GLAVA II

1
GLAVA II

• OSVRT KON FINANSISKITE IZVETAI

2
to se toa finansiski izvetai?

• Bilans na sostojba
• Bilans na uspeh
• Izvetaj za promenite vo kapitalot
• Izvetaj za gotovinskite tekovi

3
Odgovorete so eden zborto gledate na ovie
sliki?
4
A to e ova?
5
Prodolenie
6
BILANS NA SOSTOJBA
Bilansot na sostojba pretstavuva sistematien
prikaz na sostojbata na sredstvata i na izvorite
na opredelen den.
Pravilo na ramnotea Aktiva Pasiva Sredstva
Obvrski Sopstven kapital
7
BILANS NA SOSTOJBA

• Aktiva - sredstvata na pretprijatieto
  sistematizirani spored nivnata namena i spored
  stepenot na likvidnosta.
• Karakteristiki na aktivata (sredstvata)
• resursi koi imaat potencijal da generiraat idni
  gotovinski prilivi ili da gi namalat idnite
  gotovinski odlivi
• nabaveni se vo prethodni transakcii
• moat da bidat proceneti so zadovolitelna
  preciznost.

8
BILANS NA SOSTOJBA

• Pasiva - izvorite na sredstvata spored nivnoto
  poteklo i spored ronosta.
• Karakteristiki na pasivata (izvorite)
• pretstavuvaat rezultat na vee realizirani
  transakcii
• se oekuva da dovedat do idni gotovinski odlivi
  ili da gi namalat idnite got. prilivi
• ne moat da se izbegnat.

9
BILANS NA SOSTOJBA

• AKTIVA - SREDSTVA
• Postojani sredstva
• I. Nematerijalni sredstva
• Osnovaki izdatoci
• Izdatoci za istrauvawe i razvoj
• Patenti, licenci, koncesii, gudvil
• II. Materijalni sredstva
• Zemjita, umi i grad. objekti
• Postrojki i oprema
• Alat, pogonski i kancel. inventar
• Materijalni sredstva vo podgotovka
• III. Finansiski vlo. dolgoroni
• Vlouvawa vo povrzani subjekti
• Vlouvawa vo hartii od vrednost
• Dadeni krediti, depoziti, kaucii
• V. Tekovni (obrtni) sredstva

• PASIVA - IZVORI
• A. Sopstven kapital i rezervi
• Akcionerski kapital (nom. vrednost)
• Kapitalova premija
• Revalorizaciona rezerva
• Rezervi
• - Zakonski
• - Statutarni rezervi
• 5. Akumulirana dobivka
• 6. Prenesena zaguba (-)
• 7. Dobivka za finansiskata godina
• 8. Zaguba za finansiskata godina (-)
• B. Dolgoroni i kratkoroni obvrski
• Dolgoroni krediti
• Kratkoroni obvrski od raboteweto
• Dobavuvai
• Obvrski za plati

10
BILANS NA SOSTOJBA
SODR_at_INA NA ODDELNI STAVKI

• SREDSTVA
• Postojani (osnovni, fiksni) sredstva -
  materijalni, nematerijalni (nedopirlivi)
  sredstva, i dolgoroni finansiski vlouvawa.
• Akumulirana amortizacija - zbir na troocite na
  postojanite sredstva od vremeto na nivnata
  nabavka do momentot na bilansiraweto.
• Obrtni sredstva (tekovni sredstva)- vlouvawa vo
  sredstva koi postojano se konvertiraat od eden
  oblik vo drug vo tekot na operativniot ciklus
  (parini sredstva, kratkoroni pobaruvawa, hart.
  od vrednost, zalihi, AVR i sl).

11
BILANS NA SOSTOJBA
SODR_at_INA NA ODDELNI STAVKI

• KAPITAL I IZVORI
• Sopstven kapital
• kapitalot to sopstvenikot go vloil pri
  osnovaweto
• kapital nastanat so reinvestirawe na del od
  dobivkata
• akcionerski kapital
• kapitalova premija
• akumulirana dobivka (zarabotka).
• Neto vrednost na kapitalot (net worth) sopstven
  kapital na AD vrednost na izdadenite
  prioritetni akcii.
• Dolgoroni obvrski dolgoroni bankarski krediti
  izdadeni dolgoroni obvrznici dolgoroni krediti
  za oprema i dr.
• Kratkoroni (tekovni) obvrski kratkoroni
  obvrski od raboteweto (obvrskite kon
  dobavuvaite) kratkoroni bankarski krediti
  obvrski za danoci plati PVR.

12
BILANS NA SOSTOJBA

• KARAKTERISTIKI NA BILANSOT NA SOSTOJBA
• bilansot na sostojba e statiki pregled
• bilansot na sostojba e kumulativen pregled

• NEKOI NEDOSTATOCI NA BILANSOT NA SOSTOJBA
• poziciite se iskauvaat spored nabavnata
  (istoriska) vrednost
• saldata na nekoi smetki se baziraat vrz procenki
• ne se opfateni elementi koi ne moat da se
  vrednuvaat
• promenite vo vrednosta na parite ja iskrivuvat
  slikata

13
BILANS NA USPEHOT
Bilansot na uspehot pretstavuva izvetaj za
finansiskite rezultati od raboteweto na
pretprijatieto to se ostvareni vo opredelen
vremenski period, obino, edna godina.

• Ramnotea kaj bilansot na uspeh
• Prihodi Rashodi Dobivka
• ili
• Prihodi Zaguba Rashodi

14
Zoto utvrduvame nekolku vidovi finansiski
rezultat?
BILANS NA USPEHOT
2007 2006
Prihodi od prodaba 146.511 136.820
Trooci sodrani vo prodadenite proizvodi 96.850 89.856
Bruto-dobivka 49.661 46.964
Ostanati delovni prihodi 10.360 8.663
Administrativni trooci i trooci na prodabata 33.120 34.288
Ostanati trooci na raboteweto 10.263 6.968
Operativna (delovna) dobivka 16.638 14.371
Prihodi od kamati 0 643
Prihodi od investicii 220 233
Rashodi za kamati 2.460 2.588
Kursni razliki (pozitivni/negativni) 0 0
Vonredni prihodi 1.360 650
Vonredni rashodi 1.423 1.110
Neoperativni prihodi/rashodi -2.303 -2.172
Dobivka pred odanouvawe 14.335 12.199
Danok na dobivka 2.115 1.711
Neto-dobivka 12.300 10.600
15
BILANS NA USPEHOT alternativen oblik-
Vo iljadi denari
Prihodi od prodabata(neto) 490 000
Varijabilni trooci (220 000)
Mara za pokrivawe 270 000
Amortizacija (190 000)
Ostanati fiksni rashodi (bez rashodite na finansiraweto) (49 000)
Operativna dobivka 31 000
Prihodi od finansiraweto 800
Rashodi na finansiraweto (1 800)
Vonredni prihodi 500
Vonredni rashodi (1 400)
Dobivka pred odanouvawe 29 100
Danok na dobivka (11 640)
Neto dobivka po odanouvawe 17 460
16
Zadaa

• So podolu dadenite podatoci, obidete se da ja
• presmetate operativnata dobivka i neto-dobivkata
  na
• kompanijata Vardar-eksport.
• Prodani i administrativni trooci ...130.000
• Prihodi od prodabata ............................
  .470.000
• Trooci za kamati ................................
  .......40.000
• Trooci na prodadenite proizvodi ........140.000
• Danok na dobivka .................................
  ..........10

17
IZVETAJ ZA AKUMULIRANATA DOBIVKA
IZVETAJ ZA AKUMULIRANATA DOBIVKA za godinata to zavruva na 31 dekemvri 2007 (vo 000 denari) IZVETAJ ZA AKUMULIRANATA DOBIVKA za godinata to zavruva na 31 dekemvri 2007 (vo 000 denari)
Akumulirana dobivka, saldo od 1 januari 2007 30.250
Dobivka na raspolagawe na obinite akcioneri (2007) 12.300
- Dividendi za obinite akcii za 2007 godina 6.150
Akumulirana dobivka, saldo na 31 dekemvri 2007 36.400
18
IZVETAJ ZA PROMENITE VO KAPITALOT
Akcionerskikapital Sopstveni akcii Zakonski rezervi Akumulirana dobivka VKUPNO
Na 1.1.2006 115.400 -8.000 6.008 30.250 143.658
Emisija na akcii 5.357 5.357
Otkup na sopstveni akcii -3.800 -3.800
Dividendi -6.150 -6.150
Neto-dobivka za 2006 12.300 12.300
Na 31.12.2006 120.757 -11.800 6.008 36.400 151.365
19
Praawa za povtoruvawe

• Kakvi promeni e nastanat vo bilansot na sostojba
  pri ovie nastani
• Nabavena maina na kredit
• Prodadeni proizvodi po faktura
• Otplata na anuitet od kredit
• Koi od gorenavedenite nastani e imaat odraz vo
  bilansot na uspeh i kakov e bide toj odraz?
• Zoto inflacijata ja namaluva upotreblivosta na
  bilansot na sostojba?
• Dali danokot na dobivka e ednakov na 10 od
  dobivkata pred odanouvawe? Zoto?
• Dali celata ostvarena neto-dobivka e im se
  podeli na akcionerite kako dividenda?

20
IZVETAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI

• Dali ostvarenata dobivka od 100.000 denari, znai
  i deka raspolagame so gotovi pari vo istiot
  iznos?
• Ne, zatoa to bilansot na uspeh se izrabotuva
  spored principot na t.n. vremensko razgraniuvawe
• Prihodite se evidentiraat koga proizvodite se
  isprateni, a rashodite koga materijalite se
  potroeni
• Toa ne znai deka nastanala faktika naplata ili
  isplata

21
IZVETAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI

• Pravilo na ramnotea
• Aktiva Obvrski Kapital na sopstvenicite
• D Aktiva D Obvrski D Kapital na sopstvenicite
• D Pari D Neparina aktiva D Obvrski D
  Kapital na sopstv.
• D Pari D Obvrski D Kapital na sopstv. - D
  Neparina aktiva

22
IZVETAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI

• Interna i eksterna upotreba na izvetajot za
  gotovinskite tekovi.
• Karakteristiki na izvetajot za gotovinskite
  tekovi
• ovozmouva dinamika analiza
• stava naglasok vrz promenite vo finansiskata
  sostojba na firmata
• dava slika samo za zbirnata promena na oddelnite
  stavki i vkupnata sostojba

23
IZVETAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI

• Postapka za izgotvuvawe na izvetajot za
  gotovinski tekovi
• 1. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od
  operativnite aktivnosti
• 2. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od
  investicionite aktivnosti
• 3. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od
  finansiskite aktivnosti, i
• 4. Prikauvawe na informaciite dobieni od
  prethodnite tri fazi vo forma na izvetaj za
  gotovinskite tekovi.

24
IZVETAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI

• Izrabotka na izvetajot za gotovinski tekovi
• 1. Direkten metod
• 2. Indirekten metod
• Razlikata se javuva samo kaj gotovinskite tekovi
  od operativni aktivnosti
• Gotovinskite tekovi od investiciski i finansiski
  aktivnosti se utvrduvaat na ist nain

25
IZVETAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI

• 1. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od
  operativni aktivnosti
• Direkten metod se vri preispituvawe na sekoja
  stavka od bilansot na uspehot so cel da se
  sogleda goleminata i vidot na gotovinskiot tek
  to go predizvikuva.
• Indirekten metod

26

• 1. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od
  operativni aktivnosti
• Indirekten metod

Neto-dobivka

Amortizacija
-
Zgolemuvawe na obrtnite sredstva

Namaluvawe na obrtnite sredstva

Zgolemuvawe na kratkoroni obvrski
-
Namaluvawe na kratkoroni obvrski
Ednakvo
Neto gotovinski tek od operativni aktivnosti
27

• 1. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od
  operativni aktivnosti
• Indirekten metod

Zgolemuvawe Namaluvawe
Sredstva -
Obvrski -
28
IZVETAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI

• 2. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od
  investiciski aktivnosti
• Vlouvawa vo hartii od vrednost i vo postojani
  sredstva Gotovinski odliv
• Namaluvaweto na vlouvawata vo ovie aktivnosti
  (prodaba na hartii od vrednost emitirani od
  drugi firmi ili prodaba na postojani sredstva)
  Gotovinski priliv.
• Prilivi od dividendi i kamati od finansiskite
  vlouvawa

29
IZVETAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI

• 3. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od
  finansiski aktivnosti
• Gotovinski prilivi zgolemuvawe na gotovinskiot
  tek
• Prodaba na hartii od vrednost to gi emitira
  firmata
• Angairawe na dolgoroni krediti
• Gotovinski odlivi namaluvawe na gotovinskiot
  tek
• Povlekuvawe (otkup) na sopstvenite hartii od
  vrednost
• Otplata na dolgoroni krediti
• Isplata na dividenda na akcionerite
• Isplata na kamata?

30
2007 2006
Obrtni sredstva
Gotovi pari 140 115
Pobaruvawa od kupuvai 220 200
Zalihi 240 255
Postojani sredstva
Zgradi i oprema 1.450 1.300
Minus akum. amortizacija (450) (400)
Seg. vrednost na zgradi i oprema 1.000 900
Dolgoroni fin. vlouvawa 210 265
Vkupna aktiva 1.810 1.735
Tekovni obvrski
Dobavuvai 300 280
Dolgoroni obvrski
Dolgoroni obvrznici 300 320
Dolgoroni krediti 460 425
Akcionerski kapital
Obini akcii 530 500
Akumulirana dobivka 220 210
Vkupna pasiva 1.810 1.735
31

• Podatoci od bilansot na uspeh
• Neto-dobivka za 2007 g. 50 iljadi
• Dividendi vo 2007 40 iljadi

32
Neto-dobivka za tekovnata godina Amortizacija
za tekovnata godina /- Namaluvawe/Zgolemuvawe na
obrtnite sredstva /- Zgolemuvawe/Namaluvawe na
kratkoronite obvrski Gotovinski tekovi od
operativni aktivnosti
Analiza na izvetajot za gotovinski tekovi
33
MODIFICIRANI FINANSISKI REZULTATI

• Neto-operativna dobivka po odanouvawe (NODPO)
• Sloboden gotovinski tek (SGT)

34
Neto-operativna dobivka po odanouvawe (NODPO)

• NODPO ni go pokauva iznosot na dobivkata koj
  kompanijata bi go ostvarila dokolku nema dolgovi
  i finansiski vlouvawa (nema prilivi i odlivi od
  kamati)
• NODPO Operativna dobivka h (1 Danok na
  dobivka ())

35
Sloboden gotovinski tek (SGT)

• SGT ni go pokauva gotovinskiot tek to i
  ostanuva na kompanijata otkako taa e gi podmiri
  potrebite za investirawe
• SGT OGT Bruto-investicii vo operativni
  sredstva
• Operativen GT NODPO Amortizacija
• SGT NODPO Amortizacija (Neto-investicii vo
  operativni sredstva Amortizacija)
• SGT NODPO Neto-investicii vo operativni
  sredstva

36
Sloboden gotovinski tek (SGT)

• Neto-dobivka
• Kamati (1- Stapka na danok na dobivka)
• Amortizacija
• - Bruto-investicii vo operativni sredstva
• Sloboden gotovinski tek