Slayt 1

1
ORGANIK KIMYA VE BIYOKIMYA YA GIRIS Prof. Dr.
Esma GÜR
2
Organik Kimya nedir? Karbon bilesiklerinin
kimyasidir. Biyokimyadan farkli fakat biyokimya
ile iliskili bir daldir. Organik kimya canli
organizmalardaki kimyasal yapilar ile
ilgilenir. Biyokimya canli organizmalardaki
kimyasal reaksiyonlari inceler.
3
Iliskili oldugu dal
Organik kimya
Ilgilendigi alan
Biyokimya
C bilesikleri
Içindeki konular
Karbonhidratlar
Lipitler
Lipitler
Proteinler
Nükleik asitler
4
Canlilarda 4 ana makromolekül bulunur. Hepsi C
bilesikleridir.
Biyolojik makromoleküller Elementler Yapi taslari
Polisakkaritler (karbonhidratlar) CHO Monosakkaritler
Lipitler (Yaglar, yag asitleri, mumlar) CHO Yag asitleri ve gliserol
Polypeptidler(proteinler) CHONS Amino asidler
Polynucleotidler(Nucleic asidler) CHONP Nucleotidler
5
(No Transcript)
6
(No Transcript)
7
(No Transcript)
8
(No Transcript)
9
ATOM YAPISI
10
(No Transcript)
11
(No Transcript)
12
(No Transcript)
13
(No Transcript)
14
(No Transcript)
15
Kimyasal Baglar
a) Iyonik bag
16
b) Kovalent bag
17
(No Transcript)
18
(No Transcript)
19

• Iyonik Bilesikler
• Iyonlardan olusan kristal solid yapilar
• Yüksek kaynama ve erime noktalari
• Eriyince iletken
• Çogu suda çözünür non-polar sivilarda çözünmez

• Kovalent Bilesikler
• Moleküllerden olusan gaz, sivi veya solidler
• Düsük erime ve kaynama noktalari
• Bütün fazlarda kötü iletken
• Çogu nonpolar sivilarda çözünür, suda çözünmez

20
H- bagi Bir moleküldeki H ile baska bir
moleküldeki yüksek elektronegativiteli bir atom
arasindaki çekim gücü
21
I) HIDROKARBONLAR Sadece C ve H den olusan
bilesiklerdir. C-H veya C-C kovalent baglari
tasir. Doymus Hidrokarbonlar (ALKANlar) Tek
bagli bilesiklerdir. Çift bag içermezler.
(1)Metan  C(2)Etan C - C(3)Propan C - C -
C(4)Butan C - C - C - C(5)Pentan C - C - C - C
- C(6)Hexan C - C - C - C - C - C(7)Heptan C -
C - C - C - C - C - C(8)Octan C - C - C - C - C
- C - C - C(9)Nonan C - C - C - C - C - C - C -
C - C(10)Decan C - C - C - C - C - C - C - C - C
- C
22
Dallanmis Zincirli doymus hidrokarbonlar
Eklenen pozisyon
2-metil pentan
Eklenen grup 1 karbon  metil 2 karbon  etil 3
karbon  propil 4 karbon  butil 5 karbon  pentil
Adlandirma .En uzun zinciri bul .Dallanma
noktasina en yakin yerden zinciri numaralandir-
dallanma noktasini belirle .Eklenen gruplari
adlandir.
23
(No Transcript)
24
(No Transcript)
25
2,4,4-trimetil hexan
26
Yapisal IzomerlerKapali formülleri ayni açik
formülleri farkli olan bilesikler
C4H10 C4H10 Butan 2-metil propan
27
(No Transcript)
28
Dogadaki alkanlar Metan organik maddelerin
bakteriler tarafindan anaerobik olarak yikimi
sonucu olusur (örn hayvanlarin sindirim
kanalinda) Petrol alkan ve sikloalkanlardan
olusan sivi hidrokarbon karisimi Dogal gaz
metan(80)etan (5-10)diger alkanlar Balmumu
29
Alkanlarin özellikleri Suda çözünmez Sivi formda
olanlarin yogunlugu sudan azdir suyun üzerinde
kalirlar Düsük kaynama noktasina sahiptir (zincir
uzadikca kaynama noktasi yükselir)
30
Siklik (halkali) Hidrokarbonlar
siklopropan siklobutan siklopentan
31
Doymamis Hidrokarbonlar Alkenler
(olefinler),Alkinler (asetilenler)
2 çift bagli alkenler alkadienler Ardisik çift
bag Kümülatif Çift baglarin arasinda 1 tek bag
Konjuge Çift baglarin arasinda 1 den fazla tek
bag Izole
32
(No Transcript)
33
etilen
propilen
34
IUPAC name common name
1-butene a-butylene
cis-2-butene cis-ß-butylene
trans-2-butene trans-ß-butylene
methylpropene isobutylene
1. CC çift baglari içeren hidrokarbonlar -en eki
ile biter 2.
Numaralandirilan zincir çift bagi içermelidir
çift bagi tasiyan karbon atomlari en küçük sayiyi
tasiyacak sekilde numaralandirilir.
3. Çift baglarin pozisyonu bagi tasiyan küçük
numarali karbon atomu ile belirtilir.
4. Siklik hidrokarbonlarda çift bagi tasiyan
karbonlardan baslanarak numaralandirma yapilir.

35
3-metilsiklopenten
2-etil-1-buten
siklopropen
2-butin
1,3-butadien
36
1,3-siklohexadien
1,4-siklohexadien
37
Aromatik Bilesikler (kokulu bilesikler)
Benzen
38
etilbenzen
Ortho-dikloro-benzen
klorobenzen
bromobenzen
meta-dikloro-benzen
para-dikloro-benzen
39
Sik görülen aromatik gruplar
                                                
     
40
II) ALKOLLER
metanol
etanol
Methanol CH3-OH
Ethanol CH3-CH2-OH
1-Propanol CH3-CH2-CH2-OH
1-Butanol CH3-CH2-CH2-CH2-OH
1-Pentanol CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-OH
1-Hexanol CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-OH
1-Heptanol CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-OH
1-Octanol CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-OH
2-propanol izopropilalkol
41
Alkollerin Reaksiyonlari 1. Dehidrasyon
(eliminasyon)
etanol
etilen
2. Alkil Halid olusturma
42
3. H-halidlerle reaksiyon (substitusyon)
4. Alkol Asid ? Ester olusturma
O  R¾C¾OH carboxylic acid        R'OH           alcohol H ¾¾¾ O         R¾C¾O¾R' ester      HOH
Esterler, karboksilik asitlerin OH grubunun bir
OR grubu ile yer degistirmesi sonucu olusur.
43
5. Alkollerin oksidasyonu Primer alkoller?
aldehid Sekonder alkoller ? keton
44
Etanol ?asetaldehid (aksamdan kalma nedeni)
2-propanol ? aseton H3C-CH(OH)-CH3 ? H3C-CO-CH3
45
2 veya daha çok OH grubu olan alkoller
Etilen glikol (antifriz)
Gliserol (trigliseridlerin omurgasi)
Gliseril trinitrat (patlayici)
46
III) ETERLER 1 oksijene bagli 2 organik grup
metil eter (dimetil eter)
etil eter (dietil eter)
Metil-tert- butil-eter
47
Siklik Eterler halkali yapi içinde O atomu
Furan 5 elemanli, 2 çift bagli siklik eter
Piran 6 elemanli, 2 çift bagli siklik eter
48
3 elemanli O atomu içeren doymus halkali
yapilara epoksit denir.
49
IV) Karbonil bilesikleri ALDEHIDLER, KETONLAR
Aldehidlerde karbonil grubuna bagli en az 1 H
atomu bulunur. Geriye kalan grup H atomu, bir
alkil grubu veya bir aril grubu olabilir.
asetaldehid
aldehid
formaldehid
benzaldehid
50
Ketonlarda karbonil grubu 2 ayri C atomuna
baglidir.
butanon (2-butanon)
keton
pentan-3-on (3-pentanon)
1-fenil-etanon
51
Monosakkaritler aldehid veya keton olarak
bulunurlar. Bu nedenle aldoz veya ketoz
olarak adlandirilirlar.
52
Aldehidlerdeki Karbonil grubuna alkol eklenirse
hemiasetal olusur
53
Ketonlar alkol ile birlesince hemiketal olusur
54
V) KARBOKSILLI ASITLER Karbonil hidroksil
gruplari içerdikleri için karboksil adini
tasirlar. Karboksil grubu bir proton verebildigi
için asit özelliktedirler.
Metanoik asit
2-metil propanoik asit
pentanoik asit
? ? ? ?
55
Alifatik karboksilli asitlerin genel isimleri 1 C
formik asid (karinca) 2 C asetik asid
(sirke) 3 C propionik asid (süt, tereyag) 4 C
butirik asid (tereyag) 5 C valerik asid 6 C
kaproik asid (keçi) 12 C laurik asid 16 C
palmitik asid 18 C stearik asid
56
Acil grubu 1C formil 2C asetil 3C
propionil 4C butil 5C valeril 6C kaproil
benzoil
57
stearik asit
oleik asit
58
Alifatik dikarboksilik asitler
Oksalik asid
malonik asid
süksinik asid
glutarik asid
59
             oxalic acid
                 malonic acid
                    malic acid
                     succinic acid
                       maleic acid
                       fumaric acid
                   tartaric acid
                   oxaloacetic acid

60
Trikarboksilli asitler (Krebs döngüsü- TCA
siklüsü)
61
Organik asitler alkoller ile isitilinca
ester ler olusur.
O  R¾C¾OH carboxylic acid        R'OH           alcohol H ¾¾¾ O         R¾C¾O¾R' ester      HOH
metil asetat
etil asetat
fenil asetat
metil fenil asetat
62
Siklik esterlere lakton adi verilir. Hem asit
hem alkol grubu tasiyan hidroksi asitlerden
meydana gelirler.
63
Açil fosfatlar
Asetil fosfat
64
Keto asitler ve Hidroksi asitler
65
VI) AMINLER amonyagin alkil veya aril türevi olan
azotlu bilesiklerdir. Primer, sekonder ve
tersiyer olarak siniflandirilir.
metil amin
primer amin
dimetil amin
sekonder amin
trimetil amin
tersiyer amin
66
Adlandirma alkil grubunun isminin arkasina
amin eki getirilir. Kompleks aminlerde amin
grubu eklenen grup olarak adlandirilir.
2-amino pentan (pentan-2-amin)
Anilin özel isimli aromatik amin
67
(No Transcript)
68
(No Transcript)
69
3-hidroksi benzoik asit