BOLOGNA S

1
BOLOGNA SÜRECI

• Selda Önderoglu
• Bologna Rehberi
• Türkiye Bologna Rehberlerinin Katkilariyla

2
Sunum plani

• Bologna Süreci nedir?
• Çalismalar ve katilan kuruluslar
• Nitelikler Çerçevesi- Avrupa Ulusal
• Ögrenme Ürünleri(çiktilari)
• Tuning projesi-Ortak Dereceler-Erasmus Mundus
• Bologna- Paydaslar Üniversitelerden beklenenler
• Türkiyede Bologna
• Üniversitemizde Bologna süreci

3

• EGITIM ÖGRETIM HEDEFI
• BILGI AVRUPASI
• YÜKSEK ÖGRETIM HEDEFI
• BOLOGNA SÜRECI (1999-2010)

4
EGITIM ÖGRETIM HEDEFIBilgi Avrupasi

• 2010 yili itibariyle Avrupa, egitim sistemi ve
  egitim kalitesi ile dünyanin lideri olmalidir.
• Bu hedef Avrupa genelinde egitim sisteminin
  kökten reformunu gerektirmektedir.
• Nasil?
• Her ülkedeki ulusal yapi ve kültürle uyumlu olmak
  kaydiyla, Avrupa genelinde ortak deneyimlerin
  paylasilmasi, ortak hedeflere yönelik isbirligi
  yapilmasi ve birbirinin deneyiminden
  faydalanilmasi suretiyle gerçeklestirilecektir.

5
YÜKSEK ÖGRETIM HEDEFI, BOLOGNA SÜRECI (1999-2010)

• Bologna Süreci Öncesi
• Erasmus Programi (1987)
• Bologna Magna Charta Universitatum (1988)
• Socrates Programi I (1995-1999)
• Sorbonne Bildirisi (1998)
• Bologna Süreci- MILAT
• Bologna Bildirisi (1999) Yeni güç (A New
  Impulse)
• Salamanca Kongresi (2001) EUA (European
  University Association)
• Prague (2001)
• Graz Kongresi (2003) EUA
• Berlin (2003)
• Glasgow (2005)EUA
• Bergen (2005)
• Londra (2007)

6
BOLOGNA SÜRECI

• BOLOGNA DEKLARASYONU, 1999 - 29 Ülke
• ? Kolay anlasilan ve karsilastirilabilir bir
  derece sisteminin uygulanmasi (NARIC/ENIC,
  DE)
• ? Lisans ve lisansüstü olmak üzere iki kademeli
  bir sistemin uygulanmasi (32 5 yil)
• ? Kredili bir sistem olusturulmasi (AKTS-ECTS)
• ? Hareketliligin (mobility) önündeki engellerin
  kaldirilmasi
• ? Kalite güvencesinde Avrupa boyutunun
  olusturmasi
• ? Yüksekögretimde Avrupa boyutuna ulasilmasi-EHEA

7
BOLOGNA SÜRECI

• PRAG, 2001-TÜRKIYEnin katilimi
• BOLOGNA IZLEME GRUBU (BFUG)
• ÖGRENCI KATILIMI GEREGI
• AVRUPA YÜKSEK ÖGRENIM ALANININ ÇEKICILIGININ
  ARTIRILMASI
• BERLIN, 2003
• KALITE GÜVENCESI (QUALITY ASSURANCE)
• 3 KADEMELI AKADEMIK (LMD) DERECELENDIRME (3 CYCLE
  DEGREES)
• DIPLOMALARIN TANINMASI

8
BOLOGNA SÜRECI

• BERGEN, 2005
• ? Kalite güvencesi için ENQA (European Assoc. for
  QA) standart ve kilavuzlarinin uygulanmasi
• ? Avrupa Yüksek Ögrenim Alani (2010) gözetilerek,
  Ulusal Nitelikler Çerçevelerinin gelistirilmesi
• ? Ortak derecelerin doktora dahil olmak üzere,
  tesviki ve taninmasi
• ? Yasam boyu ögrenim için firsatlar yaratilmasi

9
Bologna Süreci çalismalari

• Avrupa Komisyonu
• Avrupa Milli Egitim Bakanlari
• Avrupa Hükümet Baskanlari
• Avrupa Üniversiteler Birligi (EUA)
• BFUG ( Bologna Izleme Grubu)
• CEDEFOP-Avrupa Mesleki Egitim Okullari B.
• EURASHE -Avrupa Yüksek Ögretim Kurumlari B.-
• ESIB-Avrupa Ögrenci Birligi
• ENQA- Avrupa Kalite güvence Ajanslari B.
• ÜNIVERSITELER ve dis paydaslari.
• IAU,UNESCO

10

• Avrupa Kredi Transfer Sistemi
• AKTS-ECTS
• ögrencilerin çesitli yüksekögretim
  kurumlarindan almis almis olduklari egitimlerin,
  Avrupadaki diger yüksekögretim kurumlari
  tarafindan da taninmasi ile ilgili sorunlara
  çözüm getirmek üzere Avrupa Kredi Transfer
  Sistemi ( European Credit Transfer System ECTS)
  gelistirilmistir.
• Amaç Egitimin Taninmasi, hareketliligin
  desteklenmesi
• - Bologna hedefleri

11

• ECTSe dayali bir kredi sisteminde
  programin amaçlari kadar ögrenme ürünleri
  (learning outcomes ) ve yeterliklerin
  (competences) de belirlenmis olmasi
  gerekmektedir.
• ECTS Kredileri
• Her bir ders için belirlenen Ögrenme
  Ürününe ulasmak için ortalama bir ögrencinin is
  yükü tahmin edilerek verilmelidir.

12
ÖGRENME ÇIKTISI (LEARNING OUTCOME)

• Ögrenme çiktisi (ürünleri), ögrenim sürecinin
  tamamlanmasinin ardindan ögrencinin ne
  bilecegini, ne anlayabilecegini veya ne
  yapabilecegini ifade eden yeterliklerdir.
• Ögrenme çiktisi, ögretenin amacindan ziyade
  ögrenenin basarisi ile ilgilidir. Bu nedenle
  ögretim elemaninin belirledigi dersin amaçlari
  ile ögrenme çiktilari ayni degildir.

13
ÖGRENME ÇIKTISI (LEARNING OUTCOME)

• Ögrenme çiktisi, ögrencinin ne ögrenmesinin
  beklendigidir. Dolayisiyla, ögrenci merkezli bir
  sistemdir.
• Ögrenme çiktilari akademisyenler tarafindan
  belirlenir ve yeterliklerle(competency) ifade
  edilir. Yeterlikler bilgi, anlama ve becerilerin
  dinamik bir kombinasyonudur.
• Yeterlikler ögrencilerce edinilir. Yeterlikler
  ögrenme çiktilarinin gerektirdiginden daha
  yüksek seviyede gelistirilebilir.
• Ögrenme çiktilari ögretmekten ögrenmeye dogru bir
  anlayis degisimidir.
• Ögrenme çiktilari gözlenebilir ve ölçülebilir
  olmalidir.

14
Diploma Eki

• Diploma Eki, diplomanin anlasilmasi için
  diplomaya ek olarak verilen bir dokümandir.
• 2005 yilindan itibaren tüm birinci ve ikinci
  kademe program mezunlarina ücretsiz olarak
  verilen akademik taninma ve seffaflik
  dokümanidir.
• Europass dökümanlarindan birisidir. Europass,
  bireylerin beceri ve yeteneklerini Avrupa
  düzeyinde daha iyi anlatabilmelerine yardimci
  olmak amaciyla olusturulmustur.

15
NITELIKLER ÇERÇEVESI(Berlin, Bergen.)

• AVRUPA NITELIKLER ÇERÇEVESI- European
  Qualifications framework
• ULUSAL NITELIKLER ÇERÇEVESI- National
  Qualifications Framework

16
Ulusal Nitelikler Çerçevesi

• Ulusal nitelikler çerçevesi bir egitim
  sistemi içerisindeki genel nitelikleri tanimlar
  ve bunlar arasindaki iliskinin nasil oldugunu
  belirtir.
• Her egitim seviyesi için belirlenecek genel
  niteliklerin hedef ve seviyeleri ögrenme
  çiktilari ile ifade edilmelidir,
• Ulusal Nitelikler çerçevesi olusturulurken
  dikkat edilmesi gereken noktalar
• Yeterlikleri de içeren ögrenme ürünleri(çiktilari)
  
• Ögrenci Is yükü ve krediler (ECTS)
• Kalite ve kalite güvencesi
• Karari ulusal otoriteler verir.

17
Avrupa Nitelikler çerçevesi

• Avrupa yüksek ögrenim alani için en üstte bir
  (Avrupa) nitelikler çerçevesi olusturulacaktir.
• Semsiye çerçeve- framework for frameworks.
• Neden?
• Uluslararasi seffaflik
• Niteliklerin uluslararasi taninmasi
• Ögrenenler ve mezunlarin uluslararasi
  hareketliligi için...Bologna hedefleri

18
Avrupa Nitelikler Çerçevesi(EQF for EHEA)

• Bergen 2005 - Yüksek Ögretimdeki Seviyeler ve
  Kredi Karsiliklari
• (Kisa seviye- short cycle (ön-lisans) 120
  ECTS)
• Birinci seviye first cycle (lisans) 180-240
  ECTS
• Ikinci seviye second cycle (master) 90-120
  ECTS
• Üçüncü seviye-third cycle (Doktora) 3-4 Yil
• 1 ECTS25-30saatlik ÖGRENCI IS YÜKÜNÜ TEMSIL
  EDER!!!...
• 1 akademik yil için 60ECTS
• 1 akademik yil için ögrencinin is yükü
  60X301800saat olmalidir.

19
Avrupada Yüksek Ögretim Yapilarinin Ayarlanmasi
ProjesiTuning Educational Structures in Europe

• 2000-2002-2004-2006 ( 3. dönem)-135 üniversite
• Deusto Ü. - Groningen Ü. ( proje koordinatörleri)
• Projenin amaci 27 alanda (isletme, kimya,
  tarih,..) iki egitim kademesi (lisansyüksek.
  lis.) için genel o dala özgün yeterlikler için
  referans noktalarini belirleme.
• Ögrenme çiktilari odakli
• Çesitlilik,özgürlük,özerklik- Bologna hedefleri

20
ORTAK DERECELER(joint degrees)

• Bologna Süreci seffaflik, taninma(derecelerin
  taninmasi),hareketlilik,
• kalite güvencesi,Istihdam edilebilirlik,Avrupa
  yüksek ögretiminin çekici hale gelmesi.
• YARATICI BIR MEKANIZMA (ARAÇ)
• Erasmus Mundus-Üçüncü ülkeler ,2004-2008

21
KALITE GÜVENCESI

• Verilen egitimin her türlü kalite unsurunu tam
  olarak yerine getirdigine dair güvence
  saglayabilmek için yapilan tüm planli ve
  sistematik islemler.
• Bologna Sürecinin tüm bildirgelerinde vurgu.
• Üniversitelerde kalite kültürünün yerlesmesi.
• Kalite güvence ajanslarinin kurulmasi
• Bergen 2005- ENQA kilavuzunun kullanilmasi ve
• register olusturulmasi.

22
BOLOGNA SÜRECINDE KALITE GÜVENCESI
AKREDITASYON
1) ESDEGERLIK, TANINMA 2) HAREKETLILIK Ögrenim
Esnasinda Ögrenimden Sonra 3) ISTIHDAM
EDILEBILIRLIK Ülke Içinde Avrupada
KALITE KÜLTÜRÜ
AKREDITASYON
ECTS/DS ORTAK DERECELERYASAM
BOYU ÖGRENIM ÖGRENIM ÇIKTILARI
YABANCI DIL
Yüksekögrenimin karsilastirilabilir ve
sürdürülebilir kalite standartlarina göre
degerlendirilme süreci
23
BOLOGNA SÜRECINDEN ETKILENENLER (paydaslar)

• Ülkelerin Egitim Bakanliklari
• Yüksek Ögretim Kurumlari
• - Ögrenim Birimleri (fakülteler,bölümler)
• - Idari Birimler
• - Ögretim üyeleri
• - Ögrenciler
• Dis paydaslar
• isverenler,çalisanlar,sendikalar, STKlar,

24
BOLOGNA SÜRECI KAPSAMINDA TÜRKIYEDE YAPILANLAR

• Bologna Süreci Türkiye resmi temsilcisi (BFUG
  Bologna Follow up Grup üyesi) YÖK Baskan Vekili
  Prof.Dr. Aybar Ertepinar
• DPT bünyesinde 2002 yilinda kurulan Ulusal Ajans
  vasitasiyla AB egitim programlari ve Bologna
  Sürecinin ülke içinde tanitimi için finansal
  destek saglandi
• Bologna Rehberleri Ulusal Takimi (2006-15 rehber)
  
• Bologna süreci sonrasi hizlanan çalismalar
• Ögrenci/Ögretim elemani hareketliligi
• Erasmus Üniversite Beyannamesi 83 Üniversite

25
BOLOGNA SÜRECI KAPSAMINDA TÜRKIYEDE YAPILANLAR

• Ulusal Ögrenci Temsilcileri Konseyi (YÖK
  yönetmeligi, 2005) Ögrenci katilimi
• Eurostudent III Projesine katilim Ögrencilerin
  sosyo-ekonomik profilinin çikarilmasi, 2006
• Kalite ve Akreditasyon Kurulu (YÖDEK , 2005)
• ECTS/Diploma Eki çalismalari (YÖK )
• Yurt içi Ögrenci/ögretim üyesi hareketliligi (YÖK
  yönetmeligi, Mart 2006)

26
BOLOGNA SÜRECINDE ÜNIVERSITELERDEN BEKLENENLER

• Bologna sürecine uyum kararliligi,yönetsel destek
  verilmesi
• Bologna sürecinin tanitilmasi ve paydaslarin
  sürece katiliminin özendirilmesi
• Üniversitede Bologna Süreci çalisma grubu
  kurulmasi
• Bu amaçlar dogrultusunda stratejik plan yapilmasi
• Ögretim programlarinin gözden geçirilmesi
• Sürekli kalite iyilestirilme mekanizmalarinin
  kurulmasi
• ( STRATEJIK PLAN)
• Bologna sürecine bütün programlar düzeyinde
  katilimin saglanmasidir.

27

• Ögrenci Merkezli Egitim Bologna Sürecinde ortaya
  çikan en önemli gelismelerden birisidir.
• Üniversitelerin tüm programlari için program
  çiktilarini tanimlamalari gerekmektedir.
• Bunun için her bir dersin ögrenme çiktilari
  belirlenmelidir.
• Bürokratik bir islem gibi görünse de, bu bütün
  üniversitelerin ev ödevidir.

28
Prof.Georg Winkler-EUA Baskani

• Bologna Sürecinin en önemli yani bizleri sadece
  Ögretim üyesinin ögrencilere kaç saat ders
  verdigini sorgulayan Profesör Merkezli Egitim
  modelinden ayirip,
• Ögrenci merkezli Egitim modeli ve
• belli bir programi bitiren ögrencinin hangi
  yeterliklere sahip olacaginin arastirilmasi
• ile ilgili tartismaya çekmis olmasidir.

29
Bologna Süreci Kapsaminda Üniversitemizde
Yapilanlar

• AKTS/DE çalismalari
• Kalite güvencesi çalismalari
• -Stratejik Planlar
• -HÜADEK- H.Ü. Akademik Degerlendirme ve
  Kalite
• gelistirme Kurulu
• -HÜKK-H.Ü Kalite Koordinatörlügü
• -Özdegerlendirme Komisyonu (EUAya hazirlik
  süreci)
• - Iç Degerlendirme (ögrenci
  degerlendirmeleri,memnuniyet arastirmalari)
• - Dis Degerlendirme- EUA dan istenmistir.

30
AVRUPA ÜNIVERSITELER BIRLIGI(EUROPEAN
UNIVERSITY ASSOCIATION-EUA

• Kurulus 2001
• Üye sayisi 777 - 45 Avrupa Ülkesi!.
• Avrupa üniversitelerinin en güçlü
  temsilcisidir!..
• EUAnin pozisyonu resmen taninmaktadir
• MISYONU Avrupa üniversitelerinin tek tek
  gelisimine katki sektörün güçlendirilmesi
• Hacettepe Üniversitesi EUAnin tam üyesidir.

31
Avrupa Üniversiteler Birligi(EUA)çalismalari

• Kalite Kültürü Projesi I,II,III 139 Ün.
• Bütünlesik master projesi
• Doktora programlari projesi - 49 Ü. - HACETTEPE
  Ü.
• Avrupa Kredi Transfer Sistemi çalismalari(ECTS)
• Kurumsal degerlendirme programi (institutional
  evaluation program)
• - HACETTEPE Ü.- 2006-2007

32
EUA-Kurumsal Degerlendirme Programi (1) ( EUA-
Institutional Evaluation Programme-IEP)
Kurumsal Degerlendirme Programinin amaci Egitim
reformuna baslamis ve kalitesini evrensel
standartlara ulastirmayi hedeflemis olan
üniversitelere, dogru yolda olup olmadiklarini
gösterecek bir ayna tutmaktir. Gelisim sürecini
destekleyen, rehberlik eden bir anlayis. Program
öz-degerlendirmeye önem vermekte,
uluslararasi bir bakis saglamakta,
yüksekögretimi bilen uzmanlarin
degerlendirmesine dayanmakta, hükümetlerden
bagimsiz yürütülmektedir.
33
EUA-Kurumsal Degerlendirme Programi (2)

• Kurumsal Degerlendirme Programina katilim istege
  baglidir.
• Bu katilim, üniversitelerin sistemli gelisimine
  ve uluslar arasi düzeydeki taninirliligina katki
  saglar.
• Degerlendirme daha çok, öneri ve destek vermeye
  dayalidir.
• Degerlendirme iki asamada
• ÜNIVERSITEDE IÇ VE DIS PAYDASLARLA GÖRÜSMELER
• Ön ziyaret (2 günlük) Kurumu tanima ve ek
  bilgiler isteme (Aralik2006)
• Esas ziyaret (3 günlük) Ana degerlendirme ve
  rapor

34
KAYNAKLAR

• http//www.eu.int/pol/educ/index_en.htm
• http//www.eu.int/comm/lisbon_strategy/index_en.ht
  ml
• http//www.bologna-bergen2005.no/
• www.yok.gov.tr
• www.bologna.gov.tr
• www.eua.be
• tuning.unideusto.org/tuningeu/
• www.esib.org
• www.cedefop.europa.eu
• www.eurashe.be
• www.enqa.eu

35

• Ilginiz için tesekkür ederim.

36

• Birinci Kademe Nitelikleri (180-240 AKTS)
• Bu kademeyi tamamlayan ögrencilerin ögrenme
  çiktilari ile tanimlanan nitelikleri
• -Genel lise egitimine dayali olarak ileri düzey
  ders kitaplari ile desteklenen ve çalisma
  alanlarinin önemli bilgileri ile
  bilgilendirildigini tipik bir seviyede
  gösterebilen bilgi ve anlamaya sahip olanlar
• -Çalismalarina ya da mesleklerine profesyonel bir
  yaklasim sergileyecek bir sekilde bilgi ve
  anlamalarini uygulayabilen ve çalisma alanlarina
  özel argümanlar getiren ve gelistiren ve
  problemler çözerek gösterebilen yeterlilikleri
  olanlar

37

• Birinci Kademe Nitelikleri (devam)
• -Ilgili toplumsal, bilimsel ya da etik konular
  üzerine düsünmeyi içeren yargilari bildirmek için
  ilgili verileri (genellikle kendi çalisma
  alaninda) yorumlayabilme ve bir araya getirebilme
  yetenegine sahip olanlar
• -Gerek uzman gerekse de uzman olmayan
  dinleyicilere bilgi, düsünce, problem ve çözümler
  iletebilenler
• -Üst düzey bagimsizlikla ileri çalismalari
  yürütmeyi sürdürmeleri için gerekli olan ögrenme
  becerilerini gelistirmis olanlar

38

• Ikinci Kademe Nitelikleri (90-120 AKTS)
• Bu kademeyi tamamlayan ögrencilerin ögrenme
  çiktilari ile tanimlanan nitelikleri
• -Tipik olarak birinci kademeyle ilgili olanlar
  üzerine kurulu ve bunlari genisleten ve/veya
  artiran ve genellikle bir arastirma baglaminda
  fikirlerin gelistirilmesi için firsat ya da temel
  olusturan bilgi ve anlamaya sahip oldugunu
  gösterenler
• -Kendi çalisma alanlari ile ilgili olarak genis
  (ya da disiplinler arasi) baglamlarda yeni veya
  tanidik olmayan çevrelerde kendi bilgi ve anlama
  ve problem çözme yeteneklerini uygulayabilenler

39

• Ikinci Kademe Nitelikleri (devam)
• -Bilgileri bütünlestirme ve karmasik durumlari
  çözebilme ve eksik veya sinirli bilgiyle
  yargilamalar üretebilme yetenegine sahip olanlar,
  ancak bilgi ve yargilamalarin uygulamasiyla
  ilgili sosyal ve etik sorumluluklarin idrakinde
  olarak
• -Kendi degerlendirmelerini ve bilgilerini
  mantikli bir temelle uzman olan/olmayan kimselere
  açikça ve muglak olmayan bir sekilde
  iletebilenler
• -Büyük ölçüde kendi baslarina veya bagimsiz bir
  sekilde çalisma sürdürmelerine izin verecek
  ögrenme becerilerine sahip olanlar