T. C. ANKARA VALILIGI IL SAGLIK M

1
T. C. ANKARA VALILIGI IL SAGLIK
MÜDÜRLÜGÜEgitim Sube Müdürlügüwww.asm.gov.tr
2
ERGENLIK VE GENÇLIK DÖNEMINDE SIK GÖRÜLEN SAGLIK
SORUNLARI
3
AMAÇ

• Ergenlik ve gençlik döneminde sik görülen saglik
  sorunlari hakkinda bilgi kazandirmak.

4
HEDEFLER-1

• Ergenlik ve gençlik döneminde görülen meme
  sorunlarini söyleyebilme, 
• Adet döngüsü ile ilgili sorunlari sayabilme, 
• Erkek ergenlerde görülen üreme sistemlerine
  iliskin saglik sorunlarini söyleyebilme,

5
HEDEFLER-2

• Ergenlik ve gençlik döneminde görülen
  deri ile ilgili sorunlari sayabilme, 
• Ergenlik ve gençlik döneminde görülen ortopedik
  sorunlari söyleyebilme, 
• Ergenlik ve gençlik döneminde görülen beslenme
  sorunlarini sayabilme, 
• Ergenlik dönemi psikolojik sorun ve
  hastaliklarini söyleyebilme.

6
Ergenlerde Sik Görülen Saglik Sorunlari-1

• Meme sorunlari ve hastaliklari,
• Kizlarda adet döngüsü sorunlari,
• Cilt problemleri
• sivilce,
• terleme bozukluklari,
• yaglanmalar,
• killanma ile ilgili sorunlar,
• Erkeklerde testis (haya), tohum kanali (spermatik
  kord) ve torba ile ilgili (skrotal) sorunlar,

7
Ergenlerde Sik Görülen Saglik Sorunlari-2

• Ortopedik sorunlar
• durus (postür) bozuklugu,
• omurga egrilikleri (skolyoz, kifoz),
• diz agrisi,
• Beslenme ile ilgili sorunlar
• asiri sismanlik-obezite
• asiri zayi?ik
• Psikolojik sorunlar ve hastaliklar.

8
MEME SORUNLARI VE HASTALIKLARI
9
Meme Gelisimi-1

• Ergenlik dönemi, meme gelisiminin oldugu
  dönemdir.
• Meme gelisiminin baslamasina Telars adi
  verilmektedir.
• Kizlarda ergenligin baslamasinin ilk isaretidir.
• Meme gelisimi cinsel gelisimin önemli bir
  parçasidir.

10
Meme Gelisimi-2

• Meme tomurcugunun ortaya çikmasi 9-10
  yaslarindadir.
• Gençlerin 99unda meme gelisimi 8-13 yaslar
  arasinda baslar.
• Erken meme gelisimi (prematür telars) meme
  gelismesinin 8 yasindan önce baslamasidir,
• Meme gelisiminin 13 yasina kadar baslamamasi ise
  gecikmis meme olarak adlandirilir.

11
Meme Sorunlari ve Hastaliklari

• Meme gelisim bozukluklari,
• Iyi huylu meme hastaliklari,
• Fizyolojik olarak gerginlik,
• Büyüme ve hassasiyet,
• Meme agrisi,
• Meme basi akintilari,
• Meme kanserleri.

12
Memede Gelisim Bozukluklari

• Birden fazla yerde meme gelisimi
• Birden fazla meme basi (genellikle koltuk
  veya daha asagisinda)
• Memenin hiç gelismemesi
• Meme basinin olusmamasi
• Tek tara?i ya da çift tara?i olarak memenin
  normalden daha fazla büyümesi

13
Iyi Huylu Meme Hastaliklari

• Memede Büyüme ve Gerginlik
• Meme Agrisi
• Memede Kistik (Fibrokistik) Degisiklikler
• Fibroadenom Meme bezlerinin iyi huylu tümörü
• Meme Basi Akintilari
• Enfeksiyonlar
• Meme Kanseri
• Jinekomasti Erkek ergenlerde memenin iyi huylu
  büyümesi

14
Adet Döngüsü Sorunlari

• Adet Öncesi Gerginlik
• Düzensiz Adet Kanamalari
• Ciltle Ilgili Sorunlar
• Akne Vulgaris
• Terleme Bozukluklari
• Killanma Bozukluklari

15
Adet Öncesi Gerginlik-1

• Duygusal Bulgular
• Sinirlilik,
• Depresyon, yorgunluk,
• Letarji, kizginlik,
• Uykusuzluk ya da asiri uyku hali,
• Kisilik degisiklikleri, anksiyete,
• Konsantre olamama,
• Aglama ve sosyal yalnizlik

• Fiziksel Bulgular
• Bas agrisi,
• Bacak ve gögüslerde siskinlik,
• Istah artisi, aserme,
• Karinda siskinlik,
• Yorgunluk,
• Adale ve eklem agrilari

16
Adet Öncesi Gerginlik-2

• Tedavi
• Öncelikle egitim, stresle basa çikma yollarinin
  ögretilmesi,
• Düzenli egzersiz (aerobik gibi) yapilmasi,
• Vitamin ve mineral destegi (B6 vitamini,
  kalsiyum, magnezyum, E vitamini, karbonhidrat
  destegi),
• Sikâyetler devam ederse saglik kurulusuna
  basvurulmalidir.

17
Düzensiz Adet Kanamalari

• Rahmin sekil olarak herhangi bir bozuklugu
  yoktur.
• Hormonlarin etkisiyle olan kanamadir.
• Nedeni, cinsel gelismenin henüz tamamlanmamis
  olmasi ve buna bagli olarak yumurtlama olayinin
  düzenli olmamasi seklinde açiklanmaktadir.
• Ergenlik döneminde sik olarak görülmektedir.
• Düzensiz adet kanamasi çok fazla ve uzun sürerse,
  yasami tehdit edebilir.

18
Akne Vulgaris (Sivilce)-1

• Görülme orani kizlar ve erkeklerde esittir.
• Erkeklerde 14-19 yasta daha sik görülür ve daha
  siddetlidir.
• Kizlarda ise 10-17 yaslar arasinda daha sik
  görülür, erkeklere göre daha hafif ve uzun
  sürelidir.
• Deride kil diplerindeki gözeneklerde
  kalinlasma olur. Ergenlikte salgilanan
  hormonlarin etkisiyle artan yag bezleri bu
  gözenekleri tikar ve akne meydana gelir.

19
Akne Vulgaris (Sivilce)-2

• Akneler, mikrobik nedenlerle ortaya çikmazlar ve
  kisiden kisiye bulasmazlar.
• Akneler içinde mikroplarin birikmesi iltihap
  olusturabilir.
• Mikroplu akneleri sikmak mikrobun yayilmasina
  veya iz kalmasina, mikropsuz aknelerin de
  iltihaplanmasina ve yine iz kalmasina neden
  olabilir.

20
Akne Vulgaris (Sivilce)-3

• Kiz ve erkeklerin dis görünüslerine çok önem
  verdikleri ergenlik döneminde ortaya çikan
  akneler, ergeni psikolojik olarak da etkiler.
• Aknesi olan bir ergenin yüzünü günde 1-3 kez
  suyla ve kuruluk olusturmayacak bir sabunla
  yikamasi uygun olur.
• Gerektiginde bir hekime basvurarak akneler için
  ilaç tedavisi kullanilabilir.

21
Erkek Üreme OrganlarininHastaliklari

• Inmemis Testis Hayalarin Torba Içinde
  Olmamasi
• Skrotumda (torbada) Sislik ve Kitle
• Testis Torsiyonu (Hayanin Kivrilmasi )
• Torbada Su Toplanmasi (Hidrosel)
• Haya Damarlarinin Genislemesi (Varikosel)
• Testis (haya)Tümörleri

22
Inmemis Testis

• Çocuk anne karninda iken testislerin torbaya
  inmesi gerekir.
• Inmemis testis , testislerin torba içinde
  olmamasi durumudur.
• Inmemis testisler bazen kasik bölgesinde
  olabilir.
• Tedavinin 2 yas civarinda ameliyatla yapilmis
  olmasi gerekir.
• Bes yasindan önce hormon tedavisi ile de basari
  saglanabilir.

23
Inmemis Testis
24
Testis Torsiyonu-1 (Hayanin Kivrilmasi)

• Normalde testisler bir zar tabakasi
• ile sarilidirlar.
• Ancak bu zarin normal yapisinin bozuldugu
  durumlarda, testisler tohum kanalinin etrafinda
  kan dolasimini etkileyecek kadar dönebilir.
• Genellikle ani olarak gece baslar.
• Agri vardir.
• Kusma ve bulanti olabilir.

25
Testis Torsiyonu-2 (Hayanin Kivrilmasi)

• En sik 12-18 yas arasinda görülür.
• Testislerinde ani olarak sislik ve agrisi olan
  her ergen acilen üroloji ya da çocuk cerrahisi
  uzmani olan bir saglik kurulusuna basvurmalidir.
• Testislerin fonksiyonlarini korumak için acil
  ameliyat yapilmalidir.

26
Torbada Su Toplanmasi-1 (Hidrosel)

• Testislerin sarili oldugu zar tabakanin
  yapraklari arasinda normalden fazla miktarda sivi
  toplanmasidir.
• Nedenleri
• Travma,
• Isin tedavisi (radyoterapi),
• Verem (tüberküloz)
• Testis iltihabi (orsit)

27
Torbada Su Toplanmasi-2 (Hidrosel)

• Hidrosel, testislerin kanlanmasini bozarak
  küçülmesine ve çalismasinin bozulmasina neden
  olabilir.
• Agrisiz ve yumusaktir, içi sivi ile dolu (kistik)
  görünümü vardir.
• Hayalarin kan dolasimi bozulmus ise kitle veya
  görüntü rahatsizlik veriyorsa cerrahi tedavi
  önerilir.

28
Testis Damarlarinin Genislemesi(Varikosel)

• Varikosel, testislerin toplar damar kapaklarinin
  yeterince gelismemis olmasi ya da artmis baski
  nedeniyle toplar damarlarin genislemesidir
• Çogunlukla sol taraftadir.
• 10-15 yaslarinda görülme sikligi artar.
• Varikosel gelistikten sonra yasam boyu devam
  etmektedir.
• Varikosele bagli kisirliktan korunmak, ergenlik
  döneminde erken tani ile saglanabilir.
• Tedavisi ameliyattir.

29
Testis (Haya) Tümörleri

• Genellikle 15-35 yaslari arasinda görülür.
• Sert (solid) yapidadirlar.
• Nadir görülür, ancak erken tespit edilmezse
  ölümcüldür.
• Inmemis testis, testis tümörü riskini 10-40 kat
  artirmaktadir.
• Agrisiz ve testislerle iliskili olan her kitle
  tümör olasiligini düsündürmelidir.

30
Kendi Kendine Testis Muayenesi

• Her erkek ayda bir defa testis muayenesi
  yapmalidir.
• Testis muayenesi için sicak bir banyo ya da dus
  sonrasi tercih edilmelidir çünkü sicak banyo
  testis üzerindeki deriyi yumusatacagi için
  muayene daha iyi yapilabilir.

31
Kendi Kendine Testis Muayenesi

• Muayene sirasinda
• 1. Penisi testislerden ayirarak, her iki testis
  de ayri ayri muayene edilir.
• 2. Testis, bas ve diger parmaklar arasina
  alinarak yuvarlanir. Her iki elle bu islem
  tekrarlanir.
• 3. Testislerde ele gelen ya da görülen herhangi
  bir kitle, sislik olmasi ve testislerin büyüklük,
  sekil ve yogunlugunda farklilik olmasi durumunda
  saglik kurulusuna basvurulmalidir.

32
ERGENLERDE SIK GÖRÜLEN ORTOPEDIK SORUNLAR
33
Durus Bozukluklari-1

• Iyi bir durus, kas ve iskelet sisteminin vücudu
  travmalara karsi en iyi sekilde koruyacak bir
  denge halidir.
• Fiziksel ve duygusal stresler ayakta durus
  seklini olumsuz etkiler.
• Hizli uzama, jinekomasti, erken gögüs gelisimi
  gibi durumlar ergenlerde durus bozukluklarina
  neden olabilir.

34
Iyi Bir Ayakta Durus Sekli Için Öneriler

• Egitim ve motivasyon (boy aynasinda durusu
  düzeltme çalismalari),
• Germe egzersizleri,
• Kuvvetlendirme egzersizleri,
• Düzenli kontroller.

35
Sirt ve Bel Agrilari

• Ergen Skolyozu Omurganin kivrilmasiyla birlikte
  kamburlasmasidir. C veya S har?eri seklinde
  olabilir.
• Ergen Kifozu Omurganin normal kamburlugunun
  artmasidir. En sik gögüs bölgesi omurlarinda
  gözlenir. Vakalarin yarisinda anormal
  kamburlasma (kifoz) bölgesinde agri yakinmasi
  vardir.

36
Ergenlerde Diz Sorunlari-1

• Ergenlerdeki hizli bacak uzamasi, diz
  bölgesindeki büyüme kikirdaklari ile
  gerçeklesir.
• En sik karsilasilan sorun büyüme agrisidir.
• Büyüme agrisi bacagin büyük kasinin bacak
  iskeletindeki hizli uzamaya ayak uyduramamasi
  sonucu kemige yapisan kirisinin gerilmesi ve
  mikropsuz iltihabi bir olay meydana
  getirmesidir.

37
Ergenlerde Diz Sorunlari-2

• Dizin bükülmesini gerektiren hareketler ve
  pozisyonlar
• kosma,
• atlama,
• futbol,
• bisiklete binme,
• halk oyunlari bacagin büyük kasinin kirisinin
  gerilimini artirir bu da agrinin artisina sebep
  olur.

38
Düztabanlik

• Ayagin uzun kisminin normal kavisli
  halini kaybedip düzlesmesidir.
• Tespiti oldukça basit bir islemle yapilir.
• Ayak tabani komple islatilir ve düz bir zemin
  üzerindeki bir kagida islatilan ayakla basilir.
  Çikan sekilde iç kisimda kavisli bir ayak
  seklinin olup olmamasina göre tani konur.
• Sayet düztabanlik varsa Ortopedi uzmanina
  yönlendirilir.
• Saglikli ayakkabi tercih edilmelidir.

39
Ergenlikte Beslenme Sorunlari

• Anoreksiya Nervoza
• Yemek Yememe Hastaligi
• Bulimiya Nervoza
• Yedigini Isteyerek Kusma Hastaligi
• Obezite Asiri Sismanlik
• Asiri Zayi?ik

40
Psikolojik Sorunlar ve Hastaliklar

• Ergenlerde fiziksel ve cinsel büyümeye ve
  psikososyal gelismeye bagli sorunlar sik
  görülür.
• depresyon,
• kaygi bozukluklari,
• sizofreni,
• kisilik bozukluklari,
• internet bagimliligi,
• davranis bozukluklari,
• yeme bozukluklari,
• madde kullanim bozukluklari .

41
Biz her seyi gençlige birakacagiz... Gelecegin
ümidi, isikli çiçekleri onlardir. Bütün ümidim
gençliktedir. M. Kemal
ATATÜRK