Etyka urzednicza

1
Etyka urzednicza

• Maciej St. Zieba
• mszieba_at_kul.lublin.pl
• http//www.kul.pl/maciej.st.zieba

etyka urzednicza - 1
2
Podstawy ksztalcenia etycznego

• Dlaczego potrzebujemy zachowan zgodnych z etyka?
• Byc urzednikiem z przekonania, nie z przymusu!
• Studium przypadku a teoria etyczna
• Etyczna analiza podejmowania decyzji

3
Czym etyka nie jest?

• Etyka to nie religia
• Etyka to nie przestrzeganie prawa
• Etyka to nie przestrzeganie norm akceptowanych w
  danej kulturze
• Etyka to nie nauka scisla czy spoleczna
• Etyka to nie uczucia

4
Etyka

• Nauka o moralnosci o wartosciach wcielanych
  przez czlowieka
• w relacjach z innymi ludzmi
• (w spoleczenstwie).
• Celem etyki jest czlowiek (osoba ludzka)
• przez czlowieka, w czlowieku, dla czlowieka.
• Moralnosc - to postepowanie zgodnie z wyznawanymi
  normami.

5
Normy

• zdania gloszace waznosc pewnych wartosci a
  niedopuszczalnosc innych
• uklad norm tworzy lub odzwierciedla wyznawana
  hierarchie wartosci

6
Wartosc

• to, co wazne
• rzecz cenna
• cos, co jest przedmiotem pozadania
• przedmiot dazenia
• preferowany sposób zachowania

7
Wartosci

• przyklady
• piekno, prawda, dobro, zycie, Bóg, rodzina,
  pokój, ojczyzna, sprawiedliwosc, równosc,
  wolnosc, braterstwo, szczescie, godnosc, honor,
  milosc, przyjazn, sukces, harmonia, dom, rodzina,
  kariera zawodowa, powodzenie materialne, slawa,
  poczucie spelnienia, spokój osobisty,
  bezstronnosc, solidnosc, rzetelnosc, punktualnosc
  i in.
• wartosci materialne i duchowe

8
Wartosci

• osobisty a spoleczny (grupowy) system wartosci
• wartosci zinternalizowane a deklarowane
• wartosci wazniejsze (pierwszorzedne) i
  drugorzedne
• moralnosc - to postepowanie zgodnie z wyznawanymi
  normami

9
Formy wyrazania norm

• Zdania powinnosciowe - glosza waznosc pewnych
  wartosci, jako stanów pozadanych, a
  niedopuszczalnosc innych (forma perswazji)
• Urzednik powinien zachowywac sie bez zarzutu w
  pracy i poza nia.
• Urzednik nie powinien dopuscic do sytuacji, w
  której mozna mu cos zarzucic.
• Zdania kategoryczne podobne do zdan opisowych i
  norm prawnych wyrazaja stany pozadane lub
  niepozadane tak, jak gdyby stosowanie sie do nich
  powszechnie mialo miejsce w ten sposób
  wykluczaja odstepstwo od reguly
• Urzednik zachowuje sie bez zarzutu w pracy i poza
  nia.
• Urzednik nie dopuszcza do sytuacji, w której
  mozna mu cos zarzucic.

10
Zlota regula

• Postepuj tak, jak bys chcial(a), by inni
  postepowali wobec ciebie
• Unikaj takiego postepowania, jakiego sam nie
  chcial(a)bys zaznawac

11
Anomia albo demoralizacja

• To nie brak wartosci i norm okreslajacych, co
  jest sluszne (nihilizm).
• Tylko istnienie obok wyznawanych norm moralnych
  innych przekonan (usprawiedliwien), które
  neutralizuja oddzialywanie samych norm na nasze
  zachowanie.

12
Usprawiedliwienie

• Wiarygodne (dla mnie) uzasadnienie usuwajace
  dysonans godnosciowy - sprzecznosc pomiedzy tym,
  co wyznaje (jaki chce byc i mysle, ze jestem) a
  tym, co w danej sytuacji robie - pozwalajace
  postapic w dany sposób bez naruszenia dobrego
  mniemania o sobie.

13
Zródla usprawiedliwien

• Racjonalizacja (wewnetrzne uzgadnianie ze
  soba) - szukanie aspektów sytuacji pozwalajacych
  uznac wyznawana racje za pozorna w danej
  sytuacji (samooszukiwanie sie)
• Uzgadnianie spoleczne - poprzez dialog
  racjonalizujacy lub praktyke / zwyczaje

14
Usprawiedliwieniaprzyklady

• wszyscy przeciez tak robia
• tak juz jest, takie jest zycie
• ale nic nie mozna poradzic
• w zasadzie to nic takiego
• inni to dopiero postepuja...
• a ci na górze, to jaki daja przyklad?
• w naszym zawodzie jest taki zwyczaj...

15
Typy anomii

• Anomia indywidualna (osobista)
• sytuacyjna
• uogólniona
• Anomia spoleczna (podkultury usprawiedliwien)

16
Anomia osobista

• Wskazniki
• liczba subiektywnie wiarygodnych usprawiedliwien
• poziom ich wiarygodnosci
• zakres stosowalnosci w róznych sytuacjach

17
Anomia spoleczna

• proces grupowego uzgadniania usprawiedliwien
• rezultat wiarygodne usprawiedliwienia
  obowiazujace w danej grupie normy, przekonania,
  obyczaje

18
Sektorowosc anomii

• usprawiedliwienia dzialaja tylko w takich
  sytuacjach, dla jakich zostaly uzgodnione
• dotyczy to zarówno anomii osobistej, jak i
  spolecznej

19
Dwa glówne zródla anomii

• Pokusa
• Upokorzenie

20
Film Dylematy

• wg projektu Marka Kosewskiego i in.
• lub
• Marek Kosewski Kiedy urzednicy naruszaja
  wartosci moralne i jak mozna to ograniczac?
  (Sluzba Cywilna nr 3, jesien-zima 2001/2002, s.
  9-22), http//antykorupcja.edu.pl/index.php?mnu12
  appdocsactiongetiid364

21
Dylemat etyczny

• Sytuacja, w której osoba podejmujaca decyzje musi
  dokonac wyboru, stojac przed
• znaczacym konfliktem wartosci pomiedzy róznymi
  interesami
• rzeczywistymi alternatywami, które wydaja sie
  równie usprawiedliwione
• istotnymi konsekwencjami dla róznych
  interesariuszy

22
Dylemat etyczne

• Konflikt wartosci - wydaje sie, ze kazde
  dzialanie, jakie podejmiemy, niszczy (narusza)
  pewna wartosc
• etycznie bledne podejscie zasada mniejszego
  zla
• etycznie dobre podejscie zasada wiekszego
  dobra

23
Wartosc nadrzedna i podrzedne

• Bez ustalonej hierarchii wartosci trudno mówic o
  latwym, swiadomym wyborze wiekszego dobra.

24
Hierarchia wartosci

• Przyklad indyjska
• - niekrzywdzenie
• - prawda
• - bezinteresownosc
• - skromnosc i szacunek
• - roztropnosc
• - zyczliwosc
• - cierpliwosc
• - brak przywiazania i rutyny

25
Konflikt interesów w administracji

• Pelnienie przez osobe publiczna, albo czlonków
  jej najblizszej rodziny, funkcji lub utrzymywanie
  kontaktów o charakterze prywatnym, które moga
  wplywac na tresc urzedowych zachowan w sposób
  rodzacy watpliwosc co do ich bezstronnosci.
• Prof. A. Z. Kaminski

26
Rozpoznawanie konfliktu interesów

• Interesy finansowe (ekonomiczne) bezposrednie
• Powiazania ze srodowiskami gospodarczymi,
  stowarzyszeniami
• Powiazania z partiami, zwiazkami zawodowymi,
  grupami nacisku
• Zobowiazania w stosunku do rodziny, srodowiska,
  itp.

27
Korupcja

• Zadanie, proponowanie, wreczanie lub
  przyjmowanie, bezposrednio lub posrednio, lapówki
  lub jakiejkolwiek innej nienaleznej korzysci -
  materialnej lub osobistej - lub jej obietnicy, co
  wypacza prawidlowe wykonanie jakiegokolwiek
  obowiazku lub inne zachowanie wymagane od osoby
  otrzymujacej nienalezna korzysc.
• (Cywilnoprawna Konwencja o Korupcji
• sporzadzona w Strasburgu, 9 listopada 1991 r.)

28
Podarunek (GIFT)

• Genuine czy podarunek jest prawdziwym
  podziekowaniem?
• Independent czy jego przyjecie poswieca
  niezaleznosc?
• Free czy jest wolny od przyszlych zobowiazan?
• Transparent czy zda test swiatla slonecznego?
• (Marcin Walecki)

29
Przykladowa analiza

• sytuacje mogace rodzic podejrzenie o konflikt
  interesów

30
(No Transcript)
31
(No Transcript)
32
(No Transcript)
33
(No Transcript)
34
(No Transcript)
35
(No Transcript)
36
(No Transcript)
37
(No Transcript)
38
(No Transcript)
39
Modele podejmowania decyzji etycznych

• Metoda listy sprawdzajacej (D. Wallace i J.
  Pekel)
• Metoda 10-stopniowa (D. Wallace)
• Metoda 12 pytan (L.L. Nash)
• Metoda w 6 krokach (R. Lingard)
• http//www.managementhelp.org/ethics/ethxgde.htm
• http//www.ecs.csun.edu/rlingard/COMP450/cs450edm
  /index.htm

40
Metoda w 6 krokach

• Uswiadomienie sobie problemu
• Szczególowa analiza problemu
• Propozycja listy dzialan
• Wybór dzialania
• Wprowadzenie dzialania w zycie
• Ocena wyboru

41
Procedury BEST Procesu Lizbonskiego

1. Identyfikacja problemu
2. Definiowanie
3. Wykonanie
4. Adaptacja
5. Monitoring
6. Identyfikacja problemu
7. ....

42
Lista sprawdzajaca

• Cwiczenie
• Przypadek Wu
• Przypadek Marii Eleny

43
Etyka szczególowa Inaczej etyka praktyczna lub
etyka stosowana, etyka zawodowa

• Wskazywana jako znamie naszych czasów potrzeba
  powolywania coraz to nowych dzialów etyki
  zawodowej, jak gdyby w sugestii, ze pewne zawody
  czy funkcje spoleczne maja tak wyjatkowy
  charakter, ze obowiazuja w nich inne wartosci i
  normy, niz w etyce ogólnej, powszechnej,
  skierowanej do wszystkich, jest dowodem upadku
  etyki w ogóle, niskiego poziomu moralnosci
  spoleczenstwa.
• Mario Bunge,
• Treatise on Elementar Philosophy 3. Ethics

44
Etyka zawodowa

• Dzial etyki szczególowej zwiazany z wykonywana
  praca lub funkcja spoleczna, powolaniem. Dotyczy
  pewnej grupy i jej szczególnych zadan, uprawnien.
• Etyka urzednicza
• Etyka administracji publicznej, wyplywajaca m.in.
  z prawa do dobrej administracji.
  Zastepowanie postawy wladczej uslugowa, a
  ostatecznie partnerska (oswiadczenia zamiast
  zaswiadczen), w miare wzrostu swiadomosci
  prawnej obywateli.

45
Potrzeba etyki urzedniczej

• Nie wystarczy byc dobrym (moralnie zyjacym)
  czlowiekiem, by byc dobrym urzednikiem
  (postepujacym etycznie w sytuacjach dylematów
  wlasciwych dla funkcji urzedniczej) potrzeba
  tez wskazan specyficznych dla urzedników.
• Nie wystarczy przestrzeganie prawa oraz kodeksu
  etyki urzedniczej, by potrafic rozwiazac kazdy
  dylemat etyczny stojacy przed urzednikiem
  potrzeba tez ogólnej podstawy etycznej.

46
Czym jest etyka zawodowa

• Rzeczywiste procesy i wyniki (nie moralizowanie)
• Tworzenie wlasciwego ladu (nie tylko zwalczanie
  korupcji itp. sankcje)
• Rozwój i promocja specyficznych wartosci (nie
  srodki egzekwowania prawa)

47
Ksztaltowanie sie etyki zawodowej
48
Elementy etyki zawodowej

• Etyka pracy
• Etyka zarzadzania
• Etyka wlasnosci
• Etyka stosunku do klienta
• Etyka samorozwoju

49
Trzy podejscia do stosunku etyki i prawa

• model nadrenski (francusko-niemiecki) -
  socjalno-legalistyczny Kodeksy procedur/
  /postepowania w formie ustaw hard law
• model anglosaski kontraktowo-
  indywidualistyczny - Wewnatrzzakladowe kodeksy
  etyki, precedensy soft law obok hard law
• model postkonfucjanski (dalekowschodni)
  rodzinno-etosowy Poczucie lojalnosci i honor
  tradycja i obyczaj soft law

50
Zródla kodeksów etykiw administracji

• Praktyka biznesu (zwlaszcza dbalosc o obraz
  zewnetrzny PR public relations)
• Odpowiedzialnosc obok wolnej konkurencji
• Etyka biznesu (51-58)

51
Zasady Okraglego Stolu w Caux (1994)

• Idea odpowiedzialnosci za zamiast idei sluzby
• - japonski ideal kyosei zyc i pracowac dla
  wspólnego dobra
• - europejska idea godnosci ludzkiej kazda osoba
  ma nienaruszalna wartosc - jest celem sama w
  sobie, a nie srodkiem do realizacji celów innych
  osób

52
Zasady Okraglego Stolu w Caux (1994)

• odpowiedzialnosc wobec wszystkich interesariuszy
• stosowanie zasad uczciwej konkurencji
• poszanowanie regul obowiazujacych w kraju
  dzialania firmy
• uznawanie praw miedzynarodowych
• wsparcie dla wszechstronnej wymiany swiatowej
  (globalnej)
• troska o srodowisko naturalne
• unikanie dzialan nielegalnych

53
Cztery zasady (normy) etyki powszechnej

• Sprawiedliwosc
• Umiarkowanie
• Slusznosc
• Praworzadnosc

54
Piec zasad dobrego biznesu

• Ekonomicznosc
• Efektywnosc
• Etycznosc
• Ekologicznosc
• Estetycznosc

55
Interesariusze(stakeholders)
56
Program etyczny firmy

• sformalizowane kodeksy standardów etycznych firmy
• szkolenia nt. etyczne dla pracowników
• komórka etyczna, nadzorujaca przestrzeganie zasad
  etycznych i ich doskonalenie (okresowe zmiany
  kodeksu etycznego), promujaca zachowania etyczne,
  wykrywajaca naduzycia

57
Obraz firmy
Zródlo Grzegorz Szulczewski, Etyka biznesu jako
element promocji firmy
58
Etyka nowego przedsiebiorstwa

1. Rozpoznanie dylematów etycznych pojawiajacych sie
   na starcie
2. Uznanie etyki za wartosc kluczowa
3. Ujawnianie swego etycznego podejscia od poczatku
4. Antycypacja napiec etycznych codziennego
   funkcjonowania
5. Otwartosc na podejmowanie kwestii etycznych
6. Reakcja na pojawiajace sie konflikty interesów
7. Stale podejmowanie zagadnien etycznych
8. Eliminowanie pracowników nieprzestrzegajacych
   zasad etycznych
9. Szukanie okazji do angazowania sie w sprawy
   spoleczne
10. Dokonywanie okresowego bilansu etycznego
    przedsiebiorstwa
11. Dostosowywanie sie do nowych wyzwan wraz ze
    wzrostem przedsiebiorstwa

59
Etyka administracji

• Etyka zawodowa pracownika administracji
  publicznej (rzadowej lub samorzadowej).
• Byc urzednikiem z przekonania! Byc dumnym z tego,
  ze sie jest urzednikiem!
• (Nie dlatego, ze ma sie wladze nad innymi, lecz
  ze sie sluzy wspólnemu, nadrzednemu dobru).

60
Wielka Nauka (Da Xue) Konfucjusza

• Najstarszy traktat/kodeks etyki administracji
  publicznej

61
Wielka Nauka I

• Trzy cele
• ukazanie wspanialosci swej cnoty
• odnawianie ludzi (milosc do ludzi)
• trwanie w najwyzszym dobru

62
Wielka Nauka II - 8 stopni

• Wiedza
• Dzialanie (Wybór)
• Wywiazywanie sie z obowiazków - konsekwencje

• Badanie rzeczy
• Poszerzanie wiedzy
• Czynienie mysli szczerymi
• Oczyszczanie serca
• Kultywowanie wlasnej osobowosci
• Regulowanie stosunków w rodzinie
• Porzadek w panstwie
• Pokój na swiecie

63
Wielka Nauka III

• Wiedza, przy czym obstawac
• Ustalony kierunek
• Osiagniecie spokoju
• Trwanie w spokoju
• Udzielanie spokoju
• Gotowosc (zdolnosc do osiagniecia)

• Poczatek
• Te cztery sa lacznikami pomiedzy wiedza,
  czego sie trzymac, a osiaganiem tego o
  wszystkich sie mówi, jako o skutkach
• Dopelnienie

64
Wielka Nauka IV

• Ujawnianie wspanialej cnoty i odnowa ludzi
• jest skutkiem wiedzy na temat tego,
• gdzie lezy ostateczny cel (najwyzsze dobro,
  doskonalosc)
• Ujawnianie wspanialej cnoty i odnowa ludzi
  oznacza,
• ze zarówno samemu, jak i wraz z ludzmi,
• dochodzi sie do trwania w najwyzszym dobru

65
Wielka Nauka V

• SKUTEK
• Rzeczy zostaly zbadane
• To, na czym nalezy polegac, zostalo poznane
• Mysli sa szczere
• Serce zostalo oczyszczone
• Wlasna osobowosc jest pielegnowana
• Rodzina jest uporzadkowana
• Kraj jest w ladzie
• Na swiecie jest pokój

• WYSILEK
• Dazenie do wiedzy na temat tego, gdzie lezy
  najwyzsze dobro
• Ujawnianie wspanialej cnoty
• Dazenie do osiagniecia stalosci w najwyzszym
  dobru
• Odnowa ludzi
• Dazenie do tego, by i inni mogli trwac w
  najwyzszym dobru
• Trwanie w najwyzszym dobru

Gdy poznasz, w czym lezy najwyzsze dobro Gdy
przejdziesz proces dochodzenia do trwania w
najwyzszym dobru Gdy doprowadzisz innych do
trwania w najwyzszym dobru
66
Wielka Nauka VI

• Realizacja w Doktrynie Srodka
• Z tej Drogi nie mozna zejsc ani na moment, gdyby
  mozna bylo nie bylaby ona Droga.
• Nie chodza ta Droga i wiem, dlaczego tak jest.
  Eksperci wykraczaja poza nia, glupcy zas jej nie
  dosiegaja.
• Shun byl rzeczywiscie bardzo madrym czlowiekiem!
  Lubil pytac, lubil studiowac otrzymane odpowiedzi
  i to niezaleznie od tego, jak bardzo to, co
  uslyszal, bylo zwyczajne.
• Jakzez ta Droga jest nieuczeszczana! Niestety!

67
Wielka Nauka VII

• Realizacja w Zachodniej Inskrypcji
• Wszyscy wyszlismy z tego samego lona. Wszyscy
  ludzie sa mymi bracmi i siostrami, wszystkie
  rzeczy i stworzenia sa mymi towarzyszami.
• Wielki Wladca jest tylko najstarszym synem moich
  rodziców, wielcy ministrowie sa domownikami
  (slugami) mego najstarszego brata.
• Ale nawet ci, którzy sa zmeczeni, chorzy, kalecy
  i zuzyci, ci którzy nie maja braci i dzieci, zony
  lub meza, wszyscy sa mymi bracmi i siostrami,
  którzy znalezli sie w nieszczesciu i nie maja do
  kogo sie zwrócic.
• Dobrobyt, zaszczyty, powodzenie i radosci maja na
  celu wzbogacanie mojego zycia. Bieda, ponizenie,
  niepomyslnosc i smutki maja mnie wesprzec w
  cwiczeniu mej natury.
• Za zycia sluze rodzicom Niebu i Ziemi zgodnie
  z ich wola. W momencie smierci bede spokojny.

68
Etyka administracjiprzyklady wspólczesne

• etyka zawodowa pracownika administracji
  publicznej (rzadowej lub samorzadowej)
• Zasady konstytucyjne i ustawowe - zob.
• Przyklad 1 Zasady etyczne Ministerstwa Skarbu
  Kanady
• Przyklad 2 Kodeks etyki Sluzby Cywilnej RP

69
Wartosci etyczne administracji (Kanada)

• Wartosci demokratyczne (prymat prawa,
  demokratyczne podejmowanie decyzji, dobro
  publiczne, neutralnosc, szacunek dla przelozonych
  pochodzacych z wyboru)
• Wartosci profesjonalne
• tradycyjne (sprawnosc, skutecznosc, uczciwosc,
  oszczednosc, bezstronnosc, zaufanie)
• nowe (jakosc, innowacja, inicjatywa, twórczosc)
• Wartosci etyczne (spójnosc, szczerosc, uczciwosc,
  dyskrecja, równowaga, bezinteresownosc)
• Wartosci ogólnoludzkie (szacunek, sprawiedliwosc,
  takt, tolerancja, otwartosc, roztropnosc,
  solidarnosc)

70
Wartosci etyczne administracji (Polska)

• Sluzba publiczna (sluzba obywatelom,
  praworzadnosc, bycie wzorem - poglebianie
  zaufania, poszanowanie godnosci)
• Rzetelnosc (sumiennosc, twórczosc,
  odpowiedzialnosc, szczerosc, unikanie emocji,
  otwartosc na krytyke, lojalnosc, dotrzymywanie
  zobowiazan, gospodarnosc)
• Dbalosc o rozwój wlasnych kompetencji
  (poglebianie wiedzy zawodowej, wymiana
  doswiadczen, dbalosc o jakosc merytoryczna,
  uzasadnienie, dobre stosunki miedzyludzkie, praca
  zespolowa, takt i uprzejmosc)
• Bezstronnosc (unikanie konfliktu interesów a
  nawet podejrzen o takie, nie ulega naciskom, nie
  przyjmuje korzysci jawnosc i przejrzystosc
  dzialania dba o dostep do informacji
  publicznej nie okazuje zazylosci)
• Neutralnosc polityczna ((realizuje program rzadu
  bez wzgledu na wlasne przekonania polityczne, dba
  o obiektywnosc informacji i decyzji, jasnosc i
  przejrzystosc relacji z osobami politycznymi, nie
  manifestuje publicznie pogladów polit., nie
  uczestniczy w strajkach)

71
Podejscie administracji do klientaaspekty
szczególne

• Tolerancja i niedyskryminacja (czlowiek obcy w
  obcym srodowisku)
• Rzetelnosc i uczciwosc (nie zna swoich praw ani
  niuansów prawa miejscowego)
• Napiecie pomiedzy podejsciem legalistycznym a
  etycznym (sumienie)
• Unikanie pokus (latwiejsze rozwiazania), gdy
  odrzucimy czysty legalizm
• Unikanie rutyny (niechec podejmowania nowych,
  trudnych zagadnien) Niekompetencja jest
  niemoralna

72
Glówne wartosci etyczne urzednika

• personalne
• sumiennosc i rzetelnosc
• uprzejmosc i zyczliwosc
• odpowiedzialnosc
• (opr. Tomasz Barankiewicz)

• proceduralne
• praworzadnosc
• przeciwdzialanie konfliktowi interesów
• bezstronnosc i obiektywnosc postepowania
• neutralnosc polityczna
• jawnosc i ochrona tajemnicy

73
Odpowiedzialnosc moralna

• Warunek konieczny odniesienie naszego wolnego
  wyboru do wczesniej wybranego i zaakceptowanego
  systemu wartosci
• dwa elementy skladowe
• wolnosc
• swiadomosc

74
Odpowiedzialnosc

• Miedzy determinizmem a indeterminizmem
• Miedzy konformizmem a anarchia (buntem)
• Miedzy autocentryzmem a heterocentryzmem
• Miedzy indywidualizmem a autorytetem
• kontrola nad wlasnymi czynami
• poczucie sprawstwa

75
Funkcje kodeksu etyki urzedniczej

1. budowanie zaufania spolecznego
2. prewencyjna
3. motywacyjna (buduje przekonania i dazenia)
4. wymiar pozytywny (odpowiedzialnosc za...)
5. wymiar negatywny (odpowiedzialnosc przed...)
6. integracyjna
7. ochronna
8. aspekt negatywny (eliminacja nacisków zewn.)
9. aspekt pozytywny (tarcza przed zakusami wewn.)

76
Elementy kodeksu etyki

• Wizja (cel nadrzedny)
• Lista wartosci (hierarchiczna?)
• Zasady zachowania
• Wskazanie postaw i zachowan promowanych/nakazanych
  
• Wskazanie postaw i zachowan odrzucanych/potepianyc
  h
• Procedury i sankcje zwiazane z naruszeniem zasad
• Procedury weryfikacji wdrazania samego kodeksu i
  jego usprawniania

77
Forma kodeksu etyki

• Promujaca wartosci normy maja postac
  powinnosciowa, zamiast sankcji wprost
  przewidziana wewnetrzna procedura badania
  zachowan naruszajacych normy, perswazja zamiast
  nakazu
• Nakazowo-zakazowa (na wzór twardego prawa)
  normy maja postac zdan kategorycznych,
  przewidziane sankcje wprost, nakaz zamiast
  wychowania do wartosci

78
Kodeksy etyki jst. z Polski

• Cwiczenie
• Przeczytaj kodeks etyki swojego wlasnego urzedu
  (jesli istnieje) i wypelnij ankiete analizy
  kodeksu
• Jesli nie istnieje wybierz jeden z zalaczonych
  (najlepiej UM Torun, lub UM Mragowo) i wypelnij
  ankiete
• Czy Twoim zdaniem taki kodeks spelnia swoja role?

79
Podsumowanie

• Etyka nie jest zagadnieniem do nauczenia sie w
  jedno popoludnie
• Etyka to wyzwanie na cale nasze dorosle zycie
• Zlotymi literami na umywalce króla Wanga Co
  dzien zaczynac od nowa, od nowa, od nowa!
• (Komentarz Zenga do Wielkiej Nauki)