SEREBRAL PALSI HAKKINDA BILGILENDIRME-FIZYOTERAPIST G

1
SEREBRAL PALSI HAKKINDA BILGILENDIRME-FIZYOTERAPIS
T GÖZÜYLEProf. Dr. Mintaze KEREM GÜNEL
(Danisman)Hacettepe Üniversitesi, Saglik
Bilimleri Fakültesi, Fizyoterapi ve
Rehabilitasyon Bölümü, Serebral Paralizi Ünitesi,
Ankara.

• Hazirlayanlar
• Uz. Fzt. Özgün KAYA KARA
• Uz. Fzt. Duygu TÜRKER
• Uz. Fzt. Cemil ÖZAL
• Uz. Fzt. Duygu KORKEM GÜVEN
• Uz. Fzt. Ayse NUMANOGLU

2

• Misirda bulunan bu tabletteki kisinin Serebral
  Palsili (SP) bir çocuk olabilecegi
  düsünülmektedir.

3
SEREBRAL PALSI (SP)

• Ilk kez 1862 yilinda William Little tarafindan
  tanimlanmistir.

4
TANIM

• Gelismesini tamamlamamis beyinde olusan hasar
  nedeni ile
• ilerleyici olmayan
• öncelikle hareket ve durus bozuklugu, ek olarak
  duyu ve bilissel sorunlarin da görülebildigi
• erken çocukluk çaginda en sik görülen sorunlar
  bütününün ortak adlandirilmasidir.

5
SP bir hastalik degil, kalici ama ilerleyici
olmayan bir tablodur.

• SPli çocuk, beynindeki hasar ile gelismek
  zorundadir.

6
GÖRÜLME SIKLIGI

• Dünyadaki farkli ülkelerde SPnin görülme sikligi
  ile ilgili farkli oranlar belirtilmistir.
• Birçok ülkede SP görülme sikliginin 1000 canli
  dogumda ortalama 2 oldugu gösterilmistir.
• Türkiyede ise bu oran (yapilmis en kapsamli
  çalismada) 1000 canli dogumda 4 olarak
  bildirilmistir.

7
TÜRKIYEDE BU ORANIN FAZLA OLMASININ NEDENLERI

• Akraba evlilikleri
• Hamilelik döneminde geçirilen hastaliklar
• Bebeklerde görülen bulasici ve atesli
  hastaliklarin fazla olmasi
• Bebek bakim sartlari ve hizmetlerinin eksikligi
• Dogum sartlarinin olumsuzlugu
• Beslenme yetersizligi ..... vb.

8
SP NEDENLERI
Nedenlerle
Beyinde olusan hasar
Kas iskelet sistemi bozukluklarina yol açar
9
DOGUM ÖNCESI NEDENLER

• Akrabaliktan kaynaklanan kalitimsal hastaliklar
• Kan uyusmazligi sonucu agir yenidogan sariligi
• Doktor kontrolünün olmamasi
• Annenin hamileligi sirasinda özellikle ilk 3 ayda
  geçirilen hastaliklar (kizamikçik, su çiçegi),
  ilaçlar, kazalar
• Hamilelikte kanama
• Hamilelikte kan basinci yükselmesi
  (preeklpmps-eklampsi)/asiri düsmesi

10
DOGUM SIRASINDAKI NEDENLER

• Çok erken dogum
• Asiri düsük dogum agirligi
• Zor dogum
• Dogum esnasinda morarma

11
DOGUM SONRASI NEDENLER

• Bebeklik dönemi oksijensiz kalma, enfeksiyon,
  beyin hasari
• Bebeklikte meydana gelen travmalar (düsme,
  bogulma,yabanci cisim yutma vd.)
• Yüksek atesli hastaliklar, havale
• Menenjit, beyin iltihabi (ensefalit) gibi
  hastaliklar
• Zehirlenmeler, tümörler

12
ÇOCUK GELISIMINDE SP OLASILIGINI DÜSÜNDÜREBILECEK
BELIRTILER?
13
NORMAL MOTOR GELISIM NORMAL MOTOR GELISIM
Yüzükoyun bas kontrolü 2 ay
Sirtüstü bas kontrolü 4-6 ay
Önkollar üzerinde durma 3 ay
Dönme 5-7 ay
Ellerde durma 6-7 ay
Oturma 6-8 ay
Emekleme 7-10 ay
Dizüstü 9-11 ay
Yarim dizüstü 11-12 ay
Siçrama 10-12 ay
Yürüme 12-18 ay
14
1 AYLIK BEBEKTE

• Devamli uykulu olma ya da uyuyamama
• Emme bozuklugu
• Asiri kusma
• Sürekli aglama
• Etraftan gelen uyarilara cevap vermeme
• Havale geçirme

15
2 AYLIK BEBEKTE

• Kaslarda anormal kas sertlikleri

16
3 AYLIK BEBEKTE

• Gözbebeginde düzensiz titremeler,
• Sirtüstü yattiginda bas ve topuklar üzerinde yay
  gibi durma,
• Çevresel uyaranlara tepki vermeme
• Yüzüstü önkollari üzerinde kendini destekleyememe

17
4 - 7 AYLIK BEBEKTE

• Basini tutamama,
• Bas parmagin avuç içinden çikarilmamasi
• Elin sert bir yumruk halinde tutulmasi

18
8 AYLIK BEBEKTE

• Dönme ve oturmanin olmamasi
• El-göz koordinasyonunun olmamasi
• Tekme atarken iki bacagini birden itmesi
• Gövde kontrolünün yetersiz olmasi
• Otururken bacaklarin birbirini çaprazlamasi

19
10 AYLIK BEBEKTE

• Emeklemenin olmamasi ya da her iki ayagin birden
  çekilerek, siçrar tarzda emekleme
• Ayaga kalkmada zorluk
• Ismi ile çagrilinca tepki vermemesi
• Verilen yiyecegi almamasi veya agzina
  götürememesi
• Agizdan fazla salya akitma

20
1 YASINDAKI BEBEKTE

• Tutunarak yürüyememesi
• Parmak ucuna basarak yürüme

21
ÖZETLE

• 3 aylikken basini tutamayan,
• 6 ay civarinda oturamayan,
• 8 aylikken dönemeyen,
• 18 aylikken hala yürüyemeyen çocuk

MUTLAKA PEDIATRIK NÖROLOG TARAFINDAN DEGERLENDIRIL
MELIDIR.
22
HER SPLI ÇOCUK AYNI MIDIR?

• HAYIR.
• Vücudun etkilenen kismina göre degiskenlik
  gösterir .

23
HEMIPLEJI

• Ayni taraf kol ve bacak etkilenir.

24
DIPLEJI

• Daha çok bacaklarin, az miktarda da kollarin
  etkilendigi tiptir.

25
KUADRIPLEJI (TETRAPLEJI)

• Hem kollarin, hem de bacaklarin
  etkilendigi tiptir.

26
sPLI ÇOCUKLARDA KARSILABILECEK SORUNLAR NELERDIR?
27
SIKLIKLA ESLIK EDEN SORUNLAR

• Zihinsel sorunlar
• Nöbet (Epilepsi)
• Duyu algi bozukluklari
• Görme bozukluklari
• Isitme bozukluklari
• Konusma bozukluklari
• Yutma- emme yetersizligi

• Dis çürükleri ve kirilmalari
• Solunum yetersizligi
• Bosaltim sistemi (bagirsak, mesane) sorunlari
• Sindirim sistemi (mide) islev bozukluklari
• Agri
• Davranis sorunlari

28
KAS ISKELET SISTEMI SORUNLARI

• Kollar ve bacaklardaki kaslarin normalde
  oldugundan daha sert, kasili halde olmasi
• Kollar ve bacaklardaki kaslarin normalde daha
  gevsek-yumusak halde olmasi
• Kas kuvvetsizlikleri
• Kaslarin ani kasilip gevsemesi

29

• SPli bireylerin siklikla ÇOCUK BÜYÜDÜKÇE
  ZAMANLA kalça, diz ve ayaklarinda ortopedik
  sorunlar, sekil bozukluklari görülebilir.

30
SPLI ÇOÇUKLARIN GELISTIREBILECEGI YAYGIN
ORTOPEDIK SORUNLAR

• Kontraktürler (ileri derecede kas sertligi)
• Eklem kisitliliklari
• Kalça çikigi,
• Skolyoz (omurga egrilikleri)

31
Kalça Çikigi

• Kalçanin etrafindaki kaslarin güçlü çekmesi,
  kalçada çikiklara neden olabilir.
• özellikle siddetli kuadriplejik çocuklar kalça
  çikigina egilimlidir.
• Genelde, çocugunuz 3 ile 8 yas arasindaysa,
  cerrah yumusak dokular üzerinde ( kaslar,
  sinirler, tendonlar) ameliyat önerebilir.
• Çocugunuz için ortopedi uzmani kemigin ve kalça
  ekleminin açisini degistirmek için yapilan bir
  ameliyat düsünebilir.
• Her 6 ayda bir lütfen düzenli olarak
  ortopedistiniz ziyaret ediniz..

32
Skolyoz (omurga egrilikleri)

• SPli çocuklarin yaklasik yüzde 15 ile 30unda
  omurga egriligi görülür.
• Omurga üzerindeki kaslarin geriliminin esit
  olmayisi, bu duruma sebebiyet verebilir.
• Skolyoz ayrica yanlis yatis ve durustan
  kaynaklanabilir
• Düzgün tedavi edilmezse skolyoz, çocugunuzun
  durusunu, oturma dengesini, yürüme kabiliyetini,
  kalp ve akciger islevlerini etkileyebilir.
• Ciddi omurga egriliklerinde, ameliyata gerek
  duyulabilir.

33
Kontraktürler (ileri derecede kas kasilmasi)

• Eklem diziliminin de bozularak kaslarin ve diger
  dokularin kisalmasina kontraktür denir.
• Genel olarak kontraktürler SPli çocugun
  hareketini daha çok kisitlar.
• Kontraktürler alt ekstremitede olustuklarinda
  çocugun yürümesini ve postürünü etkiler.
• Üst ekstremitedeki kontraktürler, çocugun
  nesnelere uzanma, nesneleri tutma, birakma ve
  yönlendirme becerisini olumsuz yönde etkiler.

34

• SPli çocuklara yilda EN AZ
• 2 kez ortopedist tarafindan kontrol edilmelidir.

35
KAS TONUSU IÇIN TIBBI VE CERRAHI TEDAVI
YAKLASIMLARI

• Anormal kas tonusu, sadece kaslarin kendisinde
  islev azalmasina degil, ayni zamanda kaslari
  destekleyen kemiklerin, eklemlerin, baglarin
  yapisinin bozulmasina da yol açar.
• Kemiklerle, eklemlerle veya kaslarla olan bu
  sorunlar, ortopedik sorunlar olarak bilinir.

36
Ilaç kullanimi ve sinir blokajlari

• Ilaçlar genellikle siddetli gerginligin
  (spastisite) agrili kasilmalarini geçirmek için
  tercih edilebilir ve tedavi planinin küçük bir
  parçasi olarak kullanilir.
• Özel kas gruplarindaki spastisite kimi zaman bir
  BOTOLUNUM TOKSIN (BTx) uygulamasi ile önemli
  ölçüde azaltilabilir.

37
Yumusak Doku Girisimleri

• Kaslar, kirisler veya baglar üzerinde sekil
  düzeltmek veya hareketi gelistirmek için yapilan
  operasyonlardir.

38

• Botulinum Toksin
• Kaslarda kasilmayi baslatan maddenin
  asetilkolin- salinimini engelleyerek kas
  kasilmasini geçici olarak önler.
• Uygulanan yerde kas kasilmasi gecici olarak
  azalir.
• Etki 2-3 gün sonra baslar
• 3-6 ay devam eder.
• Uygulama teknigi kolaydir. Ancak konusunda uzman
  hekimler tarafindan uygulanmalidir.
• Ancak uygulamanin gerekip gerekmedigi
  rehabilitasyon ekibi tarafindan iyi bir ön
  degerlendirme ile belirlenmelidir. (Doktor,
  fizyoterapist)

39

• Cerrahi uygulamalar
• Ortopedik cerrahi ile spastik kaslar uzatilarak
  spastisite azaltilir.
• Ayrica spastisite nedeniyle olusan sekil
  bozukluklari ve kontraktürler de düzeltilir.
• Ancak ortopedik cerrahi yapilmadan önce
  spastisite tedavisi için diger tüm yöntemlerin
  uygulanmis olmasi gereklidir.
• Iyi bir degerlendirme sonrasi karar verilmelidir
  (Hekim-fizyoterapist)

40

• SP de cerrahi uygulamalar
• SP tipleri içinde ortopedik cerrahiden en fazla
  yararlanacak olan hasta grubu spastik tiptir ve
  Cerrahi uygulanan vakalarin yaklasik 95i
  spastik tiptir
• Atetoid tipte (patlayici, kivrilici tipte
  kontrolsüz hareketlerin baskin oldugu tip)
  agrili kalça çikiklari
• Hemiplejiklerde pes ekinus ve pes varus
• Diplejiklerde makaslama ve pes valgus
• Tüm vücut tutulumunda omurga deformitesi ve
  kalça kontrolsüzlüklerine yönelik cerrahi
  girisimler yapilir

41

• Diskinetik (hareket kontrolü olmayan) SPde
  cerrahi girisim pek önerilmez.
• Tremor (istemsiz titreme ve denge bozuklugu)
  kontrol altina almak için cerrahi islem
  planlanmamalidir
• Zihinsel sorunlari olan çocuklarda uzun süre
  hareketsiz kalma ve yogun fizyoterapi
  gerektirecek ameliyatlar yapilirken çocugun uyumu
  açisindan iyi düsünülmelidir.

42

• Yürüyen çocuklarda 5-7 yaslarinda nöromotor
  gelisimin tamamlanmasi ile yürüme biçimi
  yerlesir.
• Durus ve yürüyüsü düzeltmeye yönelik cerrahi
  girisimlerin bu dönemde yapilmasi gereklidir
• El-kol cerrahisi ise, çocugun ameliyat sonrasi
  terapiye daha kolay uyum saglayacagi 6 -12 yaslar
  arasinda daha uygun olmaktadir.

43

• SPli çocugunuza yardimci olmasi için uygulanan
  cerrahi islemler çesitlidir.

44

• Beyin cerrahisinin girisimlerinden stereotaktik
  ensefalotomi, serebellar stimulasyon,
  longitudinal miyelotomi, selektif dorsal rizotomi
  (SDR) ve nörektomi sayilabilir.

45
Kemik Ameliyatlari

• deformiteleri düzeltmek için eklemler ve kemikler
  üzerinde yapilan oseotomi, artrodezi gibi
  operasyonlardir.

46
Selektif Dorsal Rizotomi

• Bu yaklasim, omurga sinirlerinin seçmeli olarak
  kesilmesini içermektedir.
• Bacaklardaki kasilmayi azaltabilir.
• çocugun istemli hareketlerinin kontrolünü
  gelistirebilir ve daha kolay hareket etmesini
  saglayabilir.
• Ayni zamanda ameliyat sonrasi çocuga uygun yogun
  fizyoterapi programi ile izlenmesi çok önemlidir.
  
• HER SPLI HASTA BU AMELIYATTAN FAYDA GÖRMEZ. ÇOK
  DIKKATLI SEÇIM YAPILMALIDIR.

47

• Selektif dorsal rizotominin tuvalet, giyinme,
  soyunma etkinliklerinde, oturma dengesinde,
  bilissel islevlerde artis sagladigini gösteren
  çalismalar vardir.

48

• Ameliyat sonrasinda kasilma azalsa bile kas
  zayifligi, gövde gevsekligi, eklem hareket
  kisitliligi, motor kontrol bozuklugu ve ilkel
  reflekslerin devami gibi yogun rehabilitasyon
  programi gerektirecek sorunlarla karsilasilir.

49

• BU NEDENLE
• CERRAHI VE Botoks UYGULAMALARI ÖNCESINDE VE
  SONRASINDA BASARIYA ULASMAK IÇIN ÇOCUGA ÖZEL
  YOGUN FIZYOTERAPI VE REHABILITASYON PROGRAMI
  SARTTIR.

50
KAYNAKLAR

• Children with Cerebral Palsy A Parent's Guide ,
  Elaine Geralis -Editor, 1998, 2nd Edition.
• Children With Cerebral Palsy A Manual for
  Therapists, Parents and Community Workers,
  Author-Archie Hinchcliffe, 2007.
• Gunel MK. (2005). Prematüre bebekte erken
  fizyoterapi. Katki Pediatri Dergisi 5485-91.
• Kerem Gunel M. (2009) The view on pediatric
  rehabilitation with the title of cerebral palsy
  from the perspective of a physiotherapist, Acta
  Ortopaedica Et Traumatologia Turcica,
  43(2)173-181.
• Kerem Günel, M. (2010). Pediatrik Fizyoterapi ve
  Rehabilitasyon uygulamalarinda nörogelisimsel
  tedavi Yaklasimi, Türkiye Klinikleri Fiziksel Tip
  ve Rehabilitasyon Özel, 3 (3) 1-8.
• Kerem M, Aki E, Livanelioglu A, Aysun S. (2001)
  Normal zamaninda dogan ve premature serebral
  paralizili çocuklarda ev egzersizi programinin
  motor gelisim üzerine etkileri Retrospektif bir
  çalisma. Fizyoterapi Rehabilitasyon, 12(3)94-98.
• Livanelioglu A, Kerem Günel M. (2009). Serebral
  Palside Fizyoterapi. Ankara Yeni Özbek
  Matbaasi 109-114.
• Aydin R.Serebral Palsi Aile Egitim Rehberi.
  Istanbul Üniversitesi Fiziksel Tip ve
  Rehabilitasyon Anabilim Dali.

51
KAYNAK MERKEZ

• Hacettepe Üniversitesi, Saglik Bilimleri
  Fakültesi, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü,
• Serebral Paralizi Ünitesi
• Tel [phone]
• Irtibat mintaze_at_hacettepe.edu.tr

52
TESEKKÜRLER