?????%20??%20????????????%20?%20FT%20???????

1
??????? ?? ???????????? ??? ?????????????
?????????????

• ??????? ?????????
• ??????? ????????
• ????????
• ????????????
• ????????
• ????? ?? ???????????? ????????????
• ????? ?? ???????????? ? FT ???????
• ??????? ?? ????????? ?? ?? ???????
• ?? ????? ????? ? ????????
• ?? ?????? ?????
• ?? ???????????
• ??????????? ??????

2
????????????? ?? ??????????? ? ???????? ? ???????
??????????? ?????? ????? ???? (? ?????)
3
?????????? ? ???????? ?? ???????????? ???????? ??
????????????????
4

• ????????? ?? ?? ???????
• ???? ?? ?????? ?????? ?? ??????? ????? ?? ?????
  ???? (????????, ?????, ?????, ????? ? ??.).
  ??????? ??????????? ????? 1800 ? ? ???????? ??
  ??????????? ????? 2 ???. ?????????? ? ?? ??
  ?????? ?? ?????????
• ?????? ?????? ?? ???????? ???????? ??????.
  ??????? ??????????? ????? 1500 ?. ?????? ?? ??
  ????????? (?????). ????????? ?? ?? ????? ??
  ??????.

5
???????????? ????? ?? ? ?? ????????
???????????????? ? ?????????????? ???????

• ?????? ??????
• ??????????? ???????
• ??????????? ????????
• ???????????? ???????
• ??????? ??????

6

• ???????????? ???????
• (diffraction grating)
• ??????
• transmission grating
• reflection grating

7
???????????????? ????? ? ???????????? ? ??????
8
???????????????? ????? ? ???????????? ?
???????????? ???????
9
???????? ?? ????? ?? ?????????????? ??????????
?? ????????????
äâå ñïåêòðàëíè èâèöè ñ åäíàêâè èíòåíçèòåòè ñå
ñ?èòàò çà ðàçäåëåíè åäíà îò äðóãà, àêî ãëàâíèÿò
äèôðàêöèîíåí ìàêñèìóì íà åäíàòà îò òÿõ ñúâïàäà ïî
ïîëîæåíèå ñ ïúðâèÿ äèôðàêöèîíåí ìèíèìóì íà
äðóãàòà. Â òàêúâ ñëó?àé â öåíòúðà íà ñóìàðíàòà
êðèâà ñå ïîëó?àâà ìèíèìóì, èíòåíçèòåò ðàâåí íà
îêîëî 80 îò ìàêñèìàëíèÿ èíòåíçèòåò
10

• ????????? ?? ?? ???????
• ????????????? ??????? ?? ???????? ?? ??????????
  ?? ?????????? ????????? ??? ?????? ?? ??????????
  ?????????? ??? ??????? ?? ?????????????.
• ????????? ????????? ???????????? ??
  ?????????????? ????????????? ??
  (????)???????????? ?? ?????????????.
• ??????????? ????????? ????????? ??????????
  ?????????? ?? ????????.

11
?????????? ? ???????? ?? ???????????? ???????? ??
????????????????
12
????? ?? ?????????????? ?? ?????????
13
?????????? ?? ??? ?????????? ?????
14
??????? ?? ????????? ? ?? ????????????? Ãàçîîáðàçí
è ïðîáè. ???????????å ñïåêòðèòå íà ãàçîîáðàçíè
ïðîáè å çàòðóäíåíî ñàìî â ñëóàè íà ñèëíî
àãðåñèâíè ãàçîâå è ïàðè. Íàé-åñòî ñå ðàáîòè ïðè
îáèêíîâåíî íàëÿãàíå, íî èìà êþâåòè çà ðàáîòà ïðè
âèñîêè ? ????? íàëÿãàíèÿ. Ïîðàäè òîâà, å â
ãàçîîáðàçíî ñúñòîÿíèå âåùåñòâàòà çàåìàò ìíîãî
ïî-ãîëåìè îáåìè îòêîëêîòî â êîíäåíçèðàíà ôàçà, ñå
èçïîëçóâàò êþâåòè ñ ãîëÿìà äåáåëèíà íà ðàáîòíèÿ
ñëîé. Êúì ñòàíäàðòíîòî îáîðóäâàíå íà
ñïåêòðîìåòðèòå å âêëþåíà îáèêíîâåíî êþâåòà ñ
äúëæèíà 100 mm. ?? ïðåäñòàâëÿâà ñòúêëåí öèëèíäúð
ñ êðàíîâå. Öèëèíäúðúò ñå çàòâàðÿ ñ ïðîçîðöè îò
KBr èëè NaCl. Óïëúòíÿâàíåòî íà ïðîçîðöèòå êúì
öèëèíäúðà ñòàâà ñ êàóóêîâ ïðúñòåí.
15
Ãàçîîáðàçíè ïðîáè. Çà èçñëåäâàíå íà íèñêè
ñúäúðæàíèÿ îò ãàçîâå è ïàðè, íàïðèìåð
çàìúðñÿâàíèÿ íà àòìîñôåðåí âúçäóõ, ñå èçïîëçóâàò
ìíîãîõîäîâè ãàçîâè êþâåòè. Ðàáîòíàòà äúëæèíà ïðè
òÿõ ñå óâåëèàâà ðåç ìíîãîêðàòíî îòðàæåíèå íà
ëúà. Ïîíàñòîÿùåì ôèðìèòå ïðåäëàãàò ãàçîâè
êþâåòè ñ äúëæèíà îò 1 m äî íàä 100 m. Ñ òàêèâà
êþâåòè ñà áèëè îïðåäåëåíè àçîòíè îêèñè, CO2, CO,
åòèëåí è äð??? ãàçîâå â àòìîñôåðåí âúçäóõ â
ñúîòíîøåíèå ïîä 1 ppb.
16
??????? ?? ????????? ? ?? ????????????? Òå?íîñòè
Íàé-?åñòî èçïîëçóâàíèÿò ìåòîä çà ðåãèñòðèðàí? íà
ïðîáè â òå?íî ñúñòîÿíèå å ò.í. êàïèëÿðåí ñëîé.
Êîãàòî èçñëåäâàíîòî âåùåñòâî å äîñòàòú?íî
âèñêîçíî, êàïêà îò íåãî ñå ïîñòàâÿ ìåæäó
ïðîçîðöèòå îò KBr (èëè NaCl) è ñå ïîäëàãà íà
ôîòîìåòðèðàíå. Â ó?àñòúöèòå, â êîèòî èâèöèòå ñà
ïðåêàëåíî èíòåíçèâíè, ñïåêòúðúò ñå ðåãèñòðèðà
ïîâòîðíî ñëåä âíèìàòåëíî ïðèòèñêàíå íà ïðîçîðöèòå
çà íàìàëÿâàíå äåáåëèíàòà íà ñëîÿ. Ïðè ìíîãî
âèñêîçíè ïðîáè ñå ïðàêòèêóâà ïðåìàõâàíå íà åäèíèÿ
îò ïðîçîðöèòå ?ðåç ïðèïëúçâàíå è ???????íå
ñïåêòúðà íà âåùåñòâîòî, îñòàíàëî ïî äðóãèÿ.
17

• Òå?íîñòè
• ????? ??????? ? ?????????? ????? ?? ???????? ?
  ?????? ? ???????? ?? 5 ?? 25 mm. ?? ??????
  ???????? ? ?????????? ??????????? ?? ???? ????? ?
  ?????? ?? ???????? ?? ????????. ?? ?? ?? ??????
  ??????????? ? ????????????? ?????, ?? ???????
  ???? ???????????.
• ???? ???????????? ?? ???????? ???????? ?? ??????
  ????????????? ? ???????????, ????? ???? ???? ??
  ???????? ? ????? ???????????. ???????? ?? ??????
  ?????? ???? ???????? ????? ? ??????, ????????
  ???? ???????, ?? ?? ?? ??????? ??????????? ??
  ????? ?? ??????????.

18
Ðàçòâîðè Ìîëåêóëíèòå òðåïòåíèÿ íà âåùåñòâàòà â
êîíäåíçèðàíà ôàçà ñà çàòðóäíåíè ïîðàäè ïðîöåñè íà
àñîöèàöèÿ. Çà èçñëåäâàíå òðåïòåíåòî íà àòîìèòå â
ñâîáîäíèòå ìîëåêóëè âåùåñòâàòà ñå ðàçòâàðÿò â
ïîäõîäÿùè ðàçòâîðèòåëè. Ïîñëåäíèòå òðÿáâà äà
îòãîâàðÿò íà íÿêîëêî èçèñêâàíèÿ äà íå
âçàèìîäåéñòâ??àò ñ âåùåñòâîòî, äà íå êîðîäèðàò
ïðîçîðöèòå îò KBr è NaCl, äà íÿìà ìíîãî ñîáñòâåíè
èâèöè íà ïîãëúùàíå. Íàé-ïîäõîäÿùè çà
èíôðàåðâåíàòà ñïåêòðîñêîïèÿ ñà CCl4 è CS2, íî òå
ðàçòâàðÿò îãðàíèåí áðîé âåùåñòâà. Ïðèëîæåíèå â
ïðàêòèêàòà íàìèðàò ñúùî CHCl3, C2Cl4 ? CH3Cl. Ñúñ
ñèëíî ïîëÿðíè ðàçòâîðèòåëè ìîæå äà ñå ðàáîòè ñàìî
ñ êþâåòè îò CaF2 è KRS5.
19

• ??????? ?? ????????? ? ?? ?????????????
• ?????? ?????
• Íàé-åñòî èçïîëçóâàíèòå òåõíèêè çà ?????????àíå
  íà ñïåêòðè â òâúðäî ñúñòîÿíèå ñà
• Òàáëåòèðàíå
• Ñóñïåíäèðàíå
• ???????? íà öèïè (ôîëèè)

20
??????????? Èçïîëçóâà ?? ñâîéñòâîòî íà KBr äà
äàâà ïðè íàëÿãàíå è âàêóóì ïðîçðàíà çà
èíôðàåðâåíàòà è âèäèìàòà ñâåòëèíà òàáëåòêà. Â
äàëåíàòà èíôðàåðâåíà îáëàñò çà òàáëåòèðàíå ñå
èçïîëçóâàò ïîëèåòèëåí, ïîëèïðîïèëåí è
òåôëîí. Èçñëåäâàíàòà ïðîáà (0.5 äî 2 mg) ñå
ñìèëà â àõàòîâ õàâàí èëè âèáðàöèîííà ìåëíèöà ñ
îêîëî 300 mg KBr â ïðîäúëæåíèå íà 3-4 min.,
íàñèïâà ñå â ìàòðèöàòà, èçðàâíÿâà ñå ïîâúðõíîñòòà
ñ ïîàñîíà, âêëþ?âà ñå êúì ìàñëåíà âàêóóì ïîìïà è
áåç äà ñå ñïèðà åâàêóèðàíåòî ñå ñúçäàâà íàëÿãàíå
îò îêîëî 1000 kg/cm2 ? ??????? ?????.
21
??????????? Àêî ôîíúò íà ???????????èÿ
èíôðà?åðâåí ñïåêòúð íàðàñòâà ñèëíî ñ ïîâèøàâàíå
íà âúëíîâîòî ?èñëî (åôåêò íà Õðèñòèàíñåí),
òàáëåòêàòà ñå ñìèëà ïîâòîðíî è ïðîöåäóðèòå ñå
ïîâòàðÿò. Òåîðåòè?åñêè ðàçìåðúò íà ?àñòèöèòå
òðÿáâà äà áúäå ïî-ìàëúê îò íàé-ìàëêàòà äúëæèíà íà
âúëíàòà, ñ êîÿòî ùå áúäå îáëú?âàíà ïðîáàòà ò.å.
ïîä 2.5 ?m, íî íà ïðàêòèêà íå ñå ïîñòèãàò òàêèâà
ðåçóëòàòè.
22

• ???????????
• KBr òåõíèêàòà èìà ðåäèöà ïîëîæèòåëíè ñòðàíè
• îòñúñòâóâà ñîáñòâåíî ïîãëúùàíå (íà KBr)
• ïðîáèòå, íåîáõîäèìè çà ðàáîòà ñà â çíà?èòåëíî
  ïî-ìàëêè êîëè?åñòâà, îòêîëêîòî ïðè ðàçòâîðè è
  ñóñïåíçèè
• ìîæå äà ñå èçâúðøâà êîëè?åñòâåí àíàëèç.
• Îñíîâåí ???? íåäîñòàòúê å ??????ñòòà ??
  ïîëèìîðôíè ïðåâðúùàíèÿ è éîíåí îáìåí íà
  èçñëåäâàíèòå ñúåäèíåíèÿ ñ KBr, êàêòî è äåñòðóêöèÿ
  íà íÿêîè ñëîæíè îðãàíè?íè ñúåäèíåíèÿ.

23
??????? ?? ????????? ? ?? ????????????? ??????
????? ???????????? Ñóñïåíäèðàùèÿò àãåíò òðÿáâà
äà áúäå èíåðòåí ñïðÿìî èçñëåäâàíèòå õèìè?íè
ñúåäèíåíèÿ è àëêàëíè õàëîãåíèäè, êîåôèöèåíòúò ìó
íà ïðå?óïâàíå äà áúäå áëèçúê äî òîçè íà âúçäóõà,
äà áúäå áåçîïàñåí çà ðàáîòà, äà èìà çíà?èòåëåí
âèñêîçèòåò è íèñêà ëåòëèâîñò, äà íÿìà ñîáñòâåíè
èâèöè íà ïîãëúùàíå è ïð. Íàé-ãëàâíèòå îò òåçè
èçèñêâàíèÿ ñå óäîâëåòâîðÿâàò îò ïàðàôèíîâîòî
ìàñëî (íîðìàëíè íàñèòåíè âúãëåâîäîðîäè ñúñ ñðåäåí
ñúñòàâ C25), íàðå?åí â ïðàêòèêàòà íóéîë.
Åäèíñòâåíèÿò íåäîñòàòúê íà íóéîëà å íàëè?èåòî
íà ñîáñòâåíè èâèöè íà ïîãëúùàíå. Çà äîêàçâàíå èëè
îòõâúðëÿíå íà ïðåäïîëîæåíèå çà ïðèñúñòâèå íà -CH3
è - CH2- ãðóïè â äàäåíà ïðîáà ñïåêòúð?? òðÿáâà äà
ñå ?????????? â äðóã ñóñïåíäèðàù àãåíò.
24
???????????? Ïðèãîòâÿíåòî íà ñóñïåíçèÿòà ñå
ñúñòîè â ðàçòðèâàíå íà 5-6 mg îò èçñëåäâàíîòî
âåùåñòâî ñ åäíà êàïêà ñóñïåíäèðàù àãåíò â õàâàí
èëè ìåæäó øëèôîâàíè ñòúêëåíè ïåñòèöè, äîêàòî ñå
ïîëó?è ðàâíîìåðíî ðàçïðåäåëåíèå íà âåùåñòâîòî.
?óñïåíçèÿ?? ñå èçòúðãâà îò ïåñòèöèòå ñ áðúñíàðñêî
íîæ?å è ñå íàíàñÿ âúðõó åäèíèÿ ïðîçîðåö. Âòîðèÿò
ïðîçîðåö ñå ïîñòàâÿ âúðõó ñóñïåíçèÿòà ñ ëåêî
ïðèïëúçâàíå, çà äà ñå ïîëó?è ðàâíîìåðåí ñëîé áåç
ìåõóð?åòà. Ïðîçîðöèòå, ñúñ ñóñïåíçèÿòà ìåæäó
òÿõ, ñå ïîñòàâÿò íà ïúòÿ íà ëú?à áåç
ïðåäâàðèòåëíî äà ñå ïðèòèñêàò ?????. Àêî íÿêîÿ îò
èâèöèòå íà èçñëåäâàíîòî ñúåäèíåíèå ñå îêàæå ñ
ìíîãî ????? èíòåíçèòåò, íåðàçäåëåíà, å âúçìîæíî
äåáåëèíàòà íà ñëîÿ äà ñå íàìàë? ?ðåç çàñòÿãàíå ñ
äúðæàòåëÿ.
25
??????????? ?????? AS e bS CS AX e bX CX