PowerPoint Sunusu

1
ISITME FIZYOLOJISI
Uzm.Dr.Mustafa SARIKAYA
2

• Dis Kulak
• Dis kulak yolu
• Orta Kulak
• Malleus(çekiç)
• Incus (örs)
• Stapes (üzengi)
• Östaki Borusu

3
Ses dalgalarinin iç kulaga iletilmesi

• Ses dalgalari dis kulaktan orta kulaga ve
  oradanda esas isitme organi olan iç kulaga
  geçerler
• Ses dalgalari iç kulaktaki korti organina 3 yolla
  gelebilir
• Fizyolojik Ileti
• Hava yoluyla ileti,
• Kemik yoluyla ileti

4
Fizyolojik ileti

• Meatus akusticus externus yolu ile membrana
  timpaniye ulasan ses dalgalari zari titrestirir
• Bu titresimler orta kulaktaki kemikçikler yolu
  ile fenestra ovalise ve iç kulaga geçerler

5
Hava yoluyla ileti

• Kemikçikler yolu ile iletimin yapilamadigi
  durumlarda membrana timpaninin titresimleri cavum
  timpanide bulunan havayi titresime ugratir
• Bu titresim fenestra rotundum yolu ile iç kulaga
  iletilir

6
Kemik yoluyla ileti

• Kafatasi kemiklerinin ses dalgalari ile titresimi
  dogrudan dogruya iç kulaga geçer
• Normal kosullarda en önemli ileti yolu fizyolojik
  ileti yoludur
• Ancak bazi hallerde diger iletim yollari önem
  kazanir
• Kendi sesimizi herkesten baska sekilde
  isitmemizde kemik yolu ile ileti önemli rol oynar

7
Sesin iletimi
Ses dalgasi ? Dis kulak ? Meatus acusticus
externus ? Timpan zari ?Malleus ? Incus ? Stapes
? Fenestra ovalis ? scala vestibuli ve scala
mediadaki sivinin titresimi ? membrana
basillarisin hareketi ? scala timpanideki sivinin
hareketi ? fenestra rotundanin disa hareketi ?
membrana basillaristeki tüy hücrelerinin
uyarilmasi
8

• Timpan zar 55 mm2
• Fenestra ovalis 3.2 mm2
• Timpan zarin titresim hareketi malleustan stapese
  1.3 oraninda kuvvetlenmis olarak geçer
• 55/3.2 mm2 17 katlik fark X 1.3 22 kez daha
  büyük basinç sagliyor
• Timpan zarina gelen ses dalgalari yaklasik 22 kat
  kuvvetlenerek fenestra ovalise ulasir

9
Isitme kaslari

• Orta kulakta timpan zari ve kemikçiklerin hareket
  amplitüdünü ayarlayan 2 kas vardir
• M.tensör timpani Malleusa yapisir gerginlik
  saglar. N.trigeminusla innerve olur.
• M.stapedius stapese yapisir. N.facialisle
  innerve olur. Felcinde hiperakuzi (seslere karsi
  duyarliligin artmasi) olusur

10
Tuba Östaki (eustachi)

• Orta kulak ile farenks arasinda bulunan tuba
  östaki bir çesit ventil görevi gördügünden
  koruyucu bir rol üstlenir
• Tuba östakinin farenkse açilan deligi normalde
  kapalidir. Esneme,yutma ve hapsirma ile M.tensör
  veli palatinini kasilmasiyla veya hava basinci
  ile açilir
• Çok kuvvetli ses dalgalari dis kulaktan ve tuba
  östakiden orta kulaga ulasarak birbirlerinin
  etkilerini azaltir (Topçular atis sirasinda
  agizlarini açar)

11
Iç kulak

• Labirent
• Kemik kisim
• Kohlea Isitme
• Vestibül Denge
• Semisirküler kanallar Denge
• Membranöz kisim
• Iç kulak sivilari
• Endolenf
• Membranöz labirent içinde
• Perilenf
• Kemik ve membranöz labirent arasi boslukta

12
Kohlea

• Kohlea, Yunanca da cochlos sözcügünün karsiligi
  olup salyangoz anlamina gelmektedir
• Insan kohleasi çaplari gittikçe küçülen 3
  kivrimdan meydan gelmistir
• Üzeri ince bir laminer kemik tabakasi ile örtülü
  olan kohlea temporal kemik içine yerlesmis
  durumdadir

13
Iç kulak (Kohlea)

• Kohleaya enine kesit yapildiginda en üstte kalan
  bölüme skala vestibüli, ortadaki bölüme skala
  media, en altta kalan bölüme ise skala timpani
  adi verilir.

14
Iç kulak (Kohlea)

• Skala media (Kohlear kanal) diger iki kompartmani
  kohlea boyunca ayirir, ancak helikotremada
  (kohleanin ucu) skala vestibüli ve timpani
  birlesirler
• Skala media, skala vesibüliden Reissner membrani
  ile ayrilir
• Skala vestibüli ve skala timpani perilenf, skala
  media ise endolenf ile dolu olup bu iki sivi
  birbiri ile karismaz
• Skala media ve timpani arasinda bulunan basiler
  membran yapica kompleks bir yapi olup ses
  dalgalarinin iletiminde görevlidir

15
(No Transcript)
16
(No Transcript)
17
(No Transcript)
18
Baziler membran sesin sikligini algilayan bir
mekanik analizördür

• Baziler membranin skala mediayi timpanik skaladan
  ayiran fibröz bir membrandir.
• Baziler membranin önemli bir özelligi uniform
  olmamasidir.
• Bu liflerin uzunluklari kohleanin tabanindan
  tepesine dogru gidildikçe artarken çaplari
  azalir.
• Sonuç olarak kohleanin oval penceresine yakin
  sert ve kisa lifler yüksek frekanslarda en iyi
  titresimi gösterirken kohlenin tepesine yakin
  uzun, esnek lifler düsük frekanslarda en iyi
  sekilde titresirler.

19

• Üzenginin ayagi oval pencereye karsi içeri dogru
  hareket ettiginde kohleanin kemik duvarlar
  tarafindan çepeçevre sarili olmasindan ötürü
  yuvarlak (round) pencere disa dogru çikinti
  yapmak zorundadir.
• Baziler lifler yuvarlak pencereye dogru
  bükülürken olusan esnek gerim baziler membran
  üzerinde helikotremaya dogru ilerleyen bir dalga
  baslatir

20
(No Transcript)
21

• Baziler membranin 33 mm lik uzunlugu boyunca
  üniform oldugunu varsayarsak bu durumda üzenginin
  timpan zarini içeriye dogru hareketlendirmesi
  skala vestibülideki basincin artmasina ve baziler
  membranin asagiya dogru hareketine yol açacaktir

22
(No Transcript)
23

• Baziler membranin mekanik özellikleri farklilik
  gösterdigi için Stapezin taban parçasinin
  hareketleri skala vestibüli içindeki perilenfte
  ilerleyen bir dalga serisi baslatir. Bu dalga
  önce bir doruk noktaya ulasir daha sonra hizla
  düser.
• Doruk nokta ile stapez arasindaki uzaklik dalgayi
  baslatan titresimlerin frekansi ile degisir.
• Örnegin düsük frekansli sesler (100Hz) baziler
  membranin apeksinde, orta frekanli sesler (1000
  Hz) membranin ortalarinda, yüksek frekansli
  sesler ise (10 000Hz) membranin bazal bölümünde
  dalga olusumuna yol açarlar.

24
(No Transcript)
25
(No Transcript)
26
EAR-SOUND FLASH
27
Korti Organi

• Korti organi, iç kulakta baziler membranin
  üzerinde yerlesmis olup tüy hücreleri ve destek
  hücrelerinden olusan bir reseptör organdir

28
(No Transcript)
29

• Corti organinda 2 tip tüy hücre vardir
• Tek sira halinde siralanmis iç (internal) hücre
• 3 veya 4 sira halinde siralanmis dis (eksternal)
  hücre

30

• Bir ses uyarisi geldiginde baziler membran ve
  Corti organi tektoriyel membran ile birlikte
  yukariya dogru hareket eder
• Tüy demetleri de eksitasyonun yönüne dogru
  yatarlar. Bu defleksiyon hareketi stimulusun (ses
  uyarisinin) mekanoelektriksel transdüksiyonunu
  saglar.
• Titresimin orta noktasinda tüy hücreleri tekrar
  eski dinlenim pozisyonuna dönerler.

31

• Baziler membran asagiya dogru yöneldiginde ise
  tüy demetleri stimulusun gelis yönünün tersine
  yatarlar.
• Baziler mebranin ve Corti organinin yukariya
  hareketi depolarizasyona, asagiya dogru hareketi
  ise hiperpolarizasyona yol açar.

32
KOHLEA
Kohlea ses dalgalarini kimyasal sinyallere
çevirerek aksiyon potansiyeli olusturur
Tektorial membranin ses dalgalarina bagli olarak
titresimi tüy hücrelerinin sililerinin hareketine
ve tüy hücrelerinden nörotransmitter salinimina
neden olur
33

• Kohlear hücrelerden nöronlara bilgi aktarimi
  kohlear ganliyon araciligi ile olmaktadir.
• Gangliyon, kohlear spiralin çekirdeginde
  (modiolus) yer aldigi için spiral gangliyon adini
  da almaktadir.
• Iç kulagin her birinde 30 000 gangliyon hücresi
  tüy hücrelerini innerve etmektedir. Bu iletimin
  kimyasal oldugu ve iletide rol alan transmiterin
  glutamat oldugu gösterilmistir.

34

• Afferent nöronlarin 90-95i iç tüy hücrelerini,
  5-10u dis tüy hücrelerini inerve eder.
• Isitme siniri içindeki efferent liflerin çogu dis
  tüy hücrelerinde sonlanir.
• Tüy hücrelerini inerve eden nöronlarin aksonlari,
  vestibulokohlear akustik sinirin kohlear dalini
  olusturur ve medulla oblangatadaki dorsal ve
  ventral kohlear çekirdeklerde sonlanir.

35
Tüy hücreleri

• Her tüy hücresinin tepe kenarinda 100 kadar
  sterosilyum bulunur.
• Modiolusdan kenara dogru gidildikçe boyca giderek
  daha fazla uzar. Daha kisa sterosilyalarin
  tepeleri ince bir lif ile kendine komsu, daha
  uzun kinosilyuma baglanir. 
• Periferden kinosilyuma dogru steresilyumlarin
  boyu giderek artar.

36
(No Transcript)
37
Tüy hücrelerinin uyarilmasi

• Baziller lifler,corti çubuklari,retiküler lamina
  hep beraber hareket eder.
• Baziler liflerin yukari dogru hareketi, retiküler
  laminayi yukari ve modiolusa dogru içe hareket,
  baziler liflerin asagi dogru hareketi, retiküler
  laminayi asagi ve disa dogru hareket ettirir.

38

• Baziler liflerin yukari dogru hareketi sirasinda,
  sterosilyalar kinosilyuma dogru büküldüklerinde,
  tepe uçlarinda bulunan mekanosensitiv kanallarin
  açik kalma süresi artar, kinosilyumdan
  uzaklastiklarinda kanallarin açik kalma süresi
  azalir.

39
Kanallar açilinca, K iyonlari
sterosilyumlarin tepelerinden tüy
hücrelerine girer. ? Tüy hücre zari
depolarize olur. ? Voltaj degisikligine
duyarli kalsiyum kanallari açilir Hücrede Ca2
miktari artar. ? Kalsiyum, kalsiyuma
duyarli K geçis yollarini açar. ? K
hücreden disariya çikar. ? Hücre repolarize
olur. Voltaja duyarli Ca2 kanallari kapanir.
40
(No Transcript)
41
Kohleanin Elektrofizyolojisi

• Skala mediada endolenfa, skala vestibuli ve
  timpanide perilenfa bulunmaktadir.
• Tüy hücreleri yukarida endolenfaya uzanirken,
  asagida perilenfada yüzmektedir.
• Endolenfa skala mediada yer alan stria
  vaskülaris tarafindan salgilanan, yüksek
  yogunlukta K ve düsük yogunlukta Na içeren bir
  sividir.
• Endolenf ile perilenf arasinda her zaman yaklasik
  80 mVluk bir elektriksel potansiyel fark
  bulunmaktadir. Bu potansiyele endokohlear
  potansiyel denir. Böylece skala medianin içi
  pozitif, disi negatifdir

42
(No Transcript)
43
Kohlear mikrofonik

• Baziler membranin yukari dogru hareketinde, bu
  potansiyel farkin azalmasi, aksi yönde
  hareketinde ise potansiyel farkin artmasidir.
• Tüy hücresi içi istirahat potansiyeli -60 mV
• Buna göre tüy hücre membraninda (reseptör
  membraninda) total 140 mVluk elektromotif kuvvet
  var demektir.

44

• Sterosilyalarin tepelerindeki bu yüksek
  potansiyel hücreyi ileri derecede duyarli hale
  getirir,
• Tüy hücre membran rezistansinda degisme olur,
• Endolenfden perilenfe akim baslar,
• Bu akim tüy hücrelerinde reseptör potansiyeli
  üretimine neden olur.
• Daha sonra bu potansiyel tüy hücrelerinin
  tabanlari ile sinaps yapan kohlear sinir uçlarini
  uyarir.
• Depolarizasyon sirasinda , tüy hücreleri
  tarafindan bir nörotransmitter (glutamat)
  salinarak sinapslar uyarilmaktadir.

45
Ses Frekansinin Saptanmasi Yer Ilkesi

•  
• Kohleadan beyin korteksine kadar giden tüm isitme
  yolu boyunca sinir liflerinin uzamsal bir
  organizasyonu bulunmaktadir.
• Beyin korteksi ve beyin sapi isitme nöronlarinda
  belli ses frekanslarina karsilik, bu ses
  frekanslarina özgün nöronlar aktive olmaktadir.
• Farkli ses frekanslarinin belirlenmesi için,
  baziler zar üzerinde en fazla uyarilan konumlar
  saptanir.

46
Ses Yüksekliginin Saptanmasi

• Ses giderek yükseldikçe, baziler zar ve tüy
  hücrelerinin titresim genlikleri de arttigindan,
  tüy hücreleri sinir sonlanmalarini daha büyük
  hizda uyarir.
• Titresim genligi arttikça, uyarilan tüy hücre
  sayisi da gittikçe artacaktir.
• Dis tüy hücreleri, baziler zarin titresimi yüksek
  bir siddete ulasmadigi sürece önemli derecede
  uyarilmayacaktir. Bu hücrelerin uyarilmasi ile
  ses sinir sistemine yüksek olarak bildirilecektir.

47
Ses Siddeti

• Ses siddeti, sesin gerçek siddetinin logaritmasi
  ile ifade edilir.
• Ses enerjisinde 10 katlik bir artis 1 bel olarak
  ifade edilir. 0.1 bel 1 desibel (dB).
• 1db, ses enerjisindeki 1.26 katlik gerçek bir
  artisi gösterir.
• Kulaklar, ses siddetindeki 1 dblik degisikligi
  ancak ayirtedebilir.
• dB 20 log (Pses / PSPL)
• Pses uyaranin basinci
• PSPL Insan isitme esiginde ses basinci düzeyi
  (sound pressure level)

48

• Insanin ortalama duyma esigi Standart referans
  ses 0 bel için 0.000204 din/cm2
• 140 dB (esigin 107 kati) üzerindeki ses
  basinçlari agrili ve isitme reseptörlerine
  zararlidir.
• Fisilti seklinde konusma 0 - 40 dB arasinda iken,
  
• Normal konusma 40 - 80 dB arasindadir.

49
Isitmenin frekans araligi

•  
• Ses frekansi Hertz (Hz) ile ölçülür.
• Insanda isitme sinirlari 20 - 20000 Hz kadardir.
• Konusma sirasinda ortalama erkek sesinin tizligi
  yaklasik 120 Hz iken, ortalama kadin sesinin
  tizligi yaklasik 250 Hzdir.

50
Isitme yollari

•  
• Anteroventral kohlear nükleustan çikan aksonlar
  süperior oliver nükleus kompleksine ugrarlar.
• Süperior oliver nükleus kompleksi
• mediyal superior çekirdek
• lateral superior çekirdek ve
• trapezoid cisim çekirdeginden olusur.

51
(No Transcript)
52

• Mediyal sup. oliver çekirdeginin sesin
  lokalizasyonunu saptama gibi spesifik bir
  fonksiyonu vardir.
• Ses dalgalari önce sesin geldigi taraftaki kulaga
  ulasir, daha sonra öteki kulaga geçer. Iki kulak
  arasinda yasanan bu gecikme 700 ?s dir.
• Tam orta plandan gelen ses için bu gecikme
  yasanmaz, yani ses kulaklara es zamanda gelir.
• Mediyal sup. Oliver çekirdekteki nöronlar, iki
  kulak arasindaki zaman farkini belirleyecek
  sekilde dizilmistir.

53

• Kulaga gelen ses tüy hücrelerinin uyarilmasina ve
  8. Sinir liflerinin ateslenmesine yol açar.
• Bu potansiyeller kohlear nükleustan med.
  Sup.oliver çekirdege projekte olur.

54

• Lateral sup. Oliver çekirdek de sesin geldigi
  yönün tayininde önemlidir.
• Ancak bu çekirdek sesin siddetindeki farkliliktan
  faydalanarak sesin yönünü belirlemeye çalisir.
  Ses yakin kulaga daha yüksek tonda ulasir.
• Lateral sup. Oliver her iki kohlear nükleustan
  girdi alir. Ancak ipsilateral projeksiyonlar
  direkt ulasirlarken, kontrlateral olanlar önce
  trapezoid cisme ugrarlar.

55

• med. sup. oliver çekirdek düsük frekansli
  girdilere yanit veren nöronlara sahipken,
• lateral sup. oliver çekirdek ise yüksek frekansli
  girdilere yanit veren nöronlara sahiptir.

56

• Superior oliver kompleksten gelen aksonlar
  lateral lemniskusun en önemli komponentini
  yaparlar. Lateral lemniskus ayni zamanda
  kontrlateral dorsal nükleustan gelen aksonlari
  da içerir.
• Ancak bu liflerin bir bölümü bu çekirdekte
  sonlanirken, çogu burayi atlayarak inferior
  kollikulusa geçer

57
(No Transcript)
58

• Mediyal genikulat nükleus, isitme sisteminin
  talamik duragini yapar.
• Kohlear nükleustan yukariya dogru çikan isitsel
  yolaklar temporal lobun dorsal yüzeyinde farkli
  alanlarda sonlanirlar. Ancak mediyal genikulattan
  gelen aksonlarin birçogu primer isitme korteksine
  projekte olur. Buraya A1 bölgesi denir (Broadman
  in 41 ve 42. Bölgesi)

59
(No Transcript)
60
(No Transcript)
61
(No Transcript)
62
Isitme korteksi

• Primer (birincil) isitme korteksi
• Superior temporal girusun supratemporal
  düzlemindedir.(Medial genikulat cisimden gelen
  yansimalarla uyarilir.) 
• Sekonder (assosiasyon ) isitme alanlari
• Temporal lobun lateral kenarina
• Insular korteksin büyük bölümüne
• Parietal operkulumun lateral bölümüne
  yayilmaktadir.(Primer isitme korteksinden ve
  medial genikulat cisme komsu talamik assosiasyon
  alanlarinin yansimalari ile uyarilirlar.)

63
Isitme alanlarindaki tonotopik haritalar 

• Seslerin özgül niteliklerini çözümleme
• Ses frekanslarinin birbirinden ayirt edilmesi
• Kisiye sesin tizligine ait psikolojik duyguyu
  saglama
• Sesin geldigi yönü saptama
• Seslerin ani baslamasi, gürültü, saf frekansli
  sesler gibi nitelikleri saptama
• Isitme korteksinde her bireysel nöronun yanit
  verdigi frekans araligi kohlea ve beyin sapindaki
  ileti çekirdeklerine ait araliktan çok daha
  dardir.

64

• Isitme korteksi tonal ve dizgisel ses
  kaliplarinin ayirt edilmesinde önemlidir
• Her iki primer isitme korteksi haraplaninca,
  kisinin isitmeye olan duyarliligi büyük ölçüde
  azalir.
• Primer isitme korteksinden biri haraplaninca,
  karsi tarafdaki kulakta isitme hafifçe azalir.
• Sekonder isitme alani haraplanmalarinda, kisi
  isittigi sesin anlamini yorumlayamaz (Wernicke
  alani, sekonder isitme alaninin bir bölümü olan
  superior temporal girusun arka bölümünde
  yerlesmistir.) 

65
Sagirlik Tipleri

• Sinirsel sagirlik Kohlea veya isitme siniri
  bozuklugu
• Yaslilik
• Çok siddetli seslere uzun süre maruz kalma
• Korti organinin streptomisin, kanamisin,
  kloramfenikol gibi ilaçlara duyarli olmasi
• Iletim tipi sagirlik Sesi kohleaya ileten
  mekanizmalarda bozukluk
•   Orta kulak enfeksiyonlari
• Otoskleroz (kalitsal)