SOSYOLOJI DERS NOTLARI

1
SOSYOLOJI DERS NOTLARI
2
Sosyoloji Nedir?Toplum nedir?Sosyolojinin
konusu nedir?Sosyolojinin diger bilimlerle
iliskisi nedir?Sosyoloji biliminin insan
yasamindaki yeri
3
Sosyoloji Ders Notlari

• Modernlesmenin Kilometre Taslari
• Rönesans ve Reform
• Aydinlanma
• Fransiz ihtilalli
• Endüstri devrimi

4
Sosyoloji Ders Notlari

• Endüstri devrimi sonrasi toplumun özellikleri ve
  ilk sosyolojik düsüncelerin ortaya çikisi

5
Sosyoloji Ders Notlari

• Neden insanlar bireyler halinde degilde toplumlar
  halinde yasarlar?
• Kültür nedir?
• Toplum nedir?
• Toplumsallasma nedir?

6
Toplum nedir?

• Insan insan etkilesiminin örgütlenmis bir
  düzenidir.
• Salt kendisini olusturan bireylerin toplami
  degildir
• Toplum bireyi birey toplumu etkiler
• Insanlar, kurumlar, insanlar ve kurumlar
  arasindaki iliskileri inceler
• Kendini devam ettiren belli bir fiziksel yeri
  olan varligini uzun süre sürdüren bir hayat
  biçimini sürdüren insan toplugudur.
• Insan ömründen uzun yasayan, göreli bir
  kararliliga sahip olan ve ve kendini devam
  ettiren insan toplulugudur (Kongar, 1981,s.31)

7
Sosyoloji Ders Notlari

• Toplum
• Insan ömründen uzun yasayan
• Kendini devam ettiren
• Kendini koruyan
• Ortak bir yasam tarzi ve kültüre sahip olan
• Ortak çikarlari olan ve bunlari gerçeklestiren
• Isbirligi ve isbölümü yapan
• Belli bir fiziksel mekani olan
• Kurumsallasmis iliskilere sahip olan insan
  toplulugudur.

8
Sosyoloji Ders Notlari

• Toplumun Ögeleri
• Temel ögesi insan ve dogadir.
• Insanin ve doganin etkilesiminin ortak bir
  ürünüdür.
• Toplumlar içinde bulunduklari cografyadan
  etkilenir

9
Sosyoloji Ders Notlari

• Toplumun Özellikleri
• Nüfussal bir birimdir.
• Ortak cografi mekan
• Islevsel olarak farklilasmis gruplar
• Kültürel olarak bezer gruplar
• Ortak dil
• Islevsel bir birim
• Toplumu olusturan bireyler arasinda düzenli ve
  islevsel bir iliski vardir

10
Sosyoloji Ders Notlari

• Toplum SiniflamalariSiniflamalar bakis açisina
  ve belli özelliklere göre farklik gösterir. Buna
  göre
• Kir-kent kent toplumu
• Durkheimin Mekanik-organik dayanismaya sahip
  toplumlari
• Tönniesin cemaat ve cemiyet toplumlari
• Spencerin Askeri ve sinai toplumlari
• Comteun üçlü siniflamasi
• Marksin 5li siniflamasi
• Gelismis gelismekte ve az gelismis toplum
  siniflamasi

11
Sosyoloji Ders Notlari

• Topluluk
• Toplumdan daha küçük boyutlu ve daha az karmasik
  iliskilere sahip olan
• Dayanismanin yüksek oldugu
• Önemli görülen inançlara baglilik
• Toplumsal islevlerin yerine getirilmesinde
  bireylerin duygulu ve duyarliligi
• Yakin olarak adlandirilan kisisel iliski

12
Sosyoloji Ders Notlari

• Toplum-Topluluk
• Topluluklarda biz, toplumda ben duygusu
• Topluluklarda birincil, toplumlarda ikincil
  iliskiler
• Toplumda dayanisma bireysel isteme bagli
  toplulukta ortak isteme tabi olmak söz konusu
• Toplumda bireysel mülkiyet, toplulukta ortak
  mülkiyet
• Toplumda isbölümü heterojen ve nitelikli,
  toplulukta basit nitelikli
• Toplumda kamuoyu ögretileri, kamu kurallari, moda
  ve bireylere bagli geçici zevkler toplulukta
  güçlü gelenek, görenek örf ve adetler önemli

13
Sosyoloji Ders Notlari

• Diger Sosyal Bilimler Alanlari ve Sosyoloji
• Tarih
• Siyaset Bilimi
• Ekonomi
• Antropoloji
• Psikoloji

14
Sosyoloji Ders Notlari

• Sosyolojinin Alt Dallari
• Egitim Sosyolojisi
• Edebiyat Sosyolojisi
• Köy Sosyolojisi
• Kent Sosyolojisi
• Bilgi Sosyolojisi
• Sanayi Sosyolojisi
• Din Sosyolojisi
• Hukuk Sosyolojisi
• Siyaset Sosyolojisi

15
Sosyoloji Ders Notlari

• TOPLUMSALLASMA

16
Sosyoloji Ders Notlari

• Nedir?
• Özellikleri nelerdir?
• Bireyin içinde yasadigi toplumun bir özelligidir
• Bireyin dogusu ile baslar
• Kisilik gelisiminin topluma ve kültüre
  uyarlanmasi ve ögretilmesi gibi süreçlerle
  ilgilidir.

17
Sosyoloji Ders Notlari

• Toplumsallasmanin amaçlari
• Temel davranis yollarinin ve kurallarinin
  ögretilmesi
• Toplumsal rollerin ögretilmesi
• Yetiskin eylerine katilim saglanacak becerilerin
  ögretilmesi
• Kisilik benlik gelisimi kimlik algisinin
  olusturulmasinda toplumsal uyum
• Kültürün maddi ve manevi ögelerinin ögretilmesi
• Toplumun sürekliliginin saglanmasi

18
Sosyoloji Ders Notlari

• Toplumsallasma Tipleri
• Öznel bakimdan toplumsallasma (birey merkezli
  içsellestirme)
• Nesnel bakimdan toplumsallasma (toplum kültürünün
  kusaktan kusaga aktarilmasi)

19
Sosyoloji Ders Notlari

• Toplumsallasma Araçlari
• Aile
• Arkadas
• Okul
• Kitle iletisim araçlari

20
Sosyoloji Ders Notlari

• Toplumsal Gruplar

21
Sosyoloji Ders Notlari

• Gruplarin Özellikleri
• Gruplar birbirleriyle gerçek karsilikli iliskiler
  içinde bulunan davranislarinda da birbirlerini
  hesaba katan insanlardan olusur.
• Ortak degerleri, kurallari, inançlari vardir.
• Üyeleri arasinda bir rol ve görev paylasimi
  vardir. (Misyon)
• Sosyal denetim söz konusudur.
• Süreklidirler
• Grup üyesi kendi varligi ile üye bulundugu grup
  arasinda bir özdesim kurar.
• Gelecege dönük bir bakisi vardir (vizyon)

22
Sosyoloji Ders Notlari

• Grup Çesitleri
• 1. Örgütlü Olmayan Gruplar
• a)Toplumsal yiginlar
• b)Toplumsal kategoriler
• 2. Örgütlü gruplar

23
Sosyoloji Ders Notlari

• Grup Dinamikleri ve Liderlik
• Lider kimdir? Yönetici Kimdir?
• Nasil lider olunur?
• Yöneticiler lider olabilir mi? Liderler yönetici
  olabilir mi?

24
Sosyolojik Düsüncenin Evrimi Auguste
Comte Emile Durkheim Karl Marx Max Weber
25
Auguste Comte (1798-1857)
26
Sosyoloji Ders Notlari

• Sosyolojinin kuruculari arasinda yer alir ve
  sosyolojinin isim babasidir.
• Tüm toplumlarin üç temel asamadan geçtiklerini
  ileri sürer.Bunlar
• Teolojik asama Ilahi yaptirimlar vardir ve ilahi
  yaptirimlara ve dogmatizme sessizce boyun egilir
  ve sorgulanmaz.
• Metafizik Asama Tanri fikri yerine niteligi
  belli olmayan ruh gibi varliklar ön plana çikar.
  Her olay tanri fikrine göre açiklanir. Din
  adamlarinin toplumda bir agirligi vardir. Insan
  toplumlarinda temel birim devlettir.
• Pozitif asamadir Insanlar doga olaylarini
  açiklamada tanri fikri ya da somut olmayan ögeler
  yerine daha çok somut elle tutulur gözle görülür
  ögelere yönelmis bu ögeler ve doga olaylari
  arasindaki iliskiyi incelemislerdir.

27
Sosyoloji Ders Notlari

• Sosyal Statik ve Sosyal Dinamik
• Comte sosyolojiyi ikiye ayirir sosyal statik ve
  sosyal dinamik.
• Sosyal Statik sosyal düzenin farkli parçalarinin
  etkinlikleri ve tepkilerini inceler. Diger bir
  deyisle sosyal statik toplumun var olan durumunu
  inceler
• Sosyal Dinamik Toplumdaki gelismeyi, evrimi
  kisaca ilerlemeyi inceler

28
Sosyoloji Ders Notlari

• Insanlik Dini --? Bilimsellik
• Pozitivismin kurucusu

29
Sosyoloji Ders Notlari

• EMILE DURKHEIM
• (1858-1917)

30
Sosyoloji Ders Notlari

• Temel sorusu Toplumsal Düzen nasil saglanir?
• Temel Sayiltilari
• Toplumu bagimsiz bir varliga sahip olan kolektif
  bir bilinç olarak taninlar
• Sosyal güç kolektif düsünceye dayanir
• Toplumsal dayanismanin iki tip toplumsal yapida
  iki farkli biçimde gerçeklesebilecegini ifade
  eder.

31
Sosyoloji Ders Notlari

• Mekanik Dayanisma
• Benzerlikten dogan bir dayanismadir.
• Birey adeta grubun malidir.
• Bireyler düsünce ve ahlaksal açidan homojendir,
  uzmanlasma yoktur.
• Kolektif bilinç ön plandadir.
• Ortak hedef vardir.
• Toplum üyeleri arasindaki baglar kuvvetlidir.
• Toplum paylasilan ortak degerler ve inançlar
  araciligiyla kontrol edilir.

32
Sosyoloji Ders Notlari

• Organik dayanisma
• Gelismis ve farklilasma is bölümü
• Farklilasmis bireyler (bireyler hetorejendir)
• Nüfus yogun ve kalabaliktir
• Toplumsal bilinç kolektif vicdanin düzenlenmesi
  güçtür.

33
Sosyoloji Ders Notlari

• Ahlak egitimi
• Anomi
• Intiharlar ve intihar tipleri

34
Sosyoloji Ders Notlari

• KARL MARX
• (1818-1883)

35
Sosyoloji Ders Notlari

• Toplumsal düzen nasil saglanir?-? Sinif kavrami
  (üretim araç gereçlerinin sahipligi)
• Çatisma
• Kapitalisim
• 5li toplumsal evrimlesme siniflamasi
• Ilkel komünel toplum
• Köleci toplum
• Feodal toplum
• Kapitalist toplum
• Sosyalist toplum

36
Sosyoloji Ders Notlari

• Max Weber
• (1864-1920)

37
Sosyoloji Ders Notlari

• Statü, prestij
• Bürokrasi
• Protestan Ahlaki
• Ideal tipler
• Ussallasma (rasyonalisim)

38
Sosyoloji Ders Notlari

• ÇAGDAS TOPLUMLARIN TEMEL BELIRLEYICILERI
  KÜRESELLESME

39
Sosyoloji Ders Notlari

•  Küresellesme
• 1980lerin ikinci yarisinda ortaya çikan bilisim
  devrimiyle, toplumsal yapidaki diger kurumlarla
  birlikte egitim de bir kurum olarak yapisal bir
  dönüsüm süreci içerisine girmistir. Yeni dünya
  düzeninin egemen süreci olarak tanimlanan
  küresellesmenin de etkisiyle, program yapilari,
  içerigi ve yönetimi yeniden tanimlanan egitim,
  bir kurum olarak, çagdaslasmanin
  gerçeklestirilmesinde bir degisim ajani olarak
  kabul edilmistir.
•  

40
Sosyoloji Ders Notlari

• Egitimdeki bu degisim ve dönüsüm süreci basit bir
  niteligin ötesinde küresel bir dönüsümün bir
  parçasi olarak egitimciler, ögrenciler, egitim
  yöneticileri ve farkli düzeylerdeki politika
  yapicilari için paradigmatik bir dönüsümü
  öngörmektedir.
• Bu yapisal dönüsümün merkezinde tanimlanan
  küresellesme sürecinin tanimlanmasi resmin
  tamaminin görülmesi açisindan önemlidir.
• Küresellesmenin baslamasina iliskin farkli
  tartismalar olmasina karsin, küresellesmenin bir
  süreç olarak baslangici 18. yyin ikinci
  yarisinda gerçeklesen endüstri devrimi olarak
  kabul edilmektedir.

41
Sosyoloji Ders Notlari

• Endüstri Devrimi
• Sömürgecilik ve Kaynak Transferi
• Dünya Savaslari ve Yeni Dünya Düzeni
• Japonyanin Bir Endüstri Devi Olarak Ortaya
  Çikisi
• 1970 Petrol Krizi
• Üretim ve Pazar Yapisinin Dönüsümü
• Ulasim ve Iletisim Teknolojilerindeki Gelismeler
  
• Sermayenin ve Insan Kaynagini Özgür Dolasimi
• Uluslararasi Anlasmalar ve Kurumlar

42
Sosyoloji Ders Notlari

• Endüstri Devrimi
• Endüstri devrimi ile birlikte ilk kez makinenin
  gücü kesfedilmis ve tüketebilecek olandan çok
  daha fazlasini bu güçle üretmistir.
• Çok miktarda üretim iki temel sorunu da
  beraberinde getirmistir. Bunlar ham madde ve
  pazar sorunudur.
• Endüstri devrimini gerçeklestiren Bati
  Avrupanin gelismekte ülkeleri bu sorunun
  çözümünü bir yüzyil önce sömürgelestirdikleri
  ülkelerde bulmuslardir.
• Böylece üretilen endüstriyel ürünler bu bölgelere
  satilmis karsiliginda ham madde transferi
  gerçeklestirilmistir.
•  

43
Sosyoloji Ders Notlari

• Sömürgecilik ve Kaynak Transferi
• Bir süre sonra dünyanin gelismemis toplumlarinin
  bulundugu cografi bölgeleri kaynaklarinin
  transfer edilecegi birer ham madde alani olarak
  tanimlanmaya baslamistir.

44
Sosyoloji Ders Notlari

•  Dünya Savaslari ve Yeni Dünya Düzeni
• Kaynaklar üzerindeki amasiz rekabet tüm dünya
  üzerinde gerçeklesecek bir iki dünya savasi ile
  sonuçlanacaktir.
• Ikinci savasi sonrasinda kismen cografi
  sinirlarin belirlenmesi ve sömürge ülkelerin
  bagimsizliklarinin ilan etmeleri ile birlikte
  kaynak transferi uluslararasi dünya ticareti
  içinde yapilandirilmaya baslanmistir.
•  

45
Sosyoloji Ders Notlari

• Japonya'nin Bir Endüstri Devi Olarak
• Ortaya Çikisi
• Ikinci dünya savasi sonrasinda yaralarini saran
  Japonya, uluslararasi dünya pazarina bir endüstri
  devi olarak yeni bir kavramla birlikte girer.
• Bu kavram kalite dir. Japonya yüksek üretim
  potansiyeli ve kalite anlayisi ile birlikte Bati
  Avrupa ve Birlesik Devletlerin dünyadaki pazar
  paylarina iliskin ciddi bir risk olarak belirir
  ve rekabeti teknolojik ve maliyet açisindan
  keskinlestirir.

46
Sosyoloji Ders Notlari

• 1970 Petrol Krizi
• 1970de petrol üreten ülkelerin (OPEC)
  üretimlerini kisitlamalariyla birlikte tüm
  dünyayi saran bir enerji krizi patlak verir.
• Kriz üretim ve maliyetleri ve Pazar yapisini
  derinden etkiler.

47
Sosyoloji Ders Notlari

• Üretim ve Pazar Yapisinin Dönüsümü
• Dünyanin farki bölgelerinde krizlerle sarsilan
  Bat Avrupanin endüstriyel gelismis ülkeleri
  üretim alanlarini ham madde ve insan gücünün
  bulundugu yerlere transfer ederler.
• Immanuel Wallersteina (1974) göre bu bir dünya
  ekonomisidir.
• Böylece birçok gelismemis ya da gelismekte olan
  ülkede gelismislik düzeyleri ile kiyaslanmayacak
  üretim alanlari kurulur. 

48
Sosyoloji Ders Notlari

• Ulasim ve Iletisim Teknolojilerindeki Gelismeler
  
• Üretim ve pazarlama alanlari arasindaki uzakligin
  büyümesi ile ortaya çikan ulasima ve iletisime
  iliskin sorunlar bu alanlardaki devrimsel
  dönüsümlerle çözülür.

49
Sosyoloji Ders Notlari

• Sermayenin ve Insan Kaynagini
• Özgür Dolasimi
• Farkli cografi bölgelerde çalismak üzere emek
  transferi gündeme gelir.
• Finansin özgür dolasimi olanakli kilinir.

50
Sosyoloji Ders Notlari

• Uluslararasi Anlasmalar ve Kurumlar
• Yeni kurulan bu düzeni garanti altina almak üzere
  Birlesmis Milletler, Dünya Bankasi, IMF ...vb
  uluslararasi örgütlerle birlikte Hizmet Ticareti
  Genel Anlasmasi (GATT) uluslararasi anlamalar
  imzalanir.
•  
• Kaynak Boyaci, Adnan. Ders Notlari. Eskisehir
  2003.

51
Sosyoloji Ders Notlari

• Egitim Kurumlari, Okullar, Ögrenme Süreci,
  ögretmen rollerindeki degisimler