Zhvillimi prenatal

1
Zhvillimi prenatal
2
Tremujoret

• Tremujori
• I pare 1-12 jave
• I dyte 13-26 jave
• I trete 27 jave e siper
• (38-40 jave)

3
Zhvillimi prenatal

• Periudha embrionale 12 javet e para pas
  konceptimit.
• Fillon kur zigota implantohet ne muret e mitres.
• Ky grumbull qelizash tani quhet embrion.
• Tre shtresat e embrionit endoderma, mezoderma,
  dhe ektoderma.
• Amnion qesja qe mban lengun amniotik ku do te
  qendroje femija.
• Kordoni umbilikal lidh femijen me placenten
• Placenta mase indore shume e pasur ne ene gjaku.
• Ndodh formimi I organeve pergjate 2 muajve te
  shtatzanise.

4
Zhvillimi prenatal

• Periudha fetale fillon pas javes se 12 deri ne
  lindje.
• Rritje dhe ndryshime te shpejta.
• mbijetesa periudha kur nje femije ka mundesi per
  te mbijetuar jashte barkut te nenes.

5
Muaji I pare

• Tre mujori I pareNë fund të katër javëve
• Embrioni eshte sa nje koke gjilpere.
• Zemra, sistemi i tretjes, shtylla kurrizore dhe
  palca kurrizore fillojnë të formohen.
• Placenta fillon të zhvillohet.
• Veza e fekonduar tani është 10.000 herë më e
  mëdhe se sa madhësia në konceptim.

6
Ndryshimet tek nenaMuaji I parë

• Nena
• Kane ndaluar periodat.
• Fillon te zgjerohet gjoksi.
• Ka urinim te shpeshte.

7
Muaji I dyte

• Tremujori I pareNë fund të 8 javëve
• Fetusi është 3-4 cm I gjate.
• Zemra po funksionon.
• Sytë, hunda, buzët, gjuha, veshët dhe dhëmbët
  janë duke u formuar.
• Penisi fillon të shfaqet tek djemte.
• Fetusi po lëviz, edhe pse nëna nuk mund ta ndjeje
  ende.
• Zemra e fetusit mund të dëgjohet 6 javësh me një
  instrument të veçantë të quajtur Doppler.

8
Ndryshimet tek nenaMuaji I dyte

• Nena
• Rritje e gjinjve.Rritja e urinimit për shkak të
  presionit në fshikëz.Të përziera dhe te
  vjella"sëmundja e mëngjesit.
• Marrje mendsh.

9
Muaji I trete

• Tremujori I pareNë fund të 12 javëve
• Fetusi është 7,5 cm I gjatë.
• Pesha është rreth 31 grame.
• Thonjtë janë formuar.
• Krahet, duart, gishtat, këmbët, janë të formuar
  plotësisht.
• Sytë janë pothuajse plotësisht të zhvilluara.
• Foshnja ka zhvilluar shumicën e organeve dhe
  indeve.

10
Ndryshimet tek nenaTre muajsh

• Nena
• Gjoksi mund te tendoset dhe behet me I ndjeshem.
• Të përziera.
• Lodhje.
• Urinimi i shpeshtë mund të vazhdojë.
• Barku eshte rritur pak.

11
Muaji I 4

• Tremujori I dyteNë fund të 4 muajve
• Foshnja i 14 cm I gjatëPesha është rreth 124
  grame
• Fëmijës I jane zhvilluar reflekset, si thithja
  dhe kaperdimi dhe mund të fillojë thithja e
  gishtit te madh.
• Dhëmbët janë duke u zhvilluar.
• Gjëndra djerse janë formuar në
• gishtat e duarve dhe te kembeve.
• Gishtat e këmbëve janë të përcaktuara mirë.
• Seksi është i identifikueshëm.
• Lëkura është e ndritshme, ngjyre trëndafili,
  transparente dhe e mbuluar me flokë të butë .
• Edhe pse njerëzore në dukje, foshnja nuk do të
  jetë në gjendje të mbijetojnë jashtë trupit të
  nënës.

12
Ndryshimet tek nena4 muajsh

• Nena
• Rritet oreksi.
• Pakenaqesite e fiilimit te barres pothujse jane
  larguar.
• Barku rritet ngadale.

13
Muaji I peste

• Tremujori I dyteNë fund të 5 muajve
• Fëmija është 25 cm I gjatë.Pesha është rreth
  300 grame.
• Flokët fillojne të rriten mbi kokën e foshnjës.
• Flokë te bute te quajtur lanugo do të mbulojnë
  trupin e saj.
• Ndonjehere ( lanugo)mund të mbetet deri në një
  javë pas lindjes, kur ajo është e derdhur.
• Nëna fillon të ndjeje lëvizjet e fetusit
• Organet e brendshme janë formuar
• Vetullat, qepallat dhe qerpikët duken

14
Ndryshimet tek nena5 muajsh

• Nena
• Rritja e barkut behet e dukshme.
• Ndjen pak levizjet e fetusit.
• Rritja e barkut fillon te ndikoje ne pozicionin e
  trupit.
• Nese nena I flet ose I kendon femijes, ai mund te
  degjoje.

15
Muaji I gjashte

• Tremujori I dyteNe fud te 6 muajve
• Femija eshte 30 cm I gjate.
• Pesha eshte reth 700 grame.
• Mund te hape syte per pak kohe.
• Lekura mbulohet nga nje shtrese mbrojtese e
  quajtur vernix.
• Fetusin e ze lemza.

16
6 muajsh
17
Ndryshimet tek nena6 muajsh

• Nena
• Ndjen levizjet e forta te femijes.
• Disa nga keto levizje mund te jene te dukshme.

18
Muaji I shtate

• Tremujori I treteNe fund te 7 muajve
• Femija eshte 38 cm I gjate.
• Peshon 1200 grame.
• Aftesia per te shijuar eshte zhvilluar.
• Shtresat e dhjamit janë formuar.
• Organet janë të maturuar.
• Lëkura është ende e rrudhur dhe e kuqe.
• Nëse lind në këtë kohë, fëmija do të konsiderohet
  si një fëmijë i parakohshem dhe kërkon kujdes të
  veçantë.

19
Ndryshimet tek nena7 muajsh

• Nena
• Rritja e peshes ndikon ne pozicionin e trupit.

20
Muaji I tete

• Tremujori I treteNe fund te 8 muajve
• Femija eshte 41 cm I gjate.
• Peshon 2 kg.
• Rritje e pergjithshme kete muaj.
• Zhvillimi I shpejte I trurit.
• Shumica e organeve jane zhvilluar me perjashtim
  te mushkerive (jane zhvilluar por nuk jane ende
  gati per funksionim).
• Levizjet ose shkelmat jane te dukshme.
• Veshkat jane formuar.
• Lekura eshte me pak e rrudhosur
• Thonjte jane te gjate.

21
8 muajsh
22
Ndryshimet tek nenaMuaji I tete

• Nena
• Shqtesimet mund të rezultojnë nga madhësia në
  rritje të zonës se barkut.
• dhimbje shpine lodhje
• Dhimbje barku dhe kembesh
• Fetusi fillon të shqetësojë pushimin e nënës.

23
Muaji I nente

• Tremujori I treteNe fund te 9 muajve
• Femija eshte 50 cm I gjate.
• Peshon 2800-3500 grame.
• Veshkat jane te maturuara.
• Femija eshte plotesisht I zhvilluar dhe mund te
  mbijetoje nese lind.
• Lekura eshte roze dhe e bute.
• Femija vendoset me koke poshte dhe duket me pak
  aktiv.

24
Ndryshimet tek nena9 muajsh

• Nena
• Ndjesi lehtesimi pasi fetusi eshte spostuar ne
  legen frymemarrja behet me e lehte.
• Mund te kete shqetesime te tjera si djegie
  stomaku , e gjen me veshtiresi pozicionin e
  rehatshem per te fjetur etj.
• Mund te perjetoje simptoma false te lindjes (
  kontraksionet te rralla, te shkurtra dhe te
  crregullta).

25
LENGU AMNIOTIK

• Mbron fetusin
• Kontrollon temperaturen
• Lejon levizjen
• Burim I lengjeve te gojes

26
KORDONI UMBILIKAL

• Eshte lidhja midis fetusit dhe placentes.
• Transporton oksigjen dhe ushqim nga placenta tek
  fetusi dhe merr mbetjet nga fetusi per tek
  placenta.
• Permban 2 arterie and 1 vene.
• Nuk permban receptore dhimbjeje.

27
PLACENTA

• Prodhon hormone proteine

28
MBIJETESA

• Aftesia e fetusit per te mbijetuar jashte barkut
  te nenes varet nga
• Maturiteti I sistemit nervor qendror te fetusit
• Maturiteti I mushkerive

29
SISTEMI IMUNITAR

• IMUNITETI PASIV- NGA NENA
• IMUNITETI AKTIV- NGA FETUSI

30
Kujdesi prenatal

• Perfshin
• Teste dhe trajnim per patologjite
• Kujdes mjeksor
• Sherbim edukues dhe social

31
Faktore te pergjithshem rreziku

• Ushqyerja sasi e pershtatshme ushqimi, proteina,
  vitamina dhe minerale
• Stresi ul nivelin e oksigjenit te fetusit,
  dobeson sistemin imunitar te nenes dhe lidhet me
  sjellje te pashendetshme si pirja e duhanit dhe
  alkolit
• Mosha e nenes as shume e re , as shume e madhe
  eshte me mire
• Edhe mosha e babait ka shume rendesi!!!!

32
Zhvillimi prenatal

• Teratogene cdo agjent qe mund te shkaktoje
  difekte ne formim dhe ne zhvillimin e femijes
• Drogat
• Mosperputhja e grupit te gjakut
• Ndotesit ambjental
• Infeksionet
• Pamjaftueshmeria ne ushqim
• Stresi I nenes

33

• Ashpersia e demtimit varet nga
• Forca e teratogenit
• Doza
• Koha e ekspozimit
• Periudha kritike nje periudhe e caktuar kohe kur
  ngjarje te caktuara kane efekte me pasoja te
  gjate ne zhvillim.

34
ILACET

• Shmangia e ilaceve gjate shtatzanise eshte me e
  mira e mundshme (nese ato nuk jane te
  rekomanduara dhe te nevojshme).
• Per cdo problem, duhet te konsultoheni patjeter
  me mjekun tuaj obsteter-gjinekolog.

35
Nuk duhet te konsumoni me teper se nje kafe ne
dite.

• Drogat psikoaktive drogat qe veprojne ne
  sistemin nervor dhe qe ndryshojne ndergjegjien,
  perceptimet dhe humorin.
• Perfshihet kafeina, alkoli,
• Kafeina
• Ekziston nje rrezik I vogel per abort dhe peshe
  te vogel te bebit per ata qe konsumojne 150 mg
  cdo dite.
• Rrezik I larte per vdekje te bebit per konsum me
  te madh se 300 mg cdo dite
• Rekomandohet mos konsumimi I kafeines , vetem ne
  raste te rralla.

36

• Alkoli
• Sindroma fetal alkolike anormalitete te te
  sapolindurit si pasoje e konsumimit te larte te
  alkolit nga nena gjate shtatzanise.
• Deformime ne fytyre, gjymtyre, zemer.
• Inteligjence e ulet, disa jane edhe me
  prapambejtje mendore.
• Edhe sasi te vogla konsumi kane treguar probleme
  tek femija.
• Rekomandohet jo alkol gjate shtatzanise.

37

• Nikotina
• Pirja e duhanit mund te influencoje negativisht
  zhvillimin prenatal, lindjen dhe pas lindjes
• Shkakton
• Lindje te parakohshme dhe peshe te ulet ne
  lindje.
• Vdekje gjate shtatzanise ose ne lindje te
  femijes.
• Probleme me frymemarrjen.
• SIDS (sindroma e vdekjes se papritur foshnjore).
• ADHD (crregullimi hiperaktivitetit te deficitit
  te vemendjes).

38

• Drogat ilegale qe mund te demtojne shtatzanine
• Kokaina
• Amfetamina
• Marijuana
• Heroina

39

• Ambjenti
• Rrezatimet
• Ndotesit dhe mbetjet toksike
• Semundjet e nenes
• Semundjet seksualisht te transmetueshme
  (sifilizi, herpesi gjenital, AIDS)
• Rubeola
• Diabeti

40

• Faktoret e nenes
• Dieta ushqimore
• Mosha e nenes
• Gjendja emocionale dhe stresi
• Faktoret e babait
• Ekspozimi ndaj teratogjeneve
• Mosha e babait

41
Teknikat diagnostikuese prenatale

• Ka nje sere teknikash te cilat perdoren per te
  zbuluar difekte prenatale te nenave qe jane ne
  rrezik per te patur nje femije me probleme.
• Mjeku juaj do tju keshilloje nese eshte e
  domosdoshme kryerja e testeve diagnostikuese dhe
  do tju informoje per proceduren.
• Kerkojeni kete informacion!
• Keto teste behen ne periudha te caktuara te
  shtatzanise .
• Teknika te zakonshme jane
• 1. Eko-ja
• 2. Marrja e vileve koriale
• 3. Alpha Feta Protein, Double test, Triple test
• 4.Amniocenteza

42
Sindroma x fragile
Sindroma down
43
Si ndikojne teratogenet ne zhvillimin prenatal?

• Teratogenet nuk jane njesoj te demshme.
• Ato demtojne ne vecanti struktura te vecanta ne
  periudha te caktuara te zhvillimit te fetusit.
• Demtimi nuk eshte gjithmone I dukshem ne lindje.

44
Efekti I teratogeneve ne jave te ndryshme gjate
zhvillimit prentatal
Zigota Embrioni
Fetusi
1 2 3 4 5 6 7 8 9 16 32 38
Sistemi nervor qendror
Demtimet me serioze nga teratogenet 2-8 javesh
Zemra
Krahet
Syte
Kembet
Veshet
Dhembet
Periudha delikate e difekteve strukturore
Shijimi
Organet gjenitale
Periudha delikate e difekteve funksionale
45

• Shume semundje te nenes sulmojne fetusin.
• Te gjitha drogat jane te rrezikshme pershire
  duhanin dhe alkolin.