Bilgisayar Destekli Takdimler

1
Çag Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2
Uluslararasi Hukukta Güncel Sorun Alanlari
Yrd. Doç.Dr. Sami Dogru
3
Kaynaklar
1. Uluslararasi HukukTemel Ders Kitabi, Yücel
Acer ve Ibrahim Kaya, Ankara, 2014. 2.
Uluslararasi Hukuk, Hüseyin Pazarci, Ankara,
2014. 3. Uluslararasi Hukukta Güncel Sorun
Alanlari, Editör Murat SARAÇLI, Ankara, 2012. 4.
Türk Dis Politikasinin Baslica Sorunlari, Hüseyin
Pazarci, Ankara, 2015.
4
1. Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
2. Uluslararasi Hukukun Tanimi
3. Uluslararasi Hukukun Dayanagi
5
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
Uluslararasi topluma bakildiginda degisik
düzeylerde varliklarini sürdüren bir çok birimle
karsilasilir. Bunlarin basinda 1. Devletler
6
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
2. Hükümetlerarasi uluslararasi örgütler Ör
BM, Avrupa Konseyi, NATO -Devletler
disindadir. - Varligi ile faaliyetleri herhangi
bir devletin hukuk düzenine bagli degildir.
7
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
3. Ara birimler Ör - Vesayet altinda
topluluklar ya da ulusal kurtulus hareketleri
- Devlet niteligi kazanmamistir
Gelismeleri zamanla tamamlanan veya
ortadan kalkan birimlerdir..
8
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
4. Hükümetler disi uluslararasi örgütler Ör
Uluslararasi Olimpiyat Komitesi, Avrupa Futbol
Federasyonu (UEFA) - Belirli bir alanda
uzmanlasmis ve bu alanda faaliyet gösteren -
Ulusal birimler arasinda uluslararasi düzeyde
kurallar koyan ve bunlarin faaliyetlerini
düzenleyen, - Evrensel veya bölgesel düzeyde
mesleki yada uzman kuruluslardir
9
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
5. Ulusal hukuk kisileri - Gerçek
Kisiler - Tüzel kisiler
10
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk

• Özetle
• Devletler,
• Hükümetlerarasi Uluslararasi Örgütler (BM, NATO
  Vb.)
• Ara Birimler (Vesayet altindaki devletler, ulusal
  kurtulus hareketler vb.)
• Hükümetler Disi Uluslararasi Örgütler (UEFA,
  Uluslar arasi Olimpiyat Komitesi vb.)
• Ulusal Hukuk Kisileri (Gerçek ve Tüzel Kisiler)

11
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
Bu birimler arasindaki iliskileri etkileyen
ögeler sunlardir 1) Özellikle ekonomik ve
askeri olanaklar dahil güç, 2) Din dahil her
türlü inanç ve deger yargisini kapsadigi
biçimiyle genis anlamda ahlak, 3) Maddi
çikarlar dahil bir çok degisik amacin etkilerine
bagli olarak olusturulan siyaset, 4) Hukuk.
12
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
Hukuk, genel anlamda belirli bir toplumu
olusturan kisiler arasindaki iliskileri
düzenleyen kurallar bütününü belirtmektedir.
Uluslararasi düzeyde faaliyet gösteren kisiler
arasindaki iliskileri düzenleyen hukuk kurallari
günümüzde üç biçimde ortaya çikmaktadir -
Ulusal hukuk - Ulus-üstü hukuk, -
Uluslararasi hukuk.
13
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
1) Ulusal hukuk (national law) - Anayasasi,
- Yasalari - Tüzük - Yönetmelik vb.
Bunlar kuralin kaynagini belirtir Uluslararasi
nitelikte bir içerige sahip olabilir.
14
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
Ör - Yabanci yatirimlarin kosullarini
düzenleyen iç hukuk kurallari, - Uluslararasi
hukukun iç hukuk düzenlemelerine biraktigi ya da
düzenlemedigi çerçevede konsolosluk iliskileri
15
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
2) Ulus-üstü (supranational) hukuk
Ulus-üstü otorite tarafinda tek tarafli olarak
konulan kurallaridir. Avrupa Birligi hukuku
(European Union Law) bunun tipik örnegini
olusturur. - Hem üye devletler hem de - Üye
devletler yetkisi altinda bulunan gerçek ve tüzel
kisiler üzerinde etki dogurur.
16
Uluslararasi Toplum Iliskileri ve Hukuk
3) Uluslararasi hukuk Devletlerarasi bir
hukuk düzeni çerçevesinde devletlerin ve kimi
zaman uluslararasi örgütlerin esitlik iliskisi
içinde birlikte olusturduklari kurallaridir.
Iste incelemeuluslararasi hukuk
17
Uluslararasi Hukukun Tanimi
Tanim
- Uluslararasi toplumun hukukudur. - Farkli
tanimlar vardir - Günümüzde olusan temel görüs
çerçevesinde uluslararasi hukuk, basta devletler
olmak üzere uluslararasi kisilige sahip birimler
arasindaki iliskileri düzenleyen kurallar bütünü
olarak tanimlanmaktadir.
18
Uluslararasi Hukukun Tanimi
Hukuk Kisiligi
- Uluslararasi alanda hak ve borç sahibi
olmayi, - Haklarini dogrudan dogruya
uluslararasi alanda koruma ehliyetini ve -
Uluslararasi sorumlulugun dogabilmesini ifade
eder.
19
Uluslararasi Hukukun Tanimi
Hukuk Kisiligi
Uluslararasi hukuk kisililer - Uluslararasi
hukuk normlari olusturup, andlasmalar akdeder,
- Diplomatik iliski kurabilir, - Uluslararasi
örgütlere üye olabilir, - Uluslararasi
mercilere bizzat basvurabilirler.
20
Uluslararasi Hukukta Terim Sorunu
Ingilizce international law ya da law of
nations Fransizca droit international ya da
droit des gens Almanca Völkerrecht. Türkçe -
Huku-u Milel/Hukuk-u Düvel - Devletler Umumi
Hukuku (Devletler Genel Hukuku) - Milletlerarasi
Hukuk ve Uluslararasi Hukuk - Uluslararasi Kamu
Hukuku
Uluslararasi Hukuk
21
Uluslararasi Hukukun Niteligi
Uluslararasi hukuk bir hukuk düzeninin sahip
oldugu tüm özelliklere sahiptir. Bir hukuk
düzeni iki temel özellik gösterir 1) Uyulmasi
zorunlu kurallar bütünü olusturmak, 2)
Örgütlenmis bir toplumsal yapi araciligi ile bu
kurallara uyulmasini yaptirim yoluyla saglamak.
22
Uluslararasi Hukukun Niteligi
1) Uyulmasi zorunlu kurallar bütünü olusturmak
Uluslararasi hukuk ona bu niteligi veren iki
kosula da sahiptir a) Hukuk kurallarini
olusturmak için gerekli olan yetkilerle
donatilmis bir toplumsal otoritenin varligi,
b) Bir düzenin hukuk düzeni olusturabilmesi için
bunlara uyulmasinin zorunluluguna inanilmasidir.
23
Uluslararasi Hukukun Niteligi
a) Toplumsal Otoritenin Varligi - Devletler -
Uluslararasi örgütler Bunun iç hukuktan farkli
olmasi, sadece bir örgütlenme biçimi sorunudur.
24
Uluslararasi Hukukun Niteligi
b) Kurallara Uyulmasinin Zorunluluguna
Inanilmasi - Devletlerce ve - öteki
uluslararasi kisiler
25
Uluslararasi Hukukun Niteligi
2) Örgütlenmis bir toplumsal yapi araciligi ile
bu kurallara uyulmasini yaptirim yoluyla
saglamak. Elestiriler - Zorunlu yargi yok
UAD, UCM, AIHM - Yürütme Organi Yok Her
devlet kendisi ihkak-i hak zararla karsilik,
misilleme, askeri müdahale gibi BM Zorlama
önlemleri
26
Uluslararasi Hukukun Niteligi
Sonuç olarak bütün zaaflarina karsin,
uluslararasi hukuk, bir hukuk düzenin sahip
olmasi gereken iki temel özelligi olan - Gerek
uyulmasi zorunlu kurallar içermesi, -Gerekse
bunlarin uygulanmasinin saglanmasi açisindan bir
hukuk düzeni niteligine sahiptir.
27
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
Uluslar arasi hukuk kurallarinin baglayiciliginin
dayanagi nedir? Baslica üç temel kuram grubundan
söz edilir 1) Dogal Hukuk Görüsü, 2)
Iradeci Görüs, 3) Objektivist Görüs
28
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
1) Dogal Hukuk Görüsü - Doganin bir düzeni
var - Bu da bireylerin ve devletlerin iradesi
disinda, birtakim kurallari kaçinilmaz kilar Iki
temel yaklasim var a. Hukuk kurallarinin
olusumu kutsal iradenin varligina dayanir. b.
Insan akil ve vicdaninin saptadigi birtakim üstün
kurallardir.
29
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
1) Dogal Hukuk Görüsü a. Kutsal irade/dini
temeller - Ispanyol tanribilimcileri ilk
ortaya atmislar Fransisco Vitoria
(1486-1546), Fransisco Suarez (1548-1617)
ve Albertico Gentilis - Günümüzde
Papalik hala bu anlayisi benimser.
30
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
1) Dogal Hukuk Görüsü b) Insan akil ve
vicdani - Insan akli dogada bulunan üstün
kurallari bulur. - Bunlar dogal hukuku
olusturur. -Temsilcisi Hollandali
diplomat ve filozof olan Grotius (Hugo de Groot)
(1583-1645)tur. Alman Samuel Pufendorf
31
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
1) Dogal Hukuk Görüsü Elestiri -Bu tür hukuk
kurallarinin onu degerlendirecek kisiye göre
degisebilme olasiligidir Gerek kutsal
iradeye gerekse insan akil ve mantigina
dayansin Degisik nitelik ve içerikteki kurallar
ortaya çikar Nitekim uluslararasi yargi ve
hakemlik organlarinin hiçbir kararinda bu görüse
raslanmaz. Istisna Insan Haklari
32
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
2) Iradeci Görüs - Uluslar arasi hukukun
dayanagi devletlerin iradesidir. - Bu anlayista
iki temel kuram gelistirilmis a) Kendi
Kendini Sinirlama Kurami, b) Bilesik Irade
Kurami.
33
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
2) Iradeci Görüs a) Kendi Kendini Sinirlama
Kurami Devlet, kendi iradesi disinda hiçbir
otoriteye tabi degildir. Devlet, sinirsiz olan
yetkilerini ancak kendisi sinirlamasi sonucu
uluslar arasi hukuk kurallari dogar. - XIX. yy
Alman hukukçusu George Jellinek - Elestiri
Devlet her an kendi koydugu kurallardan
kurtulabilir.
34
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
2) Iradeci Görüs b) Bilesik Irade Kurami
-Devletlerin iradeleri bir ortak irade olarak
birlesince uluslar arasi hukuk meydana gelir.
- Devletlerin ayni yöndeki iradeleri kaynasir ve
üstün iradenin ürünü olarak uluslararasi hukuk
dogar.
35
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
2) Iradeci Görüs b) Bilesik Irade Kurami
Bu görüsün en önemli temsilcisi olan Alman
hukukçu Heinrich Triepele göre, buradaki
bilesik irade (Vereinbarung), andlasmalarin
(Vertrag) imzalanmasi sirasinda birlesen degisik
iradelerden olusan ortak iradeden farklidir.
- Yarari Devletler tek yanli vaz geçemez -
Elestiri Varligi kanitlanamaz.
36
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
3) Objektivist Görüs - Uluslararasi hukukun
dayanagi her türlü iradenin disindadir Iki
kuram a) Normcu kuram, b) Toplumbilimci
kuram.
37
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
3) Objektivist Görüs a) Normcu kuram -
Kurucusu, Avusturyali Profesör Hans Kelsendir
Hukuk, tamamen ve münhasiran normatif bir
ilimdir. - Her hukuk sistemi bir takim
normlardan olusur Her norm kendisinden daha
üstün bir norma dayani Normlar Hiyerarsisi.
En üstte Temel Kural (Grund Norm) vardir
Pacta sunt servanda (ahde vefa) ilkesidir.
38
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
3) Objektivist Görüs a) Normcu kuram A.
Verdross da pacta sun servanda ilkesini kabul
etmis, ama bunun dayanaginin ahlak ve adalet
oldugunu belirtmistir. Elestiri temel
kuralin varligi kanitlanmamis bir varsayima
dayanir
39
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
3) Objektivist Görüs b) Toplumbilimci
(Sosyolojik) Kuram - Toplum ve hukuk düzeni
arasindaki iliski toplumsal dayanismaya dayanir
(Leon Duigit) - George Scelle tarafindan ortaya
atilmistir. Toplumsal dayanisma 1) benzesme,
2) is bölümü yoluyla mümkündür. Toplumun
yasayabilmesi için, bu dayanisma kurallarina
uyulmasi gerekir
40
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
3) Objektivist Görüs a) Toplumbilimci
(Sosyolojik) Kuram Hukuk kurallari bu toplumsal
dayanismadan dogar. Kural koyucunun islevi,
hukuk kurallarini yaratmak degil, sadece
dayanismadan kaynaklanan kurallari açiklamaktir.
Kuralin baglayiciligi da kural koyucunun
iradesine degil, o kurallarin toplumsal
dayanismaya uygunluguna baglidir.
41
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
3) Objektivist Görüs a) Toplumbilimci
(Sosyolojik) Kuram George Scelle, bu temel
kurami uluslar arasi topluma uygular Bu
uluslar arasi toplum da içindeki devletler
vasitasiyla uluslararasi hukuku yaratmaktadir.
Böylece, devlet hem ulusal hem de uluslar arasi
hukuk kurallarini belirten tek otorite olarak bir
görevsel ikilik içinde bulunmaktadir.
42
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
3) Objektivist Görüs a) Toplumbilimci
(Sosyolojik) Kuram Bu yolla olusan uluslar
arasi hukukun dayanagi da toplumlararasi
dayanisma dir Elestiri oplumsal dayanismanin
hukuk kurallarinin olusmasini otomatik bir
biçimde sagladigi
43
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
Degerlendirme
- Hiç biri, bugün uygulanan uluslar arasi
hukukun dayanagini açiklamaya yeterli degildir.
- Bu nedenle, günümüz hukukçulari hukukun
dayanagini hukuk disi sorun oldugunu ve hukuksal
verilerle çözüme baglanamayacagini
belirtmektedirler. - Uygulanan uluslar arasi
hukukta ise, uluslararasi hukukun dayanagini
açiklayan verilere rastlanmaktadir UADnin
kimi kararlarinda toplumbilimci kuramin da ileri
sürdügü gibi, toplumsal gereksinimden dogacak her
kuralin baglayici bir hukuk kurali olusturmasi
için, bu kuralin hukukun gerektirdigi biçimde
belirtilmesi gerektigi,
44
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
Degerlendirme (Dogal Hukuk Görüsü, Iradeci
Görüs, Objektivist Görüs)
Bu çerçevede UADnin kimi kararlarinda -
Normcu kuramda kabul edildigi gibi, bir hukuk
kuralinin baglayici nitelik kazanabilmesinde bir
üstün kuralin varliginin gerektigi, - Ancak, bu
üstün kurallarin arkasinda (gerek pacta sunt
servanda gerekse de iyi niyet ilkesi) devletlerin
bu kurallari kendi iradeleriyle kabul etmis olma
gerçeginin yattigi belirtilmektedir.
45
Uluslararasi Hukukun Dayanagi
Degerlendirme (Dogal Hukuk Görüsü, Iradeci
Görüs, Objektivist Görüs)
Bu çerçevede UADnin kimi kararlarinda
Dolayisiyla, söz konusu hükümlere bakarak, -
UADnin uluslararasi hukukun dayanagi konusunda
objektivist ve iradeci görüslerin çesitli
kuramlarini içeren - pragmatik ve bagdastirici
bir anlayisa sahip bulundugu söylenebilir.
46
Çag Üniversitesi Hukuk Fakültesi