STRES

1
STRES
2
MENANGANI STRES
Mesej Utama

• 1. Stres adalah sebahagian daripada kehidupan
  kita sehari-hari.
• 2. Stres boleh mempengaruhi kita melalui pelbagai
  cara.
• 3. Kemarahan adalah satu masalah utama emosi
  akibat daripada stres.

3
MENANGANI STRES
Mesej Utama

• 4. Kemarahan boleh mempengaruhi kehidupan
  kanak-kanak.
• 5. Salah satu cara untuk mengurangkan stres
  adalah dengan mengendalikan kemarahan secara
  berkesan.
• 6. Orang dewasa boleh membantu kanak-kanak supaya
  menjadi lebih tabah terhadap perasaan marah.

4
1. STRES - SEBAHAGIAN DARIPADA KEHIDUPAN
KITA SEHARI-HARI

• 1.1. Stres adalah tindak balas fizikal, emosi
  dan mental kepada perubahan / cabaran.
• 1.2. Terdapat banyak punca stres.

5
2. STRES BOLEH MEMPENGARUHI KITA MELALUI
PELBAGAI CARA

• 2.1. Reaksi terhadap stres berbeza.
• 2.2. Stres boleh memberi kesan positif / negatif
  kepada individu.
• 2.3. Akibat stres berbeza dari segi penonjolan
  tahap keseriusan.
• 2.4. Stres boleh dikendalikan.

6
3. KEMARAHAN ADALAH SATU MASALAH EMOSI
PALING UTAMA AKIBAT DARIPADA STRES

• 3.1. Kemarahan adalah perasaan semulajadi setiap
  individu.
• 3.2. Kemarahan boleh ditunjukkan dengan pelbagai
  cara.
• 3.3. Kemarahan yang tidak terkawal akan
  memudaratkan diri orang lain.

7
4. KEMARAHAN BOLEH MEMPENGARUHI KEHIDUPAN
KANAK-KANAK

• 4.1. Kemarahan orang dewasa sering menjadikan
  kanak-kanak sebagai mangsa.
• 4.2. Kanak-kanak boleh mengalami kemarahan.

8
5. SALAH SATU CARA MENANGANI STRES
MENGENDALIKAN KEMARAHAN SECARA BERKESAN

• 5.1. Kita harus mengenalpasti perasaan marah dan
  belajar cara berkesan untuk mengawal dan
  menangani kemarahan.
• 5.2. Kanak-kanak boleh belajar cara-cara
  mengurangkan kemarahan.

9
6. ORANG DEWASA BOLEH MEMBANTU KANAK- KANAK
MENJADI TABAH MENGATASI PERASAAN MARAH

• 6.1. Orang dewasa perlu mengenalpasti bila
  kanak-kanak marah.
• 6.2. Sokongan daripada orang dewasa adalah perlu
  agar kanak-kanak dapat menangani kemarahan dengan
  lebih berkesan.

10
1. STRES ADALAH SEBAHAGIAN DARIPADA
KEHIDUPAN KITA SEHARI-HARI

• 1.1. Stres adalah tindakbalas fizikal, emosi dan
  mental terhadap perubahan
• Boleh dialami samada di rumah, sekolah, tempat
  kerja mahupun semasa bersukan dan beriadah.
• Boleh juga menjadi faktor motivasi.
• Setiap invididu memberi persepsi yang berbeza
  terhadap stres.
• Tindakbalas ke atas stres boleh berlaku secara
  positif atau negatif.
• Kanak-kanak juga sering mengalami stres.

11
1.2. Punca Stres

• Peribadi / DiriCita-cita, harapan, harga diri,
  rasa selamat, keyakinan(tergugat)
• Takut untuk gagal.
• Perubahan pada tubuh badan, penyakit.
• Perbandingan dengan orang lain seperti
  adik-beradik atau kawan.
• Ejekan oleh orang lain misalnya awak tidak
  berguna.

12
1.2. Punca Stres

• Rumah
• Konflik antara ibu bapa, perpisahan/penceraian
  ibu bapa
• Kehilangan atau perpisahan akibat dari kematian
• Tidak mampu untuk memenuhi
• kehendak ibu bapa
• Konflik dengan ibu bapa dan adik-beradik.

13
1.2. Punca Stres

• Rumah
• Ibu bapa jatuh sakit/ masuk wad
• Kelahiran adik baru
• Pindah rumah/ sekolah
• Kematian/ kehilangan haiwan
• kesayangan
• Perubahan pekerjaan ibu bapa (mereka ditinggalkan
  untuk tempoh yang lama)
• Didera diabaikan.

14
1.2. Punca Stres

• Sekolah
• Mula bersekolah
• Bertukar sekolah
• Perkelahian dengan rakan-rakan
• (berpanjangan serius)
• Dibuli
• Mengambil bahagian terlalu banyak aktiviti
• Kehendak yang tinggi
• Kehilangan sahabat yang rapat

15
1.2. Punca Stres

• Masyarakat
• Kekurangan dari segi sosio-ekonomi (tiada tempat
  permainan, tiada sistem pembetungan, air dan
  elektrik.
• Tempat tinggal sempit.
• Persekitaran dan kejiranan yang kurang selamat (
  penyalahgunaan dadah, pelacuran).

16
2. STRES BOLEH MEMPENGARUHI KITA MELALUI
PELBAGAI CARA

• 2.1. REAKSI TERHADAP STRES ADALAH BERBEZA
• 2.1.1 Reaksi terhadap stres bergantung
• kepada
• Tempoh perkembangan kanak-kanak tersebut.
• Kemampuan daya tindak.
• Tempoh.
• Intensiti.
• Tahap sokongan yang diberikan.

17
REAKSI TERHADAP STRES ADALAH BERBEZA

• Dua indikator boleh dilihat ialah-
• Perubahan tingkahlaku
• Kemorosotan tingkahlaku.

18

• 2.1.3 REAKSI TERHADAP STRES DI
  KALANGAN KANAK-KANAK ADALAH-Peringkat awal
  kanak-kanak
• Memencilkan diri..
• Perasaan bahawa mereka tidak disayangi.
• Sikap bergantung kepada orang lain.
• Sikap tidak mempercayai sesiapa.
• Tidak hadir ke sekolah atau tidak berkawan.
• Bersikap menentang atau tidak mematuhi arahan.
• Panas baran.
• Masalah untuk melahirkan perasaan.

19

• 2.1.3 REAKSI TERHADAP STRES DI KALANGAN
  KANAK-KANAK ADALAH-
• Peringkat pertengahan kanak-kanak
• Bimbang tentang masa depan.
• Mengadu sakit kepala.
• Mengalami masalah untuk tidur.
• Hilang selera makan.
• Mengalami masalah menumpukan perhatiandi dalam
  kerja sekolah.
• Kencing malam.

20

• 2.1.3 REAKSI TERHADAP STRES DI KALANGAN
  KANAK- KANAK ADALAH-
• Remaja pula boleh mengalami
• Merasa marah
• Merasa kecewa
• Kurang rasa keyakinan diri.
• Mempunyai rasa tidak percaya yang umum
  terutamanya terhadap orang dewasa.

21
2.2. STRES BOLEH MEMBERI KESAN POSITIF ATAU
NEGATIF KEPADA INDIVIDU

• Kesan positif stres
• Mampu memotivasi seseorang untuk memperbaiki
  diri.
• Membantu kanak-kanak membuat pilihan, mencari
  jalan penyelesaian atau membuat sesuatu yang
  membuatkan mereka merasa selesa.
• Lebih berupaya menerima cabaran atau memberikan
  komitmen.

22
2.2. STRES BOLEH MEMBERI KESAN POSITIF ATAU
NEGATIF KEPADA INDIVIDU

• Kesan negatif stres
• Merendahkan harga diri individu -
• Menangis.
• Membuat perangai.
• Mengundurkan diri daripada situasi tidak
  disenanginya.
• Risau.
• Tertekan atau memencilkan diri.
• Menjadi marah atau agresif (lisan dan fizikal).
• Fizikal ( letih, sakit kepala/perut)

23
2.2. STRES BOLEH MEMBERI KESAN POSITIF ATAU
NEGATIF KEPADA INDIVIDU

• Kesan negatif stres
• Tingkahlaku ekstrim/pelakuan
• berisiko tinggi
• penyalahgunaan dadah,
• merokok
• lumba haram
• mencuri
• mencederakan diri.

24
2.3. AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI
PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSAN

• Simptom psikologikal
• Tidak mampu untuk membuat keputusan.
• Daya tumpuan lemah.
• Daya ingatan dan perhatian kurang.
• Mengalami mimpi buruk.
• Berfikiran negatif serta mudah putus asa.
• Merasa dirinya tidak berharga serta cenderung
  untuk mencederakan diri.

25
2.3. AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI
PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSAN

• Simptom psikologikal
• Sering merasa risau tentang masa depan.
• Mengalami kesukaran untuk tidur.
• Kencing sewaktu tidur.
• Perubahan dalam selera makan (selera makan yang
  keterlaluan atau berkurangan)
• Perubahan berat badan yang ketara.

26
2.3. AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI
PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSAN

• Simptom emosi
• Kelihatan takut, sensitif, marah-marah, risau
  atau gelisah.
• Kelihatan terganggu/bermasalah, berasa sedih,
  rendah diri, kurang keyakinan, murung dan risau.
• Mudah terkejut, pilu, marah, benci, rasa bersalah
  dan malu.
• Akan menghadapi masalah kurang minat terhadap
  aktiviti harian.

27
2.3. AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI
PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSAN

• Fizikal
• Lebih terdedah kepada kemalangan, sakit kepala /
  perut.
• Mudah letih,
• Sembelit / cirit-birit
• Menggigit kuku.
• Berasa tegang
• Kesukaran tidur
• Sakit-sakit badan, mudah terperanjat.

28
2.3. AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI
PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSAN

• Fizikal
• Mempunyai degupan jantung yang kencang.
• Loya.
• Perubahan selera makan.
• Perubahan berat badan.
• Sakit di seluruh badan.
• Kerap demam.
• Akan kerap mendapat jangkitan, asma, ekzema atau
  migrain.

29
2.3. AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI
PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSAN

• Tingkahlaku
• Kurang selera makan.
• Mengabaikan penjagaan diri.
• Keras kepala
• Tingkahlaku yang agresif seperti suka membuli,
  berbohong, mencuri, laku musnah dan mengasing
  diri.
• Makan secara berlebihan, tidur sepanjang masa
  dan merungut
• Mungkin terlibat dengan penyalahgunaan dadah /
  ubat-ubatan untuk merawat diri sendiri.

30
2.3. AKIBAT PADA STRES BERBEZA DARI SEGI
PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSAN

• Hubungan Interpersonal
• Mengalami masalah ( dalam
• perhubungan dengan orang lain
• seperti dengan kawan-kawan dan ibu
• bapa ) di sekolah, atau rumah
• Ini akan menimbulkan perasaan
• takut, risau, memencilkan diri, atau
• terasa dipulaukan.

31
2.4. STRES BOLEH DIKENDALIKAN

• Bertenang.
• Berfikiran positif.
• Menyukai diri sendiri.
• Kongsi masalah dengan keluarga dan kawan-kawan.
• Merancang masa dengan baik.

32
2.4. STRES BOLEH DIKENDALIKAN

• Adakan hobi.
• Relaks dan beriadah.
• Bersifat asertif berani berkata TIDAK.
• Tetapkan matlamat yang realistik.

33
2.4. STRES BOLEH DIKENDALIKAN

• Amalkan cara hidup sihat seperti
• bersenam selalu,
• makan secara sihat
• tidur secukupnya.
• jangan merokok atau minum minuman keras.

34
3. KEMARAHAN ADALAH SATU MASALAH EMOSI UTAMA
AKIBAT STRES

• 3.1. Kemarahan adalah perasaan semulajadi yang
  ada pada setiap individu. Kemarahan merupakan
  kesan emosi akibat daripada-
• Sakit hati / kecewa.
• Ancaman / ugutan.
• Kehilangan.

35

• KEMARAHAN hanya akan
• menjadi satu masalah apabila
• Berlaku terlalu kerap.
• Keterlaluan.
• Berpanjangan.
• Berlaku dalam situasi yang tidak sesuai.
• Membawa kepada tindakan agresif.

36
3.2 Kemarahan boleh manifestasi dalam 3
cara 1. Tindakbalas fizikal berasa tegang
pada bahagian dada, kesukaran bernafas, jantung
berdegup kencang dan kesukaran untuk tidur. 2.
Tindakbalas emosi tingkahlaku yang menyakitkan
hati orang lain, syak-wasangka, murung, sukar
untuk memaafkan, kurang kreatif, terganggu dan
marah yang tidak terkawal.
37

• 3. Tindakbalas tingkahlaku.
• Bertindak agresif (contohnya menengking,
  membaling barang atau mencederakan orang).
• Bersikap pasif (memendam perasaan dan menarik
  diri).
• Pasif agresif (tidak menunjukan secara langsung
  walaupun dia tidak setuju)
• Menjauhkan diri dan menafikan

38
4. KEMARAHAN BOLEH MEMPENGARUHI KEHIDUPAN
KANAK-KANAK

• 4.1 Kemarahan orang dewasa sering menjadikan
  kanak-kanak sebagai mangsa.
• 4.2 Kanak-kanak boleh mengalami kemarahan.
  Punca-punca kemarahan
• Perbalahan/percanggahan pendapat dengan orang
  dewasa, rakan-rakan dalam isu kepercayaan dan
  nilai seperti melakukan kerja rumah, membersihkan
  bilik dan pilihan pakaian.
• Kekecewaan akibat halangan untuk melakukan
  sesuatu. Contoh keluar bermain, menonton
  televisyen.

39
PUNCA-PUNCA KEMARAHAN

• Kehendak yang tidak dipenuhi. Contoh permainan
  baru, keluar bermain, bercuti, telefon bimbit,
  baju baru, tindik telinga, mewarnakan rambut.
• Pelanggaran hak mereka. Contoh ketidakadilan,
  dimalukan, penderaan fizikal atau kata-kata,
  hilang kepercayaan.
• Infleksibiliti Perkara utama yang menyebabkan
  kemarahan ialah kepercayaan yang terlalu rigid
  dan tidak boleh diubah. Contoh hendaklah dan
  mestilah.
• Tidak fleksibel
• Kanak-kanak perempuan tidak boleh duduk di
  tangga rumah

40

• SALAH SATU CARA UNTUK MENGURANGKAN
• STRES ADALAH DENGAN MENANGANI
• KEMARAHAN SECARA BERKESAN

• Langkah-langkah
• Kenalpasti perasaan marah Langkah pertama
  adalah dengan mengenalpasti perasaan marah anda.
  Saya marah.
• Bertenang (kira hingga 10, tarik nafas panjang,
  mengucap).
• Berfikir dahulu sebelum bercakap dengan orang
  yang anda marah.
• Saya perlu bertenang.

41
LANGKAH-LANGKAH MENANGANI KEMARAHAN DENGAN
BAIK

• 5) Nyatakan dan kenal pasti punca kemarahan anda.
• Kenapa saya marah?
• Kenapa dia bertindak sedemikian terhadap saya?
• 6) Jangan berkata sesuatu untuk menyakitkan hati
  atau menghukum orang lain.
• Awak bodoh
• Saya tidak mahu bercakap dengan awak
• Saya benci awak

42
LANGKAH-LANGKAH MENANGANI KEMARAHAN DENGAN
BAIK

• 7) Fokuskan kepada isu sebenar dan
• jangan mengungkit perbalahan lalu
• Saya sangat marah kerana awak patahkan pensel
  saya minggu lepas
• Awak tidak benarkan saya bermain bersama-sama
  awak kelmarin

43
LANGKAH-LANGKAH MENANGANI KEMARAHAN DENGAN
BAIK
8) Bertegas diri (Asertif) dengan
zahirkan kemarahan secara positif. 9) Jelaskan
kepada individu berkenaan tanpa menyalahkan
mereka. 10) Gunakan perkataan Saya
berbanding Awakuntuk menggalakkan perbincangan.
Contoh Saya berasa sangat marah apabila
bukan Awak membuatkan saya marah. Ini akan
membuatkan seseorang itu lebih bertanggungjawab
terhadap tindakannya.
44
LANGKAH-LANGKAH MENANGANI KEMARAHAN DENGAN BAIK

• 11) Cuba bertenang dan kawal suara.
• 12) Mendengar.
• 13) Memaafkan orang lain

45
LANGKAH-LANGKAH MENANGANI KEMARAHAN DENGAN BAIK

• Kanak-kanak perlu belajar berfikir untuk
  menyelesaikan masalah, menerima pendapat,
  cadangan orang lain.
• Dapatkan pertolongan (terlalu susah untuk
  ditangani/menggugat keselamatan) contoh apabila
  seseorang kanak-kanak dibuli
• Menulis dan mencurahkan perasaan anda

46
5.2. KANAK-KANAK BOLEH BELAJAR CARA-CARA UNTUK
MENGURANGKAN KEMUNGKINAN UNTUK MENJADI MARAH

• Berfikir secara positif.
• Mempunyai hobi.
• Luangkan masa untuk belajar dan bermain.
• Jangan memperbesar dan meremehkan sesuatu
  perkara.
• Tidur awal dan bangun awal.
• Dapatkan mentor / seseorang untuk berbicara.
• Amalkan cara hidup sihat.

47
KEMAHIRAN
Kemahiran menangani kemarahan
Kekunci Kemarahan Individu
1. Lihat dan dengar. 2. Elakkan bertindak
mengikut perasaan 3. Membenarkan kanak-kanak
meluahkan perasaan. 4. Mengenalpasti kekunci
kemarahan dan penawar individu
Mengenali punca kemarahan. Mengenalpasti
perasaan kemarahan
Berhenti
Kekunci Kemarahan Individu
Berfikir
Mencari ikhtiar dan mempertimbangkan kekuatan dan
kelemahan setiap pilihan. (Rujuk penyelesaian
masalah IDEAL).
Langkah-langkah menangani kemarahan. (Kira
hingga 10, tarik nafas panjang)
Bertindak
Membuat pilihan dan bertindak
48
6. ORANG DEWASA BOLEH MEMBANTU KANAK-KANAK
MENJADI LEBIH TABAH TERHADAP PERASAAN MARAH
6.1. Orang dewasa perlu mengenalpasti
kanak-kanak yang mengalami Kemarahan
Carta semak

• kanak-kanak-
• tiada kawan.
• selalu menyendiri.
• mempunyai pandangan negatif terhadap
  kebolehannya.
• Suka menangis.
• agresif.
• Tidak boleh memberi perhatian yang lama.

49
6.2. SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA AMAT PERLU
BAGI KANAK-KANAK UNTUK MENANGANI KEMARAHAN DENGAN
LEBIH BERKESAN

• Kanak-kanak memerlukan sokongan daripada ibu
  bapa, guru dan kawan-kawan
• Luangkan masa dan galakkan mereka berbicara
  tentang permasalah mereka.

50

SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA ADALAH PERLU

• Bantu kanak-kanak untuk membina harga diri.
• Bantu kanak-kanak untuk bertindak asertif
• Ajar cara-cara menangani kemarahan secara sihat -
  bertenang, kawal rasa marah, rancang cara
  penyelesaian dan berkongsi cara penyelesaian
  dengan orang lain.

51

SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA ADALAH PERLU

• Luangkan masa untuk berbicara mengenai masalah
  mereka
• Bantu kanak-kanak kemahiran menyelesaikan masalah
  (IDEAL).

52
IDEAL

• I Identify the problem (Kenalpasti masalah
  sebenar)
• D Describe possible options
• (Terangkan atau cari cadangan penyelesaian
  yang ada)
• E Evaluate consequences of each options (the
  pros and cons) (Buat penilaian setiap cadangan
  kebaikan/keburukan
• A Act (Bertindak berdasarkan pilihan yang
  terbaik)
• L Learn (Belajar dari pengalaman samada hasilnya
  berjaya atau tidak).

53

SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA ADALAH PERLU

• Meramal (menjangka) situasi stres dan bantu
  mereka untuk lebih bersedia.
• Jangan bebankan mereka dengan tanggungjawab-tanggu
  ngjawab / aktiviti-aktiviti yang banyak.
• Gunakan jenaka (gentle humour).

54

SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA ADALAH PERLU

• Galakkan kanak-kanak untuk membentuk sokongan
  sosial. Contohnya kawan, datuk nenek dan
  saudara-mara.
• Galakkan kanak-kanak untuk beriadah contohnya
  bersenam.
• Galakkan kanak-kanak untuk mempunyai minat yang
  lain contohnya melaksanakan kegiatan luar, hobi.
• Dapatkan khidmat pakar sekiranya tidak dapat
  menangani masalah tersebut.

55

SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA ADALAH PERLU

• Permasaalah antara ibu bapa tangani secara
  efektif.
• Selesaikan permasaalah dengan berkesan dan jangan
  libatkan kanak-kanak di dalam perkelahian.
• Jangan bertengkar dan mengkritik satu sama lain
  di hadapan kanak-kanak.
• Yakinkan kanak-kanak bahawa mereka bukannya punca
  permasaalahan tersebut.