dr Maciej Krzeminski

1
Polityka regionalna UE

• dr Maciej Krzeminski
• Osrodek Badan Integracji Europejskiej
• Wydzial Ekonomiczny
• Uniwersytet Gdanski
• Opracowano na podstawie materialów KE, UKIE, MRR

2
Polityka strukturalna i regionalna

• W duzym uproszczeniu, problemy natury
  strukturalnej to takie, które nie daja sie
  rozwiazac w krótkim okresie czasu i nie znikaja
  np. wraz z poprawa koniunktury gospodarczej.
  Wymagaja natomiast dlugofalowych, zaplanowanych i
  przemyslanych dzialan
• Polityka strukturalna obejmuje dzialania, które
  maja charakter regionalny lub dotycza calego
  obszaru Unii Europejskiej
• Okolo 90 srodków przeznaczonych przez UE na p.
  strukturalna jest adresowane regionalnie, dlatego
  czesto pojecia te sa stosowane zamiennie

3
Podstawy polityki regionalnej

• - Celem jest wyrównywanie zróznicowan w rozwoju
  gospodarczym, spolecznym oraz przestrzennym
  poprzez redystrybucje srodków z budzetu pomiedzy
  regiony
• - Chodzi o zagwarantowanie harmonijnego rozwoju
  UE poprzez zmniejszanie róznic i wzrost spójnosci
  miedzy regionami.
• - Adresatem sa w szczególnosci regiony
• gospodarczo zapóznione
• dotkniete upadkiem przemyslu
• rolne oraz utrzymujace sie z rybolówstwa
• o niskiej gestosci zaludnienia
• - Podstawowe cele
• promocja regionalnego wzrostu gospodarczego
• poprawa przewag komparatywnych
• stymulowanie dostosowan strukturalnych i
  sektorowych w regionach
• zmniejszanie slabosci i wyrównywanie szans
  w regionach mniej rozwinietych

4
Ewolucja polityki regionalnej

• wzrost roli polityki regionalnej
• potraktowanie róznic w rozwoju regionalnym jako
  przeszkody dla rozwoju UE
• poglebienie dysproporcji w wyniku poszerzenia
  integracji
• dylemat miedzy opcja wyrównawcza a
  polaryzacyjna
• opcja wyrównawcza, spoleczna
• w warunkach niedoskonalosci mechanizmu rynkowego
• preferowanie interwencji panstwa i wspierania
  procesów restrukturyzacyjnych w regionach
• opcja neoliberalna
• powodem dysproporcji jest zbyt duza interwencja
  panstwa
• niedostateczna mobilnosc czynników produkcji

5
Dlaczego konieczna jest polityka regionalna?
Unia Europejska jest jedna z najbogatszych stref
gospodarczych swiata, jednak wciaz jeszcze
wystepuja znaczne róznice pomiedzy poszczególnymi
27 panstwami, a jeszcze wieksze pomiedzy 268
regionami. UE to w chwili obecnej 493 mln
obywateli. Generalnym celem polityki regionalnej
jest zapewnienie wszechstronnego i harmonijnego
rozwoju calej Unii oraz zwiekszanie stopnia
spójnosci ekonomicznej i spolecznej krajów i
regionów UE.
6
Podstawowa misja polityki rozwoju regionalnego
Unii Europejskiej jest wzrost poziomu spójnosci
wewnetrznej w ramach calej organizacji.     Zbyt
duze zróznicowania regionalne sa bowiem
niekorzystne nie tylko dla obszarów biednych, ale
takze dla obszarów bogatych, nie wspominajac o
interesach calej organizacji.
7
Preambula do Traktatu Rzymskiego (1958)
"Panstwa czlonkowskie pragna wzmocnienia jednosci
swoich gospodarek i zabezpieczenia ich
harmonijnego rozwoju przez redukowanie
zróznicowan istniejacych miedzy regionami oraz
lagodzenie zacofania regionów mniej
uprzywilejowanych".
8
Jednolity Akt Europejski (1987), artykul 130A
"W celu promowania ogólnego harmonijnego rozwoju,
Wspólnota powinna rozwinac akcje prowadzace do
wzmocnienia swojej ekonomicznej i spolecznej
spójnosci. W szczególnosci Wspólnota powinna
dzialac na rzecz redukcji zróznicowan miedzy
regionami i ograniczenia zacofania slabiej
uprzywilejowanych regionów".
9
Jednolity Akt Europejski (1987), artykul 130B
osiaganie tych celów jest wspomagane dzialaniami
podejmowanymi przez     Fundusze
Strukturalne - Europejski Fundusz
Orientacji i Gwarancj Rolnej-Sekcja
Orientacji, -       Europejski Fundusz
Spoleczny, -       Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego, Europejski Bank Inwestycyjny i
inne istniejace instrumenty finansowe.
10
Traktat Amsterdamski (1997), artykul 158
Celem wspierania swojego wszechstronnego,
harmonijnego rozwoju, Wspólnota rozwija i
kontynuuje dzialania prowadzace do wzmacniania
swojej spójnosci gospodarczej i spolecznej. W
szczególnosci Wspólnota dazy do zredukowania
róznic w stopniach rozwoju poszczególnych
regionów i zmniejszenia zacofania regionów
najmniej uprzywilejowanych, w tym terenów
wiejskich.
11
Traktat o Unii Europejskiej, preambula
Zapis, dotyczacy solidarnosci pomiedzy narodami
europejskimi. Traktat ten konkretyzuje dzialania
Wspólnoty w kierunku wzmocnienia spójnosci
gospodarczej i spolecznej oraz zmniejszenia
róznic w rozwoju pomiedzy regionami. Dlatego
panstwa czlonkowskie uczestnicza w europejskiej
polityce regionalnej, finansowanej ze srodków
funduszy europejskich, Funduszy Strukturalnych i
Funduszu Spójnosci, która ma byc wyrazem
solidarnosci miedzy wszystkimi obywatelami Unii.
12
Gospodarka w krajach UE15

• Róznica w dochodach (PKB) pomiedzy krajami
  czlonkowskimi, a zwlaszcza poszczególnymi
  regionami pozostaje znaczaca.
• Miedzyregionalne róznice w dochodach - 2,6.
• Powoli zmniejszaja sie róznice w PKB na
  mieszkanca na poziomie krajów
• - PKB dla najbiedniejszych krajów w latach
  1998-1999 wzrósl z 68 do 79 sredniej UE.-
  Oznacza to konwergencje 1 rocznie.
• W celu pelniejszej konwergencji w ukladzie EU15
  potrzeba jeszcze okresu 1 pokolenia.

13
Zloty trójkat

• Koncentracja dzialalnosci gospodarczej w
  centralnej czesci Unii
• Trójkat pomiedzy - North Yorkshire w Wielkiej
  Brytanii, - Franche-Comté we Francji - Hamburg
  w Niemczech
• Cechy1/7 obszaru Unii1/3 ludnosci1/2 dochodu
  Unii
• Koncentracja ma negatywny wplyw nie tylko na
  regiony peryferyjne, ale takze na regiony
  centralne

14
Trwale nierównosci

• Brak równowagi pomiedzy regionami- duze róznice
  w poziomie rozwoju
• Efekt kompresji - w ciagu ostatnich 10 lat
  róznice pomiedzy 3 najbogatszymi regionami
  zmniejszyly sie. To samo mialo miejsce w grupie
  najbiedniejszych regionów.Jednakze róznice
  pomiedzy najbogatszymii najbiedniejszymi
  powiekszyly sie.

15
Najbiedniejsze i najbogatsze regiony w UE, 1990
oraz 2000, PKB per capita, UE100 (PPS)
Regiony UE-15 UE-15 UE-25 UE-27
Regiony 1990 2000 2000 2000
10, 25 regiony o najwyzszym poziomie PKB
per capita (PPS), obejmujace odpowiednio 10 lub
25 calkowitej liczby ludnosci w UE 10-, 25-
regiony o najnizszym poziomie PKB per capita
(PPS), obejmujace odpowiednio 10 lub 25
calkowitej liczby ludnosci w UE
10 154,9 157,9 171,8 178,6
10- 55,2 61,0 38,7 29,8
wspólczynnik 2,8 2,6 4,4 6,0
25 133,8 138,2 147,1 153,1
25- 66,4 68,4 53,9 45,1
wspólczynnik 2,0 2,0 2,7 3,4
Zródlo Komisja Europejska
16
Polityka regionalna UE

• NIE
• pomoc finansowa
• Rozdzielanie srodków

• TAK
• - tworzenie nowych zasobów przez inwestycje
• zapewnienie wartosci dodanej
• wsparcie wspóldzialania

17
Zróznicowania regionalne
18
SZOK ROZSZERZENIA

• Po rozszerzeniu UE o 12 panstw, gwaltownie obniza
  sie szereg wskazników ekonomicznych, w tym
• PKB na mieszkanca- PKB na mieszkanca w
  regionach najubozszych wynosilo (przed
  rozszerzeniem) 61 sredniej UE15,- po
  rozszerzeniu spadl do 31,- PKB na osobe w
  calej UE spadl o 18, - ogólny PKB w
  rozszerzonej Unii wzrósl o 5.

19
EUR27/rok 2000/
Powierzchnia 4 331,7 tys.km (34) Ludnosc 48
0,6 mln osób(28)
20
EU 15 100
21
PKB per capita w najbogatszych regionach UE, 2000
Region PKB per capita, indeks, UE100 Liczba ludnosci, tys.
INNER LONDON (UK) 266,1 2 824,5
REG, BRUXELLES-CAP, / BRUSSELS HFDST, GEW, (B) 239,9 961,4
LUXEMBOURG (GRAND-DUCHÉ) (L) 215,3 441,0
HAMBURG (D) 200,1 1 710,1
ÎLE DE FRANCE (F) 174,5 11 001,3
WIEN (A) 173,1 1 608,6
OBERBAYERN (D) 170,2 4 055,5
DARMSTADT (D) 164,0 3 727,4
STOCKHOLM (S) 162,1 1 820,8
UUSIMAA (SUURALUE) (FIN) 157,8 1 386,9
BREMEN (D) 157,5 661,4
UTRECHT (NL) 154,7 1 112,7
ÅLAND (FIN) 153,4 25,7
TRENTINO-ALTO ADIGE (I) 150,2 941,8
LOMBARDIA (I) 148,3 9 108,8
STUTTGART (D) 147,9 3 926,0
10 liczby ludnosci w najbogatszych regionach reprezentuje 17,2 PKB UE 171,8 45 313,9
22
PKB per capita w najbiedniejszych regionach UE,
2000
Region PKB per capita, indeks, UE25100 Liczba ludnosci, tys.
LUBELSKIE (PL) 29,4 2 233,3
PODKARPACKIE (PL) 30,5 2 127,8
PODLASKIE (PL) 31,8 1 222,0
WARMINSKO-MAZURSKIE (PL) 31,9 1 466,2
SWIETOKRZYSKIE (PL) 33,5 1 323,7
LATVIJA (LV) 34,0 2 373,0
ÉSZAK-ALFÖLD (HU) 34,7 1 547,8
ÉSZAK-MAGYARORSZÁG (HU) 35,4 1 289,8
OPOLSKIE (PL) 36,6 1 086,6
LÓDZKIE (PL) 38,0 2 647,7
MALOPOLSKIE (PL) 38,2 3 226,6
KUJAWSKO-POMORSKIE (PL) 38,4 2 101,1
LUBUSKIE (PL) 38,4 1 023,8
VÝCHODNÉ SLOVENSKO (SK) 39,1 1 552,3
LIETUVA (LT) 39,3 3 506,0
DÉL-ALFÖLD (HU) 39,4 1 363,1
DÉL-DUNÁNTÚL (HU) 41 990,6
ZACHODNIOPOMORSKIE (PL) 42,3 1733,4
STREDNÉ SLOVENSKO (SK) 42,6 1355,7
POMORSKIE (PL) 43,1 2194,6
EESTI (EE) 44,2 1372
DOLNOSLASKIE (PL) 44,3 2975,1
WIELKOPOLSKIE (PL) 45,7 3357,5
ZÁPADNÉ SLOVENSKO (SK) 47 1875,7
10,1 liczby ludnosci w najbiedniejszych regionach reprezentuje 3,9 PKB UE 38,7 45 945,4
23
Koncentracja- srodki funduszy strukturalnych sa
przede wszystkim dostepne dla tych regionów,
które tego najbardziej potrzebujaPartnerstwo-
dzialania powinny byc przygotowywane w scislym
porozumieniu (partnerstwie) Komisji Europejskiej
z panstwem czlonkowskim- jak równiez z wladzami
regionalnymi i lokalnymi, partnerami
gospodarczymi i spolecznymi, przy pelnej
zgodnosci z odpowiednimi kompetencjami
instytucjonalnymi, prawnymi i finansowymi
partnerów
Zasady polityki regionalnej (1)
24
Zasady polityki regionalnej (2)
Programowanie- finansowanie kompleksowych i
dlugofalowych programów rozwoju, a nie
pojedynczych projektów- wieloletnia (5 a pózniej
6 lat) perspektywa realizacji programówDodatkowo
sc- w celu osiagniecia faktycznego
oddzialywania gospodarczego, srodki przyznane z
funduszy unijnych nie moga zastepowac publicznych
lub innych równowaznych wydatków panstwa
czlonkowskiego- dzialania Wspólnoty winny
uzupelniac lub wspierac odpowiednie dzialania
krajowe, przede wszystkim w tych regionach, gdzie
srodki wsparcia krajowego sa niewystarczajace
25
Koordynacja- skoordynowanie dzialania
wszystkich instrumentów i funduszy
strukturalnych- skoordynowanie polityk
regionalnych krajów czlonkowskich i UE
Wspólfinansowanie- projekty, które sa
zglaszane do finansowania z funduszy
strukturalnych musza byc w odpowiednich
proporcjach wspólfinansowane ze srodków
krajowych- wspól-finansowanie projektów z dwóch
zródel (srodki unijne i krajowe) jest równiez
elementem zasady partnerstwaZgodnosc polityki
regionalnej z innymi politykami UE
Zasady polityki regionalnej (3)
26
Polityka regionalna 2007-2013 (1)
Liczba funduszy strukturalnych zostala
ograniczona do dwóch Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego (EFRR) Europejskiego
Funduszu Spolecznego (EFS) Fundusz Spójnosci
zostal objety podobnymi regulacjami co fundusze
strukturalne. Ze wzgledu na przesuniecie kwestii
finansowania dzialan w rolnictwie i rybolówstwie
w calosci do Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej
Polityki Rybackiej zlikwidowane
zostaly Europejski Fundusz Orientacji i
Gwarancji Rolnej (EFOiGR) Finansowy Instrument
Wspierania Rybolówstwa (FIWR) W miejsce tych
funduszy powstana nowe instrumenty, które nie
beda juz objete regulacjami dotyczacymi funduszy
strukturalnych Europejski Fundusz Rolnictwa i
Rozwoju Wsi (EFRRW) Europejski Fundusz
Rybolówstwa (EFR)
27
Polityka regionalna 2007-2013 (2)
2. Rezygnacja z kontynuacji Inicjatyw
Wspólnotowych (Equal, Interreg, Leader, Urban) na
rzecz wlaczania ich specyficznych dziedzin
wsparcia do trzech nowych celów. 3.
Uproszczenie systemu wdrazania m.in. poprzez nowe
dokumenty programowania, jednofunduszowe programy
operacyjne, zarzadzanie na poziomie priorytetów,
bardziej elastyczne reguly kwalifikowalnosci
kosztów. 4. Cross-financing mechanizm
elastycznego finansowania, polegajacy na
zaangazowaniu (do maksymalnie 10 wartosci
alokacji na poziomie priorytetu) srodków z
jednego funduszu (np. EFRR) w realizacje dzialan,
których zakres merytoryczny zwyczajowo podlega
pod obszar interwencji drugiego funduszu (np.
EFS). 5. Nowe inicjatywy Komisji Europejskiej i
innych instytucji finansowych Jessica, Jaspers,
Jeremie (ta ostatnia skierowana do MSP).
28
Polityka regionalna 2007-2013 (3)
Cele polityki spójnosci na 2007-2013 scisle
powiazane sa z priorytetami Strategii
Lizbonskiej  Cel 1 konwergencja (wspieranie
wzrostu i tworzenie nowych miejsc pracy w
panstwach i regionach najbiedniejszych oraz
regionach tzw. efektu statystycznego). Cel 2
regionalna konkurencyjnosc i zatrudnienie
(wspieranie zmian strukturalnych w regionach nie
kwalifikujacych sie do uzyskiwania pomocy w
ramach celu 1 ze wzgledu na przekroczenie
wskaznika 75 PKB per capita UE oraz wspieranie
zmian na rynku pracy). Cel 3 europejska
wspólpraca terytorialna (wspieranie terytorialnej
konkurencyjnosci oraz promowanie harmonijnego i
zrównowazonego rozwoju terytorium Unii
beneficjentami beda wewnetrzne i zewnetrzne
regiony graniczne).
29
Polityka regionalna 2007-2013 (4)
PO Kapital ludzki
Tworzenie warunków dla utrzymania trwalego i
wysokiego tempa wzrostu gospodarczego
PO Innowacyjna gospodarka
Wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitalu
ludzkiego i spolecznego
PO Infrastruktura i srodowisko
Podniesienie konkurencyjnosci polskich
przedsiebiorstw, w tym szczególnie sektora
uslug
16 Regionalnych Programów Operacyjnych
Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej,
majacej podstawowe znaczenie dla wzrostu
konkurencyjnosci Polski i jej regionów
PO Rozwój Polski Wschodniej
Wzrost konkurencyjnosci polskich regionów i
przeciwdzialanie ich marginalizacji spolecznej,
gospodarczej, i przestrzennej
PO Europejskiej Wspólpracy Terytorialnej
Rozwój obszarów wiejskich
PO Pomoc Techniczna
30
Polityka regionalna 2007-2013 (5)
PO Infrastruktura i Srodowisko 21.275,2 mln
W ramach Narodowych Strategicznych Ram
Odniesienia Polska otrzyma 59,5 mld
euro Dodatkowo do Polski splynie 12,4 mld
z Europejskiego Funduszu Rolnego i Europejskiego
Funduszu Rybackiego
PO Kapital Ludzki 8.125,9 mln
PO Innowacyjna Gospodarka 7.004,9 mln
PO Rozwój Polski Wschodniej 2.161,6 mln
PO Europejska Wspólpraca Terytorialna 576 mln

PO Pomoc Techniczna 216,7 mln
Regionalne Programy Operacyjne 15.985,5 mld
31
Polityka strukturalna jako panaceum?
32
Jaka czesc transferów finansowych zostala wydana
na import z innych krajów czlonkowskich?
Grecja
Portugalia
Irlandia
Nowe Landy
Mezzogiorno
Hiszpania
Zródlo Third Report on Economic and Social
Cohesion, European Commission
33
(No Transcript)
34
(No Transcript)