Zagrozenia Cywilizacyjne dla Srodowiska dr inz. Marek Mroczkowski

1
Zagrozenia Cywilizacyjne dla Srodowiskadr inz.
Marek Mroczkowski

• WYKLAD V
•  Zapobieganie powaznym awariom i kleskom
  zywiolowym
• Dzialania prewencyjne.Minimalizacja skutków
  Dzialania ratownicze

2
CELE DYREKTYWY SEVESO II

1. Przeciwdzialanie powaznym awariom z udzialem
   substancji niebezpiecznych.
2. Ograniczenie skutków dla ludzi i srodowiska.
3. Zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zycia i
   zdrowia ludzi oraz srodowiska.
4. Podejscie do kwestii zarzadzania w oparciu o
   ryzyko wystapienia awarii.

3
Przeglad
Przeglad wymogów dyrektywy Seveso II obowiazki ZZR obowiazki ZDR obowiazki kompetent-nych wladz krajów UE
Wymogi ogólne X X
Notyfikacja (zgloszenie) X X
Program Zapobiegania Awariom X X
Raport o Bezpieczenstwie X
Uwzglednienie efektu domino X
Plany operacyjno - ratownicze X
Uwzgled. w pl. przest. zagospodarow. X
Zglaszanie awarii X X X
Informowanie spoleczenstwa X
Zakaz uzytkowania X
Kontrole X
Informowanie Komisji UE X
4
PRZYKLAD UZYCIA SPRZETU RATOWNICZEGO
5
Nowoczesne podejscie

• Prowadzacy zaklady przemyslowe
• nie powinni uwazac, ze Dyrektywa jest ciezarem
  administracyjnym lecz,
• ze stanowi szanse zaprezentowania
• ich odpowiedzialnego podejscia
• do bezpieczenstwa zakladu.
• (
  - )

6
Informowanie o skutkach powaznych awarii I
Waznym elementem sytemu przeciwdzialania skutkom
powaznych awarii spowodowanych przez okreslone
dzialania przemyslowe lub wynikajace z innej
dzialalnosci ludzkiej (np. transport) jest
zapewnienie informacji o srodkach bezpieczenstwa
oraz odpowiednim zachowaniu sie w przypadku
powaznej awarii osobom, które moga byc narazone
na skutki takiego wypadku (obejmuje to równiez
informowanie opinii publicznej).
7
Informowanie o skutkach powaznych awarii II
Kwestia komunikowania sie ze spoleczenstwem
zajmuje sie Dyrektywa 82/501/EWG1, zasw
Dyrektywie 88/610/EWG2, poszerzono te
problematyke przez dodanie miedzy innymi aneksu
do Dyrektywy 82/501/EWG (Aneks VII), ustalajacego
elementy informacji, która winna byc przekazana
spoleczenstwu w przypadku wystapienia powaznej
awarii.
8
Unijna strategia informacyjna
Zaproponowana strategie informacyjna skladajaca
sie z dwóch poziomów informacji z których
pierwszy jest poziomem technicznym (to, co
okreslono w Aneksie VII), a drugi - pragmatycznym
(aktywna komunikacja). W wytycznych skupiono sie
glównie na pierwszym poziomie informacyjnym.
9
Unijna strategia informacyjna Dwustopniowa
strategia informacyjna
Techniczna - zawiera wytyczne dotyczace pelnej
tresci technicznej, zgodnie ze specyfikacja w
Aneksie VII moze miec ona charakter ogólny i
podlegac standaryzacji we wszystkich panstwach
czlonkowskich. Pragmatyczna zawiera zestaw
rekomendacji, zwiazanych z rzeczywista
komunikacja ze spoleczenstwem w przypadku
okreslonych zakladów typu Seveso II i warunków
lokalnych i jest uzalezniona od kontekstu
wydarzen (od charakteru kontekstowego).
10
Wymagania dotyczace informacji publicznej
Druga poprawka do z 7 grudnia 1988).
Znowelizowany Artykul 8(1) stanowi, iz Panstwa
czlonkowskie winny sie upewnic czy informacja
dotyczaca srodków bezpieczenstwa i poprawnych
zachowan, jakie nalezy zastosowac na wypadek
katastrofy, jest dostarczona w odpowiedni sposób
i bez upominania sie o nia osobom narazonym na
skutki powaznych awarii powstajacych podczas
dzialalnosci przemyslowej podlegajacej kontroli w
znaczeniu Artykulu 5. Informacja powinna byc
powtarzana i uaktualniana w odpowiednich
odstepach czasu. Powinna byc takze powszechnie
dostepna. Informacja ta winna zawierac tresc
wyszczególniona w Aneksie VII.
11
Rodzaje informacji publicznej
Pelna tresc komunikacji publicznej powinna byc
dostosowana do istniejacej sytuacji i warunków
lokalnych. Zaproponowano analityczne
rozróznienie rodzajów informacji publicznej
zwiazanej z zagrozeniem powodowanym przez
dzialania przemyslowe. Dwa pierwsze sa
informacja prewencyjna (tzn. zapewniona przed
wystapieniem hipotetycznej awarii), natomiast
trzeci ostatni odnosi sie do nastepstw
awarii. informacja typu prewencyjnego (ang.
Before-before) dotyczaca srodków zapobiegania
awarii. informacja typu aktualnego
(before-after) dotyczaca zachowania w trakcie
spodziewanej awarii. informacja typu post (ang
after-after) dostarczona po wystapieniu awarii.
12
Informacja publiczna
informacja dotyczaca awarii (tzn. informacje
co sie zdarzylo), oraz informacja dotyczaca
zachowania w naglej sytuacji kryzysowej (tzn.
informacje co nalezy zrobic).
13
Spelnienie podstawowych warunków w przypadku
wystapienia PA
istnienie centrum przekazujace komunikaty
(systemy alarmowe, radia zasilane bateryjnie,
itp.) istnienie pomieszczen do tymczasowego
pobytu ludnosci objetej zagrozeniem, takze osób
niebedacych mieszkancami danego terenu
dostosowanie tych pomieszczen, aby spelnione byly
warunki bezpiecznego schronienia w naglej
sytuacji kryzysowej mozliwosc odpowiedniego
zabezpieczenia wszystkich wlasciwych budynków
przed penetracja toksycznych gazów wyznaczone
z góry osoby odpowiedzialne za wdrozenie
natychmiastowych srodków bezpieczenstwa wiedza
na temat gotowosci ludnosci objetej zagrozeniem
do pozostawania w pomieszczeniach wewnatrz
budynków przez zadany czas.
14
Materialy o charakterze informacji publicznej
Istnieje wiele materialów zawierajacych wskazówki
dotyczace wlasciwej komunikacji spolecznej w
przypadku wystapienia powaznej awarii,
przygotowanych i rozpowszechnianych przez
organizacje miedzynarodowe i przemyslowe takze
przez uprawniona administracje publiczna oraz
organizacje typu ratowniczego, które mozna
wykorzystac w celu okreslenia kto powinien
przekazywac informacje oraz co powinno byc
komunikowane komu i w jaki sposób.
15
Materialy o charakterze informacji publicznej II
W wielu krajach Istnieje wielka róznorodnosc
kanalów i srodków, które lacznie wykorzystuje sie
do przekazywania róznorodnych rodzajów
informacji. Obejmuja one dystrybucje materialów
bezposrednio do mieszkan lub poczta, szkolenie
wykwalifikowanych informatorów (np. nauczycieli),
przygotowanie eleganckich broszur, specjalnych
wydan gazet lub nagran wideo, spotkan publicznych
a takze organizacje drzwi otwartych, podczas
których mozna odwiedzac instalacje przemyslowe.
Pewne informacje, których nie rozpowszechnia sie
szeroko tymi metodami, mozna znalezc w
materialach o bardziej ograniczonej dystrybucji,
takich jak broszury dla wybranych grup odbiorców
(np. studenci czy nauczyciele).
16
Monitoring i obserwacja
Bliska wspólpraca miedzy przedstawicielami wladz
oraz przemyslem jest szeroko postrzegana jako
warunek konieczny dla sukcesu kampanii
informacyjnej. Wymaganie to jest wspólne dla
wszystkich panstw czlonkowskich, pomimo róznic w
rozpisaniu kompetencji w zakresie podawania
informacji do wiadomosci publicznej. Srodowiska
przemyslowe wspólnie skarza sie, ze istnieje
pokrywanie sie kompetencji niektórych organów
administracji, których zakresy odpowiedzialnosci
czasami wzajemnie na siebie zachodza utrudnia to
wspólprace i sprawia, iz pochlania ona wiecej
czasu a tym samym obniza to sprawnosc
komunikowania sie ze spoleczenstwem.
17
Plany operacyjno ratownicze
Opracowanie wewnetrznego planu operacyjno -
ratowniczego jest obowiazkiem podmiotu
prowadzacego zaklad o duzym ryzyku. Plan ten
zapewnia pelna informacje niezbedna do
prowadzenia dzialan ratowniczych, prewencyjnych i
kontrolno-rozpoznawczych, ze szczególnym
uwzglednieniem dzialan ratowniczych w zakladzie o
duzym ryzyku.
18
Obowiazki prowadzacych zaklady o zwiekszonym i o
duzym ryzyku wystapienia PA
Zgloszenie dzialalnosci do wlasciwego organu PSP
(zaklad o zwiekszonym ryzyku do komendanta
powiatowego, natomiast zaklad o duzym ryzyku do
komendanta wojewódzkiego), oraz do wiadomosci
wojewódzkiemu inspektorowi ochrony
srodowiska, Sporzadzenie programu zapobiegania
powaznym awariom przemyslowym, a nastepnie
przedlozenie go wlasciwemu organowi PSP, oraz do
wiadomosci wojewódzkiemu inspektorowi ochrony
srodowiska
19
Zgloszenie
1) oznaczenie prowadzacego zaklad, jego adres
zamieszkania lub siedziby, 2) adres zakladu, 3)
informacje o tytule prawnym, 4) charakter
prowadzonej lub planowanej dzialalnosci, 5)
rodzaj instalacji i istniejace systemy
zabezpieczen, 6) rodzaj, kategorie i ilosc oraz
charakterystyke fizykochemiczna, pozarowa i
toksyczna substancji niebezpiecznej, 7)
charakterystyke terenu w bezposrednim sasiedztwie
zakladu, ze szczególnym uwzglednieniem czynników
mogacych przyczynic sie do zwiekszenia zagrozenia
awaria przemyslowa lub poglebienia jej skutków.
20
Program zapobiegania awariom
Program powinien zawierac w szczególnosci 1)
okreslenie prawdopodobienstwa zagrozenia awaria
przemyslowa, 2) zasady zapobiegania oraz
zwalczania skutków awarii przemyslowej
przewidywane do wprowadzenia, 3) okreslenie
sposobów ograniczenia skutków awarii przemyslowej
dla ludzi i srodowiska w przypadku jej
zaistnienia, 4) okreslenie czestotliwosci
przeprowadzania analiz programu zapobiegania
awariom w celu oceny jego aktualnosci i
skutecznosci.
21
Obowiazki prowadzacego zaklad o duzym ryzyku sa
nastepujace
a. opracowanie i wdrozenia systemu bezpieczenstwa
stanowiacego element ogólnego systemu zarzadzania
i organizacji zakladu, b.  opracowanie i
przedlozenie wlasciwemu komendantowi
wojewódzkiemu PSP oraz wojewódzkiemu inspektorowi
ochrony srodowiska  raportu o bezpieczenstwie, c. 
 opracowania  i przedstawienie do zatwierdzenia
wlasciwemu komendantowi wojewódzkiemu PSP
wewnetrznego planu operacyjno-ratowniczego, d. dos
tarczenie wlasciwemu komendantowi wojewódzkiemu
PSP informacji niezbednych do opracowania
zewnetrznego planu operacyjno-ratowniczego.
22
System bezpieczenstwa w zakladzie typu Seveso II
W systemie bezpieczenstwa nalezy uwzglednic  
1)  okreslenie, na wszystkich poziomach
organizacji, obowiazków pracowników
odpowiedzialnych za dzialania na wypadek awarii
przemyslowej   2)  okreslenie programu
szkoleniowego oraz zapewnienie szkolen dla
pracowników, o których mowa w pkt 1, oraz dla
innych osób pracujacych w zakladzie   3) 
funkcjonowanie mechanizmów umozliwiajacych
systematyczna analize zagrozen awaria przemyslowa
oraz prawdopodobienstwa jej wystapienia   4) 
instrukcje bezpiecznego funkcjonowania
instalacji, w której znajduje sie substancja
niebezpieczna, przewidziane dla normalnej
eksploatacji instalacji, a takze konserwacji i
czasowych przerw w ruchu
23
System bezpieczenstwa w zakladzie typu Seveso II
W systemie bezpieczenstwa nalezy uwzglednic  
5)  instrukcje sposobu postepowania w razie
koniecznosci dokonania zmian w procesie
przemyslowym   6)  systematyczna analize
przewidywanych sytuacji awaryjnych, sluzaca
wlasciwemu opracowaniu planów operacyjno-ratownicz
ych   7)  prowadzenie monitoringu funkcjonowania
instalacji, w której znajduje sie substancja
niebezpieczna, umozliwiajacego podejmowanie
dzialan korekcyjnych w przypadku wystapienia
zjawisk stanowiacych odstepstwo od normalnej
eksploatacji instalacji   8)  systematyczna
ocene programu zapobiegania awariom oraz systemu
bezpieczenstwa, prowadzona z punktu widzenia ich
aktualnosci i skutecznosci   9)  analize planów
operacyjno-ratowniczych
24
Plany operacyjno-ratownicze
Plany operacyjno-ratownicze zawieraja w
szczególnosci 1) zakladane dzialania sluzace
ograniczeniu skutków awarii przemyslowej dla
ludzi i srodowiska, 2) propozycje metod i
srodków sluzacych ochronie ludzi i srodowiska
przed skutkami awarii przemyslowej, 3)
informacje o wystepujacych zagrozeniach,
podjetych srodkach zapobiegawczych i
odzialaniach, które beda podjete w przypadku
wystapienia awarii przemyslowej, przedstawiana
spoleczenstwu i wlasciwym organom Panstwowej
Strazy Pozarnej, wojewodzie, wojewódzkiemu
inspektorowi ochrony srodowiska, staroscie,
wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta,
4) wskazanie sposobów usuniecia skutków awarii
przemyslowej i przywrócenia srodowiska do stanu
poprzedniego, a w przypadku gdy nie jest to
mozliwe - okreslenie zabiegów, których celem jest
rekultywacja, 5) wskazanie sposobów zapobiegania
transgranicznym skutkom awarii przemyslowej
25
Plany wewnetrzne
Plan wewnetrzny sporzadzany przez prowadzacego
zaklad o duzym ryzyku obejmuje teren tego zakladu
i powinien zawierac 1) podstawowe informacje
dotyczace lokalizacji i dzialalnosci zakladu, 2)
okreslenie wystepujacych zagrozen i procedur
prowadzenia na terenie zakladu dzialan
ratowniczych sluzacych ochronie ludzi i
srodowiska przed skutkami awarii, wraz ze
wskazaniem przewidzianych do tego celu srodków i
metod, 3) wskazanie sposobu postepowania
poawaryjnego, 4) dokumentacje graficzna
sporzadzona w skali zapewniajacej czytelne
przedstawienie wymaganych informacji
26
Plany zewnetrzne I
Plany zewnetrzne, sporzadzane przez komendantów
wojewódzkich Panstwowej Strazy Pozarnej, obejmuja
teren poza zakladem o duzym ryzyku, który moze
byc narazony na skutki powaznej awarii, i powinny
zawierac 1) wskazanie osób upowaznionych do
uruchamiania procedur ratowniczych, osoby
kierujacej dzialaniami ratowniczymi oraz
nadzorujacej i koordynujacej dzialania w zakresie
usuwania skutków awarii, 2) zbiorczy wykaz sil i
srodków sluzb ratowniczych oraz sluzb
wspomagajacych, przewidzianych do prowadzenia
dzialan ratowniczych i usuwania skutków awarii,
27
Plany zewnetrzne II
3) opis systemu przedstawiania spoleczenstwu
informacji o wystepujacych zagrozeniach
zwiazanych z dzialalnoscia zakladu, podjetych
srodkach zapobiegawczych i dzialaniach, które
beda podejmowane w razie wystapienia awarii, 4)
procedury powiadamiania ludnosci i wlasciwych
organów administracji o zagrozeniu awaria lub jej
wystapieniu, 5) procedury dotyczace ewakuacji
ludnosci, 6) procedury udzielania pomocy
medycznej osobom poszkodowanym, 7) procedury
postepowania zwiazane z mozliwoscia wystapienia
transgranicznych skutków awarii,
28
Plany zewnetrzne III
8) procedury postepowania poawaryjnego, 9)
okreslenie sposobów zabezpieczenia logistycznego
dzialan ratowniczych, 10) inne niezbedne
informacje wynikajace ze specyfiki zagrozenia
oraz lokalnych uwarunkowan. Komendanci powiatowi
sa odpowiedzialni za przyjmowanie zgloszen oraz
akceptacje programów zapobiegania powaznym
awariom przemyslowym w ZZR. Jednakze zadaniem
wymagajacym z ich strony najwiekszego wysilku
bedzie obowiazek przeprowadzania corocznych
czynnosci kontrolno - rozpoznawczych.
29
Uwagi koncowe I

• Jestes swiadkiem wypadku z udzialem TSP -
  powiadom natychmiast w jakikolwiek sposób straz
  pozarna i policje. Podaj istotne dane
• miejsce zdarzenia
• charakter zdarzenia ZAPAMIETAJ pojazdy
  samochodowe- cysterny przewozace niebezpieczne
  /TSP/ sa oznakowane zóltymi prostokatnymi
  tablicami z czarnymi napisami cyfrowymi,
  oznaczajacymi rodzaj niebezpiecznej substancji
  wedlug miedzynarodowych oznaczen, umieszczonymi z
  tylu i z przodu pojazdu w nastepujacy sposób np.
  benzyny- paliwa silnikowe 33 - nr rozpoznawczy
  niebezpieczenstwa 1203 - nr substancji wg wykazu
  ONZ

30
Uwagi koncowe II

• podaj swoje dane
• Nie badz kibicem zdarzenia, ale oddal sie z
  miejsca wypadku, aby zminimalizowac ryzyko
  zatrucia.
• Idz w kierunku prostopadlym do kierunku wiatru -
  szybko wydostaniesz sie ze strefy skazenia.
• Chron swoje drogi oddechowe, oczy - wykonaj filtr
  z dostepnych ci materialów (szalik, recznik, pola
  kurtki czy plaszcza), zaslon oczy.
• Jesli jestes w samochodzie zamknij okna, wlacz
  wentylacje wewnetrzna- staraj sie jak najszybciej
  opuscic strefe skazenia.

31
Uwagi koncowe III

• Stosuj sie scisle do polecen sluzb ratowniczych
  lub komunikatów przekazywanych przez lokalne
  srodki przekazu- radio, TV, megafony.
• Jesli istnieje prawdopodobienstwo, ze toksyczne
  srodki przemyslowe przenikna do twojego domu to
• Wlacz radio i stosuj sie do polecen wydanych
  przez lokalne wladze (sluzby ratownicze).
• Uszczelnij wszystkie otwory okienne,
  wentylacyjne, drzwi - oklejajac je tasma klejaca,
  obkladajac rulonami z mokrych reczników czy
  przescieradel, wypelniajac wszelkie otwory
  pakulami, gaza itp.
• Oddychaj przez maseczke wykonana z gazy, waty,
  recznika itp.

32
Uwagi koncowe IV

• Pozostan w wewnetrznej czesci budynku przy
  zamknietych drzwiach - w przypadku, gdy istnieje
  niebezpieczenstwo skazenia chlorem udaj sie na
  wyzsze kondygnacje np. do sasiadów. W przypadku
  amoniaku - kieruj sie do pomieszczen na niskich
  kondygnacjach.
• Nie jedz zywnosci i nie pij plynów, które mogly
  ulec skazeniu.
• Duza iloscia biezacej wody przemyj oczy, usta,
  nos, wez prysznic. W obu przypadkach JESLI
  UZNASZ, ZE ULEGLES SKAZENIU - SKORZYSTAJ Z POMOCY
  LEKARZA