Dia 1

1
Tijdvak 8 De tijd van burgers en
stoommachines 1800 1900 Eeuw van de
industrialisatie Begin van de moderne tijd,
contemporaine geschiedenis
1
2
Inleiding
Kenmerkende aspecten
31. De industriële revolutie die in de westerse
wereld de basis legde voor een industriële
samenleving. 32. Discussies over de sociale
kwestie. 33. De moderne vorm van imperialisme
die verband hield met de industrialisatie. 34. De
opkomst van emancipatiebewegingen. 35.
Voortschrijdende democratisering, met deelname
van steeds meer mannen en vrouwen aan het
politiek proces. 36. De opkomst van
politiek-maatschappelijke stromingen
liberalisme, nationalisme, socialisme,
confessionalisme en feminisme.
Begrippen Confessionalisme Democratisering Emancip
atiebewegingen Feminisme Imperialisme Industriële
revolutie Industriële samenleving Liberalisme Mode
rne imperialisme Nationalisme Politieke
stroming Sociale kwestie socialisme
2
Exameneis Je kunt een passend voorbeeld geven
van een gebeurtenis, een ontwikkeling, een
verschijnsel of een handeling dan wel
gedachtegang van een persoon en dit voorbeeld
gebruiken om het betreffende aspect te
verduidelijken.
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
2
3
Inleiding
Inleiding
Wat is politiek? Wat is maatschappelijk? Het
tijdvak Door stoommachine kwam er een industriële
revolutie, opkomst burgerij, urbanisatie,
moderne economie De wereld in de 19e eeuw Nieuwe
machtsverhoudingen. Met name vanaf 1870 modern
imperialisme, Europa overheerst de wereld. In
Zuid-Amerika dekolonisatie Bloei VS
3
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
3
4
Inleiding
Inleiding
Europa Sterke bevolkingsgroei door industriële
revolutie Na 1815 heersten de 5 grote mogendheden
over Europa. Sterke groei Rusland Osmaanse rijk
zwak 1861 Italië 1871 Duits Keizerrijk Nederland
1815 met België Koninkrijk der Nederlanden 1831
afscheiding België Economie niet sterk Vanaf ca.
1865 toename welvaart 1848 grondwet Thorbecke
4
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
4
5
Paragraaf 8.1 De industriële revolutie
Kenmerkend aspect de industriële revolutie is
basis voor industriële samenleving

• Industriële revolutie grootste verandering sinds
  ontstaan landbouw. Overgang van
  landbouwstedelijke samenleving naar industriële
  samenleving.
• Industriële revolutie, met name revolutionaire
  gevolgen. Zaken jagen elkaar aan
• In GB stoommachine, machine-industrie, vraag
  naar ijzer en steenkool, fabrieken, arbeiders,
  machtigste land, wereldeconomie
• Ook agrarische rev.
• Wisselbouw
• invoeren mais en aardappel
• machinale bewerking
• zaad en mest verbetering
• ontbossing
• Ook transport rev.
• maken van kanalen (sneller transport en tol)
• stoomlocomotief/boot
• Veel grondstoffen kwamen uit kolonies

5
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
5
6
Paragraaf 8.2 Politiek-maatschappelijke stromingen
Kenmerkend aspect de opkomst van pol-ma.
stromingen nat, lib, soc, conf, fem
Groei burgerij en arbeidersklasse Krijgen niet
meer macht Na Napoleon een concert van staten.
Rond Frankrijk werden bufferstaten gebouwd.
Terugkeer naar de oude orde. Politieke
stromingen lib, soc. en nat. in het verzet
6
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
6
7
Paragraaf 8.2 Politiek-maatschappelijke stromingen
Kenmerkend aspect de opkomst van pol-ma.
stromingen nat, lib, soc, conf, fem
Liberalisme Gematigde burgerij wilde een
grondwet. Individu voorop. Vrijhandel en
particulier bezit zouden basis zijn voor een
gezond economisch systeem. Nationalisme Eerst
gingen liberalisme en nationalisme nog
samen. Halverwege de 19e eeuw kwam er pas een
idee van nationalisme in Europa. Dat had
natuurlijk te maken met de opkomst van de
burgerij/democratische revoluties. In Duitsland
een sonderweg Duitse staten willen 1 worden,
Oostenrijk-Hongarije valt uiteen. Bismarck ging
nationalisme inzetten voor het staatsbelang,
begon oorlogen om het land te verenigen. Romantiek
in Duitsland, tegen Franse Verlichting. Ideeën
van volksaard etc.
7
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
7
8
Paragraaf 8.2 Politiek-maatschappelijke stromingen
Kenmerkend aspect de opkomst van pol-ma.
stromingen nat, lib, soc, conf, fem
Socialisme Beweging van de arbeidersklasse,
gelijkheid was belangrijkst. Streven naar
omverwerping van het kapitalisme Via de politiek
of via revolutie. Indien via politiek, dan is de
staat dus ook belangrijk.
8
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
8
9
Paragraaf 8.3 Democratisering
Kenmerkend aspect voortschrijdende
democratisering
1815 overal in Europa vorsten als
machthebbers 1915 (behalve Frankrijk) nog steeds
zo. Maar monarchen met concessies. Invloed van
volksvertegenwoordiging gegroeid en kiesrecht
uitgebreid. In Nederland 1815 met België
Koninkrijk der Nederlanden 1831 afscheiding
België 1848 grondwet Thorbecke 1e kamer benoemd
door gekozen provinciebesturen, 2e kamer
rechtsreeks door burgers gekozen, Koning
onschendbaar Ministers verantwoordelijk Regering
slechts mogelijk met kamermeerderheid
9
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
9
10
Paragraaf 8.3 Democratisering
Kenmerkend aspect voortschrijdende
democratisering
Alleen kiesrecht voor rijke mannen (het verlichte
deel der natie). Die stemmen natuurlijk.. Libera
len dachten dat er steeds meer rijke mannen
zouden komen en dat daarmee meer democratie zou
komen. Vanaf 1870 beginnen linkse liberalen en
socialisten om uitbreiding kiesrecht te
vragen. Jaren 1890 linkse liberalen willen
uitbreiding kiesrecht om socialisten de wind uit
de zeilen te nemen. Hervormingen zijn nodig om de
sociale problemen op te lossen Conservatieve
liberalen willen alleen belastingbetalers laten
stemmen
10
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
10
11
Paragraaf 8.3 Democratisering
Kenmerkend aspect voortschrijdende
democratisering
Liberalisme valt dan uiteen in 3 partijen Een
gedeelte wil algemeen kiesrecht In 1917
pacificatie uitruil schoolstrijd-algemeen mannen
kiesrecht, 1922 algemeen kiesrecht
11
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
11
12
Paragraaf 8.4 De emancipatiebewegingen
Kenmerkend aspect opkomst van de
emancipatiebewegingen
Door de groei van de massa en de
kiesrechtuitbreidingen kwamen er steeds meer
emancipatiebewegingen. In de meeste landen was
het socialisme de grootste em. bew., maar in NL
was dat het confessionalisme. Confessionalisme Pa
s in de 2e helft vd 19e eeuw opkomst
confessionalisme. Wilden een christelijke
samenleving. In NL vooral katholieken en
calvinisten. Katholieken bijzondere rol in NL
sinds de 16e eeuw.
12
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
12
13
Paragraaf 8.4 De emancipatiebewegingen
Kenmerkend aspect opkomst van de
emancipatiebewegingen
Schoolstrijd In NL sinds 1848 had iedereen het
recht een school te stichten, alleen
staatsscholen werden betaald door de regering,
bijzondere scholen kregen geen geld. Tot 1878
simpel onderwijs. Daarna hogere eisen.
Moeilijker voor de bijzondere scholen om zonder
subsidie dit onderwijs te leveren. ARP opgericht
(eerste pol. partij). Ter emancipatie dus van de
protestantse/gereformeerde zuil Daarna van 1917
tot WO 2 meerderheid in het parlement. Werkte
verzuiling in de hand.
13
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
13
14
Paragraaf 8.5 De sociale kwestie
Kenmerkend aspect discussies over de sociale
kwestie
Industrialisatie leidde tot de sociale kwestie
debat over de slechte werk- en leefomstandigheden
van de arbeiders en hun integratie in de
samenleving. Daarnaast ook tot problemen bij
geschoolde arbeiders. Veel mensen wilden verbod
op kinderarbeid. Probleem was dat het geld vaak
nodig was, niet werken was geen reële
optie. Bovendien. Waar bemoeide de staat zich
mee. 1874 kinderwet van Van Houten. Verbod op
kinderarbeid voor kinderen lt12 in de industrie.
Daarna steeds meer wetten om (kinder)arbeid te
reguleren
14
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
14
15
Paragraaf 8.Het moderne imperialisme
Kenmerkend aspect de moderne vorm van
imperialisme die verband hield met de
industrialisatie
Wat is kolonisatie? Wat is imperialsime? Modern
imperialisme exploitatie vd hele kolonie met als
doel, macht, aanzien en winst. Voor Nederland
met name Nederlands-Indie.
15
Tijdvak 8 De tijd van burgers en stoommachines
1800 1900
15