u
44
Opdrachten
Zaventem 6u 50
Reisduur 15u40 min
L.A. ?
45
Opdrachten
Zaventem 6u 50
Reisduur 15u40 min
L.A. 6u50 15u40 22u30 (Belgische
tijd) 22u30 9u 13u30 (lokale tijd in LA)
46
Oefeningen op tijdzones

• Dhr Vandromme vertrekt om 6u50 met zijn privé-jet
  van op Zaventem naar Los Angeles. Na een reis van
  15u40min zet hij zijn jet aan de grond. Op welk
  tijdstip lokale tijd is hij daar geland ?
• Om 16u (LA-time) vliegt hij van daaruit naar New
  York voor een meeting met Al Gore over
  klimaatsopwarming. Na een vlucht van 5u50min
  landt hij veilig in New York. Hoe laat is het in
  New York bij zijn aankomst daar ?

47
Datumgrens
180 oostwaarts
180 westwaarts
Datumgrens
12 uren
- 12 uren
48
De internationale datumgrens is een imaginaire
lijn die voor het merendeel op de 180e
lengtegraad ligt. De lijn heeft uit praktische en
politieke overwegingen een niet-rechte vorm om
Rusland en enkele eilanden in de Grote Oceaan te
ontwijken.
WEETJE !
Tot 1995 liep de internationale datumgrens dwars
door Kiribati en deelde het eilandenrijk in twee
delen. De plaatselijke overheden aan weerszijden
van de datumlijn konden slechts met elkaar
communiceren op de dagen dat het aan beide zijden
een werkdag was.
49
GMT Greenwich Mean Time
7 30 W tot 730 E
Het moment dat in Greenwich de zon op haar
hoogste punt in de hemel staat is het twaalf uur.
De aanduiding is dan 12.00 GMT.
Een andere standaard is UTC (Universal Time
Coordinated). Deze tijd is vrijwel gelijk aan
GMT, maar is gebaseerd op Internationale
Atoomtijd. Zodra beide standaarden meer dan 0,9
seconde uit de pas lopen, wordt in UTC en alle
lokale tijden op de wereld een extra
schrikkelseconde toegevoegd.
50
MET Midden-Europese Tijd
In het Engels CET Central European Time
730 E en 2230 E
Een uur later dan in de GMT zone gt GMT 1
51
OET Oost-Europese Tijd
2230 E tot 3730 E
Twee uur later dan in de GMT zone gt GMT 2