Nesneye Dayali Programlama

1
Nesneye Dayali Programlama

• DERS 6

2
Türemis Siniflarda Bilinirlik Alani

• Bilinirlik alani (scope) bir ismin derleyici
  tarafindan taninabildigi program araligidir. C ve
  C da bir blok içinde ayni isimli birden fazla
  degisken biliniyorsa o blok içinde ayni isimli
  degisken kullanildiginda dar bilinirlik alanina
  sahip olana erisilir.
• Dar bilinirlik alanindaki isim kendisini kapsayan
  daha genis bilinirlik alaninda bulunan ismi
  maskeler.Onun görülmesini engeller.
• Ayni kural C da türetme islemlerini kapsayacak
  biçimde geçerlidir.

3

• Önce su soruyu soralim Türetme durumunda taban
  sinif türemis sinif tarafindan erisilebildigine
  göre taban siniftaki bir isim mi daha dar
  bilinirlik alanina sahiptir, türemis siniftaki
  bir isim mi?
• Cevap Türemis siniftaki isim. Çünkü taban
  siniftaki isimler hem kendi sinifi içinde hem de
  türemis sinif içinde kullanildigina göre daha
  genis bir bilinirlik alanina sahiptir.

4
Örnek
class Base protected int b public Base()b(0) void display()const include ltiostreamgt void Basedisplay()const stdcout ltlt "b " ltlt b ltlt stdendl class Der public Base int b public Der()b(1) void set(int) void display() const void func() const void Derset(int val) b val //Derb val void Derdisplay()const stdcout ltlt "b " ltlt b ltlt stdendl void Derfunc()const display()
5

• Burada Der sinifinin set üye islevi içinde
  kullanilan b ismi, daha dar bilinirlik alanina
  sahip olan Der sinifinin b isimli elemanina
  iliskindir.
• Der sinifinin b isimli elemani Base sinifinin b
  isimli elemanini maskeler yani görünmesini
  engeller.(Tabii eger Der sinifinin b isimli bir
  elemani olmasaydi burada kullanilan b, Base
  sinifina iliskin olurdu.)

6

• Ayrica Base sinifinin display üye islevi içinde
  kullanilan b elemani Base sinifina iliskin
  olandir. Zaten taban sinif türemis sinifa
  erisemedigine göre hiçbir biçimde bunun Base
  sinifina iliskin olmasi söz konusu degildir.
• Türemis sinif içinde ayni isimli taban sinif
  elemanlarina ve islevlerine çözünürlük isleci ile
  erisilebilir.

7

• Örnegin bu kez Der sinifinin iki parametreli set
  isimli bir üye islevi daha oldugunu düsünelim
• Islevde dogrudan kullanilan b, bilinirlik alani
  kurallarina göre Der sinifina iliskin olandir.
  Ancak çözünürlük isleci ile, yani Baseb ifadesi
  ile kullanilan b, Base sinifina iliskin olandir.
• Iki terimli çözünürlük islecini taban ve türemis
  siniflarda ayni isimli elemanlar ya da islevler
  varken taban sinifin elemanlarina erismek
  amaciyla bu biçimde kullanilabilir.

void Derset(int x, int y) b x Baseb y
8

• Bilinirlik alani kurallari islev isimleri için de
  geçerlidir. Türemis ve taban sinifta ayni isimli
  islevler varsa dar bilinirlik alani kuralina göre
  türemis siniftaki anlasilir.
• Örnegin Der sinifinin func islevi içinde çagrilan
  display islevi Der sinifina ilskin olandir.
• Çözünürlük isleci, ayni amaçla üye islevler için
  de kullanilabilir.

9

• Örnegin türemis sinif olan Der sinifinin func
  isimli üye islevi içinde bu kez taban sinifin
  display isimli islevi çagrilmak istenseydi bu
  asagidaki gibi yapilabilirdi
• Dar bilinirlik alani kurali disaridan sinif
  elemanlarina erisirken de geçerlidir. Yukarida
  verdigimiz türetme islemi için asagidaki kod
  yazilmis olsun

void Derfunc() Basedisplay()
10
int main() Der der_object, der_ptr der_object.display() //1 der_object.Basedisplay() //2 der_ptr der_object der_ptr-gtdisplay() //3 der_ptr-gtBasedisplay() //4 Base base_object base_object.display() //5 return 0

• Yukaridaki main islevinde yorum satirlariyla
  isaretlenen islev çagrilarina bakalim
• //1 Der sinifinin display islevi çagrilir.
• //2 Base sinifinin display islevi çagrilir.
• //3 Der sinifinin display islevi çagrilir.
• //4 Base sinifinin display islevi çagrilir.
• //5 Base sinifinin display islevi çagrilir. Taban
  sinif türemis sinifa erisemez!

11

• Bilinirlik alani ile erisilebilirlik ayni seyler
  degildir. Cda her zaman önce isim aramasi daha
  sonra erisim denetimi yapilir. Bu kuralin
  etkisini yandaki gibi bir türetme isleminde
  degerlendirelim

class Base public int x class Der public Base int x void func() Der der_object der_object.x 0 //Geçersiz!
12

• C'a yeni baslayanlar func islevi içindeki
• der_object.x 0
• atamasinin geçerli olmasi gerektigini
  düsünürler.
• Hem türemis sinifta hem de taban sinifta x
  isimli bir eleman olduguna göre, önce türemis
  sinifta bulunan x isimli elemana erisilmeye
  çalisilir. Türemis sinifta bulunan x sinifin
  private bölümünde bulundugu için bu erisim
  gerçeklesmez. Ancak taban sinifin public
  bölümünde bulunan xe erisilir.
• Ancak durum böyle degildir. Önce isim aramasi
  yapilir. Türemis sinif olan Der sinifinin
  bilinirlik alaninda x ismi bulundugunda isim
  arama sona erdirilir. Aranan isim bulunmus ve x
  isminin türemis sinif bilinirlik alanindaki x
  oldugu anlasilmistir. Artik ne nedenle olursa
  olsun yeniden bir isim aramasi yapilmaz. Simdi bu
  x'e erisimin geçerli olup olmadigi sorgulanir.
  Türemis sinifin x isimli elemani türemis sinifin
  private bölümünde oldugu için erisim geçersizdir.

13
Türemis Sinif Içinde Yapilan using Bildirimi

• Türemis ve taban siniflarin farkli bilinirlik
  alani olusturduklarini biliyorsunuz. Türemis
  sinif bilinirlik alani içinde bildirilen bir
  isim, taban sinif içinde de kullanilmissa, taban
  siniftaki isim maskelenir.
• Maskelenme istenmiyorsa türemis sinif içinde
  using bildirimi yapilabilir. Sinif içi using
  bildirimiyle taban siniflara iliskin maskelenen
  isimler görünür kilinir.

14

• Böylece taban sinif ve türemis sinif islevleri
  farkli bilinirlik alaninda olsalar bile
  yüklenebilir.
• Yandaki kodu inceleyelim

include ltiostreamgt class Base public void foo()stdcout ltlt "Basefoo()" ltlt stdendl class Der public Base public using Basefoo void foo(int)stdcout ltlt "Derfoo(int)" ltlt stdendl int main() Der der_object der_object.foo() der_object.foo(25) return 0
15

• Der sinifinin tanimi içinde yapilan using
  bildirimiyle Base sinifinin foo isimli islevi Der
  sinifi içinde görülebilir hale getiriliyor.
  Böylece
• der_object.foo()
• çagrisi söz konusu oldugunda
• void Basefoo()
• islevi de çagriya aday islev olarak
  belirlenir. using bildirimiyle taban ve türemis
  sinifin foo islevleri ayri bilinirlik alanlarina
  ait olmasalar da yüklenebilir.

16

• Simdi de asagidaki koda bakalim
• main islevi içinde çagrilan, Der sinifinin foo
  islevidir. Der sinifinin foo islevinin gizli
  parametre degiskeni Der türünden iken, Base
  sinifinin foo islevinin gizli parametre degiskeni
  Base türündendir.

include ltiostreamgt class Base public void foo()stdcout ltlt "Basefoo()" ltlt stdendl class Der public Base public using Basefoo void foo()stdcout ltlt "Derfoo()" ltlt stdendl int main() Der der_object der_object.foo() return 0
17
Erisilebirligin Tekrar Tanimlanmasi

• Taban sinifinin public üyelerinin
  erisilebilirligi türemis sinif içerisinde yeniden
  tanimlanabilir.
• Private olarak miras alirsaniz, taban sinifin
  bütün public üyeleri private olur.Bunlardan
  herhangi birinin görülebilir olmasini isterseniz,
  türemis sinifin public kisminda sadece
  isimlerinin basina using kelimesini kullanmaniz
  yeterli.

18

• class Base
• private
• int k
• public
• int i
• void f()
• class Derived private Base // All members of
  Base are private now
• int m
• public
• using Basef // f() is public again , i is
  still private
• void fb1()
• int main()
• Base b
• Derived d
• b.i5 // OK public in Base
• d.i0 // ERROR private inheritance
• b.f() // OK

19
Atama operatörü ve miras

• Taban sinifin atama operatörü, türemis sinifin
  atama operatörü olamaz.
• Örnek
• class String
• protected
• int size
• char contents
• public
• const String operator(const String )
  // assignment operator // Other methods
• const String Stringoperator(const String
  in_object)
• size in_object.size
• delete contents // delete old contents
• contents new charsize1
• strcpy(contents, in_object.contents)
• return this

20

• String2 sinifi String sinifindan türemistir.Eger
  atama operatörü gerekliyse su sekilde
  yazilmalidir.
• class String2 public String
  // String2 is derived from String
• int size2
• char contents2
• public
• const String2 operator(const String2 )
  // assignment operator for String2
• // Other methods
• // Assignment operator for String2
• const String2 String2operator(const
  String2 in_object)
• size in_object.size // inherited size
• delete contents
• contents new charsize 1 // inherited
  contents
• strcpy(contents, in_object.contents)
• size2 in_object.size2
• delete contents2
• contents2 new charsize2 1

21

• Bir önceki örnekte, String(taban) sinifin
  verileri protected olmalidir. Aksi halde
  String2(türemis) sinifin metodlari onlara
  erisemez.String2 sinifi için atama operatörü
  yazmanin en iyi yolu, String(taban) sinifin atama
  operatörünü çagirmaktir.
• // Assignment operator
• const String2 String2operator(const String2
  in_object)
• Stringoperator(in_object) // call the
  operator of String (Base)
• coutltlt "Assignment operator of String2 has been
  invoked" ltlt endl
• size2 in_object.size2
• delete contents2
• contents2 new charsize2 1
• strcpy(contents2, in_object.contents2)
• return this

22
Çoklu Türetme (multiple inherritence)

• Bir sinifin birden fazla taban sinifa sahip
  olmasi durumudur. Çoklu türetme durumunda
  baslangiç fonksiyonlarinin çagrilmasi bildirimde
  ilk yazilan taban sinifin baslangiç fonksiyonu
  önce çagrilacak biçimdedir.
• Örnegin class Cpublic A, public B böyle bir
  bildirimde önce a, b, c seklinde baslangiç
  fonksiyonlari çagrilir. Bitis fonksiyonlarida c,
  b, a olacak sekilde tam tersdir.

23

• Türemis sinif nesnesi bütün taban sinif
  nesnelerinide içerir. Taban sinif nesnelerinin
  tüenmis sinif içindeki organizasyonu standart
  olarak belirlenmemistir. Ancak bildirimde
  genllikle bildirimde ilk yazilan taban sinifin
  veri elemanlari düsük anlamli adreste oacak
  biçimde ardisil bir yerlesim söz konusudur.

24
(No Transcript)
25
Tekrarli Taban Siniflar

• class Gparent
• class Mother public Gparent
• class Father public Gparent
• class Child public Mother, public Father

26

• Mother ve Father siniflarinin ikiside Gparent
  sinifindan türemistir, ve Child sinifi Mother ve
  Father siniflarindan türemistir.Hatirlayalim ki,
  her bir nesne miras yoluyla, taban sinifin
  altnesnesini içererek yaratilir. Mother nesnesi
  ve Father nesnesi Gparentin alt nesnelerini,
  Child nesnesi Mother and Fatherin alt
  nesnelerini, dolayisiyla Child nesnesi biri
  Motherdan biri Fatherdan türemis, Gparentin iki
  alt nesnesini içerir

27

• class Gparent
• protected
• int gdata
• Childdan su sekilde ulasmaya çalisirsaniz hata
  verir.
• class Child public Mother, public Father
• public
• void Cfunc()
• int temp gdata // ERROR ambiguous

28

• Derleyici gdataya verilen referansin belirsiz
  oldugunu söyliyecektir.Hangi çesit gdataya
  ulasacagini bilemez, Gparentdan miras alan
  Mother alt nesnesinden gelen gdata mi, yoksa
  Gparentdan miras alan Father alt nesnesinden
  gelen gdatami.

29
Sanal Taban Siniflar

• Virtual kelimesi kullanarak olusturulur. Örnegin
  Mother ve Father Gparentdan türeme yaparken
• class Gparent
• class Mother virtual public Gparent
• class Father virtual public Gparent
• class Child public Mother, public Father
• Virtual kelimesi compilera sonradan gelen
  türemis siniflar içinden sadece bir tanesinin alt
  nesnesinin miras alinmasini söyler. Bu
  belirsizlik problemini çözer.