Slayt 1

1
D Vitamini Yetersizliginin Önlenmesi Ve Kemik
Sagliginin Korunmasi Projesi
2
RASITIZM

• Rasitizm, gelismekte olan kemik dokusundaki
  mineralizasyon bozuklugu ile karakterize bir
  hastaliktir.
• En sik nedeni D vitamini yetersizligidir. D
  vitamini yetersizligine bagli olan türüne
  nutrisyonel rasitizm denmektedir.
• Ender olarak kalsiyum eksikligine bagli rasitizm
  de görülebilir.

3
D VITAMINI YETERSIZLIGI

• Rasitizm D vitamini yetersizliginin büyüyen kemik
  dokusunda olusturdugu klinik tablodur.
• D vitamini yetersizligi rasitizmden ibaret
  degildir.
• Son yillarda D vitaminin kemik ve kas dokusu
  disinda prostat, meme, immün sistem ve sinir
  sistemi gibi degisik dokularda da fonksiyonu
  oldugu anlasilmistir.
• D vitamini yetersizligi, Serum 25 Hidroksi
  Vitamin D düzeyinin 25 ng/mlden daha düsük
  olmasi olarak tanimlanmaktadir.

4
D VITAMINI EKSIKLIGI

• Serum 25 Hidroksi vitamin D düzeyinin 10
  ng/mlnin altinda olmasi D vitamini eksikligi
  olarak kabul edilmektedir.
• Bu durum herkese göre degisen bir süre sonunda
  kesin olarak çocuklarda rasitizme veya
  eriskinlerde osteomalaziye neden olmaktadir.
• Osteomalazi, D vitamini eksikliginden
  kaynaklanan, kemiklerde kalsiyum ve fosfor azligi
  sonucu olusan yumusamadir.

5
D VITAMINI PROFILAKSISI

• Profilaksi Dozu Almanya, Ingiltere, Hollanda,
  Finlandiya ve Isviçre gibi bazi ülkelerde 400
  ünite/gün, ABDde ise 200 ünite/gündür. Ülkemizde
  maternal D vitamini yetersizligi önemli bir
  problemdir. Bu nedenle önerilen profilaksi dozu
  400 ünite/gündür.
• Baslama Zamani ve Süresi Hayatin ilk haftasindan
  itibaren beslenme tarzi ne olursa olsun (formüla
  veya anne sütü) tüm bebeklere en az bir yasina
  kadar 400ünite/gün (günde 3 damla D vit)
  uygulanmalidir.

6

• Izlem Sikligi ve Süresi D vitamini profilaksisi
  uygulanan bebeklerin her izlemde (özellikle asiya
  gelen bebeklerde) önerilen dozda D vitamini
  kullanip kullanmadiginin kontrol edilmesi
  yeterlidir.
• Yan etkiler D vitamini damlasini önerilen
  dozlarda kullaniminin hiç bir yan etkisi yoktur.
  Ancak D vitamini ampullerinin yanlislikla damla
  yerine kullanimi intoksikasyona yol açabilir.

7
RASITIZM TANISI

• Saglik Ocagina basvuran bebeklerde daha önceden D
  vit alip almadigi, havale geçirip geçirmedigi,
  dis çikarmada gecikme, terleme, istahsizlik,
  huzursuzluk, kilo alamama, solunum sistemi
  yakinmalari sorgulanmalidir.

8

• Fizik Muayene
• Kraniotabes Kafa kemiklerinin yumusak olmasi (3
  ayliktan küçük bebeklerde görülmesi normaldir.)
• Rasitik Rozari Sternumun her iki tarafinda,
  kostalari ön uçlarinda dügme gibi kabariklarin
  olmasidir.
• Harrison Olugu Alt-ön kostalarin sagli sollu
  içeriye çökmesi sonucu her iki meme altinda birer
  olugun bulunmasidir.

9

• Diger bir bulguda fontanelin normalden genis
  olmasidir. Dogumda yaklasik 1-4 cm, ortalama 3 cm
  olan ön fontanel 14-18 aylik ken kapanir
  (kemiklesir). Rasitik çocuklarda bu süre
  uzayabilir.
• Rasitik çocuklarda agirlik çeken kemikler
  egrilir. Genu Varum ( 0 bacak) 3-4 yasindaki
  çocuklarda görülür. Buna karsilik Genu Valgum ( X
  bacak) okul çocuklugu yaslarinda görülmektedir.
• Ayrica pectus excavatum (kunduraci gögsü) ve
  pectus caranatum (kus gögsü) görülebilir.

10

• El bileklerinde genisleme görülebilir.
• Büyüme ve dis gelismesi yavaslamistir.
• 3 ay 1 yas arasindaki çocuklarda kraniotabes,
  el bilek genisligi ve rasitik rozari den iki
  tanesinin ayni çocukta saptanmasi tani açisindan
  yardimci olur.

11

• Laboratuvar ve Radyoloji Bulgulari
• Süphede kalindigi durumlarda serum Ca, P ve
  Alkalen Fosfataz düzeylerine bakilabilir. Ca
  genellikle normal veya düsüktür. P böbrek
  hastaliklari disinda genellikle düsük olarak
  görülür. Alkalen Fosfataz degerleri normal veya
  yüksek olarak bulunur.
• El bilek grafisinde metafizlerde
  firçalasma-kadehlesme ve düzensizligin görülmesi
  taniyi dogrular.

12
RASITIZM TEDAVISI

• D vitamini eksikligine bagli rasitizm tanisi
  konan vakalara bir kez agiz yoluyla 150-300.000
  ünite D vitamini ikiye bölünerek verilmesi
  yeterlidir. Baslangiçta bu tedaviye bir hafta
  süreyle Ca destegi saglanmalidir.
• Hangi yas grubunda olursa olsun rasitizm tanisi
  dogrulanan vakalarda tek doz 300.000 ünite D
  vitamini uygulanmasi durumunda intoksikasyon
  gelismesi beklenmez.

13
SEVK KRITERLERI

• Alti aydan küçük bebekler, özellikle yeni dogan
  dönemindeki rasitizm tanisi konan bebekler,
  havale ile basvuran veya solunum sistemi
  bulgulari olan çocuklarin rasitizm tanisi kesin
  olsa bile 2. Basamak Saglik Kurumlarina sevki
  gereklidir.
• Ailesinde rasitizm oldugu bilinen ve D vitamini
  yetersizligi disinda bir nedene bagli olma
  ihtimali olan rasitizm vakalari sevk edilmelidir.
• Ayrica önerilen dozlarda D vitamini verilmesine
  ragmen rasitizmi düzelmeyen vakalarda sevk
  edilmelidir.

14
INTOKSIKASYONUN ÖNLENMESI

• Intoksikasyon durumu genellikle yanlis olarak
  rasitizm tanisi konulan vakalarda tedavi
  maksadiyla gereksiz olarak bir defada 100.000
  ünitenin üzerinde D vitamini uygulamasi yapilan
  vakalarda ortaya çikmaktadir.
• Profilaksi amaci ile uzun süreli olarak günde 400
  üniteden fazla D vitamini verilmesinden
  kaçinilmalidir.
• Her ay tek doz 150.000 ünite D vit verilmesi
  seklinde profilaksi kesin olarak yapilmamalidir.
• Eczacilar profilaksi veya tedavi amaci ile hiç
  bir hastaya reçetesiz D vit ampulü vermemelidir.

15
TEMEL MESAJLAR

• Bütün hamile kadinlarin ve bebeklerin günde en az
  20 dakika süre ile ögle saatleri disinda günese
  çikarilmasi tesvik edilmelidir.
• Çocuklar güneslendirilirken dogrudan günes
  isinlarina temas etmesi gerekmektedir. Camdan
  geçerek gelen isigin D vit sentezi bakimindan
  bir yarari yoktur. Güneslendirme sirasinda
  çocugun basinda sapka olmasi ve kol- bacaklarin
  çiplak olmasi gereklidir.

16

• Bütün hamilelerin gebelik boyunca süt ve süt
  ürünleri ile birlikte multivitamin preperati
  almasi saglanmalidir.
• Adolesan dönemi için günde 3 bardak süt içmeleri
  önerilmelidir.

17

• Tüm bebekler anne sütü alsalar dahi dogumdan
  sonraki ilk haftadan itibaren günde 400 ünite (
  günde bir kez 3 damla )D vitamini verilmelidir.

18
Ana Çocuk Sagligi ve Aile Planlamasi Genel
Müdürlügü
D VITAMINI YETERSIZLIGININ ÖNLENMESI VE KEMIK
SAGLIGININ KORUNMASI PROJESI
19
RASITIZM D VITAMINI YETERSIZLIGININ GÖRÜNEN
KISMIDIR
RASITIZM OSTEOMALAZI
D VITAMINI YETERSIZLIGI
Romatoid artrit Osteopeni/Osteoporoz Multiple
skleroz Depresyon Kanser Tip 1
Diabet Obezite Hipertansiyon Psöriazis
20

• Ülkemizde Rasitizm
• En sik 3 ay - 2 yas arasinda görülmektedir.
• Hastaligin sikligi ortalama 6 civarinda olup,
  bölgesel arastirmalara göre 2-19 arasinda
  degismektedir.

21
D Vitamini Eksikligi Için Riskli Gruplar

• 0-24 ay arasi çocuklar
• Adolesanlar
• Dogurganlik çagi kadinlar
• Gebe ve emzikli kadinlar
• Yaslilar

22
ÜLKEMIZDE D VITAMINI ILE ILGILI SORUNLAR -1

• Maternal D vitamini yetersizliginin sik
  görülmesi,
• Yenidogan ve erken bebeklik döneminde
  hipokalsemik konvülsiyon ile basvuran önemli
  sayida vaka olmasi,
• 6-18 aylik bebeklerde bazi bölgelerde 19 a
  varan siklikta rasitizm görülmesi,
• Bazi bölgelerde postnatal mortaliteyi arttiran
  rasitik akciger bozukluklarinin görülmesi,

 
23
ÜLKEMIZDE D VITAMINI ILE ILGILI SORUNLAR- 2

• Bütün bebeklere dogumdan itibaren D vitamini
  verilmesi konusunda yetersizligin olmasi,
• Anne ve bebeklerin yeterli günes görmelerinin
  gerektigi konusunda duyarlilik eksikligi,
• Rasitizmin tanisi ve tedavisinde farkli
  uygulamalarin olmasi,
• Halen gereksiz yüksek doz D vitamini
  uygulamalarina bagli intoksikasyon vakalarinin
  rapor edilmeye devam etmesi,

24
ÜLKEMIZDE D VITAMINI YETERSIZLIGI ILE ILGILI RISK
FAKTÖRLERI -1

• Annelerin gebelik süresince beslenme
  aliskanliklari,
• Annelerin gebelik sürelerindeki yasam ve giyim
  tarzlari,
• Hizli büyümeyle artan D Vitamini ihtiyacinin
  karsilanamamasi,
• Bebekligin ilk aylarinda annelerin bebek bakimi
  konusundaki yanlis tutum ve davranislar,
• Saglik personelinin anne adayi ve/veya anneye
  yeterince bilgilendirme yapmamalari,
• Mevsimsel ve bölgesel özellikler,
• Kentsel hava kirliligi,

 
25
ÜLKEMIZDE D VITAMINI YETERSIZLIGI ILE ILGILI RISK
FAKTÖRLERI -2

• Annelerin bebeklerini düzenli olarak günese
  çikartma aliskanliklarinin olmamasi,
• Yenidogan bebeklere D vitamin destegi konusunun
  yeterli ölçüde vurgulanmamasi,
• Yapilan bilgilendirmelere ragmen Annelerin D
  vitamini destegi ve günes isigindan yararlanmayla
  ilgili önerilere uymamalari,
• Kalsiyumdan zengin ek besinlere uygun zamanda,
  uygun miktarda ve uygun sekilde geçilmemesi,
• Çocuklarin hergün iyi birer kalsiyum kaynagi
  olan süt ve süt ürünleri(yogurt, peynir, çökelek
  vb.) gibi besinlerin diyette az yada hiç
  bulunmamasi ,
• Ailelerin koruyucu saglik hizmetlerinden düzenli
  olarak yararlanamamalari,

 
26

• Bazi bölgelerde Rasitizme bagli akciger
  sorunlari bebek ölümlerini arttiran ÖNEMLI bir
  sorun olarak karsimiza çikmaktadir.

27
BEBEKLIK VE ÇOCUKLUK DÖNEMINDE D VITAMINI
YETERSIZLIGINI ÖNLEMEK AMACI ILE D VITAMINI
YETERSIZLIGININ ve KEMIK SAGLIGININ KORUNMASI
PROJESIBASLATILACAKTIR.
28
PROJE SAGLIK BAKANLIGI D VITAMINI
YETERSIZLIGINI ÖNLEME ve KEMIK SAGLIGINI KORUMA
BILIM KURULUNUN ISBIRLIGINDE ANA ÇOCUK SAGLIGI
VE AILE PLANLAMASI GENEL MÜDÜRLÜGÜ
TARAFINDAN YÜRÜTÜLECEKTIR.
29
Amaçlar

• Kemik sagliginin korunmasi ve D vitamini
  yetersizligine bagli hastaliklarin önlenmesi,
• D vitamininin uygun doz ve sürede kullaniminin
  saglanmasi ve bu konuda saglik personeli ile
  toplumun egitilmesi

30
Hedefler

• 0-12 ay grubundaki tüm çocuklara ücretsiz olarak
  profilaktik dozda D vitamini vermek,
• Proje sonunda çocuklarda Rasitizm görülme
  sikligini en az 50 oraninda azaltmak,
• Gebe ve emzikli kadinlarin 90ina D vitamininin
  önemi konusunda bilgilendirmek,

HEDEFLER PROJENIN BASLANGICINDAN BIR YIL SONRA
YAPILACAK ARA DÖNEM DEGERLENDIRMESI SONUCUNDA
GEREKIRSE YENIDEN DEGERLENDIRILECEKTIR.
31
Alt Hedefler

• Her yil en az bir milyon bebege ulasmak ve
  proflaktik amaçli D vitamini destegi saglamak,
• Her yil bir milyon gebeye ulasmak ve D vitamini
  ile kalsiyum yetersizligi konusunda
  bilgilendirmek,
• Ulasilan gebe ve bebeklerin aileleri ve yakin
  çevrelerini bilgilendirmek,
• Bebek ve çocuklarin günde 20 dakikadan az olmamak
  üzere günes isigiyla temas etmesi konusunda
  anneleri cesaretlendirilmek,

32
Süre

• Proje, 2005 yili içersinde 81 ilde sürdürülecek
  ve ilk yilin sonunda projenin degerlendirilmesini
  n ardindan proje 2010 yilina kadar devam
  edecektir.

33
Kapsam

• Proje, ülke genelinde saglik hizmeti sunan tüm
  kuruluslari ve bunlarin hizmet bölgesindeki
  aileler ile medyayi, kisacasi tüm toplumu
  kapsamaktadir.

34
Projenin Uygulanmasi

• Planli ve etkin D vitamini dagitiminin,
• Saglik çalisanlarinin ve toplumun
  bilinçlendirilmesinin,
• Medya isbirliginin (anne sütü, ek besinler, D
  vitamini destegi vb),
• Sivil toplum örgütlerinin desteginin,
• Yürütülen programlara entegrasyonun,
• D vitamini verilen bebeklerin vitamin
  baslandiktan sonra takip edilmesinin
• saglanmasidir.

35
D vitamini desteginin uygulanmasi

• 0-12 aylik tüm bebeklere tespit edildikleri
  günden, yeni doganlara ise ilk haftadan itibaren
  400 IU/gün (3 damla/gün)dozunda en az 12 ay
  süresince D vitamini destegi saglanacaktir.
• Diger risk gruplari (Adolesanlar, hamile ve
  emziren kadinlar öncelikli olmak üzere)yeterli D
  vitamini almalari konusunda bilgilendirilecektir.

36
Bu Projenin Uygulanmasi Sirasinda
Karsilasilabilecek Sorunlar

• Literatur bilgilerine göre önerilen 400IU/gün
  dozun kullanilmasini takiben herhangi bir yan
  etki rapor edilmemistir.

37
D VITAMINI UYGULAMASINDAN DOGAN SORUNLAR

• D vitamini uygulamasinda çikabilecek sorunlar
  ile ilgili çözümler uygulama rehberinde yer
  almaktadir.

38
Mesajlar

• Topluma farkli kanallardan, ayni mesajlarin
  verilerek programin etkili olmasina gayret
  gösterilecektir. Bu nedenle illerde ve saglik
  kuruluslarinda yapilacak tüm aktivitelerde ayni
  mesajlara yer verilmesine özen gösterilecektir.
• Aktiviteler ile ilgili mesajlar bir taraftan
  kitle iletisim araçlari ile diger taraftan da
  afis, brosür gibi dokümanlarla desteklenecektir.
• Illerde yapilacak bilimsel aktivitelerde de ayni
  mesajlara yer verilecektir.
• Bazi hedef gruplara verilecek mesajlar ayrica
  afis haline getirilerek mesajlarin pekistirilmesi
  saglanacaktir.
• Projede kullanilacak Mesajlar Bilim Kurulunun
  görüsü alindiktan sonra illere ayrica
  bildirilecektir .

39
IZLEME VE DEGERLENDIRME

• Proje il bazinda Saglik Müdürlükleri tarafindan
  her kademede izlenecektir. Sonuçlar aylik formlar
  halinde Genel Müdürlüge bildirilecektir.
• Ülke genelinde Saglik Bakanligi Bilim Kurulu
  tarafindan üçer aylik periyotlarla degerlendirme
  yapilacaktir.
• Rutin izlemlerin disinda Genel Müdürlük ve Bilim
  kurulu tarafindan her kademede izleme ve
  degerlendirilmede bulunulacaktir. Ayrica 1. yilin
  sonunda projenin ara degerlendirmesi
  yapilacaktir. Ara degerlendirme için gerektiginde
  bilimsel arastirmalar da yapilacaktir.

40
EGITIM

• Projenin yürütülmesi ile ,ilgili olarak il
  bazindaki tüm yöneticilerin egitimleri merkez
  ekip tarafindan saglanacaktir.
• Uygulayicilar il egitim ekipleri tarafindan
  mahallinde egitilecektir.

41
SAGLIK BAKANLIGI D VITAMINI YETERSIZLIGININ
ÖNLENMESI VE KEMIK SAGLIGININ KORUNMASI PROJESI
BILIM KURULU

• Prof.Dr.Turgay ÇOSKUN
• Hacettepe Üniversitesi Tip.Fak. Çocuk Sagligi
  ve Hastaliklari Anabilim Dali Bsk.
• Prof Dr.Sükrü HATUN
• Kocaeli Üniversitesi Tip.Fak. Pediatrik
  Endokrinoloji Bilim Dali Bsk.
• Prof. Dr. Abdullah BEREKET
• Marmara Üniversitesi Tip.Fak. Pediatrik
  Endokrinoloji Bilim Dali Bsk.
• Doç.Dr.Yasar CESUR
• Van 100. Yil Üniversitesi Tip.Fak. Pediatrik
  Endokrinoloji Bilim Dali Bsk.
• Doç.Dr.Behsat ÖZKAN
• Atatürk Üniversitesi Tip.Fak. Pediatrik
  Endokrinoloji Bilim Dali Bsk.
• Doç.Dr.Ferit SARAÇOGLU
• Ankara Numune Egt. ve Aras. Has.Kadin Hast. ve
  Dogum Klinik Sefligi
• Prof.Dr. Gülden PEKCAN
• Hacettepe Ünv.Beslenme ve Diyetetik Bölümü
• Prof.Dr. Hilal ÖZCEBE
• Hacettepe Ünv.Halk Sagligi.A.B.D.
• Prof.Dr.Kadriye YURDAKÖK
• Hacettepe Ünv. Tip.Fak. Çocuk Sagligi ve
  Hastaliklari Anabilim Dali Sosyal Pediatri Bilim
  Dali Bsk.
• Prof.Dr. Selim KURTOGLU

42
(No Transcript)