PowerPoint Sunusu

1
Kizlarda en yüksek boy uzama hizina göre gelisme
dönemleri
2
AGIRLIGIN ARTMASI

• ERKEKLERDE PHVden hemen sonra (0.2-0.4 yil),
  daha çok kas dokusu olarak agirlik artar PHVden
  0.5-1 yil sonra kuvvetteki artis en yüksek düzeye
  çikar.
• KIZLARDA PHVden 0.3-0.9 yil sonra olur, daha
  çok yag dokusu olarak agirlik artar. PHVye yakin
  kuvvet artimi olur, PHVden sonra kuvvet azalir.

3
GELISME FARKLILIKLARI

• Iskelet yasi veya PHVye göre ortalama gelisme
  yaslarindan bir yildan fazla sapma gösterenler
  erken ve geç gelisenler olarak siniflandirilir.
• Kizlarda ilk adet görme zamani içinde ayni
  siniflandirma yapilabilmektedir.

4
ERKEN GELISENLER

• Ergenlikteki bütün yaslarda daha agir ve daha
  uzundurlar,
• Daha genis kalçali, daha dar gögüslü,
• Daha çok yag ve kas dokusuna sahiptirler.
• Erkeklerde yetiskinlige ulasildiginda bu farklar
  ortadan kalkar.
• Kizlarda erken gelisenlerde artmis yag dokusu
  yetiskinlikte de devam eder.

5
GEÇ GELISENLER

• Ergenlik boyunca daha kisa ve daha hafiftirler.
• Daha uzun bacakli ve kisa gövdelidirler.
• Boy kilo oranlari daha yüksektir.
• Daha az yag ve kas dokusuna sahiptirler.
• Kizlarda geç gelisenler daha az yag dokusuna
  sahiptirler.Bu fark yetiskinlikte de devam eder.

6
GELISME VE PERFORMANS

• Dayaniklilik ve kas kuvvetindeki ani artis
  PHVden 1.5 yil önce baslar ve PHVden 0.5-1 yil
  sonra en yüksek degerine erisir.
• Hiz ve esneklikteki en fazla artis PHVden önce
  olmaktadir.
• Boydaki ani artisla motor beceriler arasinda
  pozitif iliski vardir.
• Bazen ergenlikteki büyüme ve gelisme
  orantisizliklari bu iliskiyi bozabilmektedir.

7
ERGENLIKTE MAX VO2

• Mutlak max VO2 vücut kitlesindeki ve artan
  hemoglobin miktari ile birlikte artar .
• Nisbi maxVO2 (cc.kg.dk) PHVden bir yil önce
  düsmeye baslar PHVden 1-2 yil sonrasina kadar
  düsmeye devam eder.

8
GELISME VE MOTOR PERFORMANS

• Erkeklerde erken gelisenler, motor hareketlerde
  vücut büyüklügü için düzeltme yapildiginda bile
  daha iyi performans gösterdiler.
• 18 yasta geç gelisme gösterenlerin bazi
  hareketlerdeki performansi diger gruplarla esit
  bulunurken, erken ve ortalama gelisim
  gösterenlerde fark bulunmadi.
• Geç gelisen çocuklar ergenligin ilk dönemlerinde
  vücut kitlesi hareketini gerektiren (jimnastik)
  motor hareketlerde daha iyidirler.
• 14-15 yasta bu fark bulunamamistir.

9
GELISME VE AEROBIK GÜÇ

• Erken gelisenler her iki cinste de daha yüksek
  mutlak maxVO2ye sahiptirler.
• Geç gelisenlerde ise nisbi maxVO2 daha yüksektir.
  
• Erkeklerde akciger, kalp volümünde ve hemoglobin
  miktarindaki artma, kas kitlesindeki hizli artisa
  baglidir
• Kizlarda ise yag dokusu degisimlerine baglidir.

10
GELISME VE ANAEROBIK GÜÇ VE KAPASITE

• Erken gelisenler anaerobik aktivitelerde avantaj
  saglarlar.
• Anaerobik güç ve kapasite, ergenlikle birlikte
  artan kas kitlesiyle birlikte yükselen glikojen
  depolari ve PFK (FosfoFruktoKinaz) enziminin
  artmasiyla 15.5-16 yaslarinda eriskinler düzeyine
  çikar.

11
GELISME VE KUVVET

• Kizlarda ergenlikle artan yag dokusu nisbi max
  VO2deki düsmenin nedenidir.
• Erken gelisen erkek çocuklari normal ve geç
  gelisenlere göre ergenlik döneminde her yasta
  daha kuvvetlidirler.
• Kizlarda anlamli fark bulunmadi.
• Erkeklerde boy ve agirlik için düzeltme
  yapildiginda kuvvet ayni bulundu.
• Geç gelisme gösteren kizlar vücut agirligi için
  düzeltme yapildiginda daha kuvvetliydiler.

12
ISKELET YASININ SAPTANMASI

• Iskelet gelisimi biyolojik yasin veya gelisme
  durumunun saptanmasinda en iyi metod olarak
  düsünülür, ve dogumdan yetiskin yasa kadar büyüme
  periodunu içine alan tek metottur.
• Daha fazla gelisme gösteren bir çocugun daha az
  gelisene göre daha az kikirdak daha fazla kemik
  dokusuna sahip olacagi gerçegine dayanir.
• Iskelet yasi çocugun takvim yasina göre ifade
  edilir.Örnegin takvim yasi 11 olan çocugun
  iskelet yasi 13 ise gelisme olarak 2 yil önde
  kabul edilir.
• Bunun tersi olarak takvim yasi 13 olan bir
  çocugun iskelet yasi 11se gelismesinde 2 yil
  gecikme oldugu anlasilir.

13
SEKSÜEL GELISMENIN SAPTANMASI

• Kizlarda ilk adet görme ve gögüslerin büyümesi,
• Erkeklerde cinsel organlarin gelisimi,
• Kiz ve erkeklerde kasik bölgesindeki killanma
  gibi ikincil seks özelliklerinin gelisimine
  dayanir.

14
FIZIKSEL GELISIMIN SAPTANMASI

• En çok en yüksek boy atma yasi (PHV) kullanilir,
  bu dönemde çogunlukla ikincil seks özellikleri de
  gelisme gösterir.
• Anne ve baba boylari temel alinarak yapilan
  yetiskin boyu saptamalarina göre gelisme oranlari
  degerlendirilebilir.
• Yetiskinlik için tahmin edilen boyunun 80
  nindeki çocuk, 70ine gelenden daha erken
  gelismis kabul edilir.

15
GELISME VE ANAEROBIK PERFORMANS (1)

• Çocuklarin yüksek atlama, 200 m sprint,
  futboldaki kisa ve uzun sprintlerdeki
  performanslari bariz olarak düsüktür.
• Mutlak güç, kilogram basina düsen güç ve yagsiz
  vücut agirligi basina düsen güç olarak tanimlanan
  anaerobik performans çocuklarda, ergenlerden ve
  yetiskinlerden düsüktür.

16
GELISME VE ANAEROBIK PERFORMANS (2)

• Ergenlikte hem en yüksek güç hem de ortalama
  anaerobik gücün testesteron salgilamasiyla
  iliskisi bulundu.
• Gelisme sirasinda anaerobik performans yagsiz
  vücut agirligi ve egzersize katilan kas
  kitlesiyle kuvvetli iliski gösterir.
• En yüksek güç ve ortalama üretilen anaerobik güç
  ergenlikte artar.

17
GELISME VE ANAEROBIK PERFORMANS (3)

• Kizlarda ayni takvim yasinda erkeklerden düsük
  bulundu.
• Yagsiz vücut agirligina göre düzeltme
  yapildiginda fark kayboldu.
• 14-18 yasta kizlarda, en yüksek ve orta-
• lama anaerobik güç olarak, yagsiz vücut
  agirligi basina degerlerde erkeklerden düsük
  bulundu.

18
GELISME VE AEROBIK PERFORMANS

• ÜÇ BÖLÜME AYRILIR
• 1.Maksimal Aerobik Güç (MAP) veya maksimal
  oksijen kullanimi (MaxVO2)
• 2.Mekanik etkinlik veya aerobik enerji
  olusumundaki ekonomi
• 3.Aerobik dayaniklilik veya aerobik kapasite
• veya anaerobik esik deger

19
MAP VEYA MAX VO2

• MAP egzersiz yogunlugu kademeli olarak artan bir
  testin, artik yükseltilemeyecek kademesine
  gelindiginde, oksijen kullaniminin artmayarak
  plato (ayni düzeyde kaldigi) çizdigi güçle uyum
  gösterir.
• Bu plato, çocuklarda yapilan testlerde her zaman
  görülmemektedir.
• Bu nedenle en yüksek VO2 degeri VO2 peak kabul
  edilir. Genellikle VO2 peak degerleri VO2 max
  degerlerine çok yakin veya esittir.

20
ERGENLERDE AEROBIK GÜÇ

• Mutlak max VO2degerleri yetiskinlerden düsüktür.
  
• Nisbi max VO2 degerleri ergenlik boyunca nisbeten
  sabit degerler gösterirler (50-55 cc.kg.dk),
  kizlarda daha düsüktür (50-40) .
• 3-6 yaslarda 42 cc.kg.dk degerleri.
• Ülkelere göre farklilik gösterebilir.
• Genetik etki önemlidir.

21
MEKANIK ETKINLIK (1)

• Ayni VO2maxa sahip 2 sporcudan biri belli bir
  egzersiz yogunlugunda daha düsük VO2 kullaniyorsa
  daha iyi performans gösterecektir.
• Çocuklar, agirliklarini tasidiklari aktivitelerde
  (kosmak gibi) yetiskinlerden ayni düzeydeki bir
  aktivite için daha fazla enerji harcarlar.
• Kilogram basina VO2 max kullanimi, ergenlikteki
  gelisme sirasinda genellikle sabit olmasina
  ragmen aerobik performans bu dönemde yükselmeye
  devam etmekedir.

22
MEKANIK ETKINLIK (2)

• Aerobik rezerv (Bar-Or tarafindan tanimlandi).
• Ayni egzersiz yogunlugunda daha yüksek yastaki
  çocuklar veya ergenler daha az enerji harcarlar.
  Böylece VO2maxlarinin daha düsük yüzdesinde
  (daha büyük aerobik rezerv) egzersiz yapabilirler.

23
MEKANIK ETKINLIK (3)

• Vücutta olusturulan enerjinin mekanik ise
  çevrilen orani olan mekanik etkinlik çocuklarda
  hiz arttirildikça 15den 22ye yükselirken, bu
  degerler yetiskinlerde bulunandan çok daha
  düsüktür (30-42).

24
AEROBIK DAYANIKLILIK (1)

• Ayni VO2 max ve mekanik etkinlikte olan iki
  sporcudan birinin aerobik dayanikliligi, yani VO2
  maxinin yorulmadan uzun süre gidebildigi en
  yüksek yüzdesi, daha fazlaysa aerobik performansi
  da daha yüksektir.
• Aerobik Dayaniklilik tanimlamasi yaninda
  Aerobik Kapasite ve Anaerobik Esik
  tanimlamalari da kullanilmaktadir.

25
AEROBIK DAYANIKLILIK (2)

• Yetiskinlerde bu deger genellikle egzersiz ve
  kanda laktik asidin 4.0 mmol/Lye çiktigi hizlar,
  VO2 maxin yüzdesi veya kalp atimi olarak
  saptanabilmektedir.
• Herhangi bir VO2 max yüzdesindeki dayaniklilik
  zamani gelisme esnasinda sabittir, çocuklarda ve
  yetiskinlerde aynidir.

26
AEROBIK DAYANIKLILIK (3)

• 4 mmol/L laktat konsantrasyonuna uyan VO2 maxin
  yüzdesi çocukluk ve ergenlikteki gelisme
  sirasinda azalir, yani aerobik dayaniklilik
  artar.
• Çocuklarda kandaki laktik asidin ani artis
  noktasi yetiskinlerden farkli olarak 4 mmol/Lden
  daha düsüktür.
• Maksimal laktat degerleri 11-15 yas arasinda
  4.9-14.1 mmol/L arasinda bulunmustur.