Title: ENERJI POLITIKASI TESK
1ENERJI POLITIKASI TESK
PHARE Business Support Programme of the European
Union UEAPME - SME FIT II
Çagin DEMIRAY
Gökmen Serkan YILDIZ Basin Yayin Müdürlügü
Protokol ve Halkla Iliskiler Memuru Müdürü
2DÜNYA ENERJI POLITIKALARI VE TÜRKIYENIN KONUMU
3DÜNYADA VE TÜRKIYEDE BIRINCIL ENERJI
KAYNAKLARININ DURUMU
Dünyadaki hizli teknolojik gelismelere ragmen
enerji, sanayi için mutlak girdi olma niteligini
hala korumaktadir.Bu bakimdan enerjinin temin ve
maliyetinin önemi giderek artmaktadir.
4DÜNYA DA DURUM
Dünya da Durum Dünya Fosil Yakit
Rezervleri Çizelge-1
5DÜNYA DA DURUM
Dünya Fosil Yakit Rezervlerinin Kullanilabilme
Süreleri(Yil) Çizelge-2
6DÜNYA DA DURUM
Dünya Fosil Yakit Üretim ve Tüketimi (Milyon
TEP) Çizelge-3
7DÜNYA DA DURUM
Dünya Enerji Tüketiminde Kaynaklarin
Payi() Çizelge-4 (2000-2020 Dönemi)
Petrol ve dogalgazin dünyadaki dagilimi
incelendiginde özellikle bilinen üretilebilir
petrol rezervlerinin büyük oranda Ortadogu
bölgesinde, Dogalgazin ise Rusya Federasyonu
topraklarinda yogunlastigi görülmektedir.
8TÜRKIYE DE DURUM
Türkiyede toplam 963.5 milyon ton ham petrol
rezervinin 153 milyon tonu üretilebilir
rezervdir. Bugün 40.8 milyon ton üretilebilir ham
petrol bulunmaktadir. 19.8 milyar m3 dogalgaz
rezervinin 13.5 milyar m3ü üretilebilir
dogalgaz olup, bugün 8.5 milyar m3 üretilebilir
dogalgaz bulunmaktadir.
9TÜRKIYE DE DURUM
Türkiye Genel Enerji Tüketiminde Kaynaklarin
Payi() Kaynaklarin Payi Çizelge-5
Türkiyede 2020 yilinda petrol talebi, 2000
yilindaki kullanima göre iki kat artmasina
karsin, toplam enerji tüketimi içindeki payi
önemli oranda azalacaktir. 15 dolayindaki
dogalgaz payi ise 25e ulasmaktadir.
10Türkiyede Petrol-Dogalgaz Faaliyetleri
1954 yilinda çikarilan 6326 sayili Petrol Yasasi
ile Türkiyede petrol ve dogalgaz kaynaklarinin
aramasi, üretilmesi, rafinaji, tasinmasi ve
pazarlanmasi yoluyla ülke ekonomisine katki
saglama görevi Türkiye Petrolleri Anonim
Ortakligina (TPAO) verilmistir.
11Türkiyede Petrol-Dogalgaz Faaliyetleri
TPAO dünyadaki tüm petrol sirketlerinde oldugu
gibi entegre bir yapida olusturulmustur. 1983
yilindan sonra özellestirmelere hazirlik amaciyla
bu zincirleme yapi parçalanarak TPAO, yalnizca
hidrokarbon arama ve üretiminden sorumlu petrol
sirketine dönüstürülmüstür.
12DÜNYA ENERJI POLITIKALARI VE TÜRKIYENIN KONUMU
Dünya Enerji Kullanimi
Dünyadaki nüfusun 20sini olusturan gelismis
ülkeler, enerji arzinin 62sini tüketirken
gelismekte olan ülkeler 40inii
tüketmektedirler.
AB ülkelerinin tümünün 2010 yilinda toplam
petrol tüketim miktari 14 milyon varil/gün olacak
iken, rezervleri ancak 7.5 milyar varildir. Yani
enerji hammaddesi aliminda Orta Dogu petrollerine
ve Rusya Federasyonuna ait dogalgaza bagimli
durumdadirlar.
13Türkiyenin Enerji Politikasi ve Kullanimi
Türkiyenin enerji tüketiminin yariya yakini
petrole dayali kaynaklardan karsilanmaktadir. Bu,
Türkiyeye önemli bir yük teskil etmektedir.
Isletme ve maliyet açisindan kömüre dayali termik
santraller verimliligini kaybetmektedir. Bunun
yani sira, hidroelektrik üreticisi olarak önemli
bir paya sahiptir.Türkiyenin, ABnin Enerji
Politikasina uyumu enerji kaynaklarinin
çesitliliginin ve kalitesinin artirilmasi
açisindan son derece önemlidir.
14TÜRKIYENIN ENERJI POLITIKASI VE AB ILE UYUMU
GENEL OLARAK
- Ülkemiz büyük bir hidroelektrik üreticisi olmanin
yaninda, Orta Dogu, Karadeniz ve Kafkaslar gibi
enerji kaynaklarinin bulundugu bölgeler ile AB
arasinda geçis ülkesi konumundadir. - AB tam üyelik hedefi dogrultusunda kararlilikla
ilerleyen Türkiye bu süreçte, ekonomik ve sosyal
hayatin bütün alanlarinda oldugu gibi, enerji
konusunda da Avrupa Birligine uyum saglamayi
amaçlamaktadir. - Bu dogrultuda enerji ile ilgili birçok alanda
gerekli yasal düzenlemeler yapilmis ve uygulamaya
geçilmistir.
15Türkiyenin AB Enerji Mevzuatina ve Politikasina
Uyumu
Arz güvenligi alaninda, petrol stoklari
konusundaki müktesebata ileri düzeyde uyumu
öngören yeni bir Petrol Kanunu yürürlüge
koyulmustur.
Türkiye, enerji arzi güvenligini güçlendirmek
için kaynaklarini ve enerji yollarini
çesitlendirmek ve Kafkas ve Ortadogu petrol ve
dogalgazinin ABye iletilmesinde transit ülke
olarak rolünü güçlendirmek için çaba göstermeye
devam etmistir.
Petrol konusunda Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hatti
faaliyettedir.
16Türkiyenin AB Enerji Mevzuatina ve Politikasina
Uyumu
Dogalgaz sektörüne iliskin olarak önceden
BOTASin sahip oldugu ve islettigi iki dagitim
firmasi Dogalgaz Piyasasi Kanunu çerçevesinde
özellestirilmistir. Türkiye, Güneydogu
Avrupada bölgesel bir elektrik ve dogalgaz
piyasasi olusturmayi amaçlayan Atina
Memorandumunu Aralik 2003te imzalamistir. Hükü
met etkili enerji kullanimina iliskin olarak bir
strateji yürürlüge koymustur. Yenilenebilir
enerjiye, nükleer enerjiye ve kati yakitlara
iliskin olarak gelisme kaydedilmemistir.
17Türkiyenin AB Enerji Mevzuatina ve Politikasina
Uyumu
Idari ve Kurumsal Eksikliklerin Giderilmesine
Için Yapilan Çalismalar
- Kaçak elektrik kullaniminin azaltilmasi için
çalismalar sürdürülmektedir. - Enerji Verimliligi Kanun Tasarisi Taslagi
hazirlanmis ve ilgili kurumlarin görüslerine
sunulmus olup, görüsler çerçevesinde revize
çalismalarina devam edilmektedir. 5346 sayili
Yenilenebilir Enerji Kanunu 18 Mayis 2008
tarihinde Resmi Gazetede yayimlanarak yürürlüge
girmistir. - Enerji Piyasasi Düzenleme Kurulunca onaylanan
Elektrik Iletim Sistemi Arz Güvenilirligi ve
Kalitesi Yönetmeligi, 10 Kasim 2004 tarih ve
25639 sayili Resmi Gazetede yayimlanmistir. - Kamu agirlikli yapisi devam etmekte olan
elektrik enerjisi sektöründe, üretim ve dagitim
varliklarinin özellestirilmesini takiben, mevcut
düzenlemelerde degisiklik yapilmasi ve
gelistirilmesi süreçlerini belirli kurallar
dahilinde daha da etkin kilacak yönetisim
sürecine iliskin düzenlemelere ihtiyaç
duyulacaktir.
18KYOTO PROTOKOLÜ VE TÜRKIYE
Genel Olarak
- Kyoto Protokolü, küresel isinma ve iklim
degisikligi konusunda mücadeleyi saglamaya
yönelik uluslararasi tek çerçevedir. - Kyoto Protokolündeki amaç, atmosferdeki sera
gazi yogunlugunun, iklime tehlikeli etki
yapmayacak seviyelerde dengede kalmasini
saglamaktir. - Protokol, Birlesmis Milletler Iklim Degisikligi
Çerçeve Sözlesmesi içinde imzalanmistir. - Bu protokolü imzalayan ülkeler, karbon dioksit ve
sera etkisine neden olan diger bes gazin
salinimini azaltmaya veya bunu yapamiyorlarsa
salinim ticareti yoluyla haklarini arttirmaya söz
vermislerdir.
19Kyoto Protokolü'ne Katilim
Kyoto Protokolü'ne katilim Yesil Imzalayanlar,
Sari Imzalama sürecinde olanlar, Kirmizi
Protokolü imzalayan fakat anlasmayi reddeden
ülkeler, Gri Protokolü Imzalamayanlar.
20Kyoto Protokolü ve Türkiye
2004 yilinda BMIDÇS'ye taraf olan ancak uzun
süre Kyoto Protokolü'nü imzalamayan Türkiye 30
Mayis 2008'de Protokolü imzalayacagini resmen
açiklamistir. 5 Haziran 2008 tarihinde Protokolün
imzalanmasina iliskin tasari meclise sunulmustur.
21NEDEN ENERJI VERIMLILIGI?
22TÜRKIYEDE ENERJI VERIMLILIGI
Genel Olarak
- Enerji talebinin 70ini ithalatla karsilayan
Türkiyede kalkinma ve sanayilesmede bir engel
olusturmamasi için enerjinin verimli kullanilmasi
önemli hâle gelmistir. - Yapilan çalismalara göre sadece enerjiyi verimli
kullanarak yillik nihai enerji tüketiminin 30u
kadar tasarruf saglanacagi ifade edilmektedir. - Enerji sorunlarinin giderek artigi, ancak
kaynaklarin azaldigi bir dünyada enerjinin
verimli kullanimi önem kazanmistir
23TÜRKIYE'DE ENERJI VERIMLILIGI
Günümüzde, kisi basina enerji tüketimi bir
gelismislik göstergesi olmaktan çikmistir. Amaç,
kisi basina enerji tüketimini artirmak degil, bir
birim enerji tüketimi ile en fazla üretimi ve
refahi yaratmak denilmektedir. Böylece enerji
verimliliginin belirleyicisi olan enerji
yogunlugu kavramina da vurgu yapilmistir.
24TÜRKIYE'DE ENERJI VERIMLILIGI
Türkiyede enerjinin etkin kullanilmasi, israfin
önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi
üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin
korunmasi için enerji kaynaklarinin ve enerjinin
kullaniminda verimliligin artirilmasi amaciyla
01/06/2006 tarihinde Enerji Verimliligi Kanunu
Tasarisi Taslagi olusturulmustur ve 02/05/2007
tarih ve 26510 sayili Resmi Gazetede
yayimlanarak yürürlüge girmistir. Bu kanunun
hazirlanmasi ile Türkiyede enerji verimliligine
gösterilen önem daha da belirginlesmistir.
Türkiye'de enerji verimliligine yönelik yapilan
çalismalar, ayrintili olarak, alt bölümde
incelenecektir.
25TÜRKIYE'DE ENERJI VERIMLILIGI
Sanayide Enerji Verimliligi Çalismalari
Türkiye'de enerji tüketiminin yaklasik 43ü
sanayide gerçeklesmekte olup en büyük pay bu
sektöre aittir. Bu nedenle ilk enerji tasarrufu
çalismalari da bu sektöre yönelik olmustur.
Sanayi sektöründe enerji verimliligini artirmak
üzere hazirlanan "Sanayi Kuruluslarinin Enerji
Tüketiminde Verimliliginin Artirilmasi Hakkinda
Yönetmelik" 11 Kasim 1995 tarihli Resmi Gazetede
yayimlanarak yürürlüge girmistir. Bu yönetmelige
göre, enerji tüketimi yillik 2000 ve daha fazla
Ton Esdeger Petrol (TEP) olan tüm fabrikalar,
enerji yönetim sisteminin kurulmasi kapsaminda
belirli yükümlülükleri yerine getirmek
zorundadirlar.
26Binalarda Enerji Verimliligi Çalismalari
Türkiye'de enerjinin yaklasik 30u, toplam
elektrik tüketiminin ise yaklasik 43ü
konutlarda kullanilmaktadir. Konut sektörü,
enerji tüketiminde sanayi sektöründen sonra
ikinci sirada yer almaktadir. Dolayisiyla
binalarda enerji tasarrufuna yönelik çalismalar,
enerji kaynaklarinin etkin kullanimi açisindan
önemlidir.
27Binalarda Enerji Verimliligi Çalismalari
Türkiye'de binalarda birim alani veya hacmi
isitmak için harcanan enerjinin Avrupa Birligi
ülkelerine göre 2-3 kat daha fazla olmasi
nedeniyle 1985 tarihli binalarda isi yalitimini
kurallarini belirleyen Türk Standardi TS 825
güncellenmistir. Yeni standart, 14 Haziran 2000
tarihinden itibaren zorunlu standart olarak
uygulamaya girmistir.
28Binalarda Enerji Verimliligi Çalismalari
Elektrikli ev aletleri ve klima cihazlarinin
enerji verimliliginin artirilmasi amaciyla
yapilan çalismalara, klima ve beyaz esya
üreticilerine, bu üreticilerin birliklerine ve
ithalatçilarina gerekli katkilar, ilgili kamu
kuruluslari ile EIE/UETM tarafindan saglanmistir.
Bu çalismalarla buzdolabi, çamasir, bulasik,
çamasir kurutma ve kurutmali çamasir makineleri
ile ampullerin etiketlenmelerine iliskin
yönetmelikler, Sanayi ve Ticaret Bakanliginca
2002 yilinda yayimlanarak yürürlüge girmistir. Bu
yönetmelikler, evlerde kullanilan buzdolabi,
çamasir ve bulasik makinelerinin daha az enerji
tüketir hale gelmesi hedeflenmistir.
29ÇOK KATLI BINALARDA ISI KAYIP NOKTALARI
30YALITIMLI ÇIFT CAM KULLANALIM
Pencereler ve kapilar, evimizdeki isinin dörtte
birinin kaybina neden olmaktadir. Çift cam olan
pencerelerde isi kaybi 60-70 azalmaktadir.
31 32TASARRUFLU LAMBA KULLANALIM
Akkor lamba yerine kompakt fluoresan lamba
kullanilmasi durumunda 80 kadar aydinlatma
maliyeti azalir.
33KULLANILMAYAN LAMBALARI KAPATALIM
Odadan ayrilirken lambalar kapatilmalidir. Aile
bireylerinin odadan ayrilirken lambalari
kapatmalarini hatirlatacak küçük notlar konmasi
faydali olacaktir.
34ENERJI VERIMLI CIHAZLAR SATIN ALALIM
Elektrikli ev aleti alirken etiketine dikkat
ederek, daha enerji verimli olanlari alalim.
35 36- KIS AYLARINDA GECELERI PERDELERINIZI KAPALI
TUTUNUZ. - GÜNDÜZLERI, GÜNES ISIGINI DOGRUDAN ALACAK SEKILDE
GÜNESLIKLERI AÇIK TUTUNUZ. - RADYATÖRLERIN ISI AKISINA ENGEL OLACAK SEKILDE
UZUN PERDELER KULLANMAYINIZ.
37RADYATÖRÜN ARKASINA ALÜMINYUM FOLYO KAPLI ISI
YALITIM LEVHALARI YERLESTIRELIM
Radyatörlerden çikan isi radyatörün arkasindaki
duvari isitir. Disariya olan isi kaybini önlemek
için radyatörün arkasindaki duvara alüminyum
folyo kapli isi yalitim levhalari yerlestiriniz.
38RADYATÖRLERDE TERMOSTATIK AYAR VANASI KULLANALIM
TERMOSTATIK AYAR VANASI kullanimi ile oda
sicakligi ayarlanan degere gelince radyatörde su
dolasimi kesilir ve odanin normal degerden daha
fazla isinmasi önlenerek enerji tasarrufu yapilir.
39ODA SICAKLIGINI 22 ?C YE AYARLAYALIM
Oda sicakligini 1?C arttirmak için yaklasik 6
oraninda daha fazla yakit gerekmektedir. Oda
sicakligi 23 ?C iken isi kaybi 100 ise Oda
sicakligi 22 ?C olursa 6 tasarruf Oda
sicakligi 21 ?C olursa 12 tasarruf Oda
sicakligi 20 ?C olursa 18 tasarruf saglanabilir.
40KLIMA
- Klima seçiminde enerji verim sinifi A ve üstü
olan, yani enerji tüketimi az olani tercih edin. - Klimanin hacim sorunu yaratmadan birim
isitma/sogutma transfer yüzeyi büyük olmalidir.
Klima satin alirken kapasitesi sogutulacak yerin
ihtiyacina göre seçin. Kapasite belirlenirken
alan, cografi sartlar, insaat malzeme özellikleri
vb. hususlar esas alinmalidir. - Isitma ve sogutma kapasiteleri yüksek olmalidir.
- Isiyi/sogugu homojen yayma özelligine sahip
olmalidir. - Elektronik isi ayarli (termostatli) olmalidir.
- 30 C alti sicakliklarda sogutma yapmayin.
- Klimanin kisin isitma sicaklik ayari çok yüksek,
yazin sogutma sicaklik ayari çok düsük
tutulmamalidir. - Klima kullanirken mekanin kapi ve pencerelerinin
mutlaka kapali olmasi gerekir. - Klimanizi mümkün oldugunca kisin isitma amaçli
kullanmayin.
41Buzdolabinin kapagini mümkün oldugu kadar az
açiniz veya uzun süre açik tutmayiniz. Buzdolabina
sicak malzeme koymayiniz. Sivi yiyeceklerin
üzeri kapatilmalidir. Aksi halde dolabin içindeki
nem oranini arttirarak kompresörün daha fazla
çalismasina neden olur.
Buzdolabi ve derin dondurucular firin, radyatör
gibi isi kaynaklarindan uzak yerlere
yerlestirilmelidir. Aksi takdirde tüketim 10-20
artacaktir.
42CIHAZLARI STAND-BY MODUNDA BIRAKMAYALIM
Televizyonlar, videolar, bilgisayarlar, CD
göstericiler, mikrodalga firinlar ve fotokopi
makinalari açik olup çalismadiklari zamanda da (
stand-by modunda) da yaklasik 5 enerji tüketmeye
devam ederler.
IZLENMEYEN PROGRAMLARDA TVYI KAPATALIM
43FOTOKOPI MAKINALARINI AKSAMLARI KAPATALIM.
Gece stand-by modunda birakilan fotokopi
makinasi, 1500 sayfa fotokopi kadar enerji
tüketir.
44KÜÇÜK FIRINLAR VE MIKRO DALGA FIRINLAR TERCIH
EDILMELIDIR.
Mikrodalga firinlar kullanilmasi durumunda
ortalama aylik 24 kilovatsaat olan bir firinin
elektrik tüketimi 12 kilovatsaate, 4.53 YTL olan
faturasi da 2.26 YTLye düsürülebilir. Firinin
kapaginin her açilmasinda 20 oraninda isi kaybi
olur sicaklik ise 25 oC ile 30 oC birden düser.
Bu nedenle yemek pisirirken firininizin kapagini
gereginden fazla açmayin. Firinda, bir yerine
birden fazla yemek pisirilmeyi planlayin. Düsük
sicaklikta piseni digerlerinden önce çikarip,
firinin sicakligini degistirmeden daha az enerji
harcayabilirisiniz. Firinda gerekli olmadigi
durumlarda ön isitma yapmayin. Ön isitma
yapilmasi gerekiyorsa kisa TUTUN.
BULASIK MAKINALARINI TAM KAPASITE ÇALISTIRINIZ
45APARTMAN GIRIS KAPILARININ ÇIFT VEYA OTOMATIK
KAPANACAK SEKILDE OLMASI SAGLANMALIDIR
Apartman giris kapilarinin çift veya otomatik
kapanacak sekilde olmasi merdiven bosluklarinin
dolayisiyla evlerimizin daha sicak olmasini
saglayacaktir. KIS AYLARINDA GIRIS-ÇIKISLARDA BU
KAPILARI AÇIK BIRAKMAYINIZ.
46Ulastirmada Enerji Verimliligi Çalismalari
Türkiye'de tüketilen enerjinin yaklasik 20si
ulastirma sektöründe kullanilmaktadir. 2005 yili
verilerine göre, bu oran 19,7 olarak
gerçeklesmis olup sanayi ve konut sektöründen
sonra üçüncü sirada ulastirma yer almaktadir.
Ayrica bu sektördeki enerji kullaniminin yaklasik
99unu petrol ürünleri olusturmaktadir.
Dolayisiyla ulastirma sektörü bu yönüyle tamamen
disa bagimli durumdadir.
47Ulastirmada Enerji Verimliligi Çalismalari
Ancak ekonomide büyük bir paya sahip olan
ulastirma sektöründe enerjinin rasyonel
kullanimini saglayacak hiçbir mevzuat ve
yönetmelik bulunmamaktadir. Ulastirmada enerji
tasarrufuyla ilgili EIEnin ag sitesinde bir
sayfa bulunmakta, ancak ulasimda toplu tasimi
önerme disinda herhangi bir çalisma ile
karsilasilmamaktadir.
48- ULASIM
-
- Kisa mesafeleri yürüyün.
- Toplu tasim araçlarini tercih ediniz.
- Aracinizi gerekmedigi zamanlarda kullanmayin.
- Gereksiz yere ani olarak fren ve gaza basmak
benzin tüketimini 5 arttirir. - Lastiklerin hava basinçlari düsük oldugu zaman
yakit tüketimi artar. - Camlari açik olarak Saatte 100 Km'lik bir hizla
otomobilinizi sürmeniz 4 yakit tüketimi
artisina sebeb olur.
49Elektrik Iletim, Dagitim ve Üretim Alaninda
Enerji Verimliligi Çalismalari
Türkiyede elektrik kayip ve kaçaklari 2004
yilinda 21,2 düzeyinde gerçeklesmistir.
- Gelismis ülkelerde de kayip ve kaçaklar
bulunmaktadir. Örnegin - Almanyada 5 kayip, 0,3 kaçak,
- ABDde 6,4 kayip, 1 kaçak,
- Ingilterede 9,4 kayip, 0,15 kaçak,
- Yunanistanda 10,4 kayip, 1,5 kaçak,
- Meksikada 10,8 kayip, 7,1 kaçak,
- Japonyada 3,8 kayip ortaya çikmaktadir.
- Gelismis ülkelerle karsilastirildiginda
kaçaklarin Türkiyede fazla oldugu görüsmektedir.
Öte yandan Türkiyenin kosullari ile paralellik
gösteren ülkelerde kaçaklarin birbirine yakin
oldugu belirtilmistir.
50 AB enerji verimliligi mevzuatina uyum
faaliyetleri çerçevesinde, Sanayi ve Ticaret
Bakanliginca, 13 yönergeden 11ine uyum
saglanmasi amaciyla yönetmelikler hazirlanarak
Resmî Gazete'de yayimlanmistir. Bu yönergeler
- Isi jeneratörlerinin isitma performansi ve yeni
ya da mevcut sanayi disi binalarda sicak su
üretimi ve yeni sanayi disi binalarda isinin
yalitimi ve iç sicak su dagilimi. - Sivi ya da
gazli yakitlarla ateslenen yeni sicak su
isiticilari için verimlilikihtiyaçlari. - Ev
için elektrikli buzdolaplari, sogutucular ve
bunlarin bilesimlerinin enerjietiketleri. - Ev
için çamasir makinelerinin enerji etiketleri. -
Ev için elektrikli çamasir kurutucularinin
enerji etiketleri.
51- Ev için elektrikli buzdolaplari, sogutucular ve
bunlarin bilesimleri içinenerji verimlilik
ihtiyaçlari. - Ev için kombine çamasir
makinesi-kurutucusunun enerji etiketleri. - Ev
için bulasik makinelerinin enerji etiketleri. -
Ev tipi ampullerin enerji etiketleri. - Ev tipi
elektrikli firinlarin enerji etiketleri. -
Floresan aydinlatma için balastlarin enerji
verimliligi. Bu konudaki AB mevzuatinin
önemli bir kismi Türkiye mevzuatina aktarilmis ve
bu dogrultuda uygulamalar baslamistir.
52TESEKKÜR EDERIZ !