Slayt 1

1
TANISAL RADYOLOJI ve SAGLIK ÇALISANI
2
RADYOLOJIDE RADYASYON KORUNMASI

• AMAÇ
• ----Tetkiki yapan personel
• ----Tetkiki yapilan hasta,
• ----Röntgen ünitesinin komsulugundaki alanlarda
  bulunan insanlarin radyasyon korunmasidir.

3
Tanisal Radyolojide NASIL KORUNALIM? IAEA,
ICRP(Uluslar Arasi Atom Enerjisi Kurumu), IRCU,
WHO, ISO 1.GEREKLILIK (JUSTIFICATION) (Net bir
fayda saglamayacak hiçbir radyasyon
Uygulamasina izin verilemez) Hastalar ve
Radyasyon Çalisanlari Gereksiz ve Sonuç
Vermeyecek Sekilde Isinlanmamalidir.
Max. KV, Minimum Mas tercih
edilmelidir kolimasyon mutlaka
yapilmalidir. Bu Ilkeler Özellikle ÇOCUK ve
HAMILELER için daha Önemidir.
4
2. UYGULAMADA ETKINLIK (OPTIMIZASYON)
Mümkün olan en düsük DOZUN verilmesi As Low
As Reasonably Achievable ALARA -Tüm
Uygulamalarda Kurallara Uyma -Tekrardan Kaçinma
-Yetkisiz Kisilerin Çalismalarinin
engellenmesi -Personelin Periodik Egitimi
5

• 3.KISISEL DOZ VE RISK SINIRLARI
• (Mesleksel, Diger Çalisanlar ve Tüm toplumu
  kapsar)
• Doz Sinirlari Radyasyonun Deterministik ( Erken
  dönem etkileri ) ve
• Stokastik Etkileri (uzun Dönem etkileri ) için
  Belirlenir.
• ( Alinan Doz Yilda en fazla 50 mSv, ard arda 5
  yilin ortalamasinin 20 mSv altinda olmasi, 18
  yasin altinda kisiler radyasyonla çalisamaz vb.).
• Periodik Kan Kontrolleri
• (Yüksek doz aliminda Lenfositler artar,
  granülosit ve trombositler azalir. Eritrositlerde
  etki geç görülür ve x-isini etkisinin önemli
  oldugunu düsündürür)
• Kisisel Dozimetreler
• Radyasyon Alanlari düzenlenmesi
• (Denetimli / Gözetimli)
• Ruhsatlandirma
• Kayitlarin Tutulmasi

6
ZAMAN MÜMKÜN OLDUGU KADAR AZ SÜRE MESAFE MÜMKÜN
OLDUGU KADAR UZAKTAN BARIYER ARADA BIR ENGEL ILE
Ç A L I S
7
Röntgen teknisyeni X-Isini
ASKI SENI UZAKTAN SEVMEK ASKLARIN EN
GÜZELI (Platonik Bir ask hikayesi) NE SENINLE
NE DE SENSIZ
8
TETKIKLERE GÖRE EFEKTIF DOZ DEGERLERI

• AKCIGER GRAFISI 0.1 mSv
• KRANIUM GRAFISI 0.2 mSv ( 2 Akc)
• LSV 1.3 mSv ( 13 Akc)
• MAMMOGRAFI 0.7 mSv
• IVP 1.6 mSv (16 Akc)
• KOLON GRAFISI 4.05 mSv (40,5 Akc)

9
Maksimum Müsaade Edilebilir Dozlar

• Radyasyon çalisanlarinda
• - Tüm vücut
• (gonad, kan yapici hücreler ve lens için) 5
  rem/yil
• - Deri 15 rem/yil
• - Eller 75 rem/yil
• - Diger organ, doku yada sistemler 15
  rem/yil
• Diger insanlarda 0,5 rem/yil
• Ögrencilerde 0,1 rem/yil
• Gebelikte (Ebriyo ve fetus dozu)
  0,5 rem
• (gebelik süresince)

10
(No Transcript)
11
(No Transcript)
12
IZIN VERILEN DOZ LIMITLERI

• Tüm hayat boyunca alinabilecek müsaade edilebilir
  doz D 5(N-18) rem
• 18 yas alti radyasyonda ÇALISAMAZ.
• Yilda en fazla 50 mSv (5 rem) , Ard arda 5 yilin
  ortalamasinin 20 mSv altinda olmalidir.
• Haftalik maksimum doz 1 mSv (0.1 rem)
• (Film dozimetre ile en az 0.02 rem0.2 mSv
  ölçülebilir)

13
IZIN VERILEN DOZ LIMITLERI

• Portal Radyografi ve floroskopi radyolojide
  alinan dozlarin 90ini olusturur.
• Insan vucudu için zararli radyasyon alt siniri
  0.24 SV 240 mSV 0,24 rem olarak
  düsünülmektedir. ( Riskin sifirlandigi bir alt
  deger yoktur.)
• (Radyoloji Çalisanlari Yilda en fazla 50 mSv
  (5 rem) , Ard arda 5 yilin ortalamasinin 20
  mSv altinda olmalidir. Haftalik maksimum doz 1
  mSv (0.1 rem) dir)

14
RADYOGRAFI CIHAZI KULLANIMINDA DIKKAT EDILECEKLER

• En uygun doz seçilmelidir.
• Uygun olan doz sinirlari içinde yüksek kVp ,
  düsük mAs ile çalismak hasta dozunu düsürür.
• Grafi tekrarindan kaçinilmalidir.
• Kolimasyon
• Tüp-hasta mesafesi portabl cihazlarda 30 cm,
  floroskopide 45 cm, direkt radyografide 100 cm
  den az olmamalidir.

15

• Banyo kalite kontrolü yapilmali,
• Koruyucu bariyerler kullanilmali,
• Portabl röntgen çekimlerinde mutlaka kursun önlük
  bulundurulmali, ekspojur dügmeleri 180 cme kadar
  uzaklastirilabilmelidir.

16
Fluoroskopi ve Anjiografi Cihazlari

• Görüntü tüpü hastaya en yakin konumda olmali,
• 5 dk uyari sesi bulunmali,
• Imaj çapi optimum boyutta tutulmalidir.

17
Diger Hususlar

• -Hastanin eski filmlerinin degerlendirilmesi,
• -Hassas organlara min. doz verecek pozisyonlarin
  seçilmesi,
• ---Cihazin tüm incelemelere ait ve degisik hasta
  kalinliklarina göre en iyi Yüksek kV, en düsük
  mA degerlerinin belirlenerek kontrol paneline
  yazilmasi,

18

• -Otomatik isinlama kontrolü olmasi durumunda (
  otomatin ) tercih edilmesi , kalibrasyonun
  dikkatli yapilmasi,
• -Röntgen çekim odalarinin kapisi çalisma
  sirasinda mutlaka kapali tutulmasi,
• - X-isini tüpü dogrudan kapiya, kontrol
  paneline, mesgul alanlara yönlendirilmemesi,
• - Kursun önlük gibi koruyucular yirtilma ve
  çatlaklarin
• kontrolü açisindan periodik olarak skopi
  veya grafi ile
• kontrol edilmesi dozu düsürecek çok önemli
  özelliklerdir.

19
  ALARA As Low As Reasonably Achievable
RADYASYONLA ASK Çok Kisa Süreli En Uzaktan Bir
Kalkan Arkasindan
20
GEBELIK Hamile teknisyen

• Hamilelik süresince 500 remden (10 mSv 1 rem)
  az doz alinmalidir.
• Hamile teknisyenin, floroskopi, anjiografi ve
  portabl radyografi incelemelerine girmemesi
  gerekir.
• Gerekirse fetal doz tahmini için karin bölgesine
  ayri bir dozimetre koyulabilir.

21
(No Transcript)
22
Hamile Hasta 1

• Hamile olma olasiligi bulunanlarda, pelvis
  bölgesine radyolojik tetkik yapilacaksa,
  menstrüasyon basladiktan sonraki 10 gün içinde
  yapilmalidir.
• Uygun kollimasyon yapilarak ve pelvis bölgesi
  kursun koruyucularla örtülerek bu 10 günlük
  dönemin disinda da tetkik yapilabilir.
• Acil durumlarda bu kural uygulanmaz. (ölüm
  tehlikesi)
• Radyoloji departmanlarinda, hamileleri uyarici
  yazilar bulunmalidir.

23
Hamile Hasta 2

• Hamile hastalarda, özellikle ilk üç ay içinde,
  radyolojik tetkikten mümkün oldugunca
  kaçinilmalidir.
• Eger kranyum ya da akciger gibi uzak vücut
  bölgeleri incelenecekse uterus bölgesi kursun
  koruyucularla örtülmelidir

24
Hamile Hasta 3

• Eger hamile bir hastaya film çekilmisse, fötal
  dozu hesaplamasi gerekir.
• Hesaplama sirasinda yapilan tetkik, alinan film
  sayisi, kullanilan kVp ve mAs degerleri göz
  önünde bulundurulur.
• Bu islemin, radyasyon fizikçileri yada,,
  radyoloji uzmanlari tarafindan tablolardan
  yararlanilarak tahmini olarak belirlenir.
• Isinlama sirasindaki hamilelik yasi da önemlidir.

25
Hamile Hasta 4

• Hesaplanan fötal doz hamilelige devam ya da
  gebeligin sonlandirilmasi karari için önemlidir.
• 25 rad fötal zarar siniri olarak bilinir.
• Bununla birlikte bu doz seviyesinde mental
  gelisim anomalilerinden bahsedenler de vardir.
• 10-26 rad üstünde, gebeligin sonlandirilmasina
  dozu aldigi gebelik dönemi, ailenin istegi, diger
  sosyal ve ekonomik durumlar gözönüne alinarak
  karar verilir.
• 25 rad üzerinde ise fötal anomali riskinin yüksek
  olmasi nedeniyle gebelik sonlandirilir.

26
10 TEMEL KURAL

• 1- Güvenlik konusunda detayli bilgi sahibi olmak,
• 2- Zaman, uzaklik ve bariyere dikkat etmek,
• 3- Primer X-isinina maruz kalmamak,
• 4- Koruyucu engellerden ve koruyucu giysilerden
  faydalanmak,
• 5- Dozimetreyi her zaman tasimak,
• 6- Hastayi tutmamak,
• 7- Hastayi tutan kisinin kursun koruyucu
  kullanmasini saglamak,
• 8- Hamile olma olasiligi olanlarda tetkiki
  menstruasyonun ilk 10 gününde yapmak,
• 9- Tetkik için sadece gerekli alana ve en az
  miktarda isin vermek,
• 10-Uygun gonad korunmasi yapmak.

27
Radyasyondan korunmak için

• HANGI YIYECEKLER YENMELI
• --- Beyaz renkli yiyecekler yiyin. Toksik
  maddelerin vücuttan atilimini saglar ( Süt-
  Ayran- yogurt vs) Kirmizi renkli yiyecekler
  kansere karsi etkilidir..
• ----Yiyeceklerinizde, tarcin kullanin,
• ---- sabah röntgende çalisanlar öglen
  çalisanlara göre daha az radyasyon alir.. (
  ortamda saçilan radyasyon..)
• ---- Mutlaka havalandirma çalistirilmali, hava
  sirkülasyonu yapilmali..
• ---- Röntgen ünitesinde en tehlikeli birimler,
  Skopi Portabl, Kolon çekimleridir

28

• ILGINIZ IÇIN ÇOK TESEKKÜRLER
• ? ?
  ?