Dia 1

1
Rouw in de derde levensfase en de
behandeling Gwendoline Horemans,
1TP-AO i.o.v ICT Bronnenonderzoek
www.refdag.nl
2
Algemeen
Rouw Een van de moeilijkste en meest
voorkomende last die oudere mensen te
overwinnen hebben. Hierbij gaat het vooral over
het verlies van mensen in familie of
vriendenkring, als gevolg van dood. ?
voorbijgaande, pijnlijke, maar noodwendige
verwerking van een verlies. Trauma Een algemene
aanduiding voor lichamelijk letsel dat het
gevolg is van een ongeluk of geweld, of een
psychisch zeer aangrijpende gebeurtenis.
www.leerwiki.nl
3
Adriaensen M.-C. Als ouderen rouwen. Oudere
mensen helpen bij verlies. Lannoo, Tielt, 2005.

• Specifieke rouwverwerking bij ouderen
• In tegenstelling tot jongeren, want
• Achteruitgang van fysieke en mentale
  capaciteiten
• Achteruitgang van mobiliteit
• Inkrimping sociaal netwerk
• Aantal sterfgevallen stijgt op latere leeftijd

Pas na de hulp en ondersteuning van familieleden,
begint de eigenlijke rouwverwerking bij ouderen.
? Dit leidt tot een eenzame en moeilijke
verwerking, omdat er niemand meer is die hen
helpt, aangezien ze er van uit gaan dat de
oudere, na een aantal weken, weet hoe ze hiermee
moeten omgaan.
4
Adriaensen M.-C. Als ouderen rouwen. Oudere
mensen helpen bij verlies. Lannoo, Tielt, 2005.

• Het verlies van een dierbare
• Wederzijdse afhankelijkheid
• - Voor dood beide hebben hun eigen taken binnen
  het huishouden
• - Na dood alle taken op één persoon
• Teveel taken die in orde gebracht moeten worden
• Emotioneel nog te beladen om juiste beslissingen
  te nemen

5
Adriaensen M.-C. Als ouderen rouwen. Oudere
mensen helpen bij verlies. Lannoo, Tielt, 2005.

• Andere dingen doen
• Overgeblevene ouder moet zich aanpassen aan
  nieuwe situatie zonder partner
• Vergt doorzettingsvermogen en moed
• Als ze hier niet in slagen, zullen ze de rest
  van hun leven afhankelijk zijn van anderen
• Aanpassing aan een nieuwe status
• Echtgenoot weduwnaar
• Echtgenote weduwe
• Extra teken dat je buitengesloten wordt in de
  maatschappij

www.teleac.nl
6
Adriaensen M.-C. Als ouderen rouwen. Oudere
mensen helpen bij verlies. Lannoo, Tielt, 2005.

• Alleen zijn
• Doordringen van eenzaamheid
• Vijfde wiel aan wagen
• Krijgen geen gehoor van familie en omringende
• Leegte opvullen in hun leven
• Nieuwe sociale contacten
• Aanvaarding nieuwe situatie
• Tederheid
• - Voor dood Intimiteit is dagelijkse kost,
  vooral bij aankleden, verzorgen,
• - Na dood Geen tederheid meer
• ? Geen tederheid van familie of hulpverleners,
  want niet toepasselijk

www.jimmykets.wordpress.com
7
Adriaensen M.-C. Als ouderen rouwen. Oudere
mensen helpen bij verlies. Lannoo, Tielt, 2005.

• Seksualiteit
• Nood aan affectie en haptonomie aanraken en
  aangeraakt worden
• Als ze alleen overblijven, kan dit probleem
  worden in de rouwverwerking
• Praktische problemen
• Regelen van financiële aspecten
• Maar emoties nog te veel de overhand
• Niet altijd de juiste beslissingen
• Verhuizen
• Verhuizen ja, nee?
• Voor- en nadelen afwegen
• ?Geef de oudere de tijd om een beslissing te
  maken, anders voelen ze zich niet op hun gemak

www.hln.be
8
Adriaensen M.-C. Als ouderen rouwen. Oudere
mensen helpen bij verlies. Lannoo, Tielt, 2005.
Verschil in rouw tussen een man en een
vrouw Weduwen Vrouwen leven langer dan
mannen Vermijden sociaal contact. Vrouw
emotioneel sterker als man, want ervaring in
gezin, door vreugde, verdriet, spanningen ?
Initiatief nemen en contacten leggen voor
reïntegratie in maatschappij Weduwnaar
Dubbelverlies, want vrouw kwijt en geen
service meer in huishouden ? Snellere
reïntegratie in maatschappij door cafés, sport-
en hobbyclubs
9
Adriaensen M.-C. Als ouderen rouwen. Oudere
mensen helpen bij verlies. Lannoo, Tielt, 2005.
Betekenis geven aan het verlies Cultuurpatroon V
erschillende rituelen in culturen Keuze van
ouderen moeten gerespecteerd worden ? Eventueel
nood aan professionele rouwbegeleiding Het
streven naar een doel of doelen Aanmoediging om
verder te gaan en te zoeken naar de zin van het
leven Meer vrijheid en tijd, waardoor meer tijd
om dingen te verwezenlijken die hij vroeger niet
kon doen De droom van overledene uitvoeren
10
Adriaensen M.-C. Als ouderen rouwen. Oudere
mensen helpen bij verlies. Lannoo, Tielt, 2005.
Relaties met anderen Gaan als vrijwilliger aan
de slag Voelen zich opnieuw betrokken in het
leven Voelen zich waardevol bij het helpen van
lotgenoten ? Nieuwe contacten, sterker
zelfbeeld Het levensverhaal Goede en slechte
herinneringen aan dierbare overhouden Om
vergiffenis vragen Zorgt ervoor dat zijn
geliefde nog dicht bij hem is
11
Adriaensen M.-C. Als ouderen rouwen. Oudere
mensen helpen bij verlies. Lannoo, Tielt, 2005.

• Het dagboek
• Emoties neerpennen
• Alleen voor zichzelf bedoelt
• Betekenisloos voor anderen
• Opluchting
• Het belang van lijden

Gelovige Niet-gelovige
Gods wil en in Gods handen Geloven niet in extra dimensie
Verlies en verdriet maakt deel uit van leven Waarom lijden wij?
? Zinvolle betekenis ? Geen zinvolle betekenis
Oudere moet zelf antwoord zoeken, want zijn pijn
en zijn leed!
12
www.noviomagum.web-log.nl