Slayt 1

1
KALKINMA TEORILERI
2
Klasik Durgunluk Yaklasimi
Sanayi devrimi sonrasi ele alinan konularin
günümüz AGÜ problemleri ile gösterdigi
paralellikler 1- Yapisal Degisim 2-
Düalizm 3- Nüfus Artisi 4- Yoksulluk 5- Gelir
Dagilimi Adaletsizligi 6- Göç 7-
Karamsarlik Klasiklerden esinlenen/etkilenen
Kalkinma Iktisatçilari A.Lewis, L.Bauer, C.
Clark, W.W. Rostow
3
MARX TARIHI MATERYALIZM
KLASIK
MARX
TARIHSEL OLMAYAN YAKLASIM STATIK ANALIZ (FOTOGRAF)
TARIHSEL YAKLASIM DINAMIK ANALIZ (FILM SERIDI)
TARIHSEL ASAMALAR 1- ILKEL KOMINIZM (ASYA TIPI
ÜRETIM TARZI 2- KÖLELIK ÇAGI 3-FEODALIZM 4-
KAPITALIZM 5- GEÇICI SOSYALIZM 6- PÜR KOMÜNIZM
4
SANCILI ASAMALAR Feodalizm ve Kapitalizm

• Bu asamalarin ortadan kalkmasi için gereken
  sartlar
• 1- Kölelerin kentlere göçü
• 2- El isçiligi Seri üretim rekabeti
• 3- Kesif ve ticaretin kapitalist rejime islemesi
• 4- Ulus devletlerinin birbirleriyle isbirligi
  yapmasi
• Kapitalist sistem neden sürekli krizlere maruz
  kalir?
• Isçi sinifinin tüketim harcamalarindaki artisin
  yetersizligi
• Günümüz Marksistlerine göre kapitalizm hala neden
  yikilamamistir?
• 1- Böl - Yönet taktigi
• 2- Isçi Kapitalist sinif çikarlarinin
  uyumlastirilmasi

5
TARIHSEL ASAMALAR / SAFHA TEORISI W.W. ROSTOW
1958
EKONOMIK GELISMENIN SAFHALARI Komünist olmayan
bir manifesto The Stages of Economic Growth A
Non-communist Manifesto SAFHALAR Stages 1-
Geleneksel Toplum Traditional Society 2-
Kalkis Öncesi Asama Pre-conditions for
take-off 3- Kalkis Asamasi take-off 4-
Olgunluk Asamasi drive to maturity 5- Kitlevi
Refah Çagi the age of high mass-
consumption
6
5
4
refah as.
kalkis as.
3
1
2
olgunluk as.
kalkisa haz. as.
geleneksel top.asamasi
7
1- GELENEKSEL TOPLUM ASAMASI
- 18. Y.Yil Yada Newton Öncesi - Gelisme
sinirlari üretim fonksiyonuna bagli Yani toplumda
bir takim gelismeler yasanmakta ancak kisi basina
düsen gelirin artisi sinirli bir tavan söz
konusu - Hakim sektör tarim - Kadercilik
hakim sosyal yapi Yani dede ve torun ayni
standarda sahip Örnek toplumlar Çin
Hanedanliklari Orta Dogu ve
Akdeniz Medeniyetleri Ortaçag
Avrupasi
8
2- KALKISA HAZIRLIK SAFHASI
-Kalkis asamasi için gerekli ön sartlarin
olusturuldugu asama Ön Sartlar 1- Toplumun
kendi iç dinamikleri yada 2- Harici kuvvetler
tarafindan saglanir. Ancak daha çok görülen
harici kuvvet etkisidir. Bati Avrupa açisindan
sanayi devrimi öncesindeki gelismeler buna
örnektir. Ilk tamamlayan ülke Ingilteredir. Ekono
mik gelismeler diger alanlardaki gelismeleri
tetikler - Milli suur olusur - Riski göze alan
mütesebbis sinif dogar - Bankacilik gelisir -
Modern teknikleri uygulayan firmalar dogar - Alt
yapi yatirimlari (ulas-haber) artar - Geleneksel
ve modern kesimin bir arada oldugu düalist bir
yapi ortaya çikar Kalkisa hazirlik safhasinda
basari tarim sektöründe saglanan gelismelerle
ölçülür.
9
TARIM SEKTÖRÜNÜN ÖNEMI Teknolojik Gelisme ?
Verim Artisi ? Üretim Artisi Önemi! 1- Artan
nüfus için gida ihtiyacini karsilar. 2- Sermaye
birikimi için gerekli olan döviz tasarrufuna
imkan verir. 3- Sanayi sektörüne döviz
transferi yapar. 4- Sanayi sektörüne yönelik
talep artisi saglar. 5- Vergilendirme yöntemi
ile devlete finansman saglar. 6- Geleneksel
kesimden modern kesime kaynak transferi saglar.
10

• KALKISA HAZIRLIK ASAMASINDA
• IKTISADI ALT YAPI
• Sosyal sabit sermaye yatirimlarinin yapilmasi
  gerekir. Bu yatirimlarin özellikleri
• 1- Yatirimlarin geri dönüsüm ve amortisman
  süresi uzundur.
• 2- Genellikle bir defalik harcamayi gerektirir.
• 3- Özel fayda degil sosyal fayda saglar.
• Bu nedenlerden dolayi bu tür yatirimlari özel
  sektör degil, DEVLET yapar.
• ABD ? (1815-1840) tipik örnektir.
• B) DIGER DEGISIMLER
• - Elit lider ve elit tabaka
• - Topraga dayanan gücün azalmasi
• - Milli devlet kurulmasi
• Alman (1848) Ihtilali tipik örnektir.
• C) DEVLETE DÜSEN TEKNIK GÖREVLER
• - Toplumu teskilatlandirmak
• - Iyi bir vergi ve mali sistem kurmak
• -Bütün alanlarda modernlesme sürecini baslatmak
• - Sabit sermaye stokunu olusturmak.

11
3 - KALKIS ASAMASI TAKE OFF

• Temel Karakteristikleri
• Tarim Sektöründeki Degismeler
• düsünsel degisiklikler
• uygulamaci degisiklikler
• Sanayi Sektöründeki Degismeler
• yeni sanayi kollarinin ortaya çikisi
• buna bagli diger gelismeler
• Sosyal ve Politik Kadrolardaki Degismeler

• Göstergeleri
• Üretilen Yatirimlarin MG Içindeki Payinin 10dan
  daha yükseklere çikmasi (Gerekli ancak yeter sart
  degildir).
• 2. Öncü rolü oynayabilecek imalat sanayi
  kollarinin olusmasi.
• 3. Gelismeleri tetikleyecek idari ve politik
  kadronun olusmasi

12

• Öncü Sektörler Teorik Ayirim
• Birinci Derecede Gelisen Sektörler
• Yeni Kaynak yada teknik teknik kullanimi sonucu
  ortaya çikan ve sektörleri etkileme gücü olan
  sektörler
• Tamamlayici Gelisme Halindeki Sektörler
• Birinci Derece Sektörlerin Etkisiyle Gelisen
  Sektörler
• Demiryolu, Kömür, Çelik,
  Makine Sanayi v.s. Sektörler
• Tali Derecede Gelisen Sektörler
• Talebe Bagli Olarak Gelisen Sektörler
• Nüfus Artisi Konut

Öncü rolü oynayabilecek sektör yada sektörler,
Birinci Derecede Gelisen Sektörler Içinden
Çikar
13
Öncü Sektörün Sahip Olmasi Gereken
Özellikler 1. Ürettigi mallara yeterli iç ve
dis talep olmali 2. Yeni üretim yöntemlerine
açik olmali 3. Sermaye birikimlerinin bu sektöre
kolayca aktarilabilmesi 4. Diger sektörleri
etkileyebilmeli Bazi Öncü Sektör
Örnekleri Pamuklu dokuma sanayi Demiryollari
Agir sanayi (askeri agirlikli) Kereste /
selüloz Çiftlik ürünleri Çesitli tüketim
mallari
14
Öncü sektörler olarak Demiryolu ABD, Almanya,
Kanada, Rusya Tam etkili Isveç ve Japonya
Kismen Neden Demiryolu ? 1. Ulastirma
masraflarinin azalmasi 2. Ihracatin
artmasi 3. Tamamlayici sektörleri gelismesine
yaptigi katki Silahli Kuvvetler Rusya, Japonya,
Almanya, Çin Hammadde Üretimi ve Gida
Maddeleri Isveç Kereste Danimarka
Çiftlik Ürünleri Japonya Ipek Böcegi ve
Iplik Kalkinma Stratejisi Degisimi Ithal
ikameci politika uygulamasi Arjantin ve Türkiye
15
Kalkis Asamasini Baslatan Faktörler 1.Yeni
dogal kaynak kullanimi ABD, Avusturalya,
Isveç 2. Sosyal yada politik devrim 1848 Alman
Devrimi 1865 Japon Meji Restorasyonu Hindistanin
Bagimsizligi Çin Komünist Zaferi v.s. 3. Yeni
Teknolojik Uygulamalarin Sonuçlari Demiryolu Köm
ür, demir, makine sanayi, idari hizmet v.s. 4.
Yeni dis ticaret sahalarinin bulunmasi Isveç
kerestesi Ingiliz ve Fransa pazari 5. Dis
ticaret sartlarinin aleyhte gelismesi Ithal
ikameci politika uygulamasi
16
Kalkis Safhasi Bazi Ülkeler ve Tarihler
Ülkeler Kalkis Safhasi Ülkeler Kalkis Safhasi
Ingiltere 1783-1802 Rusya 1890-1914
Fransa 1830-1860 Kanada 1896-1914
Belçika 1833-1860 Arjantin (c) 1935-
Amerika (a) 1843-1860 Türkiye (d) 1937-
Almanya 1850-1873 Hindistan (e) 1952-
Isveç 1868-1890 Çin (e) 1952-
Japonya (b) 1878-1900
17
4 OLGUNLUK ASAMASI
Toplumun mevcut teknolojiyi bütün sahalarda
kullanabilme gücüne ulasmasi Temel Karakteristik
Özellik Kalkis safhasinda öncü rolü oynayan
sektörler misyonunu tamamlar, yerini yeni modern
sektörlere birakir.
Olgunluk Asamasi Bazi Ülkeler
Ingiltere 1850 Isveç 1930
A.B.D. 1900 Japonya 1940
Almanya 1910 Rusya 1950
Fransa 1910 Kanada 1950
18
OLGUNLUK SAFHASI ETKIN SEKTÖRLER VE ÜLKE ÖNEKLERI
Kalkis Safhasi ING Pamuklu Dokuma Pamuk Egme
mak. Maden ve Kok Kömürü ? (1830-1850)
demiryollari ABD ALMANYA Demiryollari FRANSA I
SVEÇ kereste, demir yolu ilk demir JAPONYA
(1880-1940) bilinçli ve çalisan bir toplum
(1880-1940) tarimsal reform,devlet öncülügünde
gemi imalat sanayi kollarinin kurulmasi, askeri
harcamalar RUSYA Demir yolu, dünya piyasalarina
açilim
Olgunluk Safhasi Çesitlenen imalat sanayii
kollari Çelik sanayii,Agir makine,Mesken
konut Çelik sanayi,gemi insaati, modern
mühendislik hizmetleri Makine, kimya, demiryolu,
elektrik, gemi insaat Kagit sanayi selüloz
sanayi, Kaliteli çelik, elektrik
makineleri Modern sektörler Çelik Petrol
sanayi, kalkinma planlari ve Organize edilmis
toplum
19
OLGUNLUK SAFHASININ BAZI ÖZELLIKLERI

• Bütün sektörlerin ayni düzeyde gelismis olmasi
  söz konusu degildi
• -Bölgesel gelismislik farklarinin olmasi çok
  dogal
• ABD Güney Bölgesi
• KANADA Quebec Bölgesi
• -Iyi bir yönetici yada lider kadrosunun olmasi
• -Isgücünün yapi ve niteligindeki olumlu
  degismelerin olmasi
• -Toplumda yeni arayislarin gündeme gelmesi

20
5 - KITLEVI REFAH ÇAGI
Arz Yerine Talep Tüketim
Refah Maksimizasyonu Ekonomik
Hedefler Sosyal Hedefler Bu
Safhada Ortaya Çikabilen Çesitli Hedefler 1- Dis
politikada ve askeri alanda üstünlük saglama 2-
Refah devleti düzenini kurma 3- Kaliteli
tüketim ILK ÜLKE ABD ABD- 1900 BATI AVRUPA VE
JAPONYA 1940
21
Büyümeye Iliskin Bazi Göstergeler
Büyüme Oranlari
Sektörel Büyüme
KBDG
1966 1967 1968 19691970197119721973197419
7519761977197819791980198119821983198419
851986198719881989
1990199119921993199419951996199719981999
20002001200220032004
12,0 4,26,74,34,47,09,24,93,36,19,03,0
1,2-0,5-2,84,83,14,27,14,36,89,81,51,6
9,40,36,48,1-6,18,07,18,33,9-6,16,3-9,5
7,85,99,9
Tarim 2,0
Sanayi 9,4
Insaat 4,6
Ticaret 12,8
Uls-Hab. 6,8
Mali Kurumlar 1,1
Konut Sahipligi 1,8
Serbest Meslek 8,0
Kar Amaci Olm.Kur 0,2
Devlet Hizm. 1,2
Ithalat vergisi 26,2
GSYIH 8,9
GSMH 9,9
1980 1570
1985 1356
1990 2172
1995 2784
2000 2987
2001 2105
2002 2619
2003 3383
2004 4172
22
(No Transcript)