Orta

1
Ortaçag Hiristiyan Dünyasinda Bilim

• Patristik Dönem 2.-8.yy
• Skolastik Dönem 8.-15. yy

2
Dönemin genel özellikleri

• Tanri Merkezlilik
• Hiristiyanligin orta dogudan batiya yayilmasi
• Romalilarin Hiristiyanligi seçmesi
• Dogayi arastiran akli düsüncenin yerini din ve
  tanri merkezli, akil ve inanci uzlastirma
  çabasina birakmasi
• Mutlak varlik felsefe ve bilim tanriyi
  açiklaya hizmet eder
• Personalizm
• Tanri insanin sahibidir ve insan tanriya karsi
  sorumludur.
• Organik evren
• Evrendeki her sey organizmanin parçalaridir ve
  her seyin bir yaradilis amaci vardir.
• Kiyas (usavurmanin kullanilmasi)
• Bilimsel bilgi üretilirken felsefi ve dini
  etmenlere uyumlu olmasi saglanir

3
Patristik Dönem

• Hiristiyanligin savunuldugu ve üstünlügünün
  gösterilmeye çalisildigi dönemdir
• Bilim tarihi açisindan verimsiz bir dönemdir,
• Daha çok klasik felsefe ve Hiristiyanligi
  açiklamaya çalisan felsefi akimlarin çekismesine
  sahne olmustur.
• Bilimden çok felsefe ön plandadir.

4
Erken Ortaçagda Bilim
4

• Imparator Konstantin, 312 yilinda Hiristiyanligi
  Roma'nin resmi dini olarak kabul etti. 326'da,
  Imparatorluk'un baskentini, Roma'dan Byzantion'a
  tasidi ve sonradan Konstantinopolis (Istanbul)
  adiyla taninan bu sehirde yeni bir medeniyet
  merkezinin temellerini atti.
• Erken Ortaçag böyle basladi. Büyük bir gelisme
  göstermis olan Helenistik bilimi ve felsefesi
  karsisinda, kendi inançlarini savunmanin güç
  oldugunu gören Hiristiyan din adamlari, Yunan
  uygarliginin kalintilarini silmeye çalistilar.

5
Erken Ortaçagda Bilim
5

• Yunan astronomlarinin yüzyillar boyunca
  olusturduklari bilimsel bilgi birikimini bir yana
  iterek, Yeryüzü'nün bir tepsi gibi düz olduguna
  ve yarimküre veya çadir biçimindeki Evren ile
  çevrelendigine inanmaya basladilar.
• Bilimsel tedavi unutulmus ve bunun yerini dinî
  tedavi almistir. Din adamlari, kutsal bir güce
  sahip olduklarini ve dua yoluyla hastalari
  iyilestirebileceklerini savunmuslardir. Hypatya
  adli bir kadin matematikçi, Iskenderiye
  Kilisesi'nde öldürüldü ve Iskenderiye kütüphanesi
  yakildi (MS 415) Daha sonraki yüzyilda ise Yunan
  bilim ve felsefesinin son isigi olan Akademi'yi
  kapattilar (529).

6
Skolastik Dönem

• Üniversitelerin kurulmasi bilimsel atilim
  sagladi
• Ilk üniversite Italyanin Bologna sehrinde 1000
  yilinda kuruldu
• Tarikatlarin kurulmasi
• Fransisken tarikati?dini amaçli kuruldu ?bilime
  yöneldi
• Dominiken Tarikati ?dini amaçli kuruldu
  ?felsefeye yöneldi

7
Skolastik Dönem
7

• On birinci ve on ikinci yüzyil baslarinda
  özellikle bilim ve felsefeye olan ilgi
  yogunlastikça, geleneksel ögretinin yetersiz
  oldugu görüsü hâkim olmus ve bilim adamlari
  geçmisin mirasina ulasmak için harekete
  geçmislerdir.
• On ikinci yüzyil boyunca Arapça'dan Latince'ye
  yogun bir sekilde çeviriler yapmislar ve on
  üçüncü yüzyilda Islâm biliminin ve felsefesinin
  önemli bir bölümünü Latince'ye kazandirmislardir.
  Bu ugras o kadar canlidir ki bu nedenle bilim
  tarihçileri bir 12. Yüzyil Rönesans'indan söz
  ederler.

8
Skolastik Dönem
8

• Ancak, bu çeviriler sonucunda aktarilan bilimsel
  bilgi birikimi o denli büyük olmustur ki ilkin
  özümsenmesi gerekmis ve bu özümseme islemi bütün
  on üçüncü ve on dördüncü yüzyillar boyunca
  sürmüstür.
• Yani, bu dönemde büyük bir yeginlik ve yogunluk
  kazanan Bati Ortaçag Dünyasi'ndaki düsünsel
  ugrasinin en temel özelligi bilime katki degil,
  çeviriler yolu ile eski ve yeni kültürlerin
  aktarilmasidir.
• Bati kültürünü olusturan ilmî ve felsefî
  bilgiler, Batililarin yapmis olduklari
  arastirmalarin bir sonucu degil, Arapça'dan
  yapilan çevirilerin bir sonucudur.

9
Skolastik Dönem
9

• Önemli çevirilerden bazilari Ibni Sina, Fergani,
  Harezmi, Gazali, Razi ve Ibn-i Rüst ün tip,
  matematik, optik ve astronomi üzerine olan
  kitaplaridir.
• On ikinci ve on üçüncü yüzyillarda yapilmis olan
  bu çeviriler olmasaydi, Ortaçag zihniyeti
  asilamaz ve on yedinci yüzyildaki Bilim Devrimi
  gerçeklestirilemezdi.

10
Hiristiyan Ortaçagda Astronomi

• Antik yunanda oldugu gibi yer evrenin
  merkezindedir.
• Evren ve yer küre biçimindedir
• Kopernike kadar Aristoteles ve Ptolemaios un
  evren tasarimi geçerligini korudu,
• Yerin ölçülebilir büyüklükte oldugu görüsü
  yayginlasti,
• Buridan (13.yy) günesin yerinde olarak sabit
  oldugunu gün ve gecenin dünyanin kendi çevresinde
  dönmesi sonucu olustugunu ortaya atti
• Ilk kez Aristotelesin görüsüne karsi çikti,
• Kopernike giden yolu açti

11
Hiristiyan Ortaçagda Astronomi

• 12 yy a kadar bati Islam dünyasinin
  arastirmalarini çevirmekle ve okumakla ugrasti ve
  ciddi anlamda bilimsel ilerleme saglayamadi,
• Islam dünyasinda Cabir Ibn Eflah ve Bitruci ortak
  merkezli kürler sistemini kurarak batiya öncülük
  etti,
• Çember merkezli model ve ortak merkezli küreler
  sistemi arasinda tartisma vardi,

12
Hiristiyan Ortaçagda Astronomi

• Roger Bacon (1120-1292) küre katmanlari sistemini
  ortaya atti,
• Dante ortak merkezli küreler sistemini benimsedi

13
(No Transcript)
14
Hiristiyan ortaçagda matematik

• Leonardo Fibanocci en önemli temsilcisidir
• Antikçag ve Islam dünyasinin matematigini batiya
  tanitan kisidir.
• Fibanocci dizisini bulmustur Bir sonraki sayiyi
  bulmak için son iki sayiyi topla
• 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233

15
Hiristiyan ortaçagda matematik

• Altin Oran (altin bölüm, altin anlam ) 1,618

16
Hiristiyan Ortaçagda Fizik

• Robert Grosseteste
• Dönemin diger bilim adamlari gibi Islam
  dünyasinin çalismalarindan etkilendi
• Bilimsel bilgi elde etmede
• Resoluto(çözme)?Compositio(birlestirme)
  süreçlerini ortaya atti
• Birlestirme sürecinde deneysel yöntemi savunarak,
  deneysel bilim ve bilimsel yöntemin öncülügünü
  yapti,
• Özellikle geometri, optik ve astronomi alaninda
  çalisti,
• Isik felsefesini ortaya atti ve isiga metafizik
  bir boyut kazandirdi

17
Hiristiyan Ortaçagda Fizik

• Roger Bacon
• Deneysel bilimin savunucusudur,
• deney olmaksizin hiç bir sey yeterince
  bilinemez
• Optik alaninda çalismalar yapti,
• Yansima ve kirilma ile küresel sapincin
  (saptirma) ilkelerini bulmustur
• Görme olayini açiklamaya yönelik çalismalar yapti

18
Hiristiyan Ortaçagda Cografya
18

• Son dönem gezginlerinden Marco Polo'nun Dogu'ya
  yapmis oldugu geziler cografya bilgisine katkida
  bulunmustur.
• Tipta hastaliklarin tedavisinde dinsel ve
  sihirsel ögeler agirlik kazanmis ve ilaçlarin
  yani sira dua da büyük ölçüde kullanilmistir.

19
Ortalama Hiz Teoremi