FIIL

1
FIIL ÇATISI

• DIL ve ANLATIM DERSI
• ÖGRETMENEROL AYDIN
• www.edebiyatogretmeni.net

2
FIIL ÇATISI

• Fiillerin, özne ve nesnelerine göre almis
  olduklari durumlara, gösterdikleri özelliklere
  çati denir.

3
FIILLER ÇATILARI BAKIMINDAN IKIYE AYRILIR

• FIIL ÇATISI
• A.Nesnelerine Göre B.Öznelerine Göre
• Geçisli Fiil 1.Etken Fiil
• Geçissiz Fiil 2.Edilgen Fiil
• 3. Oldurgan Fiil 3.Dönüslü Fiil
• 4. Ettirgen Fiil 4.Istes Fiil

4
A.NESNELERINE GÖRE FIILLER

• 1.Geçisli Fiiller
• Kullanim sahasina çiktiginda nesneye ihtiyaç
  duyan, nesne alabilen fiillere geçisli fiiller
  denir.

5
Aksam güzel bir film seyrettik.
yüklem

• Ne seyrettik ?
• Film (nesne)
• FIIL GEÇISLIDIR

6

• Kardesi kalemini kirmis.
• Özne nesne yüklem
• Kardesi neyi kirmis?
• Kalemini (nesne)
• FIIL GEÇISLIDIR

7
DIKKAT

• Bir fiilin geçisli ya da geçissiz oldugunu
  ögrenmek için soru sorarken, önce özneyi
  bulmaliyiz.Özneyi bulmadan nesneyi bulmaya
  çalisirsak yanilabiliriz.Çünkü bazi kullanimlarda
  özne ve nesne karisabilmektedir.

8
Sakalasirken eli çikmisti.

yüklem

• Çikan ne?
• Eli (Özne)
• FIIL GEÇISSIZDIR

9
DIKKAT

• Bir fiilin geçisli olabilmesi için , önemli olan
  o fiilin ne, neyi, kimi sorularina cevap
  verebilmesidir.Bazen fiil geçisli oldugu halde
  cümlede nesne bulunmayabilir.

10
Aksama kadar bekledim.
yüklem

• Aksama kadar bekledim.
• Kimi bekledim?
• Onu , kardesimi..... (nesne)

11
2. Geçissiz Fiiller

• Nesne gerektirmeyen, nesne olmadan da kullanim
  sahasina çikan fiillere geçissiz fiil denir.

12
Bu söze siniftakilerin hepsi gülmüstü.yüklem

• Ne gülmüstü?
• Neyi gülmüstü?
• Kimi gülmüstü?
• FIIL GEÇISSIZDIR

13
Agaçlarin yapraklari sarardi.yüklem

• Sararan ne?
• Agaçlarin yapraklari (özne)
• Neyi sarardi?
• Kimi sarardi?
• FIIL GEÇISSIZDIR

14
Geçisli fiiller ayrica yapilislarina göre de
incelenir.Bunlar oldurganlik ve ettirgenliktir.
15
OLDURGAN FIILLER

• Geçissiz fiillerin geçisli hale getirilmesine
  oldurgan fiil denir.
• Oldurgan fiiller , geçissiz fiillere getirilen
  -r, -t, -tir, -dir... ekleriyle yapilir.

16
Çocugu zor da olsa uyuttum.yüklem

• Uyumak Neyi uyumak?
• (Cevap yok)
• Uyutmak Neyi uyutmak?
• (Çocugu)
• FIIL OLDURGANDIR

17

• Geçissiz fiil Geçisli fiil
• gülmek -dir- gül-dür-mek
• Aglamak -t- ag-lat-mak
• Pismek -ir- pis-ir-mek
• Çikmak -r- çik-ar-mak
• oldurgan fiil

18
ETTIRGEN FIILLER

• Geçisli fiillerin geçislilik derecesinin
  arttirilmasina ettirgen fiil denir.
• Ettirgen fiiller, oldurgan fiillerde oldugu gibi
  -r, -t, -tir ekleriyle yapilir.

19
Evin kapisini kirdirdi.
yüklem

• Neyi kirdirdi?
• Evin kapisini (nesne)
• kirdi - kirdirdi