PSYCHODRAMA U DZIECI

1
PSYCHODRAMA U DZIECI

• Terapia grupowa
• Wyklad
• Bernadetta Izydorczyk

2
Literatura

• Alfons Aichinger, Walter Holl Psychodrama.
  Terapia grupowa z dziecmi.Wyd.Jednosc,Kielce,1999

3
Grupa rówiesnicza - wazna dla rozwoju dziecka jak
rodzina! Funkcje grupy

• daje mozliwosc aktywnego przezycia konfliktów we
  wspólnym dzialaniu (zabawie)
• pozwala na nauke nowych ról, które nie znaja
  ograniczen zwiazanych z wiekiem, plcia
• nauka i sprawdzenie obowiazujacych norm
  spolecznych
• Uczy komunikacji i wspólpracy pozwala
  przezwyciezyc dzieciecy egocentryzm
• Nowe w/w doswiadczenia zmiany rozwojowe w
  pojmowaniu samego siebie ( poznanie uczuc bycia
  jednym z wielu) bycie lubianym i wspóldzialanie
  w grupie

4
Moreno psychodrama u dzieci

• Pod wzgledem historycznym psychodrama wywodzi
  sie z poczatków zabawy (.....),która nabrala
  nowego znaczenia przed wybuchem I wojny
  swiatowej, kiedy to zaczelismy bawic sie z
  dziecmi w ogrodach i na ulicach Wiednia. Zabawa
  jako zasada samowyleczenia i terapii grupowej
  ,jako jedna z form pierwotnych doswiadczen(....)
  zabawa jako pozytywny czynnik zwiazany ze
  spontanicznoscia i kreatywnoscia. Podnieslismy
  zabawe do rangi metodycznej, systematycznej
  zasady(moreno,1973)

5
Teoria ról i rozwoju i glówne techniki
psychodramy wywodza sie z doswiadczen w pracy
z dziecmi

• Moreno doswiadczenia
• 1917- 1919 - socjometryczne badania niemowlat i
  dzieci w szpitalu w Mittendorf
• 1931- 1932 w/w badania w przedszkolach i
  szkolach w Nowym Yorku, trening spontanicznosci i
  podzialu na role w Hudson School (osrodku
  wychowawczym dla dziewczat z trudnosciami
  wychowawczymi)

6
Inni i doswiadczenia pracy psychodrama z dziecmi
- tradycja amerykanska

• USA od lat 60 tych (Drabkova, Lockwood, Harr,
  Shearon, Stockvis, Zacharias). Przedstawianie
  realnych sytuacji a pracy z dziecmi
• Shearon - wykorzystywal klasyczny proces
  psychodramy w terapii dzieci
• - z ograniczeniem czasowym fazy zabawy ( do
  kilku minut krótki czas koncentracji uwagi
  dziecka)
• - duze znaczenie dla fazy rozgrzewki
• - nacisk na faze powtórzen (nowe role sa
  cwiczone i wzmacniane)
• - male znaczenie katharsis

7
Inni i doswiadczenia pracy psychodrama z dziecmi
- tradycja francuska i niemiecka

• Psychodrama we Francji - analitycy Szkoly
  Paryskiej (Lebovici) psychodrama analityczna
  - technika leczenia analitycznego
• Psychologiczna Poradnia dla dzieci i mlodziezy w
  Ulm terapia grupowa i psychodrama u dzieci
  musi spelniac w/w wymagania (w przeciwienstwie
  do doroslych)
• - szybkie przejscie od wyobrazen i uczuc do
  ich motorycznego wyrazenia
• - impulsywnosc i gwaltownosc
• - slabo ustrukturowana osobowosc z minimalna
  tolerancja na frustracje i sladowym sterowaniem,
  niedostatecznie wyksztalcone sumienie
• - niewerbalna komunikacja przy pomocy
  dzialania,
• - potrzeba swobody ruchów i zabawy

8
W trakcie trwania zabawy dziecko przezywa
siebie jako konstruktora wlasnego swiata.
Centralne znaczenie symbolicznej zabawy!

• Im mlodsze dziecko tym czesciej przestawia swoje
  wewnetrzne zycie w zabawie i dzialaniu
• Im starsze tym wiecej komunikacji werbalnej
• Istotna rola zabawy symbolicznej dzieci same
  tworza konstelacje wewnetrznych obrazów, aby
  znalezc rozwiazanie swych konfliktów, problemów,
  zadan
• Zabawa - to kreatywna inscenizacja konfliktu,
  aktywne przelozenie i akceptacja doswiadczen nad
  pokonywaniem problemów dziecka
• Dziecko odkrywa w niej kreatywny wymiar i
  dystansuje sie do konkretnej rzeczywistosci,
  sprowadzajac ja do roli swiata jednego z wielu.

9
Konstelacja para terapeutów- kilkoro dzieci
podobienstwo do sytuacji rodzinnej

• Wyzwolony we wspólnej zabawie z terapeutami
  stosunek przekaz kontra przekaz to wazny
  element terapii
• Terapeuci dzieci w zabawie uklad podobny jak
  w rodzinie mozna przebieg dziecinstwa
  przeniesc na scene odgrywac uwewnetrznione
  nastroje ,stany
• Dzialania w grupie dzieciecej mozna przyrównac do
  ponownej inscenizacji specyficznych faz w rozwoju
  dziecka w jego spolecznym kontekscie
• Podejscie psychodynamiczne- w grupie
  reprodukowane sa z zycia rodzinnego, jego
  podsystemów
• Podejscie socjodynamiczne - grupa to spoleczna
  rzeczywistosc, w której mozna wyksztalcic pewne
  kompetencje i sposób poslugiwania sie jezykiem

10
Teoria osobowosci Moreno (czlowiek jako spoleczny
atom) wymaga terapii w grupach - wyleczenie
wyplywa ze spotkania z innymi

• Pomoc w wyleczeniu wymaga wspólpracy i
  wzajemnosci w dzialaniu w spotkaniu z innymi
  ludzmi
• Psychodrama nie ogranicza sie do leczenia
  zaburzen
• Psychodrama wspiera i rozwija spontanicznosc i
  kreatywnosc dziecka
• Tam gdzie natrafia na ograniczenia, zakazy
  próbuje zbudzic je do nowego zycia( w
  symbolicznej zabawie)

11
Faza przygotowawcza do psychodramy dzieciecej

• 1/ Ustalenie wskazan dla kazdego dziecka
  (problemy w relacjach z rodzina, otoczeniem
  spolecznym, szkolnym
• 2/ Przeciwwskazania do udzialu w grupie
• - dzieci, które w okresie wczesnego
  dziecinstwa doswiadczyly deficytów uczuciowych
  ,poczucia bezpieczenstwa i opieki (traumy) nie
  wyksztalcily pierwotnego zaufania, jak i
  sladowej autonomii i inicjatywy
• 3/ Sklad grupy
• - dzieci w wieku 5-6 lat do 4 w grupie
  (duze pragnienie bycia widzianym i otoczonym
  opieka)
• - dzieci w wieku od 8 r.z 6 w grupie
  (kreatywna róznorodnosc, bez utraty z pola
  widzenia pojedynczych osób)

12

• Konstelacja skladu zalezy od osobowosci kazdego z
  dzieci
• Konstelacje trójkowe niekorzystny wplyw
  (szczególnie gdy w grupie jest 5 osób ryzyko,
  ze utworzy sie para, jedno dziecko zostanie samo)
• Dziewczeta chlopcy ( dziewczeta - wieksze
  sklonnosci do depresji i zahamowan tworza
  przeciwwage do chlopców bardziej agresywnych w
  fantazjach wielkosciowych)
• Duze korzysci dla dzieci lekliwych, ruchliwych i
  agresywnych
• Róznica wieku miedzy dziecmi do 1roku,decyduje
  poziom rozwoju dzieci
• Kontrakt - z dziecmi i rodzicami (powód
  zgloszenia sie dziecka, zasady,koniecznosc
  wprowadzenia okresu próbnego 5 spotkan, czas
  trwania terapii ok.1 rok)

13
Setting uklad (okreslone warunki zewnetrzne)

• Pomieszczenie - nie mniejsze niz 30 m kw zbyt
  obszerne sklania do zachowan-zredukowanych
  tylko do motoryki i traca ekspresywny wymiar
  zbyt male wplywa ujemnie na spontanicznosc
  nasila napiecie wybuchy gwaltownych emocji
• Pomoce rekwizyty ( w tym duze kolorowe chusty)
  dzieci nie przynosza zabawek z domu (rozwijaja
  koniecznosc poradzenia sobie w zyciu tylko z
  dostepnego materialu, prowadzenia negocjacji,
  wspieranie komunikacji i wspólzycia w grupie
• Czas spotkania- 1 godzina, rozpoczynac grupe -
  dbajac o nie przerywanie zajec (ferie, urlopy
  itp.) po uplynieciu 10 spotkan2 trenerów

14
Fazy psychodramy faza poczatkowa

• Faza poczatkowa rozgrzewka psychodrama
  symboliczna (pytanie w co sie dzieci chcialaby
  dzisiaj pobawic) wspólnie decyduja o
  przestawianej historyjce
• 1 krok wprowadzenie do zajec grupowych i
  poszukiwanie tematu
• - Werbalne startery (interwencja terapeuty na
  plaszczyznie werbalnej)
• - Niewerbalne startery (interwencja terapeuty
  na plaszczyznie niewerbalnej)
• 2 krok wybór ról przez dzieci (kim chca
  byc i krótki opis roli), terapeuci pomagaja w
  opisie roli
• 3 krok urzadzenie scenerii (tutaj nie ma
  widowni!! nie ma typowej sceny). Cale
  pomieszczenie to przestrzen zabawy!

15
Faza zabawy

• Swoboda improwizacji pierwsze opisy to wzór
  natomiast dynamika interakcji prowadzi w
  wiekszosci do zmiany planu przedstawienia
• W czasie zabawy powstaje korzystna przestrzen dla
  rozwoju.
• W niej dzieci moga w coraz to nowej
  inscenizacji powtarzac zle sceny, które musialy
  przezyc, oraz wprowadzac wymarzone sceny. W
  inscenizacji dochodzi do rozladowania napiec,
  uczuc, nastepuje uczucie ulgi, rozladowania
  psychicznych zaklócen i wyksztalcenie zdrowej
  akceptacji siebie samego.
• Prowadzacy sluza przykladem musza byc w stanie
  przejac kazda role i wcielic sie w nia kiedy
  zabawa wymaga stymulacji
• Terapeuci nadaja strukture, aby zabawa nie
  utknela w martwym punkcie, nie byla chaotyczna

16
Techniki

• Zamiana ról
• Lustro
• Rozmowa z samym soba
• Dublowanie, sobowtóry
• Dublowanie
• empatyczne, wspierajace, eksploracyjne,
  ambiwalentne

17
Zamiana ról

• Dziecko zaznajamia sie z rzeczywistoscia swiata
  TY
• U doroslych - protagonista zamienia role z
  antagonista
• U dzieci swiadome, samoczynne dokonanie sie
  zamiany w dzieciach
• Dzieci aktualizujac konflikty w nadawanych
  rolach, wprowadzaja je na scene - przekraczajac
  role, odwracajac sytuacje, zmieniajac role bez
  zarzadzania jej zamiany w czasie gry
• Rzutuja na terapeutów cechy tych ról i zmuszaja
  ich do identyfikowania sie z tymi cechami i
  odgrywania na scenie)
• Terapeuta na scenie wchodzi w role antagonisty,
  ale tez dostosowuje sie do dodatkowych zyczen
  dziecka

18
Lustra

• Sposób przekazu informacji o wlasnej osobie -
  zrozumienie wlasnego JA
• U doroslych protagonista w odzwierciedleniu
  swojego zachowania poprzez wspierajace JA, które
  go nasladuje, jest konfrontowany widzi samego
  siebie w lustrze jakby oczyma widza
• U dzieci - aktywny udzial terapeutów w zabawie
  pokazuje dziecku odbicie jego sytuacji (np.
  dziecko w roli wladczej, karzacej terapeuta w
  roli pasywnej, cierpiacej) wspieranie empatii!
• Rozmowa z samym soba - u doroslych to
  sformulowanie mysli, uczuc ,które w przeszlosci
  nie zostaly wyrazone u dzieci - terapeuci w
  zamianie roli otrzymuja pozycje, na których
  znajduja sie w rzeczywistym zyciu dzieci
  Terapeuci w rolach werbalizuja za dzieci

19
Dublowanie i sobowtóry

• Dublowanie krótkotrwale dzialanie w roli
• U doroslych prowadzacy lub inny czlonek grupy
  wystepuje za protagonista jako jego sobowtór
• U dzieci -
• Sobowtór towarzyszy dziecku dluzej (nawet przez
  cala zabawe), udzielajac mu wsparcia Prowadzacy
  przejmuje role
• Dublowanie empatyczne - terapeuta wczuwa sie w
  sytuacje dziecka poprzez narzucona mu role i
  nawiazuja z nim kontakt na wybranej przez nie
  pozycji w zabawie (na plaszczyznie symbolicznej)
• Dublowanie wspierajace i sobowtóry wspieranie
  kreatywnosci dziecka, poszerzania repertuaru jego
  ról i mozliwosci rozwojowych Prowadzacy
  reprezentuje nie dostrzezona jeszcze przez
  dziecko potrzebe, wzmacnia jego intencje

20

• Dublowanie eksploracyjne terapeuta pozostajac w
  swojej roli glosno prowadzi monolog, lub oboje
  terapeuci prowadza dialog wyjasniajacy np.
  dlaczego dziecko zachowuje sie w taki sposób w
  grupie, moga sie tutaj pojawic interpretujace
  komentarze
• Dublowanie ambiwalentne -
• U doroslych - dwie osoby po lewej i prawej
  stronie protagonisty pokazuja jego przeciwstawne
  tendencje
• U dziecka - terapeuci w przyznanych im przez
  dzieci rolach, prowadza odpowiednia rozmowe, przy
  zalozeniu, ze kazdy z nich reprezentuje
  przeciwstawna tendencje
• Interpretujace interwencje - w psychodramie u
  dzieci wglad dokonuje sie przez dzialanie
  Terapeuci poprzez odgrywanie ról dostrzegaja i
  czuja jako obiekty narzuconego im postepowania
  otrzymuja material do interpretowania procesów u
  dzieci Udzial terapeuty w zabawie
  interpretacja poczynionych obserwacji - czasami
  tez podczas zabawy

21
Faza koncowa

• Cel to zamkniecie dzialania ,zakonczenie zabawy
  i umozliwienie krótkiej retrospekcji odnoszacej
  sie do wydarzen spotkania
• Faze zabawy nalezy zakonczyc na ok. 10 minut
  przed koncem zajec. Terapeuci mówia np. Nasz
  czas dobiega konca ,nie jestesmy..... Zdejmuja
  role stanowczo i do konca! Dzieci sprzataja sale
  po grze
• Faza rozmowy po grze krótka (inaczej niz u
  doroslych) pobudzanie dzieci do informacji
  zwrotnych feetback)
• Terapeuci pytaja jak sie czuly w zabawie, co sie
  podobalo, a co nie
• Refleksja w fazie rozmowy wychodzi glównie od
  terapeutów. Informacja zwrotna z ról nie tak
  istotna jak u doroslych - nie wymagaja tego od
  dzieci, ale sami terapeuci krótko opowiadaja o
  tym, jak czuli sie w rolach
• Terapeuci nie interpretuja dzialan dzieci