Title: KAVRAMSAL%20MODEL
1KAVRAMSAL MODEL
2KAVRAMSAL MODEL (Conceptual Model)
- Veri tabani sistemlerinin modellenmesi amaciyla,
ilk asamadaki verilere göre hazirlanir. - Varlik - Baginti Çizenegi kullanilir. (ERD)
- Bu asamada, varliklar, bagintilar, is kurallari,
bütünlük kisitlari tanimlanir. - Sekiller ile hazirlanilarak ifade edilir.
3Varlik - Baginti Çizenegi
Bir yerlerden tanidik gelmiyor mu?
4(No Transcript)
5Varlik - Baginti Çizenegi
- 1970lerde, DR. Peter Chen ve arkadaslari
tarafindan gelistirilmistir. - Diyagram seklinde hazirlanir.
- Veritabani tasarimcilari için gelistirilmis bir
araçtir.
6Niteliklerin Gösterimi
- Nitelik (attribute)ler birazdan ögrenecegimiz
varliklar ya da bagintilar ile ilgili
özellikleri, belirtir. - Nitelikler oval sekiller içinde tanimlanir.
- Bir nitelik tanimlanirken, deger alani, veri
tipi, biçim ve büyüklügü de tanimlanmalidir.
ePosta
dYeri
gsmNo
7Niteliklerin Gösterimi
- Deger Alani (Domain) Bir niteligin deger alani,
alabilecegi degerler kümesini tanimlar. Örnegin
sehir plaka kodlari 1-81 arasindadir. - Veri Tipi (data type) Verilerin hangi tipte
saklanacagini tanimlar.Örnegin sayisal
degerler integer tanimlanir.
8Niteliklerin Gösterimi
- Biçim (Format) Verilerin hangi biçimde
saklanacagini gösterir.Örnegin Tarih bilgisi
için gg.aa.yyyy formati - Büyüklük (size) Girilecek verilerin ne kadar
büyük olacagini tanimlar.Örnegin Soyad bilgisi
için 20 karakter
9Nitelik Türleri
- Çekirdek Nitelik (atomic attribute)En sade hali
ile tanimlanmis niteliklerdir. Alt parçalara
bölünemezler. - Birlesik Nitelik (composite attribute)Birden
fazla niteligin birlesmesi ile olusur.
10Nitelik Türleri
- Türetilmis Nitelik (derived attribute)Veri
tabaninda bir deger tutmayan, varolan degerlerden
birisini kullanarak hesaplanan degerlerdir. Kesik
dis çizgilerle gösterilir.
11Nitelik Türleri
- Birden Çok Deger Alabilen Nitelik(multivalued
attribute) - Bu nitelikler birden fazla deger alabilir.
Örnegin bir kisinin birden fazla mail adresinin
tutulmasi gereken durumlar olabilir.
12Nitelik Türleri
13(No Transcript)
14Varlik Tiplerinin Gösterimi
- Varlik (entity), veritabani sisteminde tek basina
anlam ifade edebilen ve diger varliklardan
ayristirilabilen herseydir. - Mutlaka ayristirici bir birincil anahtara sahip
olmalidir. - En az bir nitelige sahip olmalidir.
15Varlik Kümeleri
- Benzer özellikler içeren elemanlar, varlik
kümelerinde toplanir. - Örnegin, tüm kullanicilar, sistemde tek bir
varlik kümesine alinabilir. Çünkü veritabaninda
tutulacak özellikleri aynidir.
16Varlik Kümeleri
- Benzer özellikler içeren elemanlar, varlik
kümelerinde toplanir. - Örnegin, tüm kullanicilar, sistemde tek bir
varlik kümesine alinabilir. Çünkü veritabaninda
tutulacak özellikleri aynidir.
17Zayif Varliklar
- Tek basina sistemde bir anlam ifade etmezler.
- Baska varliklara bagimli olan varliklardir.
18ZayiF Varlik Örnekler
19(No Transcript)
20Baginti Tipleri
- Varliklar, veritabani sisteminde, birbirleri ile
baginti içinde bulunabilirler. - Baklava dilimi seklinde gösterilirler.
- Bagintilar iki veya daha fazla varligi birbirine
baglayabilirler.
21(No Transcript)
22(No Transcript)
23(No Transcript)
24(No Transcript)
25(No Transcript)
26Baginti Tipleri
27Bütünlük Kisitlari
- Bütünlük kisitlari 2 farkli konu üzerinde
yapilir.Eleman sayisi ve katilim.
28Eleman Sayisi Bütünlük Kisitlari
- Bire bir Baginti ( 1 - 1 Baginti )
- Bire bir bagintida bulunan elemanlar, karsi
taraftan sadece bir eleman ile eslesebilir. - Bir otobüs firmasinin bilet sisteminin veri
tabanini düsünelim.
29(No Transcript)
30(No Transcript)
31(No Transcript)
32Eleman Sayisi Bütünlük Kisitlari
- Bire bir Baginti ( 1 - 1 Baginti )
33(No Transcript)
34Eleman Sayisi Bütünlük Kisitlari
- Bire Çok Baginti ( 1 - N Baginti )
- Bagintida bulunan varliklardan bir tanesinin
elemaninin, diger varligin birden fazla
elemaniyla eslesebildigi bagintidir. - Hepsiburada.com gibi alisveris sitelerinin, adres
bilgilerini düsünelim
35Eleman Sayisi Bütünlük Kisitlari
- Bire Çok Baginti ( 1 - N Baginti )
36(No Transcript)
37Eleman Sayisi Bütünlük Kisitlari
- Çoga Çok Baginti ( M - N Baginti )
- Bagintida bulunan varliklarin her ikisinin
elemanlarinin, diger tarafin birden fazla elemani
ile eslesebildigi bagintidir. - Sinav ve sorularin bir veri tabaninda tutuldugunu
düsünelim
38Eleman Sayisi Bütünlük Kisitlari
- Çoga Çok Baginti ( M - N Baginti )
39(No Transcript)
40(No Transcript)
41Katilim Bütünlük Kisitlari
- Zorunlu Katilim ( mandatory )
- Zorunlu katilim olarak tanimlanmis bir varliga
ait elemanlarin, bagintinin diger tarafindaki
varliga eleman girilirken mutlaka bulunmasi
gerekir. - Yolcu - Koltuk örnegimizi tekrar ele alalim
42Katilim Bütünlük Kisitlari
- Zorunlu Katilim ( mandatory )
- Burada yolcu varligina, her yeni bir eleman
eklendiginde, ona ait bir koltuk numarasi da
tanimlanmalidir. - Girilmesi zorunlu olan taraftan çikan yola, düz
çizgi eklenerek gösterilir.
43Katilim Bütünlük Kisitlari
- Kismen (Opsiyonel) Katilim ( optional )
- Opsiyonel katilim olarak tanimlanmis bir varliga
ait elemanlarin, bagintinin diger tarafindaki
varliga eleman girilirken mutlaka bulunmasi
zorunlu degildir. - Yolcu - Koltuk örnegimizden devam edelim
44Katilim Bütünlük Kisitlari
- Kismen (Opsiyonel) Katilim (optional )
- Burada koltuklar varligina, yeni bir eleman
eklendiginde, ona bir yolcu oturtulmasi zorunlu
degildir. Koltuklar, sisteme önceden bos olarak
eklenebilir. - Girilmesi zorunlu olmayan taraftan çikan yola,
daire eklenerek gösterilir.
45Varolma Bagintisi
- Her zayif varligin bir var olma bagintisi olmasi
gereklidir. - Zayif varligin var olusu, hangi varliga bagliysa
ona dogru bir var olma bagintisi olusturulur. - Çift çizgili baklava dilimi içerisinde gösterilir.
46Varolma Bagintisi
47Özyineli Baginti
- Bir varligin kendisi ile kurdugu bagintidir.
- Bir varlik içerisinden, özel bir eleman
seçilecegi zaman, özyineli baginti kurulur. - Meclis için bir veritabani modeli olusturalim ve
bir kismini örnek olarak inceleyelim
48Özyineli Baginti
49VBÇnin Okunmasi
- VBÇ okunurken, belirli kurallara dikkat edilir ve
sira ile okunur. - Önce varliklar ve bu varliklari tanimlayan
nitelikler okunur. - Devaminda bagintilar okunur.
- Sonra eleman sayisi ve katilim bütünleme
kisitlari okunur.
50VBÇnin Okunmasi
51Kümelenme
- Bazi durumlarda, bazi varlik kümelerini ve
bunlarin aralarindaki bagintilari kullanarak yeni
bir baginti olusturmaya gereksinim duyulur. - Bu duruma kümelenme adi verilir.
52Kümelenme Örnegi
53VBÇ Tasarim Ipuçlari
- Bir veritabani sistemi modellenirken, iki önemli
bütünlük kuralina dikkat edilmelidir. - Varlik Bütünlügü Kurallari
- Her varlik mutlaka bir birincil anahtara sahip
olmali - Bir varliktaki iki kayit, ayni anahtar degerine
sahip olamaz. - Anahtar nitelik degerleri bos (NULL) olamaz.
54VBÇ Tasarim Ipuçlari
- Referans Bütünlügü Kurallari
- Yabancil anahtarlar referans verdikleri
varliklara ait birincil anahtarlar ile
eslesmelidir. - Bazi durumlarda yabancil anahtarlar bos olabilir.
55Veri Tabani Tasariminda Dikkat Edilmesi Gereken
Durumlar
- Gereksinimlerin dikkatle incelenerek sistemde
bulunmasi gereken varliklarin belirlenmesi. - Bu varliklarin birincil anahtarlarinin
tanimlanmasi - Varliklarin niteliklerinin tanimlanmasi
- Varliklar arasindaki bagintilarin tanimlanmasi
- Her bagintiya ait eleman sayisi ve katilim
kisitlarinin tanimlanmasi
56Veri Tabani Tasariminda Dikkat Edilmesi Gereken
Durumlar
- Her bagintiya tek ve anlamli bir ismin verilmesi
- Tasarimlarda gereksiz bagintilar kurmaktan
kaçinilmasi - Verilere erisim için kullanilan yollarin dikkatle
hazirlanmasi ve ayni bilgilerin tekrarli olarak
sistemde tutulmasindan kaçinilmasi - Tasarimlarda birden fazla alternatif
gelistirilerek, en uygun olaninin seçilmesi - Zayif varliklarin mutlaka çift çizgili kutularda
gösterilmesi ve her zayif varlik için en az bir
varolma bagintisinin kurulmasi
57VBÇ GÖSTERIMLERI ÖZETI
58Serhat KörükZafer TekkeTesekkürler