Slayt 1

1
EKONOMIK BOTANIK
Yard.Doç. Dr. Hasan AKGÜL
2
EKONOMIK BOTANIK

• Ekonomik Botanik,Insanlarin gereksinimlerine
  cevap veren ve çogu kendi tarafindan
  yetistirilen,ekonomik hayatimizda önemli yeri
  olan bitki türlerini inceleyen bir Botanik
  dalidir.
• Ekonomik degeri bakimindan bitkiler 3 gruba
  ayrilarak incelenebilir
• 1) Ekonomik Degeri olan Bitkiler
• 2) Herhangi bir ekonomik degeri olmayan bitkiler
  (Yabani olarak yetisen bazi bitkiler)
• 3) Zararli Bitkiler ( ve parazit bitkiler)

3
Ekonomik (Faydali) Bitkilerin Siniflandirilmasi

• 1.Tibbi Bitkiler
• 2.Besin Bitkileri
• A. Alçak Bitkiler
• a. Algler
• b.Mantarlar
• B.Yüksek Bitkiler
• a.Tahil Bitkileri
• b.Baklagiller
• c.Sebzeler
• d.Meyveler
• e.Yag Bitkileri

4

• 3.Endüstri Bitkileri
• a.Lif Bitkileri
• b.Orman Bitkileri
• c.Boya ve tanen Bitkileri
• d.Kauçuk ve benzeri ürünler (Lateks) veren
  Bitkiler
• e. Reçine ve zamk veren bitkiler
• f.Yag ve mum elde edilen Bitkiler
• g.Seker, Nisasta, Selüloz Ürünleri
• 4.Baharat Bitkileri
• 5.Uyarici Bitkiler
• 6.Süs Bitkileri

5
TIBBI BITKILER

• Tibbi bitki terimi hastalik tedavisinde veya
  hastaliklardan korunmak amaciyla kullandigimiz
  bitkileri, ya da bitkisel ürünleri kapsar. Yani
  her bitki tibbi bitki degildir. Ancak her bitki
  potansiyel olarak bir tibbi bitkidir. Çünkü
  bitkiye tibbi kullanim gelinceye kadar tibbi
  bitki denilemez.

6

• Dünyada gida olarak yetistirilen türler 3000
  civarindadir. Buna karsilik gida olarak
  kullanilan yabani bitkilerin sayisi ise 10000
  civarindadir.
• Tibbi amaçla kullanilan bitkilerin sayisi ise
  Dünya Saglik Örgütü(WHO (world health
  organisation) ne göre tüm dünyada takriben 20000
  dolayindadir. 4000 kadar bitkisel drog yogun
  olarak kullanilmakta,Bati Avrupada ise 400 kadar
  bitkisel drogun ticareti yapilmaktadir.
• Bununla beraber bilinmelidir ki dünya da
  kayitli bitki türlerinden sadece 20 si bilimsel
  incelemeye tabi tutulmustur.

7

• Dünya saglik örgütünün tahminlerine göre dünya
  nüfusunun 80 i, Afrika nüfusunun 95 i yalniz
  tibbi bitkilere dayali tedavi yöntemlerinden
  yararlanmaktadir.
• Bu durum,Tibbi bitkilerin degerlendirilmesi için
  daha çok çaba sarfedilmesi, Bitkilerin mucizevi
  etkilerini degerlendirilmesi geregini
  düsündürmektedir

8

• Özellikle son yillarda gelismis ve sanayilesmis
  ülkelerde dogaya yönelisin bir ürünü olarak
  bitkisel ilaç ve kozmetiklere Olan ilgi sürekli
  olarak artmakta ve fabrikalarda üretilen bitki
  kaynakli ürünler cazip ambalajlar içerisinde
  satisa sunulmaktadir.

9

• 1991 de Avrupa Topluluguna üye ülkelerde yapilan
  bir arastirma 1400 bitkisel drogun kullanimda
  oldugunu ortaya çikarmistir
• Çinde halen 5000 i askin fabrika imalati
  geleneksel ilaç satilmaktadir
• 7000 tibbi bitki Hindistandaki geleneksel tip
  sistemlerinde kullanilmaktadir
• Güneydogu Asyada en az 800 milyon kisinin
  bitkisel ilaçlarla tedavi oldugu tahmin
  edilmektedir

10

• 1999 da dünya çapinda bitkisel ilaçlarin satis
  rakami takriben 19.6 milyar dolardir.
• Örnegin ABD de son on yilda bitkiseller pazarinda
  büyüme 380 civarindadir
• Bugün her üç Amerikali yetiskinden biri bitkisel
  ilaç kullanmakta ve soguk alginligi, yaniklar,
  basagrisi, allerji ve uykusuzluk gibi hafif
  rahatsizliklar için yilda 54 dolar harcama
  yapmaktadir.

11
(No Transcript)
12

• TIBBI SISTEMLER
• TIBBI BITKILERIN TANIMI, ÖNEMI VE YERI
• TARIHSEL GELISIMI
• BITKILERDE BULUNAN ETKILI MADDELER
• ETKEN MADDELERIN ETKI MEKANIZMASI VE TEDAVI
  DEGERLERI
• TARIMI
• SATISI

13
BILINEN TIP SISTEMLERI ZAMANIMIZA KADAR 3 MADDEDE
TOPLANIR

• 1- Yöresel özellikli halk tibbi (Folklorik
  tip-alternatif tip-Ayurveda tip sistemi)
• 2- Geleneksel Çin Tibbi (Ying-Yang Teorisine
  dayanir.)
• a-Koruyucu Hekimlik
• b-Akupunktur (Igne Tedavi)
• c-Moksibüsyon (Dokunma Tedavisi)
• d-Droglar (Tibbi Bitkilerle Tedavi)
• 3- Modern Tip

14
Çin TibbindaDOKTORLAR HEM GELENEKSEL HEM DE
MODERN TEDAVI YÖNTEMLERI KONUSUNDA EGITIM
GÖRÜRLER. TEDAVIYI TERCIH HAKKI HASTAYA AITTIR.
15

• Bitkilerin saglik alaninda kullanilisi 4 ana
  grup altinda toplanabilir.
• 1.Sifali gidalar. Birçok yabani bitki sifa
  bulmak amaciyla veya bazi hastaliklardan korunmak
  için ve daha saglikli yasamak için gida olarak
  kullanilmaktadir Örnegin Anadoluda saglikli
  yasamak için yilda en az bir defa isirgan yenmesi
  geregi inanci vardir. Portakal/greyfurtun vücut
  direncini arttirdigindan dolayi suyu yaygin
  olarak kullanilmaktadir.

16

• 2.Gida Destekleri (Takviyeleri)
• Amerikan toplumunun farkli beslenme
  sekli,normalde tabiattan alinmasi gereken pek çok
  maddenin eksikligini ortaya çikarmis ve bu
  maddeler tablet, kapsül v.b ilaç formlari halinde
  kullanilmaya baslanmistir. Bunlara gida
  destegi(takviyesi)adi verilir. Bu kullanim
  sonralari daha da genisletilerek vitamin,
  mineral,bitkisel ürünleri de içine alan
  formülüzasyonlar kapsamakta ve bu genisleme
  Nütrosötik adi verilen yeni bir ilaç grubunun
  ortaya çikmasina neden olmustur

17

• 3.Bitkilerin Ilaç gibi kullanimi
• Atalardan gelen bilgilerle,bitkiler kirsal
  bölgelerde ilaç yerine kullanilmaktadir. Buna
  halk ilaci denir. Halk ilaçlarina ait bilgilerin
  muhakkak atalardan gelmesi, bitkinin çevrede
  yetismesi ve ilaç formunun basit olmasi gibi
  özellikleri vardir.
• Ülkemizde halk ilaçlari kültürü çok zengindir.
• Halk ilaçlari bitkilerin ilaç gibi
  kullanimidir.Ancak kullanilan bitki belki ilerde
  ilaç olacaktir ama henüz ilaç degildir ve ilaç
  olarak sunulamaz.

18

• 4.Bitkisel Ilaçlar Bitkisel droglari veya
  karisimlarini,oldugu gibi veya degisik
  preparatlar halinde etkili kisim olarak tasiyan
  bitmis,etiketlenmis tibbi ürünlerdir (Bu tanim
  WHOnun 1991 yilinda Cenevrede yapilan
  toplantida kabul edilen bitkisel ilaçlarin
  standardizasyonu ile ilgili rehberde bulunan
  tariftir).
• Bitkisel ilaçlarin bilinen ilaçlardan ayri olarak
  degerlendirilmesinin nedeni bir karisim olmalari
  ve analiz tekniklerinde ve etkilerinin
  degerlendirilmesinde önemli farklarin
  bulunmasidir.

19

• DROG NEDIR?
• Bitkisel kökenli ilaç hammaddelerine, ya
• da Tibbi bir bitkinin ilaç hazirlanmasinda
  kullanilan kismina ( yaprak, kök,çiçek v.s.) DROG
  adi verilir.
• Droglarin 90 i bitkisel diger kismi hayvansal
  kökenlidir.