Slawomir Lodzinski Zaklad Socjologii Og

1
Slawomir Lodzinski Zaklad Socjologii Ogólnej
Instytut Socjologii UW

• Kulturowe podstawy zycia spolecznego (II).
• Wartosci, zaufanie spoleczne i czas w kulturze
• (WDS 2008/2009 nr 6)

2
Kulturowe podstawy zycia spolecznego (II) (WDS
2008/2009 nr 6)

• Przyklad - subkultury mlodziezowe
• trójfazowy okres rozwoju spontanicznej kultury
  mlodziezowej subkultura mlodziezowa, okres
  kontrkultury i faza kultury alternatywnej
• subkultury mlodziezowe w Polsce (wybrane
  przyklady)
• bikiniarze (lata 50., zanikanie po 1956 r.)
• hipisi (przelom lat 60. i 70.)
• git-ludzie (subkultura grypserki, zanik pod
  koniec lat 70.)
• punki (glównie lata 80., zwiazek z muzyka
  mlodziezowa)
• skini (skinheadzi, sa od lat 80.)
• satanisci (lata 80.)
• rastafarianie (lata 80.)
• wspólczesne subkultury mlodziezowe graficiarze
  (sprejowcy), squatersi, metalowcy, skejci
  (skaterzy), technomani, dresiarze, jumacy,
  hakerzy, freekerzy, szalikowcy.

3
Kulturowe podstawy zycia spolecznego (II) (WDS
2008/2009 nr 6)

• 2. Badanie wartosci (orientacji aksjologicznych)
  w spoleczenstwie polskim
• okreslenie wartosci pozadane stany zjawisk
  spolecznych, które moga wywierac wplyw na nasze
  sposoby postepowania (inaczej, wartosci-idealy)
  
• wartosci jako przyczyny i racje podejmowanych
  przez ludzi dzialan
• Polska po 1989 r. - zmiany ustrojowa i walka o
  artykulacje nowych wartosci (wplyw modernizacji
  imitacyjnej)
• glówne osie spolecznych sporów o wartosci w
  Polsce
• jednostka czy wspólnota (liberalizm a
  komunitaryzm)
• przejscie od spoleczenstwa losu do
  spoleczenstwa wyboru
• przejscie od wartosci materialistycznych
  (wartosci niedostatku) do wartosci
  postmaterialistycznych (wartosci uczestnictwa i
  samorealizacji).

4
Kulturowe podstawy zycia spolecznego (II) WDS
2008/2009 nr 6)

• 3. Czynniki wplywajace na system wartosci
  wspólczesnego spoleczenstwa polskiego
• wplyw tradycyjnej kultury polskiej
• przywiazanie do wartosci narodowych i
  religijnych, wspólnota romantycznego
  patriotyzmu
• dziedzictwo realnego socjalizmu
• stosunek do panstwa, postawa wyuczonej
  bezradnosci, egalitaryzm, slabe poszanowanie
  wlasnosci, tworzenie drugiego spoleczenstwa i
  dyformizm wartosci
• doswiadczenia historii najnowszej
• protesty polityczne po 1945 r., wizyty papieskie,
  Sierpien 1980, Solidarnosc, stan wojenny
• wspólczesne uwarunkowania sytemu wartosci
• efekt zewnetrznej imitacji, wzrost znaczenia
  srodków masowego przekazu mediów i kultury
  popularnej, konsumpcja.

5
Kulturowe podstawy zycia spolecznego (II) (WDS
2008/2009 nr 6)

• 4. Przyklad I trwalosc i zmiana glównych
  wartosci ustrojowych w Polsce po 1989 r.
• glówne zasady aksjologiczne (wartosci) kultury
  starego i nowego ustroju
• ustrój realnego socjalizmu
• poczucie egalitaryzmu
• oczekiwanie opiekunczej roli panstwa
• roszczeniowosc wobec systemu.
• ustrój spoleczenstwa demokratycznego i
  rynkowego
• rynek i konkurencja
• demokracja
• wolnosc osobista (swoboda gloszenia pogladów)
  oraz indywidualna odpowiedzialnosc.
• zjawisko spolecznego dysonansu kulturowego ze
  wzgledu na konflikt glównych wartosci
  ustrojowych.

6
Kulturowe podstawy zycia spolecznego (II) (WDS
2008/2009 nr 6)

• 5. Przyklad II jakie wartosci dominuja w jakich
  sferach zycia spolecznego w Polsce?
• politycznego
• demokracja równych mozliwosci, czy równych
  warunków zyciowych?, podatnosc na autorytaryzm,
  biernosc i alienacja polityczna
• ekonomicznego (sa one najwazniejsze zyciowo, ale
  sa zróznicowane)
• pragmatyzacja swiadomosci, czyli dominacja
  orientacji materialistycznej, uzyskiwanie
  dochodów, ale wedle logiki wyrównawczo-opiekunczej
  , czy rynkowej?
• spoleczno-kulturowego
• wazniejsze sa wartosci kulturowego porzadku niz
  kulturowej wolnosci, sklonnosc do punitywnosci,
  duza rola wartosci afiliacyjnych
• specyfika spoleczenstwa polskiego dominacja
  wartosci niedostatku i tradycyjnych (czyli
  rodziny, religii, narodu itp.) sprawia, ze
  jestesmy bliscy krajom Ameryki Lacinskiej.

7
Kulturowe podstawy zycia spolecznego (II) (WDS
2008/2009 nr 6)

• 6. Kultura zaufania spolecznego
• zaufanie spoleczne jest przykladem miekkiej
  zmiennej w socjologii (jest ona zwiazana z
  kultura, mentalnoscia zbiorowa, moralnoscia
  itp.)
• pojecie ryzyka i zaufania(spolecznego)
  zaufanie to rodzajem kapitalu spolecznego, który
  pozwala zmniejszyc niepewnosc i zalozyc, ze
  inni beda sie zachowywac neutralnie lub
  korzystnie dla nas
• zaufanie jest rodzajem atmosfery spolecznej -
  tworzy kulture zaufania spolecznego, której
  przeciwienstwem jest kultura nieufnosci
• rodzaje zaufania
• osobiste, pozycyjne, komercyjne, technologiczne,
  instytucjonalne, systemowe (kulturowe).
• wymiary kultury zaufania
• reguly spoleczne (praktyka, fakty spoleczne)
• oczekiwanie normatywne (nastawienie spoleczne
  wobec instytucji)
• orientacje kulturowe (uwewnetrznione
  doswiadczenie historyczne, tak bylo kiedys).  

8
Kulturowe podstawy zycia spolecznego (II) (WDS
2008/2009 nr 6)

• cdn. p. 6. zródla kultury zaufania
• dziedzictwo historyczne (reputacja zjawiska,
  instytucji itp.)
• kontekst strukturalny co dominuje w zyciu
  spolecznym?
• stabilnosc normatywna, czy anomia (znaczenie
  osobistego bezpieczenstwa egzystencjalnego -
  rola praktyki)
• przejrzystosc (jawnosc) i zrozumialosc
  organizacji zycia spolecznego
• trwalosc a plynnosc porzadku spolecznego
  (publicznego)
• podporzadkowanie wladz publicznych ogólnie
  przyjetym regulom prawa
• realizowanie uprawnien i egzekwowanie obowiazków
  (bezsilnosc obywateli i permisywnosc wladzy)
• najwazniejsze jest to, czy zaufanie ma charakter
• ugruntowany spolecznie?
• oraz czy stalo sie juz ogólna orientacja
  kulturowa?

9
Kulturowe podstawy zycia spolecznego (II) (WDS
2008/2009 nr 6)

• 7.  Kultura i czas
• kultura a tworzenie czasu (kulturowe formy
  przejawiania sie czasu), czas jako fakt
  spoleczny jako zdarzenie i proces
• cechy czasu jako zjawiska spolecznego
• sekwencyjnosc, trwanie uplywu czasu, jego
  nieodwracalnosc
• odróznianie przeszlosci (pamiec),
  terazniejszosci (zywe doswiadczenie) i
  przyszlosci (wyobraznia)
•  poczucie ciaglosci.
• typologia/rodzaje czasu (Edmund Leach) - czas
• - pierwotny (cykliczny), naturalny (pory
  roku), ekologiczny
• - historyczny (czas nastepstw wedlug
  najwazniejszych zjawisk)
• - magiczny (religijny, sakralny, czas
  bezczasowy)
• - naukowy (ilosciowy, mierzalny, pozwala ocenic
  zjawiska w czasie)
• - polityczny (manipulacyjny, zwiazany z
  najwazniejszymi wydarzeniami politycznymi
  porzadku spolecznego, polityzacja czasu).

10
Kulturowe podstawy zycia spolecznego (II) (WDS
2008/2009 nr 6)

• - cdn. p. 7 czas w kulturze
• czas jako aspekt zmiany spolecznej (spoleczenstwa
  zimne i gorace)
• nowoczesnosc jako chronocentryzm, czyli
  spoleczne przejscie od czasu naturalnego do
  czasu sztucznego
• przechodzenie od kultury kalendarza do kultury
  terminarza
• fenomen rozszerzonej terazniejszosci i potrzeba
  zarzadzania czasem
• kolonizacja nocy i nacisk na przezywanie
  nieustannego teraz.   
• orientacje czasowe obowiazujace w danej kulturze
  
• retrospektywna, prospektywna i prezentystyczna.
• czas jako wazny element zróznicowania spolecznego
  (rynkowa wartosc czasu)
• schizofrenia temporalna - spoleczenstwo polskie
  jako spoleczenstwo róznych rytmów czasowych.