Sport EHBO

1
Sport EHBO
2
Inleiding

• EHBO-ers worden vaak bij sportevenementen
  ingeschakeld en komen zo als eerste in aanraking
  met veel sportongevallen. In veel gevallen
  beschikt de gediplomeerde EHBO-er over voldoende
  kennis en vaardigheden om ook bij sportongevallen
  doeltreffende eerste hulp te verlenen.
• Stoornissen en letsels, die tijdens sporten
  ontstaan, verschillen in het algemeen niet van
  die, welke door andere oorzaken ontstaan.

3
Het gedrag van sporters

• Eén van de gedragskenmerken van sporters is dat
  zij, als dit maar enigszins mogelijk is, willen
  doorsporten, ook als zij een letsel hebben
  opgelopen. In een aantal gevallen kan de EHBO-er
  hem, tot op zekere hoogte daarbij helpen.
  Uitgangspunt hierbij blijft echter dat tijdelijk
  stoppen met sporten na het oplopen van een letsel
  waarbij meer eerste hulp vereist is dan het
  plakken van een simpel pleistertje, het beste is.
  
• Door bepaalde noodmaatregelen te treffen,
  bijvoorbeeld het aanleggen van een verband, maakt
  de EHBO-er het de sporter mogelijk gedurende een
  beperkte tijd door te sporten. De definitieve
  eerste hulp kan dan worden uitgesteld,
  bijvoorbeeld tot na het einde van de wedstrijd.
  Achteraf wordt bepaald of en welke verdere hulp
  nodig is. De beslissing om wèl of niet door te
  sporten is en blijft de verantwoordelijkheid van
  de sporter zelf. De EHBO-er kan hem hierbij
  alleen maar met raad en daad terzijde staan.

4
De aanwezigheid van EHBO-ers bij sportevenementen
5

• Bij sportevenementen worden vaak EHBO-ers
  ingeschakeld voor het verlenen van eerste hulp.
  Hun aanwezigheid is meestal tevoren geregeld. Zij
  zijn dan ook ter plaatse vóórdat er ongevallen
  gebeurd zijn. In andere situaties is dit zelden
  het geval.
• Doordat de EHBO-er er toch is, zal hij bij
  sportevenementen ook te maken krijgen met
  letsels, waarvoor hij in andere situaties niet
  wordt ingeschakeld. Het is verstandig als EHBO-er
  hierop bedacht te zijn. Gebleken is bijvoorbeeld
  dat een kwart van de 'geblesseerde' sporters kan
  doorsporten zonder enige vorm van EHBO.

6
De specifieke aard van sportletsels

• Hoewel de stoornissen en letsels als gevolg van
  sportongevallen in beginsel dezelfde zijn als die
  in het normale leven, komen bij sport in het
  algemeen en bij sommige takken van sport in het
  bijzonder, bepaalde letsels vaker voor.
• Het is voor de EHBO-er van belang dit te weten,
  zodat hij is voorbereid op te verwachten
  stoornissen en letsels. Hij moet daarmee rekening
  houden, bijvoorbeeld bij de samenstelling van de
  verbanddoos. Vergelijk maar eens een
  voetbalwedstrijd met een wandelvierdaagse.

7
Welke sportletsels komen voor bij fitness?

• 1. Peesscheur
• Sporters die lange tijd out zijn geweest en
  ineens een heftige come back willen maken
  hebben vaak te maken met peesscheuren. Doordat de
  pezen lange tijd inactief zijn geweest en
  daardoor minder doorbloedt bestaat het gevaar dat
  een pees scheurt
• Kenmerken
• plotselinge klap op het moment van het letsel
• heftige pijn op de plaats van de ruptuur
• bewegingen waarbij de pees is betrokken zijn niet
  meer mogelijk
• op de plaats waar de pees zich hoort te vinden
  voelt men een onderbreking, die zeer pijnlijk is
  bij aanraking
• er treden vrij snel zwelling en verkleuring van
  de huid op

8

• Behandeling Peesscheur
• lange herstelperiode
• verdere sportbeoefening is vaak onmogelijk
• verwaarloosde rupturen leiden tot ontstekingen,
  dus een correcte behandeling van in het begin is
  de boodschap.

9

• Spierkramp
• - plotse samentrekking van een spier.
• - meestal tijdens of na intensieve
  sportbeoefening
• - harde gespannen spier
• - zeer pijnlijk
• - bewegingsbeperking
• - geen zwelling
• EHBO spierkramp
• - voorzichtig stretchen.
• - lichte plaatselijke massage (nooit bij
  hittekrampen!).

10

• Spierscheur
• - gehele of gedeeltelijke onderbreking
  van de
• spiervezels
• - ontstaat bij een plotse bruuske
  beweging of door
• overbelasting
• - plotse, zeer hevige pijn (zweepslag)
• - functieverlies
• - zwelling
• - bloeduitstorting
• - bij volledige scheur is onderbreking
  duidelijk
• te voelen en te zien
• EHBO spierscheur
• - Toepassen van RICE principe
• - Arts raadplegen

11

• Toepassen van principe RICE
• Wanneer men toch een kwetsuur oploopt zoals een
  verstuiking, verrekking of een scheur dan dient
  men het RICE principe toe te passen
• Rest rust, train niet verder
• Ice leg ijs of iets anders dat koud is op de
  geblesseerde plaats
• Compression leg een drukverband aan (na het
  stoppen van de vorige stap)
• Elevation breng het getroffen lidmaat in
  hoogstand
• De bedoeling van het RICE principe is om de
  bloeding en de zwelling tegen te gaan. Een veel
  voorkomende fout is dat men te vlug start met het
  smeren van zalven. Deze zalven verhogen meestal
  de doorbloeding. Pas na 24 tot 48 uur heeft het
  zin om zalven te gebruiken. Consulteer een
  sportarts voor een juiste diagnose. Zoek samen
  met arts/kiné/atleet/trainer naar de mogelijke
  oorzaken van de blessure en pas eventueel het
  trainingsschema aan.

12

• Verrekking
• spiervezels worden uitgerekt
  plotse stekende pijn
• pijn kan niet precies gelokaliseerd
  worden
• pijn verergert bij samentrekking
  van de spier
• geen zwelling en geen
  bloeduitstorting
• er is geen bewegingsbeperking of
  krachtverlies
• EHBO verrekking
• - Toepassen van RICE principe
• - Nooit massage!
• - Raadpleeg een arts bij
  gevoelsstoornissen of
• bewegingsbeperkingen ter hoogte van de
  tenen of de vingers

13
Andere aandoeningen

• Steken in de zij
• - bij forse en langdurende
  inspanningen
• - meestal zit deze pijn links onder de
  ribbenboog (ter hoogte van maag/milt) of rechts
  in de leverstreek
• - veroorzaakt door een prikkeling van
  het middenrif (dat gebruikt wordt bij de
• ademhaling) of door kramp in het
  deel van de dikke darm dat zich in de bovenbuik
  bevindt
• - steken in de zij zijn niet
  gevaarlijk, alleen onprettig
• EHBO steken in de zij
• - Rustiger sporten en goed doorademen.
• - Als dat niet helpt, even stoppen met
  sportbeoefening
• - Lichaam uitrekken
• - Eventueel op de rug gaan liggen
• - Geen zware maaltijden vlak voor sporten
• - Goede warming-up waarbij intensiteit
  geleidelijk wordt
• opgevoerd

14

• Hyperventilatie
• Wat?
• langdurig diep en snel ademhalen. GEEN
  obstructie van de
• luchtwegen
• Symptomen
• Hartkloppingen, hoofdpijn, duizeligheid,
  tintelingen in handen
• en typisch de tong.
• EHBO Hyperventilatie
• - rustig laten ademhalen
• - in een plastic zakje laten
  uitademen.

15

• Astma
• Wat?
• Benauwdheid a.g.v. een belemmering van de
  kleine luchtwegen.
• Er is obstructie van de luchtwegen! Vaak
  door allergenen.
• Symptomen
• piepen op de borst en piepende ademhaling
  gebruik van hulpademhalingsspieren
• (neusvleugels, nekspieren)
• blauwe lippen, happen naar adem met hoofd
  in de nek
• kan ook in rust voorkomen
• EHBO astma
• - puffen
• - allergenen wegnemen
• - eventueel medicatie onder vorm van
  pillen
• - dokter raadplegen/ambulance bellen
  wanneer de
• toestand niet verbetert.

16

• Epilepsie
• Wat?
• vallende ziekteabnormale ontladingen van
  hersencellen met
• stoornis van de hersenfunctie tot gevolg
  (de aanval)
• Symptomen
• 1. aanval met bewustzijnsverlies
• schokken, schuim op de mond, verstijfd
  lichaam, grote, open ogen
• met pupillen die wegdraaien, soms
  urineverlies. Na de aanval blijft
• de persoon meestal in een soort coma om
  over te gaan tot een hele
• diepe slaap. (duur ongeveer 1-2 min)

17

• aanval zonder bewustzijnsverlies
• Kortdurende bewustzijnsdaling zonder
  schokken e.d. de blik is wazig, de ogen draaien
  soms en soms zijn er
• kleine spiertrekkingenvan vb. de mond.
  soms kunnen ook vreemde handelingen wijzen op
  epilepsie.
• Vb. plots hevig kauwen, trekkingen met
  de armen, vreemd gevoel of smaak. (duur
  ongeveer 10-40 sec)
• EHBO epilepsie
• persoon beschermen (neerleggen, veilig
  van materiaal enz.)
• - NIETS tussen de tanden
• - bij bewusteloosheid vrije luchtweg.
• - dokter bellen mag, maar de aanval zal
  waarschijnlijk
• voorbij zijn. Ambulance bellen niet
  nodig, tenzij eerste
• keer.
• ! Constante herhaling aanval?
  levensbedreigende toestand 112 Bellen

18

• Hypo-/ hyperglycemie
• - HYPO- glycemie te laag glucosegehalte in
  bloed.
• Te lage suiker
• Symptomen
• zweten
• Trillen
• Hoofdpijn
• Verminderd zicht
• Honger
• Geeuwen
• Onrust of angst
• EHBO HYPO-glycemie
• Suikers en koolhydraten geven
• Hypo-kit
• Coma 112 Bellen

19

• HYPER- glycemie te hoog glucose gehalte in het
  bloed.
• Te hoge suiker
• Symptomen
• Veel drinken
• Vermoeidheid en zwakte
• Misselijk en braken
• Snelle ademhaling
• EHBO HYPER-glycemie
• - insuline geven

20

• Hartinfarct
• Wat?
• afsterven van een deel van de hartspier
  door tekort aan
• doorbloeding.
• Symptomen
• Beklemmend gevoel op de borst
• Pijn linker arm
• Pijn kaken
• Zweten, grauwe gelaatskleur
• Misselijk, braken, maagpijn
• angst
• EHBO infarct
• Bel onmiddellijk 112...
• Geef de persoon ruimte en lucht.

21

• Blaren - door langdurige of hevige wrijving van
  de huid
• - een branderige rode huid is het
  eerste voorteken.
• EHBO gesloten blaren
• - Gewoon zo laten of afplakken met een
  tweedehuidpleister
• - Bij hinder
• - Ontsmet de blaar
• - Prik open
• - Duw met een steriel kompres
  het vocht
• uit de blaar
• - Ontsmet opnieuw
• - Leg een steriel, drukkend
  verband aan
• of dek af met een
  tweedehuidpleister
• EHBO open blaar
• - Ontsmet de wonde en de omgeving van de
  blaar.
• - Knip de loshangende huiddeeltjes weg met
  een steriele
• schaar.
• - Dek af met een steriel verband.

22
Blaar
23
Ontwrichtingen

• Het is zondagmorgen, je maakt je klaar voor je
  wekelijkse fietstocht samen met andere vrienden.
  Na een tijdje fietsen slaat de vermoeidheid toe
  en valt de concentratie weg. Bij een afdaling heb
  je de kleine steentjes op de weg niet gezien en
  schuif je weg. Je komt rechtstreeks ten val op de
  schouder en je schouder is ontwricht... In deze
  situatie kan het gebeuren dat naast het scheuren
  van de gewrichtsbanden ook de gewrichtsvlakken
  geen contact hebben met elkaar.  In dit geval
  spreken we van een ontwrichting.  Kenmerken
• zwelling
• pijn bij bewegen
• functionele onbruikbaarheid
• verkleuring van de huid
• bloeduitstortingen (blauwe plekken)
• abnormale vorm van het gewricht

24

• Behandeling
• rust
• elevatie ( breng het lidmaat in hoogstand)
• lokale koude aanbrengen (geen rechtstreeks ijs
  aanbrengen, zorg telkens voor tussenbescherming)
  
• aanbrengen van steunverbanden
• breng het slachtoffer naar een ziekenhuis of
  sportdokter
• Let op
• Probeer nooit het gewricht zelf terug te zetten.

25
Verstuikingen

• Bij het neerkomen van een skatejump is de kans
  groot dat men verkeerd terechtkomt op het
  skateboard. De voet maakt een abnormale beweging
  waardoor een scheuring of een uitrekking van de
  gewrichtsbanden wordt veroorzaakt. De
  gewrichtsopperlvlakken blijven nog gedeeltelijk
  in contact met elkaar en het gewricht blijft nog
  vrij stabiel.

26

• Kenmerken
• zwelling
• pijn bij bewegen
• functionele onbruikbaarheid
• verkleuring van de huid
• bloeduitstortingen (blauwe plekken)
• Behandeling
• rust
• elevatie ( breng het ledemaat in hoogstand)
• lokale koude aanbrengen (geen rechtstreeks ijs
  aanbrengen, zorg telkens voor tussenbescherming)
  
• aanbrengen van steunverbanden
• Let opMasseer nooit het gewricht

27
De EHBO-koffer Hoort in elke sportclub

• Sportongevallen komen jaarlijks terug in elke
  sportclub. Toch hoeft men niet direct te hollen
  naar de dokter om éénvoudige sportletsels te
  behandelen.
• Uiteraard heb je hiervoor het nodige
  verzorginsmateriaal nodig. We geven je alvast een
  lijst waaruit zo'n EHBO-koffer moet bestaan

28

• een pak hydrofiele watten
• een doosje bloedstelpende watten
• één doos steriele steriele gaasdoeken
• twee kleefpleisterrollen en een aantal rollen
  snelverband (hansaplast)
• gaasverband (2 rollen van 2cm/5cm/7cm/10cm)
• rekverband (2 rollen van 5cm/7cm/10cm)
• twee knevelverbanden
• drie steriele doeken voor brandwonden
• drie driehoeksverbanden
• eens schaar

29

• een splinterpincet
• enkele verbandhaakjes en veiligheidsspelden
• één flesje zuurstofwater
• ontsmettingsmiddelen
• één stuk kiemdodende zeep
• één doosje aspirine, tabletten tegen
  maagklachten, diarree en verstopping
• druivensuiker
• talkpoeder
• oogzalf, oogdruppels
• thermometer
• warmmakende zalf
• een pak papieren zakdoekjes
• adressenlijst met nuttige telefoonnummers
  (politie, brandweer, 100 enz.)

30
Hernia/rugklachten

• Bij het steeds belasten van de rug, of vaak snel
  na elkaar dezelfde bewegingen maken zal op de
  tussenwervelschijven inwerken. Deze schokdemper
  tussen elke wervel kan gaan uitpuilen naar de
  zijkant van de wervelkolom toe, of naar het
  ruggemerg zelf toe, hetgeen een hernia als gevolg
  geeft...
• Een hernia die bijvoorbeeld drukt op bepaalde
  zenuwen die de rug tussen elke wervel verlaten,
  heeft bijvoorbeeld een lumbago tot gevolg.  Deze
  problemen zullen vaker tot grootschalig ruglijden
  aanleiding geven.

31

• Kenmerken
• een hernia kan zeer pijnlijk zijn in de rug
• scheve houding
• pijnlijke uitstraling naar het been, afhankelijk
  van de aangedane zenuw
• krachtsvermindering, eventueel uitval van spieren
  in het been
• schietende pijn bij het hoesten
• pijnstillers helpen slecht
• een lumbago kan verlammingsverschijnselen
  veroorzaken
• Tussenwervelschijven hebben water nodigBij
  hernia kan een watertherapie helpen.  Water werkt
  pijnstillend en ontstekingsremmend.  Vervolgens
  is water noodzakelijk voor de in stand houding en
  het herstel van de schokdemperfunctie van de
  tussenwervelschijven.  Om uitdroging bij rug- en
  gewrichtsklachten te voorkomen, hebben wij 8
  glazen van 25 cl. water nodig, verdeeld over de
  dag.  Met dit schema verhelp je de
  uitdrogingsverschijnselen.

32

• Bij het ontwaken één glas water, niet te koud.
• Een half uur voor elke maaltijd een glas (of
  twee) en voor de hoofdmaaltijd twee.
• Drink 2,5 uur na elke maaltijd nog een glas.
• En dan liefst nog één voor het slapengaan, ook al
  bestaat in dat geval de kans dat men s nachts
  moet gaan plassen.
• Let opHet stukgaan van uw tussenwervelschijf kan
  beperkt en zelfs vermeden worden als u buigingen
  en draaiingen in de lendenstreek zoveel mogelijk
  beperkt.  Zeker de combinatie van bukken en
  draaien tegelijk is absoluut te vermijden.