Apoptosis (apo-ptosis) Yrd. Do

1
Apoptosis(apo-ptosis)Yrd. Doç. Dr. Izzet
YELKOVANyelkovan_at_cumhuriyet.edu.trTip
Fakültesi Tibbi Biyoloji AD
2
APOPTOSIS

• NORMAL FIZYOLOJIK KOSULLAR altinda meydana gelen
  bir hücre ölüm modelidir
• Eksilme/eksiltme ölümüdür falling off
• Programlidir programmed cell death
• adaptif bir özel mekanizmadir
• discrete phenomena
• Actif bir süreçtir (process)
• ATP gerektiren olaylar zinciridir

3
NEKROSIS

• Patolojik hücre ölümüdür
• Fizyolojik sartlardaki asiri/beklenmeyen
  (ekstrem) degisikliklerden dolayi ölüm
• Örnegin hypoxia, fiziksel trauma, toksik
  kimyasallar, infeksiyonlar
• Hedef çogunlukla mitokondriler, DNA yada
  Membranlar
• Uncontrolled generation of ROS
• Inflamasyon (agri, kizariklik, kabariklik, yara
  izi, vb.)

4
Apoptosis nerelerdedir ?

• normal hücre turnoveri
• doku homeostasisi
• embryogenesis
• immune toleransin induksiyonu ve devamliligi
• Sinir sisteminin (nervous system) gelisimi
• endokrine aracili doku atrofisi

5
Fizyolojik Önemleri
APOPTOSIS NEKROSIS

• en çok fizyolojik uyarimlar araciligi ile stimule
  edilir
• büyüme faktörlerinin yoklugu
• hücresel stres
• T-cell hedeflemesi
• viral induksiyon
• kimyasal indüksiyon

• fizyolojik olmayan uyarimlar nedeniyle
• komplement ataklari
• litik viruslar
• fiziksel traumalar
• hypoxia/ischemia
• metabolik zehirlenmeler

6
Histolojik Özellikler
APOPTOSIS NEKROSIS

• Hücreleri tek tek ve daginik dagilim ile etkiler
• inflammation yoktur (zira apoptoz parçaciklari
  fagositoz ile uzaklastirilir)

• Genellikle bitisik hücreleri etkiler
• inflammation vardir

7
NEKROSIS
APOPTOSIS
8
Morfolojik Özellikler
APOPTOSIS NEKROSIS

• sitoplazmanin ve mitekondrilerin hacimce
  büyümeleri (Na su girisi)
• membran bütünlügünün kaybolmasi
• vezikül olusumu yok

• Çekirdegin yogunlasmasi ve sitoplazmanin
  büzülmesi
• membranda kabarciklanmalar
• membrana tutunmus vesiküllerin ortaya çikmasi

9
Biyokimyasal Özellikler
APOPTOSIS NEKROSIS

• caspaselar (kaspaz) Ca-bagimli endonukleazlar
  gibi özel enzimler ile aktivasyon
• ATP gereksinilir

• ion homeostasisi yok
• litic enzimler serbest kalir ve zarar verirler
• no enerji

10
(No Transcript)
11
Morfolojik Özellikler
APOPTOSIS NEKROSIS

• organeller ve mitokondriler bozulmaz
• Hücreler daha küçük parçalara bölünürler
• Kromatin kondanse olur ve sinirlari kaybolur

• organellerin olusturdugu bütünlük bozulur
• tamamen lizize ugrar ve hücre içerikleri dökülür
• kromatin parçalanir ve kondanse olur

12
APOPTOSIS

• PROTEAZLAR - KASPAZLAR
• moleküler giyotinler
• büyük bir aile memeli sistemlerinde 14 elemani
  var
• aktivasyon için özel bir çekilde kesim gerekir
• sistein proteazlar, hedef proteinleri Asp
  birimlerinden keserler
• C-ASP-AZ

13
APOPTOSIS

• KASPAZLAR Etki MEKANIZMASI
• komsu hücreler ile olan baglantilari keser
• hücre iskeleti yeniden organize olur
  (transglutaminazlar)
• endonukleazlar aktive olur (DNA fragmentation)
• nuklear lamina çözünür (condensation)
• fagositosis için özel sinyaller üretilir (PS)
• metabolik islevlerin sonlandirilmasi için özel
  hedef proteinler aktive edilir

14
APOPTOSIS T-hücresinin kendini yikimi
T-hücre plasma membrani
15
KASPAZ CASCADE
Plasma Membrani
COMMITMENT
16
APOPTOZISIN REGÜLASYONU
17
(No Transcript)
18
APOPTOSIS

• Bcl-2 AILESI
• Pro- ve anti-apoptotik proteinler
• Bcl-2 Homology domainleri içerirler (BH 1-4)
• BAX pro-apoptotik protein, mitokondrilerden
  sitokrom cnin salinmasini saglarlar
• Bcl-2 protein anti-apoptotik protein, sitokrom
  cnin salinmasini ve APAF-1in aktivasyonunu
  inhibe eder.

19
APOPTOSIS
APOPTOSIS
Bax/Bcl-2
CASP 9
ProCASP 9
APAF-1
Cyt. c
Bax
Bcl-2
Mitokondrial Dis Membrane
Cyt. c
20
APOPTOSIS
Hayatta Kalim Survival
Bax/Bcl-2
Apoptosis
21
APOPTOSIS
P53 GENOMUN GARDIYANI
M
G0
G2
G1
S
22
APOPTOSIS
P53 - GUARDIAN OF THE GENOME

• p53 apoptosisi indüklerse
• çok yüksek düzeyde ifade edilir - DNA hasari çok
  olur
• Hücre S-fazini tamamlar (DNA replicated)

23
APOPTOSIS

• Bcl-2 ailesi üyesi BAD protein
• Fosforile edilmediginde Pro-apoptotic
• anti-apoptotic Bcl-2 aile üyelerini Inhibe eder
• hücreyi apoptoza duyarli hale getirir
• Fosforile edildiginde Inactive dir

24
APOPTOSIS ve Ötesindekiler

• HYPER-AKTIVASYON
• neurodejeneratif hastaliklar (Parkinsons ve
  Alzheimers hastaligi)
• ischemia-reperfusion incinmeleri
• Seker, immun yetmezlik hastaliklari (AIDS)

• BASKILANMASI
• KANSER
• autoimmune HASTALIKLAR

25
NEKROSIS
APOPTOSIS
26
APOPTOSIS